W jaki sposób możemy poszukiwać pracy na rynku lokalnym Autor: Piotr Goch
Scenariusz powstał na warsztatach Jak uczyć ekonomii - wprowadzenie zagadnień ekonomicznych do programów szkolnych, realizowanych przez CODN w ramach Programu Edukacji Ekonomicznej NBP. Skrócony opis lekcji Poznanie aktywnych i pasywnych metod poszukiwania pracy. Uświadomienie młodzieży, że to czy w przyszłości znajdzie pracę zależy od jej aktywnej postawy. Zapoznanie z dokumentami towarzyszącymi poszukiwaniu pracy. Projektowanie własnej ścieżki zawodowej. Cele lekcji Po zakończeniu lekcji uczeń powinien Zrozumieć że to czy znajdzie pracę zależy od jego aktywnej postawy, zależność wyboru przyszłego zawodu z cechami osobowości, zdolności i zainteresowań. Poznać metody aktywnego i pasywnego poszukiwania pracy, nowe pojęcia wprowadzone na lekcji, specyfikę lokalnego rynku pracy i zapotrzebowania na określone zawody, dokumenty towarzyszące poszukiwaniu pracy, zasady planowania własnego rozwoju zawodowego. Ocenić swoje umiejętności przy podejmowaniu decyzji o przyszłym zawodzie, własne predyspozycje i możliwości. Wiedzieć jakie dokumenty są niezbędne przy ubieganiu się o pracę jak szukać ofert pracy. 2
Wyjaśnić że poszukiwanie pracy jest trudne i absorbujące, że wymaga dużego wysiłku i zaangażowania. Potrafić współpracować w grupie sporządzać dokumenty: CV, list motywacyjny, zachować się w trakcie rozmowy kwalifikacyjnej, wypełnić kwestionariusz osobowy. Słowa kluczowe popyt, podaż, dobra materialne, usługi, rynek, ogłoszenie prasowe, CV, list motywacyjny. rynek pracy, cena pracy (płaca), podaż pracy, popyt pracy, aktywne metody poszukiwania pracy: formalne i nieformalne, pasywne metody poszukiwania pracy, bezrobotny, pracodawca, pośrednictwo pracy, aplikacja. Metody realizacji zajęć plansze, foliogramy wg możliwości audiowizualnych, podręcznik, prasa - ogłoszenia prasowe - praca, 3
załączniki. Wstęp merytoryczny 1. Proponuje się przeznaczenie na realizację w/w tematu dwóch połączonych jednostek lekcyjnych. 2. Przygotowanie do lekcji: przeprowadzenie wywiadu w Powiatowym Urzędzie Pracy, przygotowanie załączników, zgromadzenie wzorów różnych ofert pracy zamieszczonych w prasie. 3. Metody pracy na lekcji: praca w grupach, dyskusja, inscenizacja - odgrywanie ról, analiza SWOT, wywiad. Proponowany przebieg zajęć Nauczyciel podaje uczniom temat zajęć i informuje o ich przebiegu. Nakreśla cele lekcji i metody pracy. Wprowadzenie Poszukiwanie pracy, czasem denerwujące i trudne, może być także opłacalne. Nie szukaj pracy dopóki nie wiesz, co chciałbyś robić. Zbyt wiele jest osób, które chcą się zatrudnić gdziekolwiek i dostają pracę, której nie lubią. Pierwszym krokiem w poszukiwaniu pracy jest poznanie swoich potrzeb. Spora część zajęć związanych z poszukiwaniem pracy przypomina działanie detektywa: na podstawie poszlak chce rozwiązać sprawę. Kiedy szukasz pracy, potrzebne Ci są podobne umiejętności. Po wyszukaniu informacji, zbierasz je razem tak, aby uzyskać pełen obraz danej oferty. Znaleźć tę pracę, o której marzysz, może wcale nie być takie łatwe i zajmie Ci sporo czasu. Będziesz musiał ciężko pracować i dobrze zorganizować swoje działania, aby znaleźć właściwą pracę. 4
Miliony osób są bez pracy. Zawsze jest więcej szukających zatrudnienia niż miejsc pracy. Jest duża konkurencja, szczególnie w przypadku pracy atrakcyjnej. Jeżeli naprawdę chcesz pracować, znajdziesz zatrudnienie. Kluczem jest uporczywe dążenie do celu. Jeżeli wytrwale poszukujesz pracy - znajdziesz ją bo chcesz tego. Następnie nauczyciel prezentuje uczniom planszę nr 1, 2 i 3. Fakty wyjściowe Praca - to szczególny rodzaj towaru, który jest sprzedawany na rynku pracy. Uczestnikami tego rynku z jednej strony są pracodawcy, którzy oferują miejsca pracy (zgłaszają popyt na pracę), z drugiej zaś poszukujący pracy (pracobiorcy, tworzą podaż pracy). Podaż pracy - to liczba osób, które chcą w danym okresie pracować za określoną stawkę płacy, (plansza 1). Popyt na pracę - to wielkość zgłaszanego przez pracodawców zapotrzebowania na pracę, przy danej stawce płacy. Popyt na pracę jest popytem pochodnym - wynika z globalnego popytu na dobra lub usługi, strukturę dóbr i usług, postępu technicznego oraz zasobów kapitału potrzebnego do stworzenia nowych miejsc pracy, (plansza 2). Popyt globalny na dobra i usługi rośnie - rośnie popyt na pracę, Popyt globalny na dobra i usługi spada - spada popyt na pracę. Ludność aktywna zawodowo - to osoby pracujące oraz te, które chcą i mogą pracować ale nie znajdują zatrudnienia - są bezrobotne - zasoby siły roboczej kraju (plansza 3). Współczynnik aktywności zawodowej (WAZ) - to stosunek liczby osób aktywnych zawodowo do liczby osób w wieku produkcyjnym w danym kraju i jest wyrażony w procentach. Stopa bezrobocia - to część siły roboczej, którą stanowią osoby bez pracy. Jest to wyrażony w procentach stosunek liczby osób bezrobotnych do liczy osób aktywnych zawodowo w danym kraju. U - stopa bezrobocia 5
Aktywne metody poszukiwania pracy to takie, w których sami docieramy do pracodawców i przedstawiamy im własna ofertę poprzez kontakty formalne i nieformalne. Pasywne metody poszukiwania pracy to odpowiadanie na oferty pracy przedstawione poprzez pracodawcę umieszczane w: prasie, Internecie, urzędach pracy, prywatnych agencjach pośrednictwa pracy. Aplikacja - to zbiór dokumentów składających się z: życiorysu, listu motywacyjnego, załączników potwierdzających wykształcenie. Rozwinięcie 1. Po wprowadzeniu nauczyciela uczniowie, którzy wcześniej odwiedzili Powiatowy Urząd Pracy, którego celem było przeprowadzenie wywiadu, przedstawiają pozostałym uczniom wyniki swojej pracy. Forma prezentacji jest dowolna: wykres, tabela, plakat, ale ma obrazować aktualny stan lokalnego rynku pracy: - jaka jest struktura zatrudnienia?, jak przedstawia się popyt i podaż na pracę?, w jakich zawodach? 2. Po zapoznaniu się z aktualna sytuacją na lokalnym rynku uczniowie analizują wspólnie etapy aktywnego poszukiwania pracy, (plansza 1). 3. Nauczyciel dzieli wg klucza klasę na 4 grupy. Grupa I - wybiera jedną z ofert pracy wybrana z ogłoszeń prasowych (prasy lokalnej lub krajowej) z uwzględnieniem stawianych warunków kandydatowi w oparciu o załącznik nr 1. Wskazane jest, aby był to poszukiwany zawód na lokalnym rynku. Po dokonaniu analizy wyciągnąć wnioski czy mogę podjąć daną ofertę pracy. Grupa II - przygotowuje aplikacje na ofertę pracy, załącznik nr 2, (umiejętność pisania CV i listu motywacyjnego uczniowie nabyli na wcześniejszych lekcjach), 6
Grupa III - przygotowuje inscenizację rozmowy kwalifikacyjnej, załącznik nr 3, Grupa IV - pracuje nad rozpoznaniem własnych predyspozycji zawodowych i wyborem przyszłego zawodu, załącznik nr 4. 4. Prezentacja przez lidera grupy wyników pracy. Zakończenie Formułowanie wniosków końcowych Przypomnienie poznanych pojęć. Codziennie wiele milionów ludzi szuka pracy, chętnych przybywa szybciej niż wolnych miejsc pracy. Jakie wnioski powinieneś z tego wyciągnąć? Formą podsumowania zajęć jest wykonanie zadania domowego Dokonaj analizy mocnych i słabych stron swojej osobowości i predyspozycji zawodowych. Bibliografia J. Kelly Plate, "Zaplanuj karierę" Fundacja Gospodarcza, NSZZ "Solidarność" Gdańsk 1998 r., J. Korba, "Podstawy przedsiębiorczości" Operon Gdynia 2003 r., S. Gregorczyk, "Przedsiębiorczość bez tajemnic" WSiP Warszawa 2002 r., T. Merta, "Z ekonomią na ty" CEO Warszawa 2003 r. 7
Załącznik 1 Analiza ogłoszeń prasowych Krytyczna analiza wybranych ogłoszeń z prasy, pod kątem oczekiwań i wymagań pracodawców wymaga pewnych umiejętności prawidłowego odczytania zawartych w nim sformułowań: biegła znajomość języka obcego, wykształcenie wyższe, dyspozycyjność, doświadczenie, samodzielność. Czy jestem w stanie podjąć tę pracę? 8
Załącznik 2 Przygotowanie aplikacji Aplikacja zawiera: życiorys, list motywacyjny, załączniki potwierdzające wykształcenie, wykształcenie - czas i miejsce ukończenia szkoły, olimpiady przedmiotowe, szkolenia np., certyfikaty językowe, szkolenia zawodowe, umiejętności np., prawo jazdy, obsługa komputera, zainteresowania - hobby, uczestnictwo w organizacjach klubach, stowarzyszeniach, doświadczenie zawodowe - historia zatrudnienia. 9
Załącznik 3 Rozmowa kwalifikacyjna typowe pytania Obszar zawodowy (merytoryczny) dlaczego szuka Pan/i pracy? na czym polegała Pana/i obecna/dotychczasowa praca? co robił Pan/i pomiędzy (np. 1995-2002? Dlaczego Pan/i o tym nie napisał w CV? co jest dla Pana/i największym sukcesem zawodowym? jak Pan/i sobie wyobraża pracę na tym stanowisku? jakie stosuje Pan/i metody motywacji finansowej i pozafinansowej? jak Pan/i ocenia swoje umiejętności negocjacji? Proszę swoją ocenę uzasadnić. z jakich powodów zmieniał Pan/i poprzednie miejsca pracy? Proszę powiedzieć w jakich dziedzinach jest Pan/i najlepszy, a z czym radzi Pan/i sobie gorzej. Proszę to uzasadnić. Obszar motywacyjny Dlaczego zainteresował się Pan/i naszą ofertą? Czy nasza firma jest jedyną do której wysłał Pan/i swoje CV? Proszę przekonać mnie, że właśnie Pan/i jest dla nas odpowiednią osobą na to stanowisko. Czego spodziewa się Pan/i po pracy w naszej firmie? Jakie są Pana/i wymagania płacowe? W jakim stopniu jest Pan/i dyspozycyjny? Proszę powiedzieć o swoim największym sukcesie / porażce. Co najbardziej lubił / nie lubił Pan/i w swojej ostatniej pracy? Jakiego typu ofertami był Pan/i zainteresowany w przeszłości? Co dla Pana/i jest najsilniejszą motywacja w pracy? Kto jest dla Pana/i autorytetem? Ile godzin pracuje Pan/i średnio w tygodniu? Co zamierza Pan/i robić za kilka lat? Obszar osobowościowy Proszę opowiedzieć o sobie. Jakie są Pana/i słabe/mocne strony? Proszę opowiedzieć o jakiejś sytuacji stresowej w której się Pan/i znalazł w ostatnim czasie. Czy podejmuje Pan/i ryzyko? Jeżeli tak, to w jakich sytuacjach? 10
Z jakimi osobami pracuje się Panu/i najlepiej / najgorzej? Jakie cechy powinien mieć Pana/i szef? Jak spędza Pan/i wolny czas? Co Pan/i ostatnio czytał? Gdyby miał Pan/i miliard złotych, na co by Pan/i przeznaczył? 11
Załącznik 4 Własne predyspozycje zawodowe, a przyszły zawód. Twoja osobowość. Twoje umiejętności i zdolności. Twoje zainteresowania. Co cenisz w pracy? 12
Plansza 1 Tabela 1. Czynniki kształtujące wielkość podaży pracy PODAŻ PRACY CZYNNIKI DEMOGRAFICZNE CZYNNIKI EKONOMICZNE Przyrost naturalny, Saldo migracji, Struktura ludności wg wieku, Struktura ludności wg płci, Struktura miasto wieś, Mobilność siły roboczej, System szkolenia i kształcenia, Osobiste motywacje i decyzje ludzi. Wysokość płacy realnej, Wysokość płacy minimalnej, System opieki społecznej państwa, Działalność związków zawodowych, Wysokość podatków od dochodów. 13
Plansza 2 Czynniki wywierające wpływ na popyt na pracę wielkość globalnego popytu na rynku dóbr i usług, struktura dóbr i usług, zasób kapitału potrzebny do stworzenia nowych miejsc pracy, postęp techniczny i związana z nim wydajność pracy. 14
Plansza 3 Zasoby siły roboczej Ludność w wieku produkcyjnym Ludność aktywna zawodowo Ludność bierna zawodowo Zatrudnieni Bezrobotni Nie może, lub nie chce podjąć pracy np. Chorzy Żołnierze służby czynnej Więźniowie 15
Plansza 4 Etapy aktywnego poszukiwania pracy I. Rozpoznanie rynku pracy. II. Rozpoznanie własnych możliwości zawodowych. III. Poszukiwanie potencjalnych pracodawców. IV. Nawiązanie kontaktu z pracodawcami i zaprezentowanie siebie. 16
www.nbp.pl