Zabytki z obszaru Mezoameryki w zbiorach Muzeum Archeologicznego Środkowego Nadodrza w Zielonej Górze

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Zabytki z obszaru Mezoameryki w zbiorach Muzeum Archeologicznego Środkowego Nadodrza w Zielonej Górze"

Wanda Sikorska
8 lat temu
Przeglądów:

1 Anna Hendel Zabytki z obszaru Mezoameryki w zbiorach Muzeum Archeologicznego Środkowego Nadodrza w Zielonej Górze Muzeum Archeologiczne Środkowego Nadodrza w Świdnicy, poza zabytkami związanymi z przeszłością ziem nadodrzańskich, posiada także pokaźny zbiór materiałów pochodzących z terenów Mezoameryki, obszaru leżącego pomiędzy Gwatemalą a południową Panamą. O okolicznościach odkrycia omawianej kolekcji artefaktów mezoamerykańskich dowiadujemy się z krótkiej informacji autorstwa Adama Królaka, zapisanej w Kronice Głogowskiej wydanej w 1959 roku. Znaleziono je podczas wyburzania jednej z kamienic przy ul. Daszyńskiego w Głogowie. W oparciu o orzeczenie ówczesnego Urzędu Konserwatorskiego w Zielonej Górze przyjęto, że jest to zbiór zabytków pochodzących z terenów dzisiejszego Meksyku. Nie wiadomo było jednak, kto był właścicielem kolekcji. Cały pozyskany zespół zabytkowych przedmiotów został przewieziony do Muzeum w Zielonej Górze (Królak 1959, s. 9). W późniejszym okresie przekazano je na własność Muzeum Archeologicznego Środkowego Nadodrza w Świdnicy. Omawiane materiały mają niewątpliwie charakter kolekcjonerski i reprezentują różne stadia rozwojowe kultur występujących na terenie Mezoameryki. W skład tego zbioru wchodzą zarówno wyroby ceramiczne, jak i przedmioty wykonane z tufu wulkanicznego. W pierwszej grupie znajduje się ponad 100 różniej wielkości fragmentów glinianych naczyń, około 17 częściowo zrekonstruowanych oraz 3 zachowane w całości. Wstępna analiza pozwala stwierdzić, że duża partia materiału pochodzi z regionu Guanacaste, znajdującego się w północno zachodniej części Kostaryki. Większość glinianych artefaktów wykazuje cechy charakterystyczne dla tzw. kultury Nicoya, której terenem macierzystym był półwysep Nicoya znajdujący się w obrębie wspomnianej prowincji. Jednym z takich zabytków jest zachowane we fragmentach naczynie zoomorficzne, przedstawiające jaguara. Przedmioty te pochodzą z różnych faz rozwojowych tej kultury, obejmujących przedział czasowy od około 900 r. p.n.e. do około 1000 r. n.e. Część zabytków ceramicznych ozdobiona jest tzw. pseudoglifami, które są typowe dla ceramiki powstałej pod wpływami stylistycznymi kultury Majów. Wśród zbioru zabytków ceramicznych znajduje się zachowane w całości nieduże naczynie, o kolistym kształcie i wydzielonej szyjce, w literaturze kolumbijskiej określane mianem poporo. Służyło ono do przechowywania wapienia, który podczas żucia mieszano z liśćmi koki w celu spotęgowania jej działania. W skład kolekcji wchodzi także 12 płaskich obciążników wykonanych z fragmentów glinianych naczyń, które służyły do napinania osnowy warsztatów tkackich. Ciężarki te miały w większości kształt owalny albo zbliżony do okręgu. Cechy stylistyczne tych materiałów pozwalają jedynie na ustalanie ich związku z terenami Mezoameryki. W zbiorze tym znajdują się również dwie częściowo zachowane gliniane figurki. Pierwsza z nich, zachowana jedynie w dolnej części, przedstawia otyłego osobnika w pozycji siedzącej. Cechy stylistyczne pozwalają na zaliczenie jej do figurek typu baby face, charakterystycznych dla kultury Olmeków, która zasiedlała pierwotnie tereny położone nad Zatoką Meksykańską, będące dzisiaj częścią stanu Veracruz oraz zachodniej partii stanu Tabasco. Druga figurka o charakterze zoomorficznym przedstawia stojącego krokodyla z otwartą paszczą oraz mocno zaznaczonymi kłami. Jej stylistyka pozwala przyjąć, iż jest ona dziełem twórców z kultury Nicoya.

O okolicznościach odkrycia omawianej kolekcji artefaktów mezoamerykańskich dowiadujemy się z krótkiej informacji autorstwa Adama Królaka, zapisanej w Kronice Głogowskiej wydanej w 1959 roku.

2 Wyroby kamienne należące do kolekcji zabytków mezoamerykańskich zostały wykonane z tufu wulkanicznego, występującego powszechnie w zachodniej Nikaragui i Kostaryce. Wśród tych artefaktów znajduje się 8 całkowicie zachowanych posążków antropomorficznych oraz trzy ich fragmenty. Wyrzeźbione postacie znajdują się w pozycji siedzącej lub stojącej, z rękoma ułożonymi wzdłuż ciała. Charakterystyczne nakrycia głowy oraz sposób przedstawienia twarzy sugerują, że przedmioty te pochodzą z jednego kręgu kulturowego. Taki styl przedstawiania postaci antropomorficznych jest specyficzny zarówno dla kultury San Augustyn, występującej na obszarze dzisiejszej Kolumbii, jak i kultury olmeckiej. Wśród artefaktów wykonanych z tufu wulkanicznego znajduje się także moździerz ozdobiony głową ptaka, trzy rozcieracze oraz kilka fragmentów płyt kamiennych nazywanych metate. Te ostatnie służyły pierwotnie do rozcierania ziarna. Na podstawie ich cech stylistyczno-technologicznych oraz analogii z obszarów Mezoameryki należy sądzić, iż są one dziełem ludów kultur zasiedlających zarówno obszary dzisiejszej Kostaryki, jak i Nikaragui. Natomiast najprostsze z tych kamiennych płyt mogą pochodzić z kostarykańskich wybrzeży Morza Karaibskiego. Duża część przedmiotów wchodzących w skład kolekcji zachowała się zbyt fragmentarycznie, a także posiada za mało cech pozwalających na poddanie ich szerszej analizie, przez co określenie przynależności kulturowej oraz chronologii jest praktycznie niemożliwe. Bibliografia: Królak A Kronika Głogowska nr 9, w zbiorach Towarzystwa Ziemi Głogowskiej.

Wyrzeźbione postacie znajdują się w pozycji siedzącej lub stojącej, z rękoma ułożonymi wzdłuż ciała.

Podobne dokumenty

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA KULTURY 1) z dnia 9 czerwca 2004 r.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA KULTURY 1) z dnia 9 czerwca 2004 r. Opracowano na podstawie: Dz.U.2004.150.1579 PRZEPISY AKTUALNE (na dzień 31.07.2009 r.) ROZPORZĄ 1) z dnia 9 czerwca 2004 r. w sprawie prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich, robót budowlanych,