Beata Kaczor, Marcin Obałek Stowarzyszenie Czysty Świat Badania archeologiczne stanowiska Uaua-uno w sezonie 2008 W dniu 26 września 2008 r. miały miejsce prace archeologiczne stanowiska Uaua-uno (prowincja Jose Ballivan, departament Beni), będące kontynuacją badań rozpoczętych w 2004 r. (Karwowski 2005, 2007; Karwowski, Obałek, Spanowicz 2008; Obałek 2009). Projekt został przeprowadzony przez Stowarzyszenie Czysty Świat (Polska) oraz Fundación Mundo Puro (Boliwia) w ramach Boliwijsko-Polskiej Ekspedycji Amazońskiej, przy współpracy z Unidad Nacional de Arqueología w La Paz i Muzeum Archeologicznym w Poznaniu. W pracach uczestniczyli: Marcin Obałek (kierownik), Beata Kaczor, Rafał Konieczny. Prace miały charakter ratowniczy i objęły eksplorację i dokumentację części grobów widocznych w pobliŝu centralnego skupiska grobów (groby 41-43); zadokumentowano takŝe cztery groby połoŝone ponad 25 m na północ (groby 44-47) (tab. 1.). Nr Lokalizacja Typ Inwentarz Szczątki kostne 41 S 13,87644 urnowy Zniszczony w 70%, brak Zachowane kości stóp/dłoni W 67,47707* wyposaŝenia 42 S 13,87646 urnowy Zniszczony w 50%, brak Zachowane kości stóp/dłoni W 67,47708 wyposaŝenia 43 S 13,87638** urnowy Zniszczona pokrywa grobu; brak Dwa szkielety W 67,47711 wyposazenia 44 S 13,87630 urnowy Zniszczony/wyrabowany Nie eksplorowane W 67,47706 45 S 13,87594 urnowy Zniszczony/wyrabowany Nie eksplorowane W 67,47700 46 S 13,87580 urnowy Zniszczony/wyrabowany Nie eksplorowane W 67,47696 47 S 13,87569 W 67,47696 urnowy Zniszczony/wyrabowany Nie eksplorowane * PowyŜej grobu 43 ** PoniŜej grobu 41 Grób 41, urnowy PołoŜenie Grób 41 połozony był w obrębie arów 53/11. Pozostałości naczynia grobowego zalegały w profilu urwiska, około 1 m powyŝej naczynia grobowego grobu 43; prawdopodobnie zostały przemieszczone wskutek zsunięcia się grobu w kierunku rzeki. Forma grobu W toku prac zarys jamy grobowej nie został uchwycony. Grób miał formę niewielkiego naczynia, zniszczonego w części zachodniej przez erozję rzeczną; naczynie to przykryte było częściowo zniszczoną misą odwróconą do góry dnem. Naczynie grobowe - urna zawierało ludzkie szczątki kostne (ryc. 2a). Rodzaj pochówku 1
W naczyniu grobowym znajdowały się ludzkie szczątki kostne prawdopodobnie kości dłoni lub stóp. Znaczna część pochówku została zniszczona wskutek erozji rzecznej. WyposaŜenie Chronologia Naczynie grobowe nie zawierało wyposaŝenia. Relacje stratygraficzne badanego grobu były trudne do uchwycenia. MoŜna przypuszczać, iŝ grób był młodszy od grobu 43. Grób 42, urnowy PołoŜenie Forma grobu Grób 41 połozony był w obrębie arów 53/11. W toku prac zarys jamy grobowej nie został uchwycony. Grób miał formę naczynia przykrytego odwórconym do góry, sporym baniastym naczyniem (zachowanym częściowo). Nie zarejestrowano ludzkich szczątków kostnych, jednak nie wykluczone, iŝ znajdowały się tam pierwotnie i zostały wymyte wskutek erozji rzecznej lub zniszczone przez rabusiów (ryc. 3a). Rodzaj pochówku Wyposazenie Chronologia W naczyniu nie znaleziono szczątków kostnych. Naczynie grobowe nie zawierało wyposaŝenia. Relacje stratygraficzne badanego grobu były trudne do uchwycenia. Grób 43, urnowy PołoŜenie Grób 43 połozony był w obrębie arów 53/11. Forma grobu 2
W toku prac zarys jamy grobowej nie został uchwycony. Grób miał formę naczynia przykrytego odwórconym do góry, sporym baniastym naczyniem. Połozony był około 1 m poniŝej grobu 41. Wewnatrz naczynia grobowego (dolnego) znaleziono szczatki ludzkie naleŝące do dwóch osób. (ryc. 3b). Rodzaj pochówku W naczyniu znaleziono szczatki kostne naleŝące do dwóch osób, prawdopodobnie dorosłego/starego meŝczyzny i młodej kobiety. Wyposazenie Chronologia Naczynie grobowe nie zawierało wyposaŝenia. Relacje stratygraficzne badanego grobu były trudne do uchwycenia. Znaleziska powierzchniowe W trakcie badań ratowniczych znaleziono kilka naczyń bądź ich fragmentów zalegających na powierzchni urwiska rzecznego lub w jego profilu. NaleŜą do nich fragmenty mis z wyodrębnioną stopką (inw. 4, 5/08), bez zdobień, o formie zbliŝonej do materiałów pozyskanych w 2004 i 2005 r., a takŝe kompletną miseczkę z wywiniętym do zewnatrz wylewem (inw 3/08). Poza tym pozyskano fragmenty innych naczyń, których forma jest obecnie trudna do ustalenia (inw. 7/08), oraz fragmenty naczynia dzwonowatego (?) bez zdobień (inw. 6/08). *** Po raz kolejny zaobserwowano niszczący wpływ rzeki na stanowisko. Od 2006 r w przeciągu 2 lat Rio Beni erodowała linię brzegową wcinając się w kierunku wschodnim 1-2m niszcząc tym samym ustawicznie stanowisko. Poznań 2009 3
Ryc. 1. Uaua-uno. Widok od północy na groby 41 i 43. Fot. B. Kaczor/M. Obałek. a b Ryc. 2. Uaua-uno. Grób 41: a) widok od zachodu; b) widok z góry. Fot. B. Kaczor/M. Obałek. 4
a b Ryc. 3. Uaua-uno. Groby: a) 42, widok od zachodu; b) 43, widok z góry. Fot. B. Kaczor/M. Obałek. Ryc. 4. Uaua-uno. Widok od północego-zachodu na groby 44-47. Fot. B. Kaczor/M. Obałek. Inwentarz materiałów ceramicznych Nr Lokalizacja Opis Ilość Uwagi 1/08 Grób 41 Fragmenty naczyń ceramicznych? Bez zdobień 2/08 Grób 43 Fragmenty naczyń ceramicznych >=11 Bez zdobień 3/08 Powierzchnia Miseczka 1 Kompletna, średn. 12 cm. 5
4/08 Powierzchnia Fragmenty misy z wyodrębnioną 8 Znaleziona do góry stopką dnem, bez zdobień 5/08 Powierzchnia Fragmenty naczyń ceramicznych, w 8+2 Bez zdobień tym misy z wyodrębnioną stopką 6/08 Powierzchnia Fragmenty naczynia ( dzwonu?) 19 Bez zdobień; w poblizu grobów 41 i 43 7/08 Powierzchnia Fragmenty naczyń, w tym stopka 7 Bez zdobień Inwentarz materiałów kostnych Nr Lokalizacja Opis Ilość Uwagi 1/08 Grób 43 Czaszka 1 Uzębienie kompletne w dobrym stanie, kobieta (?) 2/08 Grób 43 Czaszka 1 Brak uzębienia, męŝczyzna (??) 3/08 Grób 43 Fragmenty kości udowych? Bibliografia Karwowski, A. 2005 Badania archeologiczne stanowiska Uaua-uno z okresu przedhiszpańskiego nad rzeką Beni w Boliwii. http://www.uauauno.of.pl 2007 Badania archeologiczne stanowiska Uaua-uno w sezonie 2005. http://www.uauauno.of.pl Karwowski A., Obałek M., Spanowicz M. 2008 Investigaciones Arqueológicas del sitio Uauauno, Departamento del Beni, Bolivia. Temporadas 2004 y 2005. [w:] Polish Contributions in New World Archaeology, New Series, fasc. 1, ed. J. K. Kozłowski and J. Źrałka, pp. 41-50. Kraków: Polish Academy of Arts and Sciences, Jagiellonian University - Institute of Archaeology Obałek, M. 2009 Badania archeologiczne stanowiska Uaua-uno w sezonie 2005. Uzupełnienie. http://www.uauauno.of.pl 6