Analiza zróżnicowania poziomu finansowania świadczeń opiekuńczych w ramach ubezpieczenia zdrowotnego w Polsce

Anna Mitek * Analiza zróżnicowania poziomu finansowania świadczeń opiekuńczych w ramach ubezpieczenia zdrowotnego w Polsce Wstęp Rozwój medycyny ma wpływ na wzrost skuteczności leczenia, a tym samym na wydłużanie się życia ludzkiego. Narasta problem związany z zapewnieniem odpowiedniej opieki osobom niewymagającym specjalistycznej hospitalizacji, a tym samym problem odpowiedniego finansowania, dostosowanego do potrzeb. Dostępne świadczenia opiekuńcze są jednym z rozwiązań zapewnienia pomocy osobom będących po poważnych chorobach i urazach. Ze względu na rosnące wraz z wiekiem ryzyko zachorowalności osoby starsze są bardziej narażone na uzależnienie od osób trzecich oraz często wymagają fachowej opieki. Dostępne w Polsce świadczenia opiekuńcze są różne pod względem form usług, podmiotów odpowiedzialnych za ich świadczenie oraz wysokości i zasad finansowania. Celem artykułu jest przedstawienie tego zróżnicowania, głównie pod względem finansowym, badając poziom finansowania świadczeń opiekuńczych. Analiza zostanie dokonana na podstawie zawartych kontraktów przez specjalistyczne placówki z Narodowym Funduszem Zdrowia (NFZ) w poszczególnych województwach północno-zachodniej Polski w latach 2009 2013. 1. Zasady finansowania świadczeń opiekuńczych w Polsce Świadczenia usług opieki długoterminowej są dostępne w ramach różnych części systemu zabezpieczeń społecznych. W zależności od rodzaju systemu istnieją dwa typy świadczeń: pieniężne i rzeczowe. Podział ten różnicuje także źródło finansowania konkretnych świadczeń (zobacz tablica 1). Podstawowym źródłem finansowania opieki długoterminowej w Polsce są składki odliczane od wynagrodzenia, tj. składki na ubezpieczenie zdrowotne i społeczne, oraz podatki. * Mgr, Katedra Zarządzania Finansami, Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania, Uniwersytet Szczeciński, ul. Mickiewicza 64, 71 101 Szczecin, tel. +48 91 444 20 01, amitek@wneiz.pl

174 Anna Mitek Tablica 1. Rodzaje świadczeń w ramach opieki długoterminowej w Polsce Świadczenia pieniężne Świadczenia rzeczowe System ubezpieczeń społecznych dodatek pielęgnacyjny Źródło: [Więckowska, 2010, s. 74]. System pomocy społecznej zasiłek pielęgnacyjny System opieki zdrowotnej System pomocy społecznej usługi opiekuńcze i pielęgnacyjne W ramach systemu ubezpieczeń społecznych są oferowane świadczenia pieniężne w formie dodatku pielęgnacyjnego wypłacanego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Obecnie wynosi on 203,50 zł miesięcznie (305,25 zł dla inwalidy wojennego) i przysługuje osobom, które nie mogą samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu i/lub które osiągnęły wiek 75 lat [Serwis informacyjny ZUS]. System pomocy społecznej udziela pomocy w formie świadczeń pieniężnych i rzeczowych. Zasiłek pielęgnacyjny jest pomocą pieniężną udzielaną w celu pokrycia części wydatków wynikających z konieczności zapewnienia opieki przez inne osoby, w związku z niezdolnością osoby starszej i niepełnosprawnej do samodzielnej egzystencji. Przysługuje także każdej osobie po 75. roku życia oraz wynosi 153 zł miesięcznie i jest wypłacany z budżetu samorządu lokalnego [Strona internetowa MPiPS]. Należy zwrócić uwagę na to, że oba świadczenia pieniężne nie mogą być wypłacane jednocześnie. Z kolei świadczenia rzeczowe są udzielane w formie pomocy rzeczowej i usługowej w domach pomocy społecznej (DPS, DDPS) lub za pośrednictwem opiekunów środowiskowych i pracowników socjalnych [Kozierkiewicz, Szczerbińska, 2007, s. 10]. Koszty świadczeń są pokrywane z emerytury, środków finansowych rodziny lub w ciężkich przypadkach z budżetu gminy. W zakresie systemu służby zdrowia świadczenia rzeczowe mają formę usług opiekuńczych i pielęgnacyjnych kontraktowanych przez NFZ. Wyróżnić można przede wszystkim stacjonarną opiekę długoterminową, pielęgniarską opiekę domową oraz opiekę paliatywną i hospicyjną [zarządzenie, 2011]. Najczęściej świadczenia te są realizowane w specjalistycznych placówkach, tj. w oddziałach szpitalnych dla przewlekle chorych, zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych (ZPO) i opiekuńczo-leczniczych (ZOL). Źródłem finansowania tych usług są głównie składki na ubezpieczenie zdrowotne, jednak fakt posiadania ubezpieczenia nie zwalnia całkowicie z opłaty za pobyt w placówce. Oprócz tego ważnym kryterium finansowania usług opieki długoterminowej

II część I część Analiza zróżnicowania poziomu finansowania świadczeń 175 w ramach służby zdrowia jest posiadanie prawa do świadczeń emerytalno-rentowych. Cena świadczonych usług składa się z kilku elementów i jest uzależniona od pewnych kryteriów (zobacz tablica 2). W wypadku pacjentów mających ubezpieczenie zdrowotne cena składa się z dwóch części. Niezależnie od posiadania prawa do emerytury pierwszą część opłaca NFZ w kwocie około 75 zł za osobę i za dzień (tzw. osobodzień) [Informator o umowach NFZ]. Wysokość tej kwoty jest zależna od województwa. Część druga zaś zależy od posiadania świadczeń emerytalnych i uwzględniono w niej koszty wyżywienia i zakwaterowania. Jeżeli osoba nie ma prawa do emerytury, ta część jest pokrywana z własnych funduszy pacjenta. Tymczasem dla osoby z prawem do świadczeń emerytalno-rentowych opłata jest ustalana w wysokości odpowiadającej 250% najniższej emerytury, ale nie więcej niż 70% miesięcznego dochodu w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej osoby przebywającej w ZPO i ZOL [ustawa, 1991, art. 34a]. Gdy pacjent nie ma ubezpieczenia zdrowotnego oraz prawa do emerytury, całkowitą kwotę za usługę ponosi z własnych środków finansowych. Tablica 2. Elementy składowe ceny usług pielęgnacyjno-opiekuńczych wraz z podziałem na części finansowania w ramach służby zdrowia Pacjent Pacjent ubezpieczony nieubezpieczony bez prawa do świadczeń emerytalno-rentowych z prawem do świadczeń emerytalno-rentowych NFZ finansuje część opłaty za usługę ok. 75 zł/osobodzień finansowanie z własnych środków finansowych Źródło: Opracowanie własne. kwota odpowiadająca 250% najniższej emerytury, ale nie więcej niż 70% miesięcznego dochodu koszty usługi są w całości ponoszone przez pacjenta

176 Anna Mitek 2. Zróżnicowanie poziomu finansowania świadczeń opiekuńczych w ramach kontraktów NFZ w północno-zachodniej Polsce 2.1. Kryteria i zakres przeprowadzonych badań Wielkość i struktura finansowania świadczeń opiekuńczych w Polsce z funduszy NFZ są przypuszczalnie zróżnicowane pod względem geograficznym. Do zweryfikowania tego stwierdzenia pomocna będzie analiza wybranego obszaru. W artykule dokonano analizy podmiotów świadczących usługi opiekuńcze w ramach umów z NFZ ze szczególnym uwzględnieniem wysokości kontraktów z NFZ w latach 2009 2013. W analizowanym obszarze znalazło się 5 województw północno-zachodniej Polski: kujawsko-pomorskie, lubuskie, pomorskie, wielkopolskie oraz zachodniopomorskie. W badaniu uwzględniono tylko podmioty świadczące usługi w ramach podpisanego kontraktu z NFZ. Są to jednostki udzielające kompleksowej pomocy całodobowo osobom dorosłym (także pacjentom wentylowanych mechanicznie) w oddziałach inne niż psychiatryczne. Analiza opierała się głównie na produkcie NFZ pod nazwą: świadczenia w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym / opiekuńczo-leczniczym [Informator o umowach NFZ]. Wykluczono z analizy całe podmioty lub tylko niektóre produkty kontraktu, które są ukierunkowane na pomoc dzieciom, osobom psychicznie chorym lub na pomoc świadczoną domowo, szczególnie w formie pielęgniarskiej opieki domowej. 2.2. Analiza struktury podmiotowej zakładów opiekuńczych w północno-zachodniej Polsce Świadczenie usług stacjonarnej opieki długoterminowej jest nowym wyzwaniem dla społeczeństwa pod względem organizacyjnym i finansowym. W głównej mierze wysokość stawek powinna zależeć i zależy od wysokości składek na ubezpieczenie zdrowotne, a tym samym od liczby osób w wieku produkcyjnym opłacającym wspomniane składki. Zatem istotną rolę odgrywają demografia, jak również rozmieszczenie terytorialne ludności Polski. Największym pod względem liczby mieszkańców wśród badanych województw jest województwo wielkopolskie. Dalej według tej kolejności są województwa: pomorskie, kujawsko- -pomorskie, zachodniopomorskie i lubuskie. Wielkość województwa pod względem mieszkańców ma przełożenie na liczbę placówek kierujących swe usługi do osób wymagających stacjonarnej opieki długoterminowej. Na tablicy 3 przedstawiono liczbę

Analiza zróżnicowania poziomu finansowania świadczeń 177 podmiotów oferujących świadczenia pielęgnacyjno-opiekuńcze z podziałem na województwa oraz na charakter placówki. Tablica 3. Liczba podmiotów udzielających świadczeń pielęgnacyjno-opiekuńczych w ramach kontraktów NFZ w 2013 roku w północno-zachodniej Polsce Województwo Ogółem Publiczne Niepubliczne wielkopolskie 23 14 9 pomorskie 21 8 13 kujawsko-pomorskie 23 12 11 zachodniopomorskie 13 10 3 lubuskie 11 2 9 Ogółem północno- 91 46 45 -zachodnia Polska 100% 50,5% 49,5% Źródło: [Informator o umowach NFZ]. Dokonując analizy danych z tablicy 3, można zauważyć, że w 2013 roku istnieje 91 placówek świadczących opiekę długoterminową w regionie północno-zachodniej Polski w ramach kontraktów z NFZ. Niewiele ponad połowa (50,5%) to jednostki o charakterze publicznym, a 49,5% o charakterze niepublicznym. Liczba podmiotów w 2013 roku waha się od 23 do 11 w poszczególnych województwach, co jest częściowo skorelowane z wielkością województwa. Należy zwrócić uwagę na to, że wśród 3 największych województw pod względem ludności różnica w liczbie placówek jest niewielka, co nie odzwierciedla zależności pod względem liczby podmiotów w badanych województwach. W województwach zachodniopomorskim i lubuskim liczba zakładów jest znacznie mniejsza, ponieważ obszar ten zamieszkuje prawie 3 razy mniej ludzi niż w trzech poprzednich województwach. Pomimo podobnego układu województw, pod względem wielkości i liczby placówek ich struktura uwzględniająca charakter jednostek nie jest współmierna. W województwach wielkopolskim, kujawsko-pomorskim i zachodniopomorskim przeważają ośrodki publiczne, przy czym najbardziej w województwie zachodniopomorskim (10 na 13 podmiotów). Z kolei w pozostałych województwach sytuacja jest odmienna przeważają jednostki niepubliczne, najwięcej w województwie lubuskim (9 na 11 podmiotów). Można zauważyć, że województwa położone na zachodzie Polski są dwoma skrajnymi przypadkami pod względem analizy charakteru jednostek (największy udział publicznych w zachodnio-

178 Anna Mitek pomorskim, największy udział niepublicznych w lubuskim). Zwiększony udział podmiotów prywatnych w analizowanych województwach może świadczyć o rozwoju tego typu działalności jako prywatnych przedsięwzięć lub mogą to być konsekwencje przekształceń szpitali w spółki. 2.3. Finansowanie świadczeń opiekuńczych w ramach kontraktów z NFZ w województwach północno-zachodnich Zasady finansowania usług opiekuńczych są jednakowe dla wszystkich województw, jednak poziom finansowania świadczeń w ramach NFZ jest uwarunkowany terytorialnie. Na tablicy 4 przedstawiono środki NFZ przeznaczane na finansowanie opieki długoterminowej w poszczególnych badanych województwach. Tablica 4. Wartości kontraktów w poszczególnych latach według województw (w tys. zł) Województwo 2009 2010 2011 2012 2013 zachodniopomorskie 17 202 16 408 18 217 18 398 18 313 lubuskie 10 996 10 692 11 958 11 952 12 171 wielkopolskie 20 400 23 842 25 102 25 856 25 250 kujawsko-pomorskie 23 813 22 911 23 467 27 930 29 214 pomorskie 22 648 22 915 24 437 26 094 28 897 Średnia 19 012 19 353 20 636 22 046 22 769 Suma wartości kontraktów 95 059 96 767 103 180 110 229 113 845 Dynamika sumy wartości kontraktów 100% 101,8% 106,6% 106,8% 103,3% (rok poprzedni = 100) Źródło: [Informator o umowach NFZ]. Z danych zaprezentowanych na tablicy 4 wynika, że suma kontraktów na usługi pielęgnacyjno-opiekuńcze w poszczególnych województwach jest uwarunkowana liczbą podmiotów świadczących te usługi. Szczególnie wyraźny jest podobny podział na dwie kategorie: 3 województwa o kontraktach powyżej 20 mln zł i 2 poniżej 20 mln zł. Na zależność tę niewątpliwie ma wpływ wielkość województwa, a w związku z tym także liczba świadczeniodawców. W województwach kujawsko-pomorskim, pomorskim i wielkopolskim wysokość wydatków na opiekę długoterminową systematycznie wzrastała (z wyjątkiem roku 2010 w kujawsko-pomorskim i 2013

Analiza zróżnicowania poziomu finansowania świadczeń 179 w wielkopolskim). Wysokość kontraktów w tych województwach wzrosła o średnio 5,5 mln zł w ciągu badanych 5 lat. W województwach zachodniopomorskim i lubuskim nie wystąpiły tak dynamiczne zmiany jak w trzech pozostałych. Dynamika zmian w obu województwach jest bardzo zbliżona, mimo różnicy wysokości kontraktów. Średnio kontrakty w tych dwóch województwach wzrosły o 1,1 mln zł w badanym okresie. W 2010 roku nastąpił spadek wartości kontraktów spowodowany ogólnym ograniczeniem wydatków na ten cel oraz zakończeniem działalności niektórych placówek. Średnia wysokość sumy umów zawartych na świadczenia usług pielęgnacyjnych w badanych województwach wahała się od 19 mln zł w 2009 roku do 22,8 mln zł w 2013 roku. Z kolei suma kontraktów w województwach północno-zachodniej Polski wzrosła o prawie 20% w ciągu 5 lat. Tempo wzrostu wysokości kontraktów było największe w latach 2011 i 2012 (odpowiednio 6,6 i 6,8% w porównaniu z poprzednim rokiem). Generalnie można zaobserwować, że oprócz naturalnego wzrostu cen i płac istotne zmiany w wysokości kontraktów w poszczególnych województwach wynikają z rozwoju analizowanego obszaru usług, co nierozerwalnie jest związane z danymi demograficznymi. Coraz więcej szpitali, a także podmiotów niepublicznych oferuje tego typu usługi. Również NFZ zwiększa fundusze na ten cel. Analizowane do tej pory dane oddzielnie obejmowały informacje dotyczące liczby podmiotów oraz wartości kontraktów w poszczególnych województwach. Połączenie tych determinant w jednej analizie wykaże, ile średnio wynosi kontrakt dla pojedynczej placówki. Analiza (zobacz rysunek 1) prezentuje strukturę województw głównie pod względem tego, czy w danym województwie jest dużo podmiotów, ale o niższych kontraktach lub czy jest mniej podmiotów, ale wartość kontraktów jest wysoka. Z danych zawartych na rysunku 1 widać, że w województwie zachodniopomorskim średnia wartość kontraktu jest najwyższa w porównaniu z innymi badanymi województwami i utrzymuje się na stabilnym poziomie, sięgając blisko 1,4 mln zł w latach 2011 2013. Taki wynik może sugerować, że mimo niewielkiej liczby podmiotów wysokość kontraktów nie wykazuje znaczących odchyleń i dysproporcji. Oczywiście różnice w wysokościach kontraktów z NFZ między dużymi szpitalami a małymi jednostkami są naturalne, niemniej jednak taka sytuacja

180 Anna Mitek występuje w każdym województwie. Jednak w zachodniopomorskim 10 na 13 podmiotów ma zakontraktowane usługi opieki długoterminowej na kwotę ponad 1 mln zł w 2013 roku (zobacz rysunek 2). W pozostałych czterech województwach średnia wysokość kontraktu dla jednego podmiotu jest niższa niż w województwie zachodniopomorskim, przy czym najniższą wartość odnotowuje województwo lubuskie (od 900 tys. zł w 2009 roku do 1,1 mln zł w 2013). Mogłoby się zdawać, że mniejsza liczba zakładów opiekuńczych przyczyni się do zwiększenia wartości średniej kontraktu, jednak wysokość zobowiązań NFZ na cele tych placówek w województwie lubuskim jest wciąż mała w porównaniu z innymi województwami. Województwa wielkopolskie i kujawsko- -pomorskie osiągały średnią kontraktu na podobnym poziomie od 1 mln zł do 1,27 mln zł w badanym okresie z niewielkimi symetrycznymi wahaniami w czasie. Rysunek 1. Średnia wartość kontraktu na świadczenia opiekuńcze w ramach NFZ z podziałem na lata i województwa (w tys. zł) 1500 1400 1300 1200 1100 1000 900 800 Zachodniopomo rskie Lubuskie Wielkopolskie Kujawsko- Pomorskie Pomorskie 2009 1323 916 1074 1191 1258 2010 1367 891 1192 1091 1432 2011 1401 996 1255 1067 1437 2012 1415 1087 1124 1214 1243 2013 1409 1106 1098 1270 1376 Źródło: [Informator o umowach NFZ].

Analiza zróżnicowania poziomu finansowania świadczeń 181 Rysunek 2. Liczba podmiotów mających kontrakty na świadczenia opiekuńcze powyżej/poniżej 1 mln zł z podziałem na województwa w 2013 roku Pomorskie 13 8 Kujawsko-pomorskie 14 9 Wielkopolskie 13 10 Lubuskie 4 7 Zachodniopomorskie 10 3 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% z kontraktami powyżej 1 mln zł z kontraktami poniżej 1 mln zł Źródło: Opracowanie własne. Analizując dodatkowo rysunek 2, można zauważyć, że dysproporcje wynikają głównie ze struktury funkcjonujących jednostek pod względem wysokości kontraktów. W trzech największych województwach pod względem ludności (mimo dużej liczby placówek) ok. 60% to podmioty z kontraktami na 2013 rok powyżej 1 mln zł, a 40% kontraktuje usługi na niższą kwotę. W województwie lubuskim zaś znacznie więcej jest świadczeniodawców z mniejszymi kontraktami poniżej 1 mln zł (aż 7 na 11 podmiotów). Badając finansowanie usług pielęgnacyjno-opiekuńczych w ramach NFZ w wybranych województwach, należy także wspomnieć o różnicach w wysokości kwot, jakie NFZ przeznacza na finansowanie tzw. osobodnia pacjenta ubezpieczonego. Na rysunku 3 przedstawiono, jak średnia cena usługi za osobodzień kontraktowana przez NFZ kształtuje się w poszczególnych województwach w przekroju ostatnich 5 lat. W analizowanych województwach część finansowana przez NFZ miała dość dużą rozpiętość od 62 zł do 78,1 zł za 1 dzień pobytu osoby dorosłej. Jeśli dodatkowo osoba musiała być wentylowana mechanicznie, to cena takiego produktu była prawie 3 razy wyższa. Analizując kolejno lata 2009 2013, można dostrzec, że w pierwszych 2 latach była wyraźna dysproporcja w kwotach między województwami, a w pozostałych 3 latach w każdym kolejnym roku zauważalne jest zbliżanie się do wyrównania cen. Najwięcej do usług opieki długoterminowej dopłaca NFZ Wielkopolski 78,1 zł za osobodzień. I jest to sytuacja niezmienna

182 Anna Mitek od 5 lat. Najmniej w lubuskim i pomorskim, ale tylko w latach 2009 2010. W pozostałych latach ceny były coraz bardziej do siebie zbliżone, co świadczy o standaryzowaniu usług, szczególnie w zakresie zasad i wysokości finansowania. W ostatnich 2 latach analizowanego okresu można zauważyć niezmienność cen, co rokuje coraz większą stabilność oraz porównywalne ceny za osobodzień w ramach kontraktu z NFZ. Rysunek 3. Zróżnicowanie ceny produktu kontraktowanego (świadczenia pielęgnacyjno-opiekuńczego) przez NFZ w zależności od roku i województwa w latach 2009 2013 80 78 78,1 78,1 78,1 78,1 78,1 76 74 75 75 75 75 75 75 75 73 73 72 70 71 71 71 71 71 70 70 68 66 64 62 62 63 62 62 60 2009 2010 2011 2012 2013 Zachodniopomorskie Lubuskie Wielkopolskie Kujawsko-Pomorskie Pomorskie Źródło: [Informator o umowach NFZ]. Zakończenie Finansowanie usług opiekuńczo-pielęgnacyjnych w Polsce w ramach ubezpieczenia zdrowotnego w dużym stopniu jest determinowane przez ustawodawcę, ponieważ to on ustala zasady, zakres i sposób finansowania tych usług. Ogólne zasady obowiązują w całej Polsce, należy jednak podkreślić, że struktura finansowania opieki długoterminowej może być zróżnicowana terytorialnie i uzależniona od podmiotów oferujących usługi opiekuńcze. Najwięcej w północno-zachodniej Polsce NFZ przeznacza na finansowanie badanych usług w województwie kujawsko-pomorskim. Niewiele mniej w województwach pomorskim i wielkopolskim, a najmniej w zachodniopomorskim i lubuskim. Finansowanie usług opiekuńczych jest uzależnione od możliwości finansowych regionalnych oddziałów NFZ, które są zarazem skorelowane z wielkością województwa i liczbą mieszkańców. Zatem można dojść do wniosku, że im większe województwo, tym możliwe jest szersze finan-

Analiza zróżnicowania poziomu finansowania świadczeń 183 sowanie usług opiekuńczych, które obejmują większą liczbę potrzebujących. Różnice w finansowaniu usług opieki długoterminowej w różnych województwach zależą też od wysokości maksymalnej kwoty finansowania pobytu 1 osoby. Istniejące dysproporcje w cenach za świadczone usługi powodują, że system całościowo wydaje się niejednolity. Te same usługi, a różne wysokości finansowania w ramach NFZ przyczyniają się do niepotrzebnego podziału i dysproporcji w zależności od województwa. Nadmienić należy, że analizie poddano tylko te jednostki, które mają zakontraktowane z NFZ świadczenie stacjonarnych usług opieki długoterminowej dla dorosłych. Jednak należy wspomnieć, że nie są to jedyne podmioty świadczące tego typu usługi. Możliwe jest istnienie wielu innych prywatnych rodzajów działalności, niekoniecznie w ramach NFZ. Oprócz tego, że system jest niespójny, to nie można sprawować nad nim kompleksowej kontroli. W związku z tym dochodzi do dysproporcji w finansowaniu usług opieki długoterminowej w województwach północno-zachodniej Polski. Literatura 1. Informator o umowach Narodowego Funduszu Zdrowia, https:// aplikacje.nfz.gov.pl/umowy/search.aspx, dostęp dnia 10.02.2013. 2. Kozierkiewicz A., Szczerbińska K. (2007), Opieka długoterminowa w Polsce: ocena stanu obecnego oraz rozwiązania na przyszłość, Wydawnictwo Medyczne Termedia, Kraków. 3. Serwis informacyjny Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, http:// www.zus.pl/default.asp?p=1&id=52, dostęp dnia 23.02.2013. 4. Strona internetowa Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, http://www.mpips.gov.pl/wsparcie-dla-rodzin-z-dziecmi/swiadczenia-rodzinne/rodzaje-i-wysokosc-swiadczen-rodzinnychkryteria-uzyskania/swiadczenia-opiekuncze/art,5451,zasilek-pielegnacyjny.html, dostęp dnia 23.02.2013. 5. Ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej, Dz. U. Nr 91, poz. 408 z późn. zm. 6. Więckowska B. (2010), Description of Long-term Care: Provision and Financing, World Bank Report Long-Term Care and Ageing. Case Studies Bulgaria, Croatia, Latvia and Poland. 7. Zarządzenie nr 83/2011/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 16 listopada 2011 r. w sprawie określenia warun-

184 Anna Mitek ków zawierania i realizacji umów w rodzaju świadczenia pielęgnacyjne i opiekuńcze w ramach opieki długoterminowej. Streszczenie Artykuł przedstawia istotę i zróżnicowanie finansowania świadczeń pielęgnacyjno-opiekuńczych w Polsce wraz ze szczegółową analizą finansowania na podstawie kontraktów z NFZ w województwach północno-zachodniej Polski. Struktura systemu finansowania opieki długoterminowej oraz struktura terytorialna województw determinują wysokość i poziom finansowania świadczeń w ramach NFZ. Szczególnie duży wpływ na wydatki na usługi opiekuńcze mają struktura demograficzna mieszkańców województw oraz polityka oddziałów regionalnych NFZ. Słowa kluczowe opieka długoterminowa, ekonomika usług dla osób starszych The analysis of the diversity of financing the long term-care within the health insurance fund in Poland (Summary) The article presents the essence and diversity of financing the long-term care services in Poland along with a detailed financial analysis based on contracts with National Health Fund (NHF). The system structure of financing the long-term care and territorial structure of the analyzed region determine the amount and level of financing services within NHF. In particular, the impact of spending on long-term care services have a demographic structure of residents of provinces, as well as policy of regional branches NHF. Keywords long-term care, economics of the elderly, government expenditures