Realizacja świadczeń endoprotezoplastyki stawowej w 2013 r.

Transkrypt

1 Realizacja świadczeń endoprotezoplastyki stawowej w 2013 r. 1. Źródło danych Podstawą opracowania jest Centralna Baza Endoprotezoplastyk Narodowego Funduszu Zdrowia (CBE), działająca od marca 2005 r. Gromadzone w niej dane o zrealizowanych świadczeniach endoprotezoplastyki stawowej wprowadzane są przez świadczeniodawców na bieżąco, a następnie podlegają weryfikacji przez pracowników oddziału wojewódzkiego NFZ. W celu pełnego zabezpieczenia informacji wprowadzanych do CBE wszystkie dane przetwarzane są z wykorzystaniem szyfrowania (bezpieczny protokół SSL 128-bitowy). Opracowanie powstało w oparciu o informacje pozyskane z CBE 14 marca 2014 r. 2. Umowy W 2013 r. świadczenia endoprotezoplastyki stawowej realizowane były na podstawie umów zawartych przez Narodowy Fundusz Zdrowia z 316 świadczeniodawcami z terenu całego kraju (rysunek 1.). W ramach tych umów: 313 świadczeniodawców wszczepiało endoprotezy stawu biodrowego, 255 stawu kolanowego, 69 stawu ramiennego, 33 stawu łokciowego, a 32 innego stawu. Największa liczba ośrodków realizujących wymienione świadczenia znajdowała się w województwach: mazowieckim (41) i śląskim (40), najmniejsza w lubuskim (7) i opolskim (8). Zachodniopomorski 11 Pomorski 14 Kujawsko-Pomorski 13 Warmińsko-Mazurski 14 Podlaski 12 Lubuski 7 Wielkopolski 33 Mazowiecki 41 Dolnośląski 24 Opolski 8 Łódzki 23 Śląski 40 Świętokrzyski 10 Małopolski 29 Lubelski 18 Podkarpacki 19 Rysunek 1. Liczba świadczeniodawców wykonujących świadczenia endoprotezoplastyki stawowej w 2013 r. w podziale na oddziały wojewódzkie NFZ. 1/18

2 3. Realizacja świadczeń W 2013 r. w całym kraju wykonano endoprotezoplastyk stawowych, w tym: endoprotezoplastyk stawu biodrowego: endoprotezy całkowite, endoprotez częściowych, 639 zabiegów rewizyjnych bez wymiany elementów wszczepu; endoprotezoplastyk stawu kolanowego: endoprotez całkowitych, 776 endoprotez częściowych, 261 zabiegów rewizyjnych bez wymiany elementów wszczepu; 408 endoprotezoplastyk stawu ramiennego; 95 endoprotezoplastyk stawu łokciowego; 138 endoprotezoplastyk innego stawu. Wykres 1. Procentowa struktura endoprotezoplastyk poszczególnych stawów wykonanych w 2013 r. Spośród wszystkich endoprotezoplastyk stawowych największą liczbę zabiegów wykonano na terenie województwa mazowieckiego, a najmniejszą na terenie województwa opolskiego. Świadczeniodawcy z województw: mazowieckiego, wielkopolskiego, śląskiego i małopolskiego zrealizowali łącznie endoprotezoplastyk, czyli około 45,1% wszystkich zabiegów. Odpowiada to udziałowi świadczeniodawców realizujących omawiane świadczenia w ogólnej liczbie wykonujących endoprotezoplastyki w całym kraju 45,3% świadczeniodawców (143 z 316). Wszystkie rodzaje operacji poddane analizie wykonywane były w 9 województwach: dolnośląskim, kujawsko-pomorskim, lubelskim, łódzkim, małopolskim, mazowieckim, podkarpackim, śląskim i wielkopolskim. Zestawienie wszystkich zabiegów w podziale na województwa przedstawiono w tabeli 1. 2/18

3 Tabela 1. Liczba wykonanych endoprotezoplastyk stawowych w 2013 r. w podziale na oddziały wojewódzkie NFZ. Oddział Wojewódzki NFZ Liczba endoprotezoplastyk stawu: biodrowego kolanowego łokciowego ramiennego innego łącznie Dolnośląski Kujawsko-Pomorski Lubelski Lubuski Łódzki Małopolski Mazowiecki Opolski Podkarpacki Podlaski Pomorski Śląski Świętokrzyski Warmińsko- Mazurski Wielkopolski Zachodniopomorski łącznie /18

4 3.1 Migracja Około 10,2% spośród wszystkich zabiegów endoprotezoplastyki zostało wykonanych pacjentom z innych województw. Najwięcej pacjentów spoza województwa zoperowano w szpitalach Mazowsza (1 439) i Wielkopolski (756) łącznie 39,5% ze wszystkich operowanych spoza terenu województwa. Oznacza to, że ponad 1/6 wszystkich zabiegów przeprowadzonych na Mazowszu (17,90%) i około 1/8 wszystkich zabiegów (12,98%) w Wielkopolsce było wykonanych osobom spoza macierzystego województwa. Najmniejszą migrację w liczbach bezwzględnych odnotowano w województwach: dolnośląskim (111), kujawsko-pomorskim (117) i pomorskim (118), co odpowiada odpowiednio 2,97%, 2,11% i 2,12% endoprotezoplastyk przeprowadzonych na terenie tych województw. Tabela 2. Migracja pacjentów w celu wykonania endoprotezoplastyki stawowej w 2013 r. Nazwa województwa Liczba operowanych pacjentów spoza województwa dolnośląskie 111 kujawsko-pomorskie 117 lubelskie 297 lubuskie 288 łódzkie 128 małopolskie 563 mazowieckie opolskie 154 podkarpackie 212 podlaskie 142 pomorskie 118 śląskie 388 świętokrzyskie 295 warmińsko-mazurskie 398 wielkopolskie 756 zachodniopomorskie 150 łącznie /18

5 4. Informacje szczegółowe 4.1 Endoprotezoplastyka stawu biodrowego W 2013 r. zrealizowano endoprotezoplastyk stawu biodrowego. W skali kraju największą liczbę świadczeń zrealizowały następujące ośrodki: 1) Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny im. prof. A. Grucy Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego w Otwocku 1 386, 2) Samodzielny Publiczny Wojewódzki Szpital Chirurgii Urazowej im. dr. J. Daaba w Piekarach Śląskich 942, 3) Ortopedyczno-Rehabilitacyjny Szpital Kliniczny im. W. Degi Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu 718, 4) Specjalistyczny Szpital im. prof. A. Sokołowskiego w Szczecinie 569, 5) Szpital Kliniczny Dzieciątka Jezus w Warszawie 565. Najliczniejszą grupę stanowili świadczeniodawcy, którzy wykonali powyżej 150 endoprotezoplastyk stawu biodrowego. Mniej niż 25 endoprotezoplastyk stawu biodrowego zrealizowało 35 świadczeniodawców. Podział świadczeniodawców ze względu na liczbę wykonanych endoprotezoplastyk stawu biodrowego w skali kraju przedstawia się następująco: Liczba świadczeń świadczeniodawców do od łącznie 313 Tabela 3., Wykres 2. Podział świadczeniodawców ze względu na liczbę wykonanych w 2013 r. endoprotezoplastyk stawu biodrowego. 5/18

6 W 2013 r. wykonano endoprotezoplastyk pierwotnych stawu biodrowego i endoprotezoplastyk rewizyjnych (w tym 639 operacji rewizyjnych bez wymiany elementów). 9,14% pierwotna rewizyjna, w tym rewizyjna bez wymiany elementów 90,86% Wykres 3. Endoprotezoplastyka stawu biodrowego w podziale na rodzaj operacji w 2013 r. Na podstawie wprowadzanych przez świadczeniodawców do CBE danych do głównych rozpoznań chorobowych będących przyczyną pierwotnej endoprotezoplastyki stawu biodrowego należy zaliczyć: pierwotną, obustronną koksartrozę (M16.0), złamanie szyjki kości udowej (S72.0), inne pierwotne koksartrozy (M16.1). Osoby z wymienionymi rozpoznaniami stanowią około 89% wszystkich osób, u których wykonano pierwotną endoprotezoplastykę stawu biodrowego. Najczęstszą przyczyną rewizji po endoprotezoplastyce stawu biodrowego było mechaniczne powikłanie wewnętrznych protez stawów (T84.0). W przypadku operacji pierwotnych ponad 80% stanowiły endoprotezoplastyki całkowite. Wśród operacji rewizyjnych występuje natomiast niemal równowaga pomiędzy liczbą wykonanych endoprotezoplastyk częściowych i całkowitych. Ponad 60% wszczepów endoprotez wykonanych było u kobiet. Spośród wszystkich rodzajów endoprotezoplastyk stawu biodrowego najczęściej wykonywano pierwotną, całkowitą endoprotezoplastykę prawego stawu biodrowego u kobiet. Tabela 4. Liczba wykonanych w 2013 r. endoprotezoplastyk stawu biodrowego w podziale na płeć pacjenta, rodzaj operacji oraz operowaną stronę. Płeć kobieta mężczyzna Operowana strona pierwotna 6/18 Rodzaj operacji rewizyjna całkowita częściowa całkowita częściowa bez wymiany elementów Łącznie lewa prawa lewa prawa łącznie

7 Endoprotezoplastyki stawu biodrowego wykonano u osób w wieku od 15 do 105 lat. Średni wiek operowanej kobiety wynosił 71 lat, mężczyzny 65 lat. W przypadku 50% osób, którym w 2013 r. wszczepiono endoprotezę stawu biodrowego wiek nie przekraczał 69 lat. Wśród pacjentów, u których została wykonana endoprotezoplastyka stawu biodrowego największy udział w ogólnej liczbie stanowiły osoby w wieku lat. Następnym pod względem liczebności był przedział wiekowy od 70 do 79 lat. U osób z wymienionych grup wiekowych wykonano około 57% wszystkich endoprotezoplastyk stawu biodrowego. Wykres 4. Zestawienie wykonanych w 2013 r. endoprotezoplastyk stawu biodrowego według przedziałów wiekowych. Tabela 5. Statystyka zbiorcza dotycząca wieku osób, u których wykonano endoprotezoplastykę stawu biodrowego w 2013 r. wiek pacjentów w latach kobiety mężczyźni kobiety i mężczyźni minimum maksimum średnia mediana Spośród protez wszczepionych w 2013 r. endoprotezy bezcementowe stanowiły prawie 72%. Z rodzajem zastosowanej endoprotezy skorelowany jest wiek pacjentów. U osób w wieku powyżej 80 lat stosowano dużo częściej endoprotezy cementowe, podczas gdy u osób młodszych głównie endoprotezy bezcementowe, co zostało przedstawione na wykresie 5. i w tabeli 6. 7/18

8 4,12% 23,89% bezcementowa cementowa hybryda 71,99% Wykres 5. Udział procentowy poszczególnych rodzajów endoprotez stawu biodrowego w 2013 r. Tabela 6. Udział poszczególnych rodzajów endoprotez stawu biodrowego w grupach wiekowych w 2013 r. Grupa wiekowa [r.ż.] Rodzaj endoprotezy bezcementowa cementowa hybryda Łącznie do i powyżej łącznie /18

9 do od 100 bezcementowa cementowa hybryda 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Przedział wiekowy Wykres 6. Udział procentowy poszczególnych rodzajów endoprotez stawu biodrowego w grupach wiekowych w 2013 r. 4.2 Endoprotezoplastyka stawu kolanowego W 2013 r. zrealizowano endoprotezoplastyk stawu kolanowego. W skali kraju największą liczbę świadczeń zrealizowały następujące ośrodki: 1) Ortopedyczno-Rehabilitacyjny Szpital Kliniczny im. W. Degi Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu 452, 2) Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny im. prof. A. Grucy Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego w Otwocku 410, 3) Krakowskie Centrum Rehabilitacji w Krakowie 361, 4) Szpital Kliniczny Dzieciątka Jezus w Warszawie 299, 5) Szpital Specjalistyczny im. prof. A. Sokołowskiego w Szczecinie 271. Najliczniejszą grupę (84) stanowili świadczeniodawcy, którzy w 2013 r. wykonali do 25 endoprotezoplastyk stawu kolanowego. Stanowili oni prawie 33% wszystkich świadczeniodawców realizujących świadczenia endoprotezoplastyki stawu kolanowego. Podział świadczeniodawców ze względu na liczbę wykonanych endoprotezoplastyk stawu kolanowego w skali kraju przedstawia się następująco: 9/18

10 Liczba świadczeń świadczeniodawców do od łącznie 255 Tabela 7., Wykres 7. Podział świadczeniodawców ze względu na liczbę wykonanych w 2013 r. endoprotezoplastyk stawu kolanowego. W 2013 r. wykonano endoprotezoplastyki pierwotne stawu kolanowego oraz endoprotezoplastyk rewizyjnych (w tym 261 operacji rewizyjnych bez wymiany elementów). 7,57% pierwotna rewizyjna, w tym rewizyjna bez wymiany elementów 92,43% Wykres 8. Endoprotezoplastyka stawu kolanowego w podziale na rodzaj operacji w 2013 r. 10/18

11 Na podstawie wprowadzanych przez świadczeniodawców do CBE danych do głównych rozpoznań chorobowych będących przyczyną pierwotnej endoprotezoplastyki stawu kolanowego należy zaliczyć pierwotną obustronną gonartrozę (M17.0) i inne pierwotne gonartrozy (M17.1). Osoby z wymienionymi rozpoznaniami stanowią ponad 93% wszystkich osób, u których wykonano pierwotną endoprotezoplastykę stawu kolanowego. Najczęstszą przyczyną rewizji po endoprotezoplastyce stawu kolanowego były mechaniczne powikłania wewnętrznych protez stawów (T84.0). Rozpoznanie to wystąpiło u około 55% osób, u których przeprowadzono operacje rewizyjne. W przypadku operacji pierwotnych około 96% stanowiły endoprotezoplastyki całkowite. Wśród operacji rewizyjnych, nie uwzględniając operacji rewizyjnych bez wymiany elementów, endoprotezoplastyki całkowite stanowiły ponad 59%. Ponad 76% wszczepów endoprotez stawu kolanowego wykonano u kobiet. Spośród wszystkich rodzajów endoprotezoplastyk stawu kolanowego najczęściej wykonywano pierwotną, całkowitą endoprotezoplastykę prawego stawu kolanowego u kobiet. Tabela 8. Liczba wykonanych w 2013 r. endoprotezoplastyk stawu kolanowego w podziale na płeć pacjenta, rodzaj operacji oraz operowaną stronę. Płeć kobieta mężczyzna Operowana strona pierwotna Rodzaj operacji rewizyjna całkowita częściowa całkowita częściowa bez wymiany elementów Łącznie lewa prawa lewa prawa łącznie Największy udział (76%) w ogólnej liczbie osób, u których wykonano endoprotezoplastykę stawu kolanowego, stanowiły osoby w wieku lat. W 2013 r. endoprotezoplastyki stawu kolanowego wykonano u osób w wieku od 5 do 96 lat. Średni wiek operowanej kobiety wynosił 69 lat, mężczyzny 66 lat. W przypadku 50% osób, którym wszczepiono endoprotezę stawu kolanowego, wiek nie przekraczał 69 lat. 11/18

12 Wykres 9. Zestawienie pacjentów z endoprotezoplastyką stawu kolanowego według przedziałów wiekowych. Tabela 9. Statystyka zbiorcza wieku osób, u których wykonano endoprotezoplastykę stawu kolanowego. wiek pacjentów w latach kobiety mężczyźni kobiety i mężczyźni minimum maksimum średnia mediana Tabela 10. Udział poszczególnych rodzajów endoprotez stawu kolanowego w grupach wiekowych w 2013 r. Grupa wiekowa [r.ż.] Rodzaj endoprotezy bezcementowa cementowa hybryda Łącznie do łącznie /18

13 do Endoprotezy cementowe stanowiły ponad 86% wszystkich wszczepionych w 2013 r. endoprotez stawu kolanowego. Nie zaobserwowano zależności pomiędzy wiekiem a rodzajem zastosowanej endoprotezy stawu kolanowego. Najwięcej endoprotez bezcementowych wszczepiono w przypadku osób będących w wieku lat (ponad 44%). 3,35% 10,30% bezcementowa cementowa hybryda 86,35% Wykres 10. Udział procentowy poszczególnych rodzajów endoprotez stawu kolanowego w 2013 r. bezcementowa cementowa hybryda 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Przedział wiekowy Wykres 11. Udział procentowy poszczególnych rodzajów endoprotez stawu kolanowego w grupach wiekowych w 2013 r. 13/18

14 4.3 Endoprotezoplastyka stawu ramiennego, łokciowego i innego W 2013 r. endoprotezoplastyka stawu ramiennego była wykonywana przez 69 świadczeniodawców. W skali kraju największą liczbę świadczeń zrealizowały następujące ośrodki: 1) Wojewódzki Szpital Chirurgii Urazowej Św. Anny Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Warszawie 33, 2) Samodzielny Publiczny Wojewódzki Szpital Chirurgii Urazowej im. dr. J. Daaba w Piekarach Śląskich 24, 3) Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. NMP w Częstochowie 22, 4) Specjalistyczny Szpital im. prof. A. Sokołowskiego w Szczecinie 21, 5) Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny im. prof. A. Grucy Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego w Otwocku 20. Wymienieni świadczeniodawcy zrealizowali ponad 29% wszystkich endoprotezoplastyk stawu ramiennego. W omawianym okresie świadczeniodawcy wykonali 39 operacji rewizyjnych stawu ramiennego, w tym 12 operacji rewizyjnych bez wymiany elementów. Endoprotezoplastyka stawu łokciowego była wykazywana przez 33 świadczeniodawców, a 29 z 95 świadczeń (ponad 30%) zostało zrealizowanych przez jednego świadczeniodawcę Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny im. prof. A. Grucy Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego w Otwocku. W 2013 r. wykonano 7 operacji rewizyjnych stawu łokciowego, w tym 4 operacje rewizyjne bez wymiany elementów. Endoprotezoplastyka innego stawu, obejmująca wszczepy endoprotez stawu skokowego, paliczkowego i nadgarstka, była realizowana przez 32 świadczeniodawców. Najwięcej endoprotezoplastyk wykonali: 1) Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej 10 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką w Bydgoszczy 21, 2) Instytut Reumatologii im. prof. dr hab. med. E. Reicher w Warszawie 14, 3) Specjalistyczny Szpital im. A. Sokołowskiego w Szczecinie 14. W 2013 r. wykonano 10 operacji rewizyjnych innych stawów, w tym 5 bez wymiany elementów. 14/18

15 5. Podsumowanie Od 2005 r. obserwujemy stały wzrost rocznej liczby endoprotezoplastyk stawowych realizowanych w ramach umów zawartych z Narodowym Funduszem Zdrowia. W 2013 r. wykonano o prawie 80% świadczeń endoprotezoplastyki stawowej więcej niż w 2005 r. Na przestrzeni lat największą dynamikę wzrostu obserwuje się w przypadku endoprotezoplastyk stawów ramiennego i kolanowego. W wartościach bezwzględnych największy przyrost zanotowano w przypadku endoprotezoplastyki stawu biodrowego (tabela 9.). W ciągu ostatnich 9 lat liczba zrealizowanych endoprotezoplastyk stawu kolanowego wzrosła z do , a endoprotezoplastyk stawu biodrowego z do Należy zaznaczyć, że ponad świadczeń nie zostało ostatecznie pozytywnie zweryfikowanych przez oddziały wojewódzkie Narodowego Funduszu Zdrowia. W związku z tym liczba zrealizowanych świadczeń może wzrosnąć do około Tabela 11. Liczba zrealizowanych endoprotezoplastyk stawowych w skali całego kraju w latach w podziale na operowany staw. Staw Liczba endoprotezoplastyk 2005 r r r r r r r r r. Łącznie biodrowy kolanowy łokciowy ramienny inny łącznie Wykres 12. Liczba zrealizowanych endoprotezoplastyk stawowych w skali kraju w latach /18

16 W latach stale rosła nie tylko liczba wykonanych endoprotezoplastyk, ale także ich koszty. Na przestrzeni 9 lat obserwowana była zawsze dodatnia dynamika wzrostu. W efekcie w omawianym okresie wydatki na endoprotezoplastykę wzrosły ponad trzykrotnie i w 2013 r. wyniosły 317,40% kosztów poniesionych przez Narodowy Fundusz Zdrowia w 2005 r. Wykres 13. Zestawienie liczby oraz kosztów świadczeń endoprotezoplastyki stawowej zrealizowanych w latach Od 2005 r. wzrasta także sukcesywnie liczba świadczeniodawców realizujących świadczenia endoprotezoplastyki stawowej, najwyraźniej w przypadku endoprotezoplastyki stawu kolanowego (rysunek 14.). W 2005 r. endoprotezy stawu kolanowego wszczepiało 117 świadczeniodawców, a w 2013 r. już 255. Liczba świadczeniodawców wykonujących endoprotezoplastyki stawu biodrowego wzrosła w tym czasie z 272 do 313. Wykres 14. Liczba świadczeniodawców realizujących endoprotezoplastykę stawu biodrowego i kolanowego w latach /18

17 W obserwowanym okresie wzrosła liczba świadczeniodawców wszczepiających więcej niż 150 endoprotez stawu biodrowego rocznie od 47 świadczeniodawców w 2005 r. do 93 w roku W przypadku endoprotezoplastyki stawu kolanowego liczba świadczeniodawców wszczepiających więcej niż 150 endoprotez rocznie wzrosła z 3 świadczeniodawców w 2005 r. do 15 w roku 2013, tj. o 400% (tabele 12. i 13.). Tabela 12. Podział świadczeniodawców ze względu na liczbę wykonanych endoprotezoplastyk stawu biodrowego w latach Liczba wykonanych świadczeń Liczba świadczeniodawców realizujących świadczenia w poszczególnych latach do od łącznie Tabela 13. Podział świadczeniodawców ze względu na liczbę wykonanych endoprotezoplastyk stawu kolanowego w latach Liczba wykonanych świadczeń Liczba świadczeniodawców w poszczególnych latach 2005 r r r r r r r r r. do od łącznie Z przeprowadzonej analizy wynika, że na przestrzeni ostatnich 9 lat nie zmieniła się w zasadniczy sposób struktura wieku operowanych pacjentów. Największą grupę z wykonaną endoprotezoplastyką stawu biodrowego stanowią osoby w przedziale wiekowym lat. W przypadku stawu kolanowego nadal najwięcej endoprotezoplastyk jest wykonywanych u pacjentów w przedziale wiekowym lat, jednak w ostatnich latach coraz więcej protez jest wszczepianych osobom w wieku od 60 do 69 lat. 17/18

18 Należy także odnotować wzrost udziału endoprotez bezcementowych w ogólnej liczbie świadczeń endoprotezoplastyki stawu biodrowego. W 2005 r. endoprotezy bezcementowe stanowiły niecałe 46% wszystkich endoprotez, a w 2013 r. już prawie 72%. W przypadku endoprotezoplastyki stawu kolanowego nie zaobserwowano tego rodzaju zmian. W ciągu ostatnich dziewięciu lat nie zmienił się również udział poszczególnych rodzajów operacji (pierwotnych, rewizyjnych) w ogólnej liczbie świadczeń endoprotezoplastyki stawu biodrowego oraz kolanowego. Udział pierwotnej endoprotezoplastyki stawów biodrowego i kolanowego utrzymuje się wciąż na poziomie około 90%. 18/18