Hodowanie sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.) na glebach drobnoziarnistych jest nieracjonalne Piotr Sewerniak Katedra Gleboznawstwa i Kształtowania Krajobrazu Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Zarys metodyki przeprowadzonych badań: - Lokalizacja: teren Nadl. Bolesławiec, Oława i Głogów (RDLP we Wrocławiu). Szczecinek Gdańsk Olsztyn Białystok Szczecin Piła Toruń Warszawa Zielona Góra Poznań Łódź Głogów Wrocław Radom Lublin Bolesławiec Katowice Oława Kraków Krosno
Zarys metodyki przeprowadzonych badań: - Lokalizacja: teren Nadl. Bolesławiec, Oława i Głogów (RDLP we Wrocławiu). - Analiza relacji między bonitacją drzewostanu sosnowego a cechami gleby na 349 powierzchniach badawczych. W badaniach nawiązano do profili glebowych wykonanych podczas prac glebowo-siedliskowych [Operat 2003, 2004, 2005]. - Na każdej powierzchni badawczej wykonano: diagnozę typu i podtypu gleby, pomiar wysokości górnej drzewostanu sosnowego. - Na podstawie pomiaru wysokości dla każdego drzewostanu sosnowego obliczono bonitację dynamiczną (potencjalną wysokość w wieku 100 lat) wykorzystując model zespołu prof. Bruchwalda [Bruchwald i in. 2000]. - Dla urządzeniowych profili gleb typologicznych ( wzorcowych ), na podstawie danych zawartych w Operatach glebowo-siedliskowych [Operat 2003, 2004, 2005], wyliczono wartości Siedliskowego Indeksu Glebowego (SIG) [Brożek i in. 2011].
Mapa gleb Polski [Bednarek i in. 2005] gleby brunatne i płowe gleby rdzawe, bielicowe i miejscami bielice smolnice czarne ziemie czarnoziemy rędziny mady rzeczne gleby torfowe i towarzyszące gleby inicjalne i słabo wykształcone gleby antropogeniczne
Udział gleb brunatnych i płowych w pokrywie glebowej badanych Nadleśnictw [Operat 2003, 2004, 2005] Nadleśnictwo Udział [%] Gleby brunatne (B) Gleby płowe (P) BR+P Bolesławiec 4 3 7 Głogów 5 4 9 Oława 3 2 5
Wartość Indeksu Trofizmu Gleb Leśnych (ITGL) dla typów gleb [Brożek, Zwydak 2003] gleby brunatne gleby płowe gleby rdzawe nizinne gleby bielicowe nizinne
Związek gleb brunatnych i płowych z typami siedliskowymi lasu [Klasyfikacja gleb leśnych Polski 2000] właściwe wyługowane szarobrunatne kwaśne bielicowe Lśw Lw Lśw, LMśw ~30 (50)% so właściwe zbrunatniałe opadowoglejowe bielicowe Lśw Lśw, LMśw ~30 (50)% so
Główne założenia kształtowania składu gatunkowego drzewostanów Zgodność fitocenozy z biotopem Optymalne wykorzystanie możliwości produkcyjnych siedliska Roślinnością potencjalną gleb brunatnych i płowych są drzewostany liściaste (głównie grądy i buczyny)
Średnia (+SD) bonitacja drzewostanów sosnowych dla taksonów gleb [Sewerniak 2013] Oznaczenia: Blw Bielice właściwe, Bw Gleby bielicowe właściwe, RDb Gleby rdzawe bielicowe, RDw Gleby rdzawe właściwe, RDbr Gleby rdzawe brunatne, BR Gleby brunatne, P Gleby płowe. Liczby na słupkach oznaczają średnią wartość Siedliskowego Indeksu Glebowego [Brożek i in. 2011].
Średnia (+SD) wartość wskaźnika SIG dla gleb, na których zdiagnozowano siedlisko jako LMśw i Lśw 22 gleb 13 gleb Siedliskowe podstawy hodowli lasu [2004]: Obszary należące do tego samego typu siedliskowego lasu wykazują podobne zdolności leśno-produkcyjne i przydatność dla hodowli lasu. LMśw Lśw
Średnia (+SD) wartość wskaźnika SIG dla gleb, na których zdiagnozowano siedlisko jako LMśw i Lśw Siedliskowe podstawy hodowli lasu [2004]: Obszary należące do tego samego typu siedliskowego lasu wykazują podobne zdolności leśno-produkcyjne i przydatność dla hodowli lasu. Lśw
Wartość Indeksu Trofizmu Gleb Leśnych (ITGL) dla typów gleb [Brożek, Zwydak 2003] gleby brunatne gleby płowe gleby rdzawe nizinne gleby bielicowe nizinne
Wnioski 1. Na glebach drobnoziarnistych sosna zwyczajna osiąga bonitacje nieadekwatne do wysokiego trofizmu tych gleb. 2. W pracach glebowo-siedliskowych gleby brunatne i płowe na terenie nizin i wyżyn powinny być jednoznacznie wiązanie z siedliskiem lasu świeżego, co umożliwi optymalne wykorzystanie ich wysokiej wartości produkcyjnej w gospodarce leśnej do hodowli drzewostanów liściastych. Wnioski (1)
Literatura i materiały źródłowe: -Bednarek R., Dziadowiec H., Pokojska U., Prusinkiewicz Z. 2005. Badania ekologiczno-gleboznawcze. Wyd. Naukowe PWN. -Brożek S., Zwydak M. 2003. Atlas gleb leśnych Polski. CILP, Warszawa. -Brożek S., Zwydak M., Lasota J., Różański W. 2011. Założenia metodyczne badań związków między glebą zespołami leśnymi w lasach. Roczniki Gleboznawcze 62 (4): 16-38. -Bruchwald A., Michalak K., Wróblewski L. Zasada M. 2000. Analiza funkcji wzrostu wysokości dla różnych regionów Polski [w:] Bruchwald A. (red.) Przestrzenne zróżnicowanie wzrostu sosny. SGGW, Warszawa: 84-91. -Klasyfikacja gleb leśnych Polski. 2000. CILP, Warszawa. -Operat glebowo-siedliskowy, Nadleśnictwo Bolesławiec. 2004. Biuro Usług Ekologicznych i Urządzeniowo-Leśnych OPERAT s.c. -Operat glebowo-siedliskowy, Nadleśnictwo Głogów. 2005. Biuro Usług Ekologicznych i Urządzeniowo-Leśnych OPERAT s.c. -Operat glebowo-siedliskowy, Nadleśnictwo Oława. 2003. Biuro Usług Ekologicznych i Urządzeniowo-Leśnych OPERAT s.c. -Siedliskowe podstawy hodowli lasu. 2004. ORWLP, Bedoń. a Szersze wyniki badań wpływu właściwości gleby na bonitację sosny w Polsce można znaleźć w pracach: -Sewerniak P. 2011. Wpływ uziarnienia gleby na bonitację drzewostanów sosnowych w południowo-zachodniej Polsce. Leśne Prace Badawcze 72 (4): 311-319. -Sewerniak P. 2012. Wpływ właściwości gleb piaszczystych na bonitację drzewostanów sosnowych w południowozachodniej Polsce. I. Odczyn, zawartość CaCO 3 i cechy związane z głębokością gleby. Sylwan 156 (6): 427-436. -Sewerniak P. 2012. Wpływ właściwości gleb piaszczystych na bonitację drzewostanów sosnowych w południowozachodniej Polsce. II. Wybrane właściwości chemiczne. Sylwan 156 (7): 518-525. -Sewerniak P., Piernik A. 2012. Ujęcie wpływu właściwości gleb piaszczystych na bonitację drzewostanów sosnowych w południowo-zachodniej Polsce w modelach regresji. Sylwan 156 (8): 563-571. -Sewerniak P. 2013. Bonitacja drzewostanów sosnowych w południowo-zachodniej Polsce w odniesieniu do typów siedliskowych lasu i taksonów gleb. Sylwan 157 (7): 516-525.