Wojewódzki Urząd Pracy w Toruniu

Wojewódzki Urząd Pracy w Toruniu Wydział Badań i Analiz BEZROBOCIE NA WSI W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM W 2010 ROKU Toruń, czerwiec 2011 r.

Opracowanie Bezrobocie na wsi w województwie kujawsko-pomorskim w 2010 roku przedstawia stan oraz strukturę bezrobocia rejestrowanego na obszarach wiejskich naszego województwa. Zostało przygotowane na podstawie obligatoryjnej sprawozdawczości przekazywanej przez powiatowe urzędy pracy w ramach realizacji Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie programu badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2010. W opracowaniu uwzględniono również informacje przygotowane przez odpowiednie wydziały WUP. Składa się z dwóch zasadniczych części: pierwsza, opisowo graficzna, przedstawia sytuację na regionalnym rynku pracy wśród mieszkańców wsi w odniesieniu do stanu z analogicznego okresu roku ubiegłego z uwzględnieniem najistotniejszych problemów, druga, tabelaryczna, zawiera dane dotyczące struktury bezrobocia na obszarach wiejskich ze względu na miejsce zamieszkania, płeć, wiek, wykształcenie i czas pozostawania bez pracy oraz bilans bezrobotnych zamieszkałych na wsi. Dane statystyczne podaje się w układzie powiatów. Przy publikowaniu danych prosimy o podanie źródła The study The unemployment in the rural areas in kujawsko-pomorskie voivodship in 2010 shows condition and structure of registered unemployment in the rural areas in our Voivodship. We used data from raport made by Powiat Labour Offices within realization decree of council of Minister concern research program of public statistic in year 2010. Also information prepared by suitable departments of Voivodship Labour Office was used. The information consists of two fundamental parts: the first part, descriptive graphic, shows the situation on regional labour market among the rural residents in comparison with the same period of the last year including the most important problems, the second part, tabular, includes the data of unemployment s structure in the rural areas for the sake of place of residence, sex, age, educational level and duration of unemployment and balance of unemployed persons in the rural areas. Statistical data are shown for particular powiats. When publishing data please indicate the source

Spis treści 1. Wstęp... 5 2. Ogólna charakterystyka bezrobocia na wsi w województwie kujawsko-pomorskim 6 3. Struktura bezrobocia na wsi.. 11 4. Zmiany w poziomie bezrobocia na wsi... 16 5. Aktywizacja bezrobotnych zamieszkałych na wsi.... 18 6. Program Operacyjny Kapitał Ludzki Działanie 6.3 Inicjatywy lokalne na rzecz podnoszenia poziomu aktywności zawodowej na obszarach wiejskich. 7. Grant Pracująca Wieś.. 25 8. Podsumowanie 26 9. Skrót i spis treści w języku angielskim. 28 Aneks statystyczny 23 Załącznik 5 do sprawozdania MPiPS-01 Bezrobotni zamieszkali na wsi według czasu pozostawania bez pracy, wieku, poziomu wykształcenia i stażu pracy. Stan w końcu 2010 roku...... 32 Spis tabel: 1. Struktura bezrobotnych zamieszkałych na wsi. Stan w dniu 31.12.2010 r.... 35 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. 2. 2.1. 2.2. Bezrobotni zamieszkali na wsi według czasu pozostawania bez pracy w powiatach województwa kujawsko-pomorskiego. Stan w dniu 31.12.2010 r...... Bezrobotni zamieszkali na wsi według wieku w powiatach województwa kujawsko-pomorskiego. Stan w dniu 31.12.2010 r..... Bezrobotni zamieszkali na wsi według wykształcenia w powiatach województwa kujawsko-pomorskiego Stan w dniu 31.12.2010 r........ Bezrobotni zamieszkali na wsi według stażu pracy w powiatach województwa kujawsko-pomorskiego Stan w dniu 31.12.2010 r........ Bilans bezrobotnych zamieszkałych na wsi w województwie kujawsko-pomorskim w 2010 r..... Bilans bezrobotnych zamieszkałych na wsi w poszczególnych powiatach województwa kujawsko-pomorskiego w 2010 r.... Bilans bezrobotnych kobiet zamieszkałych na wsi w poszczególnych powiatach województwa kujawsko-pomorskiego w 2010 r.... 36 37 38 39 40 41 42

3. 3.1 4. 4.1. Struktura wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej zgłaszanych do powiatowych urzędów województwa kujawsko-pomorskiego w latach 2009-2010 Struktura wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej subsydiowanych zgłaszanych do powiatów urzędów pracy województwa kujawsko-pomorskiego w latach 2009-2010 Informacja o bezrobociu w miastach i na wsi w województwie kujawskopomorskim z podziałem na powiaty. Stan w dniu 31.12.2010 r. Informacja o bezrobociu kobiet w miastach i na wsi w województwie kujawskopomorskim z podziałem na powiaty. Stan w dniu 31.12.2010 r.... 43 44 45 47 5. Liczba osób bezrobotnych posiadających gospodarstwa rolne w latach 2009/2010.. 49

5 1. Wstęp W końcu września 2010 r. województwo kujawsko-pomorskie zamieszkiwało 2.070,1 tys. osób. Liczba ludności zamieszkałej w miastach wynosiła 1.254,2 tys. osób (60,9%). Natomiast liczba ludności zamieszkałej na wsi zwiększyła się o 0,2% w odniesieniu do końca ubiegłego roku do poziomu 815,8 tys. osób. Tabela 1. Prognoza ludności w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym do 2035 r. Tabela 1. Prognoza ludności w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym do 2035 r. 2007 2010 2015 2020 2025 2030 2035 WYSZCZEGÓLNIENIE w tys. Ogółem 2 066,1 2 063,5 2 055,4 2 040,7 2 013,5 1 971,6 1 920,5 mężczyźni 996,7 994,4 989,5 982,1 968,9 948,6 924,6 kobiety 1 069,5 1 069,1 1 065,9 1 058,6 1 044,6 1 023,0 995,9 Miasta 1 262,6 1 245,4 1 217,5 1 190,7 1 159,1 1 119,3 1 074,6 mężczyźni 595,2 585,9 571,2 557,8 542,5 523,7 503,1 kobiety 667,4 659,5 646,3 633,0 616,6 595,6 571,5 Wieś 803,6 818,0 837,9 849,9 854,4 852,3 845,9 mężczyźni 401,5 408,5 418,3 424,4 426,4 424,9 421,5 kobiety 402,1 409,6 419,6 425,6 428,0 427,4 424,4 W wieku przedprodukcyjnym 421,8 399,5 384,8 384,6 374,3 341,3 306,2 mężczyźni 215,9 204,8 197,9 197,8 192,6 175,6 157,6 kobiety 205,9 194,6 186,9 186,8 181,7 165,7 148,6 Miasta 231,8 217,3 207,9 206,6 199,9 181,3 161,7 mężczyźni 118,6 111,3 106,6 106,0 102,6 93,1 83,0 kobiety 113,3 106,1 101,2 100,6 97,3 88,2 78,7 Wieś 189,9 182,1 177,0 178,0 174,4 160,0 144,5 mężczyźni 97,3 93,6 91,3 91,8 90,0 82,6 74,6 kobiety 92,6 88,5 85,7 86,2 84,4 77,4 69,9 W wieku produkcyjnym 1 334,3 1 333,1 1 283,2 1 212,8 1 160,6 1 136,9 1 105,4 mężczyźni 683,1 691,7 671,8 638,9 608,3 597,0 587,6 kobiety 651,1 641,4 611,3 573,9 552,2 539,9 517,8 Miasta 829,4 810,3 752,8 694,0 653,1 630,6 603,9 mężczyźni 414,8 411,9 387,3 359,5 336,3 325,3 315,5 kobiety 414,6 398,3 365,5 334,5 316,8 305,3 288,4 Wieś 504,9 522,8 530,3 518,8 507,5 506,3 501,5 mężczyźni 268,3 279,7 284,5 279,4 272,1 271,7 272,1 kobiety 236,5 243,1 245,8 239,4 235,5 234,6 229,4 WYSZCZEGÓLNIENIE 2007 2010 2015 2020 2025 2030 2035 w tys. W wieku poprodukcyjnym 310,1 330,9 387,4 443,3 478,7 493,4 509,0 mężczyźni 97,7 97,9 119,8 145,4 168,0 176,0 179,5 kobiety 212,4 233,0 267,6 297,9 310,7 317,4 329,5 Miasta 201,3 217,8 256,8 290,2 306,1 307,4 309,1 mężczyźni 61,8 62,7 77,3 92,2 103,6 105,3 104,6 kobiety 139,6 155,1 179,5 197,9 202,5 202,1 204,5 Wieś 108,8 113,1 130,6 153,1 172,5 186,0 199,9 mężczyźni 35,9 35,2 42,5 53,1 64,4 70,7 74,8 kobiety 72,9 77,9 88,1 100,0 108,2 115,3 125,1 Źródło: Opracowanie własne WUP na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Bydgoszczy.

6 Według Prognozy ludności w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym do 2035 r. liczba ludności ogółem zamieszkałej na terenie województwa kujawsko-pomorskiego będzie spadać. Przewiduje się, że do 2035 roku liczba ta może się zmniejszyć do 1.920,5 tys. (w 2007 roku liczba ta wynosiła 2.066,1 tys.). Z danych Urzędu Statystycznego wynika, że liczba ludności w miastach będzie się zmniejszać. Dane GUS z 2007 roku wskazują, że liczba mieszkańców miast woj. kujawsko-pomorskiego wynosiła 1.262,6 tys. osób. Według GUS liczba ta może zmniejszyć się do 2035 roku do 1.074,6 tys. osób. Natomiast liczba ludności zamieszkujących tereny wiejskie wzrośnie do 2025 roku i wyniesie 854,4 tys. osób, a następnie będzie się zmniejszać. Z prognoz wynika, że w 2035 roku liczba ta wyniesie 845,9 tys. osób. W roku 2007 liczba mieszkańców wsi wynosiła 803,6 tys. osób. 1 Według stanu w dniu 31.12.2010 roku w powiatowych urzędach pracy województwa kujawsko-pomorskiego zarejestrowanych pozostawało 139.401 bezrobotnych. W porównaniu z końcem roku poprzedniego liczba bezrobotnych zwiększyła się o 5.274 osoby (3,9%). W tym samym czasie w Polsce liczba bezrobotnych zwiększyła się o 3,3%. Struktura bezrobocia pod względem cech społeczno-demograficznych wciąż się utrwala: większość bezrobotnych to kobiety (54,3%), 22,4% bezrobotnych to osoby młode (do 25 roku życia), osoby długotrwale bezrobotne stanowiły 50,0% zarejestrowanych. Prawo do zasiłku na koniec grudnia 2010 roku posiadało 18,9% ogółu bezrobotnych. Rok 2010 charakteryzował się w województwie kujawsko-pomorskim wzrostem liczby podmiotów gospodarczych (o 2,2%), wzrostem przeciętnego zatrudnienia w sektorze przedsiębiorstw (o 2,9%), zwiększeniem liczby wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej zgłaszanych do powiatowych urzędów pracy (o 19,0%) oraz wzrostem liczby bezrobotnych (o 3,9%). W województwie kujawsko-pomorskim w końcu grudnia 2010 r. zarejestrowanych pozostawało 62.688 bezrobotnych zamieszkałych na wsi. Stanowili oni 45,0% ogółu bezrobotnych. W poszczególnych powiatach udział ten wyniósł od 35,2% w powiecie inowrocławskim do 84,9% w powiecie grudziądzkim. W dalszej części niniejszego opracowania przedstawione zostaną dane obrazujące obecną sytuację na wsi w naszym województwie. 2. Ogólna charakterystyka bezrobocia na wsi w województwie kujawskopomorskim W końcu grudnia 2010 roku liczba zarejestrowanych bezrobotnych zamieszkałych na wsi na terenie całego kraju wyniosła 856.432 (43,8% ogółu bezrobotnych) osób, co oznacza, że liczba ta w porównaniu z rokiem ubiegłym zwiększyła się o 2,8%. W tę ogólną tendencję wpisuje się także nasz region. W końcu 2010 roku liczba bezrobotnych zamieszkujących tereny wiejskie w województwie kujawsko-pomorskim wyniosła 62.688 osób (45,0% ogółu bezrobotnych). W porównaniu do okresu roku 2009 oznacza to wzrost o 4,7% (rok temu bezrobotnych było 59.886). W miastach wzrost ten wyniósł 3,3%. Różnica w wielkości wzrostu, w porównaniu z 2009 rokiem, w przypadku wsi wyniosła 13,7 punktów procentowych, a w przypadku miast 21,1 punktów procentowych. 1 Prognoza ludności na lata 2008-2035, na podstawie stanu w dniu 31.XII.2007 r., Urząd Statystyczny w Bydgoszczy. Analiza dotyczy tylko powiatów ziemskich, tzn. z wyłączeniem miast na prawach powiatu: Bydgoszczy, Grudziądza, Torunia i Włocławka.

7 Rok 2010 charakteryzował się słabszą dynamiką zmian, niż rok poprzedni - odnosi się to zarówno do bezrobotnych zamieszkałych na wsi jak i w mieście. Tabela 2. Dynamika zmiany liczby bezrobotnych zamieszkałych na wsi i w miastach w województwie kujawsko-pomorskim w okresie 31.12.2008-31.12.2010 Wyszczególnienie Bezrobotni zamieszkali na wsi Bezrobotni zamieszkali w mieście stan w dniu 31.12.2008 stan w dniu 31.12.2009 zmiana do 2008 w % stan w dniu 31.12.2010 zmiana do 2009 w % 50 590 59 886 18,4 62 688 4,7 59 666 74 241 24,4 76 713 3,3 Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Z tabeli 3 możemy odczytać, że w 2010 roku wzrost liczby bezrobotnych mieszkańców Polski zamieszkałych na wsi następował wolniej niż wzrost liczby bezrobotnych zamieszkałych w mieście. Tabela 3. Dynamika zmiany liczby bezrobotnych zamieszkałych na wsi i w miastach w Polsce w okresie 31.12.2008-31.12.2010 Wyszczególnienie stan w dniu 31.12.2008 stan w dniu 31.12.2009 zmiana do 2008 w % stan w dniu 31.12.2010 zmiana do 2009 w % Bezrobotni zamieszkali na wsi Bezrobotni zamieszkali w mieście 670 434 832 914 24,2 856 432 2,8 803 318 1 059 766 31,9 1 098 272 3,6 Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Porównując dane z tabeli drugiej i trzeciej można stwierdzić, że dynamika zmiany liczby bezrobotnych zamieszkałych na wsi była wyższa w naszym regionie niż w całym kraju. W porównaniu z końcem poprzedniego roku liczba bezrobotnych zamieszkałych na wsi zwiększyła się o 4,7% (przy wzroście liczby bezrobotnych ogółem o 3,9%). Największy względny wzrost bezrobocia odnotowano w 2010 roku w powiecie aleksandrowskim (20,6%), natomiast najmniejszy wzrost w powiecie radziejowskim (0,8%).W powiecie brodnickim liczba bezrobotnych zamieszkałych na wsi nie zmieniła się, natomiast w 4 powiatach wystąpił spadek liczebności tej kategorii: w powiecie żnińskim o 1,5%, mogileńskim o 1,9%, inowrocławskim o 2,9% i rypińskim o 11,3%. Zmiany te obrazuje Tabela 4. Niezmiennie najwięcej bezrobotnych mieszkańców wsi zamieszkuje powiaty: włocławski (6.529 osób), lipnowski (5.217 osób), świecki (5.008 osób) i inowrocławski (4.908 osób). Udział osób bezrobotnych na wsi w ogólnej liczbie zarejestrowanych w końcu grudnia 2010 r. wyniósł 45,0% (w analogicznym okresie w roku poprzednim wskaźnik ten wyniósł 44,6%). Udział procentowy bezrobotnych zamieszkałych na wsi w skali województwa jest zbliżony do tego samego udziału w skali kraju. Przed rokiem w Polsce wyniósł on 44,0% (mniej o 0,6 pkt. proc. niż w naszym województwie), a w roku 2010 43,8%, (1,2 pkt. proc. mniej).

8 Mapka1. Udział bezrobotnych zamieszkałych na wsi w ogóle bezrobotnych według województw stan w dniu 31.12.2010 roku. Źródło: Opracowanie własne WUP w Toruniu na podstawie danych ze sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy

9 Tabela 4. Dynamika zmiany liczby bezrobotnych zamieszkałych na wsi województwa kujawsko-pomorskiego według powiatów w okresie 31.12.2009-31.12.2010 Powiat Liczba bezrobotnych stan w dniu 31.12.2009 stan w dniu 31.12.2010 Spadek/wzrost w osobach w % Bezrobotni ogółem 134 127 139 401 5 274 3,9 Bezrobotni zamieszkali na wsi 59 886 62 688 2 802 4,7 aleksandrowski 1 894 2 284 390 20,6 brodnicki 2 683 2 683 0 0,0 bydgoski 3 005 3 282 277 9,2 chełmiński 2 171 2 288 117 5,4 golubsko-dobrzyński 1 956 2 021 65 3,3 grudziądzki 3 079 3 237 158 5,1 inowrocławski 5 054 4 908-146 -2,9 lipnowski 4 738 5 217 479 10,1 mogileński 2 288 2 244-44 -1,9 nakielski 3 458 3 641 183 5,3 radziejowski 2 716 2 737 21 0,8 rypiński 2 304 2 044-260 -11,3 sępoleński 2 054 2 161 107 5,2 świecki 4 757 5 008 251 5,3 toruński 4 681 4 875 194 4,1 tucholski 2 268 2 539 271 11,9 wąbrzeski 1 575 1 729 154 9,8 włocławski 5 894 6 529 635 10,8 żniński 3 311 3 261-50 -1,5 Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Największy spadek liczby bezrobotnych zamieszkałych na wsi zanotowano w powiecie rypińskim - o 11,3 pkt. proc. i powiecie inowrocławskim - o 2,9 pkt. proc., natomiast największy wzrost w powiecie aleksandrowskim o 20,6 pkt. proc. i w powiecie tucholskim 11,9 pkt. proc. Dokładny udział bezrobotnych zamieszkałych na wsi w ogóle bezrobotnych z podziałem na powiaty obrazuje Mapka 2. Udział ten rozkłada się podobnie jak w dniu 31.12.2009 roku. W przedziale 50,0% i mniej znalazł się jeden powiat inowrocławski (35,2%). W przedziale 50,1% - 60,0% znalazło się 7 powiatów (aleksandrowski, brodnicki, chełmiński, golubsko-dobrzyński, mogileński, nakielski, sępoleński), zaś między 60,1% a 70,0% udziału bezrobotnych zamieszkałych na wsi w ogóle bezrobotnych mieszczą się 4 powiaty (rypiński, świecki, wąbrzeski i żniński). W przedziale 70,1% i więcej znalazły się powiaty: bydgoski, grudziądzki, lipnowski, radziejowski, toruński, tucholski oraz włocławski.

10 Mapka2. Udział bezrobotnych zamieszkałych na wsi w ogóle bezrobotnych w poszczególnych powiatach województwa kujawsko-pomorskiego stan w dniu 31.12.2010 roku. Źródło: Opracowanie własne WUP w Toruniu na podstawie danych ze sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Powyższy rozkład udziału bezrobotnych zamieszkałych na wsi w ogóle zarejestrowanych jest nierozerwalnie związany ze strukturą ludności województwa.

11 Najwyższy udział tych bezrobotnych występuje w powiatach, w których większość mieszkańców zamieszkuje tereny wiejskie. Są to regiony typowo rolnicze położone głównie wzdłuż brzegów Wisły. Wśród bezrobotnych zamieszkałych na wsi 756 osób posiadało gospodarstwo rolne. W roku poprzednim liczba ta wynosiła 841 osób. Porównując poszczególne powiaty można zauważyć, że w 2010 roku nastąpił spadek osób bezrobotnych posiadających gospodarstwa rolne. Taka sytuacja wystąpiła między innymi w powiecie tucholskim - 30 osób (75 osób - 2009 r.), powiecie mogileńskim 41 osób (52 osoby - 2009 r.), powiecie grudziądzkim 69 osób (79 osób - 2009 r.), powiecie brodnickim 71 osób (79 osób w 2009 r.), powiecie nakielskim 19 osób (26 osób w 2009 r.) w powiecie włocławskim - 28 osób (31 osób w 2009 r.) powiecie inowrocławskim 35 osób (38 osób w 2009 r.), powiecie żnińskim 0 osób (2 osoby w 2009 r.) oraz w powiecie chełmińskim 61 osób (62 osoby w 2009 r.). Natomiast wzrost liczby osób bezrobotnych zamieszkałych na wsi posiadających gospodarstwa rolne nastąpił w powiecie lipnowskim o 16 osób, w powiecie świeckim - o 13 osób, w powiecie radziejowskim o 12 osób, w powiatach aleksandrowskim i sępoleńskim o 4 osoby, w powiecie toruńskim o 3 osoby i w powiecie rypińskim o 2 osoby. Zarówno w roku 2010 i 2009 liczba bezrobotnych posiadających gospodarstwa rolne w powiecie wąbrzeskim nie uległa zmianie i wynosiła 5 osób. 3. Struktura bezrobocia na wsi Według stanu w dniu 31 grudnia 2010 roku w województwie kujawsko-pomorskim prawo do zasiłku dla bezrobotnych posiadało 18,8% zarejestrowanych mieszkańców wsi (11.792 osoby). W porównaniu ze stanem z końca 2009 r. udział ten zmalał o 3,3 punktu procentowego. W trudniejszej sytuacji pod tym względem były kobiety, z których prawo do zasiłku posiadało jedynie 14,9% (wśród mężczyzn wskaźnik ten wynosił 23,5%). Wśród bezrobotnych zamieszkujących miasta prawo do zasiłku posiadało 19,1% bezrobotnych, tak więc pod tym względem sytuacja osób zamieszkałych na wsi była podobna jak sytuacja bezrobotnych mieszkańców miast. Wśród bezrobotnych zamieszkałych na wsi podobnie jak w przypadku ogółu bezrobotnych dominowały kobiety (34.311 osób), które w końcu grudnia 2010 roku stanowiły 54,7% tej populacji. W porównaniu z końcem 2009 r. liczba kobiet wzrosła o 1.616 osób a udział ich w ogóle bezrobotnych zamieszkałych na wsi zwiększył się o 0,1 punktu procentowego. W poszczególnych powiatach województwa udział kobiet wśród zamieszkałych na wsi wahał się od 51,1% w powiecie aleksandrowskim do 59,9% w powiecie żnińskim. Największą zmianę wśród osób bezrobotnych zamieszkałych na wsi znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy można zauważyć wśród osób długotrwale bezrobotnych. W porównaniu z zeszłym rokiem nastąpił wzrost udziału tej grupy o 4,4 punktu procentowego (analogiczny wskaźnik dla województwa wzrósł o 3,8 punktu procentowego). Zwiększył się także udział osób bezrobotnych zamieszkałych na wsi do 25 roku życia o 0,6 punktu procentowego, przy czym udział osób bezrobotnych do 25 roku życia w województwie spadł o 0,5 punktu procentowego oraz udział osób bezrobotnych zamieszkałych na wsi powyżej 50 roku życia (o 0,1 punktu procentowego i o 0,3 punktu procentowego w skali województwa). Nieznaczny wzrost nastąpił także w udziale osób niepełnosprawnych zamieszkałych na wsi (o 0,1 punktu procentowego) a w skali województwa udział ten wzrósł o 0,2 punktu procentowego. Spadek z kolei odnotowano wśród osób bezrobotnych zamieszkałych na wsi bez kwalifikacji zawodowych (o 1,4 punktu procentowego) oraz wśród osób bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych w skali

12 województwa (o 0,6 punktu procentowego). Na podobnym poziomie zmniejszył się udział osób bezrobotnych zamieszkałych na wsi bez wykształcenia średniego (o 1,3 punktu procentowego i w skali województwa o 0,8 punktu procentowego) oraz udział osób bezrobotnych zamieszkałych na wsi bez doświadczenia zawodowego (o 1,3 punktu procentowego i w skali województwa o 0,1 punktu procentowego). W końcu grudnia 2010 r. w rejestrach powiatowych urzędów pracy zarejestrowanych pozostawało 16.593 bezrobotnych w wieku 18-24 lata zamieszkałych na wsi. Stanowili oni ponad połowę (53,2%) młodych bezrobotnych. Oznacza to, iż na 100 zarejestrowanych młodych bezrobotnych 53 pochodziło z terenów wiejskich. W końcu roku poprzedniego udział ten wynosił 50,6%. Młodzi bezrobotni (do 25 roku życia) to wśród mieszkańców wsi 26,5% bezrobotnych (na obszarach miejskich 19,0%). W poszczególnych powiatach regionu udział bezrobotnych w przedziale 18-24 lata w ogóle bezrobotnych zamieszkałych na wsi wahał się od 20,4% w powiecie włocławskim do 33,2% w powiecie tucholskim. Bezrobotni powyżej 50 roku życia zamieszkali na wsi (9.863 osoby) w końcu 2010 r. stanowili 36,4% ogółu bezrobotnych w tym przedziale wiekowym (przed rokiem udział ten również wynosił 36,4%). Oznacza to, iż na 100 zarejestrowanych w tej kategorii, 36 zamieszkiwało obszary wiejskie. Bezrobotni powyżej 50 roku życia stanowili 15,7% ogółu bezrobotnych mieszkańców wsi (wśród bezrobotnych zamieszkałych w miastach udział ten był wyższy i wynosił 22,5%). Na poziomie powiatów, w końcu badanego okresu, udział bezrobotnych powyżej 50 roku życia wśród ogółu bezrobotnych zamieszkałych na wsi wynosił od 12,0% w powiecie tucholskim do 19,2% w powiecie bydgoskim. W końcu grudnia 2010 roku w ewidencji bezrobotnych zamieszkałych na wsi figurowało 19.722 osób bez kwalifikacji zawodowych, co stanowiło 46,9% bezrobotnych w tej kategorii. Oznacza to, iż na 100 zarejestrowanych jako bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych 47 pochodziło z obszarów wiejskich. W końcu roku 2009 udział ten wynosił 47,7%. Bezrobotni z tej grupy stanowili 31,5% ogółu bezrobotnych zamieszkałych na wsi (w mieście 29,1%). W powiatach województwa, zgodnie ze stanem w dniu 31.12.2010 r., udział bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych w ogóle bezrobotnych zamieszkałych na wsi wahał się od 21,6% w powiecie tucholskim do 42,4% w powiecie lipnowskim. Długotrwale bezrobotni 2 mieszkańcy wsi w liczbie 32.185 osób stanowili 46,2% ogółu długotrwale bezrobotnych. W porównaniu z rokiem 2009 udział ten zmniejszył się o 0,7 punktu procentowego. Oznacza to, iż na koniec grudnia 2010 r. na 100 długotrwale bezrobotnych 46 zamieszkiwało obszary wiejskie. W końcu 2010 r. bezrobotni zarejestrowani w tej podgrupie stanowili 51,3% bezrobotnych mieszkańców wsi (wśród mieszkańców miast 48,9%). Najniższy odsetek długotrwale bezrobotnych w ogóle bezrobotnych zamieszkałych na wsi występował w powiecie bydgoskim (39,0%), natomiast najwyższy w powiecie włocławskim (61,5%). Bezrobotni samotnie wychowujący co najmniej jedno dziecko do 18 roku życia zamieszkali na wsi (4.681 osób) w końcu 2010 r. stanowili 36,0% bezrobotnych w tej kategorii. Oznacza to, iż na 100 zarejestrowanych w tej kategorii 36 osób zamieszkiwało obszary wiejskie. W roku 2009 bezrobotni samotnie wychowujący co najmniej jedno dziecko do 18 roku życia zamieszkali na wsi, stanowili 34,6% bezrobotnych w tej kategorii (4.046 osób). Bezrobotni samotnie wychowujący co najmniej jedno dziecko do 18 roku życia stanowili 7,5% ogółu bezrobotnych zamieszkałych na wsi (wśród zamieszkałych w mieście 2 Długotrwale bezrobotny to osoba pozostająca w rejestrze powiatowego urzędu pracy łącznie przez okres ponad 12 miesięcy w okresie ostatnich 2 lat, z wyłączeniem okresów odbywania stażu i przygotowania zawodowego dorosłych

13 10,9%). W poszczególnych powiatach województwa odsetek ten mieścił się w przedziale od 5,2% w powiecie radziejowskim do 12,0% w powiecie bydgoskim. Zgodnie ze stanem w dniu 31.12.2010 r. w ewidencji powiatowych urzędów pracy zarejestrowanych pozostawało 1.936 bezrobotnych niepełnosprawnych zamieszkałych na wsi. Stanowili oni 30,9% ogółu niepełnosprawnych bezrobotnych (przed rokiem 31,3%). Oznacza to, że na 100 zarejestrowanych niepełnosprawnych bezrobotnych 31 osób pochodziło z obszarów wiejskich. W badanym okresie niepełnosprawni bezrobotni stanowili 3,1% bezrobotnych z terenów wiejskich, natomiast w mieście współczynnik ten wynosił 5,6%. Udział niepełnosprawnych w ogóle bezrobotnych mieszkańców wsi najniższy był w powiecie lipnowskim (0,9%) a najwyższy w powiecie tucholskim (6,8%). Z analizy struktury bezrobotnych w województwie kujawsko-pomorskim wynika, że są to przede wszystkim ludzie młodzi. Najliczniejszą grupę, zarówno na wsi, jak i w mieście, stanowią osoby w wieku 25 34 lata (29,5% 18.462 osób na wsi oraz 29,0% 22.224 osoby w mieście). Kolejne 26,5% (16.593 osoby) to bezrobotni mieszkający na wsi, którzy nie ukończyli 25 roku życia (wśród bezrobotnych zamieszkałych w mieście jest to odpowiednio: 14.590 osób i 19,0%, jednak w mieście ten przedział wiekowy jest na 4. miejscu, wyprzedzają go jeszcze przedziały: 45-54 lata oraz 35-44 lata ). Porównanie bezrobotnych ze względu na wiek i miejsce zamieszkania prezentuje poniższy wykres. Wykres 1. Bezrobotni ze względu na miejsce zamieszkania i wiek w województwie kujawsko-pomorskim stan w dniu 31.12.2010 roku Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy W porównaniu z końcem 2009 r. wzrosła zarówno liczba, jak i udział bezrobotnych zamieszkałych na wsi w wieku 18 24 lata (o 1.067 osób i 0,6 punktu procentowego). Wzrost nastąpił także w liczbie i udziale bezrobotnych zamieszkałych na wsi w wieku 55-59 (o 413 osób i 0,4 punktu procentowego) oraz w wieku 60-64 lata (o 196 osób i 0,3 punktu procentowego). Zmniejszyła się natomiast liczba i udział bezrobotnych zamieszkałych na wsi w wieku 45-54 lata (o 259 osób i 1,2 punktu procentowego). Aż 43.047 osób (68,7%) spośród bezrobotnych mieszkańców obszarów wiejskich legitymowało się w końcu 2010 roku wykształceniem zasadniczym zawodowym

14 lub niższym (wśród bezrobotnych zamieszkałych w miastach odpowiednio: 46.226 osób i 60,3%). Wykres 2. Bezrobotni ze względu na miejsce zamieszkania i wykształcenie w województwie kujawsko-pomorskim stan w dniu 31.12.2010 roku Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Młodzi bezrobotni na wsi (do 25 roku życia) charakteryzują się stosunkowo wysokim poziomem wykształcenia. W tej grupie udział osób z wykształceniem średnim lub wyższym wynosił w końcu 2010 roku 50,5% i był wyższy od analogicznego odsetka dla ogółu bezrobotnych mieszkańców wsi o 19,2 punktu procentowego. W porównaniu z końcem 2009 r. struktura bezrobotnych zamieszkałych na wsi ze względu na poziom wykształcenia uległa niewielkim zmianom. Najbardziej widoczna zmiana dotyczy osób z wykształceniem wyższym, których udział w ogóle bezrobotnych zamieszkałych na wsi zwiększył się o 0,7 punktu procentowego, a także osób z wykształceniem średnim ogólnokształcącym oraz policealnym i średnim zawodowym, gdzie udział zwiększył się odpowiednio o 0,4 i 0,2 punktu procentowego. Spadek nastąpił w udziale osób bezrobotnych zamieszkałych na wsi z wykształceniem gimnazjalnym i poniżej (o 1,1 punktu procentowego) i z wykształceniem zasadniczym zawodowym (o 0,1 punktu procentowego). W województwie kujawsko-pomorskim w końcu 2010 roku niemal jedną czwartą bezrobotnych zamieszkałych na wsi 13.757 osób (21,9%) stanowili bezrobotni bez stażu pracy (wśród bezrobotnych zamieszkałych w miastach grupa bez stażu pracy liczyła 11.073 osoby, czyli 14,4%). Porównanie bezrobotnych ze względu na staż pracy i miejsce zamieszkania prezentuje Wykres 3.

15 Wykres 3. Bezrobotni ze względu na miejsce zamieszkania i staż pracy w województwie kujawsko-pomorskim stan w dniu 31.12.2010 roku Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Trzeba zauważyć, iż poziom tego odsetka zdecydowanie różni się w zależności od płci i wieku bezrobotnych. W końcu grudnia 2010 r. wśród bezrobotnych zamieszkałych na wsi odsetek osób bez stażu pracy wynosił 27,0% dla kobiet i 15,9% dla mężczyzn. Wśród bezrobotnych do 25 roku życia zamieszkałych na wsi odsetek osób bez stażu pracy był znacznie wyższy i wynosił 52% dla kobiet i 44,1% dla mężczyzn. W porównaniu z końcem roku 2009 udział poszczególnych grup bezrobotnych zamieszkałych na wsi ze względu na długość stażu pracy praktycznie nie uległ zmianie. Według czasu pozostawania bez pracy najliczniejszą grupą bezrobotnych zamieszkałych na wsi były osoby pozostające bez zatrudnienia od 1 do 3 miesięcy, które w liczbie 14.966 osób, stanowiły 23,9% bezrobotnych mieszkańców wsi. Analogiczny odsetek wśród bezrobotnych mieszkańców miast był o 0,2 punktu procentowego wyższy. Wykres 4. Bezrobotni ze względu na miejsce zamieszkania i czas pozostawania bez pracy w województwie kujawsko-pomorskim stan w dniu 31.12.2010 roku Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy

16 Bez pracy zdecydowanie dłużej pozostają bezrobotne kobiety zamieszkałe na wsi, wśród których udział osób poszukujących pracy dłużej niż 24 miesiące w końcu grudnia 2010 r. wynosił 18,4% (6.316 osób). Wskaźnik ten dla mężczyzn wynosił 9,2% (2.621 osób). Udział bezrobotnych zamieszkałych na wsi pozostających bez pracy powyżej 24 miesięcy zmniejszył się o 1,8 punktu procentowego (a liczba osób w tej grupie zmalała o 657 osób). Natomiast bezrobotni zamieszkali na wsi częściej pozostają bez pracy od 12 do 24 miesięcy (udział tej podgrupy wzrósł o 2,4 punktu procentowego), a także do 1 miesiąca (udział tej podgrupy wzrósł o 1,3 punktu procentowego). Podsumowując, z zaprezentowanej powyżej analizy wynika, iż w województwie kujawsko-pomorskim w 2010 roku, podobnie jak przed rokiem, mieliśmy do czynienia z niekorzystną, pod względem cech społeczno-demograficznych, strukturą bezrobotnych zamieszkałych na wsi. Omawiana kategoria bezrobotnych to przede wszystkim ludzie młodzi (55,9% nie ukończyło 34 roku życia), o ogólnie niskim poziomie wykształcenia (68,7% bezrobotnych zamieszkałych na wsi legitymowało się wykształceniem zasadniczym zawodowym bądź niższym) i łączącym się z tym brakiem kwalifikacji zawodowych. Cechą charakterystyczną tej grupy bezrobotnych był też wysoki udział osób dotychczas niepracujących (21,9% bezrobotnych mieszkańców wsi to grupa bez stażu pracy). Płeć i wiek wciąż były czynnikami różnicującymi sytuację bezrobotnych w poszczególnych kategoriach. Najważniejsze zmiany, jakie dokonały się na rynku pracy obszarów wiejskich województwa w 2010 roku: wzrost udziału bezrobotnych zamieszkałych na wsi powyżej 50 roku życia o 1,1 punktu procentowego; wzrost udziału bezrobotnych posiadających wykształcenie wyższe (o 0,7 pkt. proc.), średnie zawodowe i policealne (o 0,2 pkt. proc.), oraz średnie ogólnokształcące (o 0,4 pkt. proc.), przy jednoczesnym zmniejszeniu się odsetka osób z wykształceniem gimnazjalnym i niższym (o 1,1 pkt. proc.); spadek udziału osób pozostających bez pracy od 3 do 6 miesięcy (o 1,1 pkt. proc.), oraz od 6 do 12 miesięcy (o 1,6 pkt. proc.) oraz spadek udziału pozostających bez pracy powyżej 24 miesięcy w tej kategorii (o 1,3 pkt. proc.). 4. Zmiany w poziomie bezrobocia na wsi W 2010 r. nowe rejestracje bezrobotnych pochodzących z obszarów wiejskich 85.399 osób - stanowiły 42,0% ogólnego napływu do bezrobocia rejestrowanego w województwie (rok wcześniej było to 84.169 osób i 41,1%). A zatem, w porównaniu z rokiem wcześniejszym, liczba nowych rejestracji bezrobotnych zamieszkałych na wsi wzrosła o 1,5%, a ich udział w ogóle nowych rejestracji zwiększył się o 0,9 punktu procentowego. Największy napływ bezrobotnych z terenów wiejskich odnotowano w powiecie toruńskim (8.957 osób), natomiast najmniejszy w powiecie wąbrzeskim (2.389 osób). Pośród nowozarejestrowanych mieszkańców wsi 41.501 osób (48,6%) to kobiety, które stanowiły 42,2% całego napływu kobiet do bezrobocia w województwie kujawskopomorskim w 2010 r. W porównaniu z rokiem wcześniejszym udział ten zwiększył się o 0,6 punktu procentowego. Wśród osób zamieszkałych na wsi, rejestrujących się w urzędach pracy naszego województwa 18,1% zrobiło to po raz pierwszy (w 2009 r. 19,4%). Pozostała część to osoby rejestrujące się po raz kolejny (licząc od roku 1990). Spośród tych bezrobotnych

17 8,2% (5.721 osób) powróciło po szkoleniach, 12,9% (9.059 osób) po stażach, 4,7% (3.308 osób) po robotach publicznych, 3,5% (2.418 osób) po zakończeniu prac społecznie użytecznych, 0,03% (19 osób) po zakończonym przygotowaniu zawodowym w miejscu pracy, natomiast rejestrujący się po pracach interwencyjnych stanowili 0,8% (568 osób) ogółu bezrobotnych zamieszkałych na wsi rejestrujących się po raz kolejny. Wśród odpływu z bezrobocia w województwie kujawsko-pomorskim mieszkańcy wsi (82.764 osoby) stanowili 41,8% ogółu (w 2009 r. było to 74.873 osoby i 41,4%). W porównaniu z rokiem wcześniejszym liczba wyłączeń z ewidencji wzrosła o 10,5%. Największy odpływ bezrobotnych z terenów wiejskich w 2010 r. odnotowano w powiecie włocławskim (6.369 osób), natomiast najmniejszy w powiecie wąbrzeskim (2.235 osób). W 2010 roku najczęstszą przyczyną wyłączeń bezrobotnych zamieszkałych na wsi, jak i w mieście było podjęcie pracy. Z tego powodu z ewidencji wyłączonych zostało 35.066 bezrobotnych mieszkańców wsi 42,4% (w roku 2009 r. było to 31.115 bezrobotnych i 41,6%). Dla porównania wśród bezrobotnych zamieszkałych w miastach udział ten był niższy i wyniósł 40,8% (przed rokiem 39,3%). Podobnie jak w latach ubiegłych zdecydowana większość bezrobotnych, niezależnie od miejsca zamieszkania, podejmowała zatrudnienie niesubsydiowane. Wśród bezrobotnych mieszkańców wsi pracę niesubsydiowaną rozpoczęło 74,0% podejmujących pracę. Dla bezrobotnych z terenów miejskich wskaźnik ten wyniósł 77,7%. Tabela 5. Napływ i odpływ bezrobotnych w latach 2009-2010 (według miejsca zamieszkania) Wyszczególnienie 2009 r. 2010 r. Miasto Wieś Miasto Wieś Nowe rejestracja bezrobotnych 120 448 84 169 117 767 85 399 Wyłączenia, w tym: 105 873 74 873 115 443 82 764 Podjęcia pracy 41 632 31 115 47 121 35 066 niesubsydiowanej 32 969 23 523 36 613 25 936 subsydiowanej 8 663 7 592 10 508 9 130 Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Drugą pod względem częstości występowania przyczyną odpływu bezrobotnych z terenów wiejskich było niepotwierdzenie gotowości do pracy 3 25,4% (21.002 osoby) wyłączeń w tej kategorii bezrobotnych (wśród mieszkańców miast 29,0%). 3 Zgodnie z obowiązującymi regułami sprawozdawczości statystycznej osobami wyłączonymi z rejestrów bezrobotnych z powodu niepotwierdzenia gotowości do pracy są osoby: wyjeżdżające za granice kraju na okres co najmniej 30 dni; zgłaszające brak gotowości do podjęcia pracy przez okres co najmniej 30 dni; powołane do zasadniczej służby wojskowej, nadterminowej zasadniczej służby wojskowej, przeszkolenia wojskowego absolwentów szkół wyższych, służby wojskowej pełnionej w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego, ćwiczeń wojskowych, okresowej służby wojskowej oraz służby wojskowej; nie stawiające się w powiatowym urzędzie pracy w wyznaczonym terminie bez powiadomienia w terminie 5 dni o uzasadnionej przyczynie tego niestawiennictwa.

18 Największy udział wyłączonych z powodu niepotwierdzenia gotowości do pracy w tej kategorii bezrobotnych zanotowano w powiecie bydgoskim 36,1% (w 2009 r. 37,7%). Najmniejszy udział wyłączonych powodu występował w powiecie świeckim 17,4% (w 2009 r. w powiecie radziejowskim - 16,2%). 5. Aktywizacja bezrobotnych zamieszkałych na wsi Zmniejszenie skali zjawiska bezrobocia na terenach wiejskich to jedno z podstawowych kryteriów ustalania kwot środków Funduszu Pracy na finansowanie programów na rzecz promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia i aktywizacji zawodowej oraz innych fakultatywnych zadań realizowanych przez powiaty w 2010 roku, uchwalonych w dniu 23 grudnia 2009 roku przez Sejmik Województwa Kujawsko- Pomorskiego. Liczba bezrobotnych zamieszkałych na wsi oraz skala aktywizacji tej grupy były brane pod uwagę przy podziale na powiaty kwoty środków FP przyznanych zarówno na finansowanie zadań realizowanych przez samorządy powiatów (algorytm), jak i na finansowanie zadań realizowanych przez samorząd województwa (Poddziałanie 6.1.3. PO KL). W 2010 roku do powiatowych urzędów pracy województwa kujawsko-pomorskiego pracodawcy zgłosili 67.103 wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej 4 (o 10.723 wolnych miejsc więcej niż w roku poprzednim). Z zakładów usytuowanych na obszarach wiejskich pochodziło 20.281 wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej 30,2% ogółu (o 3.403 propozycji więcej, udział natomiast był większy o 0,3 punktu procentowego niż w 2009 r.). 14.154 z nich (69,8% pochodzących z terenów wiejskich) dotyczyły form subsydiowanych. W tym samym okresie analogiczny odsetek wśród wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej z zakładów usytuowanych w miastach wyniósł 60,5%. Ponadto z zakładów usytuowanych na obszarach wiejskich pochodziło 8.851 miejsc aktywizacji zawodowej 13,2% ogółu. Z kolei z zakładów usytuowanych na obszarach miejskich pochodziło 17.369 miejsc aktywizacji zawodowej co stanowiło 25,9% ogółu. 5 W ubiegłym roku pracę podjęło 35.066 bezrobotnych zamieszkałych na wsi 42,7% ogółu wyłączeń bezrobotnych w tej kategorii (w 2009 r. 31.115 i 41,6%). W poszczególnych powiatach udział ten wahał się od 35,7% w powiecie toruńskim (w 2009 r. od 33,2% w powiecie aleksandrowskim) do 51,1% w powiecie chełmińskim (w 2009 r. do 55,1%). W porównaniu z rokiem wcześniejszym pracę podjęło więcej bezrobotnych mieszkańców wsi (o 3.951 osób 12,7%). Bezrobotni zamieszkali na wsi stanowili 42,7% bezrobotnych podejmujących zatrudnienie. W porównaniu z 2009 r. udział ten spadł o 0,1 punktu procentowego. Oznacza to, iż na 100 osób podejmujących zatrudnienie 43 pochodziło z terenów wiejskich. Prace subsydiowane podjęło 9.130 osób zamieszkałych na wsi, co stanowiło 26,0% wszystkich podjęć pracy w tej grupie (w 2009 r. 7.592 i 24,4%). W powiatach odsetek ten wynosił od 11,1% w powiecie brodnickim (w roku wcześniejszym od 12,6%) do 46,2% w powiecie grudziądzkim (w roku 2009 do 47,4%). 4 W sprawozdaniach obowiązujących do 2009 r. włącznie były to oferty pracy, obecnie do ofert pracy zalicza się tylko propozycje zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. 5 Ze względu na zmianę formularza nie jest możliwe uzyskanie danych dotyczących zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej oraz miejsc aktywizacji zawodowej z uwzględnieniem zakładów usytuowanych w mieści i na wsi za rok 2009.

19 Zatrudnienie bezrobotnych zamieszkałych na wsi w ramach prac subsydiowanych dotyczyło przede wszystkim robót publicznych 4.672 osoby, czyli 51,2% zatrudnienia subsydiowanego, podjęć pracy w ramach refundacji kosztów zatrudnienia bezrobotnego 1.642 osoby (18,0% zatrudnienia subsydiowanego w tej kategorii bezrobotnych) oraz podjęć działalności gospodarczej 1.565 osób (17,2% zatrudnienia subsydiowanego). Tabela 6. Zatrudnienie subsydiowane bezrobotnych zamieszkałych na wsi w województwie kujawsko-pomorskim w latach 2009-2010 Wyszczególnienie Bezrobotni zamieszkali na wsi wyłączeni z ewidencji bezrobotnych w tym osoby 2009 rok 2010 rok udział w % osoby udział w % zmiana do 2009 roku w w % osobach 74 873 100,0 82 764 100,0 7 891 10,5 podjęcia pracy 31 115 41,6 35 066 42,4 3 951 12,7 niesubsydiowanej 23 523 31,4 25 936 31,3 2 413 10,3 subsydiowanej 7 592 10,1 9 130 11,0 1 538 20,3 prac interwencyjnych 1 163 1,6 1 220 1,5 57 4,9 robót publicznych 3 951 5,3 4 672 5,6 721 18,2 podjęcia działalności gospodarczej 1 297 1,7 1 565 1,9 268 20,7 podjęcia pracy w ramach refundacji kosztów zatrudnienia bezrobotnego 1 170 1,6 1 642 2,0 472 40,3 inne 11 0,0 31 0,0 20 181,8 Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Osoby bezrobotne zamieszkałe na wsi podejmujące roboty publiczne stanowiły 55,4% ogółu rozpoczynających tę formę. Natomiast prace interwencyjne stanowiły 47,4%. W 2010 r. 1.565 bezrobotnych zamieszkałych na wsi otrzymało jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej, co stanowiło 40,5% ogółu bezrobotnych, którzy podjęli działalność gospodarczą. 1.642 osoby zamieszkałe na wsi (czyli 35,7% ogółu bezrobotnych) zostało zatrudnionych w ramach refundacji kosztów zatrudnienia. Natomiast inne 6 formy pracy subsydiowanej rozpoczęło 31 bezrobotnych tej kategorii, co stanowiło 18,9% ogółu bezrobotnych. Szczegóły dotyczące zatrudnienia subsydiowanego bezrobotnych zamieszkałych na wsi w latach 2009 i 2010 przedstawia Tabela 6. W końcu grudnia 2010 roku 780 osób zamieszkałych na wsi pozostawało zatrudnionych przy pracach interwencyjnych, 2.369 osób było zatrudnionych w ramach refundacji kosztów zatrudnienia bezrobotnego, natomiast 694 osoby pracowały w ramach robót publicznych. W 2010 r. pracę podjęło także 1.047 niepełnosprawnych bezrobotnych zamieszkałych na wsi, stanowili oni 30,3% niepełnosprawnych podejmujących zatrudnienie (w roku wcześniejszym było to 851 osób i 30,2%). Spośród tych osób 348 podjęło pracę subsydiowaną (33,2% podjęć pracy przez bezrobotnych zamieszkałych na wsi). Na miejscach pracy refundowanych ze środków PFRON zatrudnienie znalazło 9 niepełnosprawnych 6 Zgodnie z obowiązującymi regułami sprawozdawczości statystycznej innymi formami zatrudnienia subsydiowanego są: podjęcia pracy w ramach środków PFRON; podjęcia pracy w ramach środków PFRON w zakładzie pracy chronionej; podjęcia pracy w zakładzie pracy chronionej oraz podjęcia pracy w ramach programów specjalnych.

20 mieszkańców wsi. Natomiast w zakładach pracy chronionej zatrudnienie znalazło 22 takich bezrobotnych. W 2010 r. działalność gospodarczą dzięki wsparciu ze środków publicznych podjęło 29 bezrobotnych niepełnosprawnych mieszkańców wsi (poza tym 9 osób podjęło działalność gospodarczą bez takiego wsparcia), staże rozpoczęło 236 takich bezrobotnych a szkolenia podjęło 163 osoby. W 2010 roku bezrobotni zamieszkali na wsi (5.763 osoby) stanowili 40,3% ogółu bezrobotnych podejmujących szkolenia (w roku poprzednim odpowiednio: 5.124 osoby i 36,9%). Udział bezrobotnych zamieszkałych na wsi w podjęciach stażu 9.256 osób wyniósł 46,5% (w 2009 roku: 7.748 osób i 45,2%). Przygotowanie zawodowe dorosłych w 2010 roku podjęło 33 bezrobotnych zamieszkałych na wsi, co stanowiło 39,8% ogółu bezrobotnych aktywizowanych w tej formie (w roku poprzednim w ramach przygotowania zawodowego w miejscu pracy/dorosłych zaktywizowano łącznie 157 osób zamieszkałych na wsi 43,0% ogółu bezrobotnych aktywizowanych w tej formie), natomiast pracę społecznie użyteczną rozpoczęło 2.840 osób zamieszkałych na wsi, co stanowiło 54,0% ogółu bezrobotnych aktywizowanych w tej formie (wobec 2.781 osób i 47,3% w roku poprzednim). Szczegóły dotyczące opisywanych form aktywizacji bezrobotnych zamieszkałych na wsi w latach 2009 i 2010 przedstawia Tabela 7. Tabela 7. Wybrane formy aktywizacji bezrobotnych zamieszkałych na wsi w latach 2009-2010 Wyszczególnienie 2009 rok 2010 rok osoby udział w % osoby udział w % zmiana do 2010 roku w osobach w % Bezrobotni zamieszkali na wsi wyłączeni z ewidencji 74 873 100,0 82 764 100,0 7 891 10,5 bezrobotnych rozpoczęcia szkolenia 5 124 6,8 5 763 7,0 639 12,5 w tym rozpoczęcia stażu 7 748 10,3 9 256 11,2 1 508 19,5 rozpoczęcia przygotowania zawodowego* 157 0,2 33 0,04-124 -79,0 rozpoczęcia prac społecznie użytecznych 2 781 3,7 2 840 3,4 59 2,1 * w 2009 r. przygotowanie zawodowe w miejscu pracy/dorosłych Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy W zajęciach w Centrum Integracji Społecznej udział rozpoczęło 20 bezrobotnych zamieszkałych na wsi (15,9% wszystkich bezrobotnych aktywizowanych w tej formie). Łącznie w 2010 roku z różnych form aktywizacji zawodowej (praca subsydiowana, szkolenia, staże, przygotowanie zawodowe w miejscu pracy i prace społecznie użyteczne) skorzystało 27.022 bezrobotnych zamieszkałych na wsi, co stanowiło 45,6% ogółu bezrobotnych aktywizowanych w tych formach (w roku poprzednim było to odpowiednio: 23.408 osób i 45,4%).

21 Tabela 8. Udziały osób zamieszkałych na wsi w aktywizacji bezrobotnych ogółem w latach 2009 2010 2009 2010 Powiat udział w bezrobotnych ogółem w końcu okresu udział w aktywizacji w okresie udział w bezrobotnych ogółem w końcu okresu udział w aktywizacji w okresie Województwo razem 44,6 45,4 45,0 45,6 bydgoski 68,9 66,9 70,2 70,0 grudziądzki 85,4 81,0 84,9 83,0 toruński 79,5 80,9 79,9 77,7 włocławski 75,9 68,7 77,2 69,2 aleksandrowski 51,6 42,1 53,8 50,4 brodnicki 57,4 55,2 56,6 55,1 chełmiński 58,7 59,4 60,0 62,5 golubsko-dobrzyński 58,8 51,5 57,2 53,1 inowrocławski 35,8 31,6 35,2 30,9 lipnowski 71,6 64,3 71,8 64,7 mogileński 60,2 54,3 59,2 57,0 nakielski 55,2 51,6 56,4 50,3 radziejowski 73,7 67,8 75,3 65,0 rypiński 62,5 58,6 60,7 63,5 sępoleński 59,5 55,7 59,9 58,1 świecki 69,9 67,0 68,6 67,3 tucholski 72,2 68,7 72,4 63,9 wąbrzeski 59,6 51,0 61,4 53,3 żniński 59,6 57,2 60,1 57,5 Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy W odniesieniu do roku poprzedniego liczba bezrobotnych zamieszkałych na wsi, którzy podjęli uczestnictwo w formach aktywnych wzrosła o 15,5%, a wskaźnik aktywizacji, określający stosunek osób podejmujących udział w wybranych formach aktywizacji do liczby osób nowozarejestrowanych w danej kategorii bezrobotnych, zwiększył się w odniesieniu do roku 2009 o 3,8 pkt. proc. i wyniósł 31,6% (dla bezrobotnych ogółem wskaźnik ten wyniósł 29,1% i był większy niż w roku poprzednim o 3,9 pkt. proc.).

22 Tabela 9. Wskaźnik aktywizacji bezrobotnych zamieszkałych na wsi w latach 2009 2010 2009 2010 Powiat nowe rejestracje w okresie osoby, które rozpoczęły uczestnictwo w formach aktywnych wskaźnik aktywizacji nowe rejestracje w okresie osoby, które rozpoczęły uczestnictwo w formach aktywnych wskaźnik aktywizacji Województwo razem 84 169 23 402 27,8 85 399 27 022 31,6 bydgoski 5 317 1 005 18,9 5 513 1 321 24,0 grudziądzki 4 830 1 835 38,0 4 904 2 011 41,0 toruński 9 043 3 047 33,7 8 957 3 507 39,2 włocławski 7 000 2 016 28,8 7 004 2 433 34,7 aleksandrowski 3 296 927 28,1 3 351 807 24,1 brodnicki 4 413 866 19,6 4 069 793 19,5 chełmiński 3 418 938 27,4 3 463 1 145 33,1 golubsko-dobrzyński 2 496 603 24,2 2 847 805 28,3 inowrocławski 5 206 1 253 24,1 5 327 1 654 31,0 lipnowski 5 612 1 848 32,9 6 220 2 795 44,9 mogileński 2 651 740 27,9 2 681 852 31,8 nakielski 5 533 1 179 21,3 5 367 1 182 22,0 radziejowski 2 931 1 071 36,5 3 163 1 111 35,1 rypiński 3 291 991 30,1 2 885 949 32,9 sępoleński 3 037 781 25,7 3 133 952 30,4 świecki 5 354 1 313 24,5 5 467 1 479 27,1 tucholski 3 524 862 24,5 3 289 737 22,4 wąbrzeski 2 273 710 31,2 2 389 760 31,8 żniński 4 944 1 417 28,7 5 370 1 729 32,2 Wskaźnik aktywizacji: stosunek liczby osób podejmujących udział w wybranych formach aktywizacji (zatrudnienie subsydiowane, szkolenia, staż, przygotowanie zawodowe w miejscu pracy/dorosłych i prace społecznie użyteczne) do liczby osób nowozarejestrowanych w danej kategorii bezrobotnych Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Zgodnie ze stanem w dniu 31.12.2010 r. na terenie województwa kujawskopomorskiego 3.383 bezrobotnych zamieszkałych na wsi odbywało staż, 143 osoby pozostawały zatrudnione przy pracach społecznie użytecznych. W tym samym czasie szkolenia odbywało 42 bezrobotnych mieszkańców wsi. W 2010 roku bezrobotni zamieszkali na wsi, w liczbie 24.202 osoby stanowili 37,0% wszystkich bezrobotnych korzystających z poradnictwa zawodowego w formie porad indywidualnych. W porównaniu z rokiem poprzednim populacja ta zwiększyła się o 11,8%, ale jej udział w liczbie bezrobotnych ogółem korzystających z tej formy wsparcia zmniejszył

23 się o 0,6 pkt. proc. Z poradnictwa grupowego skorzystały 2.320 osób bezrobotnych zamieszkałych na wsi, które stanowiły 30,0% ogółu bezrobotnych korzystających z tej formy (w roku poprzednim odpowiednio: 3.123 osoby i 39,6%). Z usług informacji zawodowej w formie spotkań grupowych skorzystało 5.356 bezrobotnych zamieszkałych na wsi (37,8% ogółu bezrobotnych uczestniczących w tej formie wsparcia; w roku poprzednim było to odpowiednio: 5.085 osób i 37,0%). W zajęciach aktywizacyjnych w ramach pomocy w aktywnym poszukiwaniu pracy uczestniczyło 1.514 bezrobotnych zamieszkałych na wsi 37,0% wszystkich bezrobotnych aktywizowanych w tej formie (w roku poprzednim: 1.250 osób i 30,7%), natomiast 928 bezrobotnych zamieszkałych na wsi 40,5% ogółu bezrobotnych aktywizowanych w tej formie uczestniczyło w klubach pracy w szkoleniach w zakresie aktywnego poszukiwania pracy (w roku poprzednim było to odpowiednio: 746 osób i 36,7%). WYBRANE FORMY POMOCY SKIEROWANE DO BEZROBOTNCH ZAMIESZKAŁYCH NA WSI W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM 24000 24204 22000 21643 20000 18000 16000 14000 osoby 12000 10000 9256 8000 7748 6000 4000 2000 0 1163 1220 prace interwencyjne 4672 3951 roboty publiczne Źródło: Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy 1297 1565 1642 1170 podjęcie działalności gospodarczej podjęcie pracy w ramach refundacji kosztów zatrudnienia bezrobotnego 5763 5124 157 33 2781 2840 szkolenia staże przygotowanie zawodowe w miejscu pracy/dorosłych prace społecznie użyteczne 2009 rok 2010 rok poradnictwo indywidualne 5085 5356 poradnictwo grupowe 6. Program Operacyjny Kapitał Ludzki, Działanie 6.3: Inicjatywy lokalne na rzecz podnoszenia poziomu aktywności zawodowej na obszarach wiejskich Program Operacyjny Kapitał Ludzki (PO KL) jest jednym z programów operacyjnych służących realizacji Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia 2007 2013 i obejmuje całość interwencji Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) przewidzianej w wyżej wymienionym okresie programowania w Polsce. Głównym celem Programu jest wzrost poziomu zatrudnienia i spójności społecznej. Cel ten jest realizowany m.in. poprzez aktywizację zawodową osób bezrobotnych i biernych zawodowo, rozwijanie potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw i ich pracowników, upowszechnianie edukacji i podniesienie poziomu wykształcenia społeczeństwa, zmniejszenie

24 obszarów wykluczenia społecznego, wsparcie mechanizmów efektywnego zarządzania w administracji oraz zwiększenie spójności terytorialnej. W ramach Działania 6.3 Inicjatywy lokalne na rzecz podnoszenia poziomu aktywności zawodowej na obszarach wiejskich w planie do zagospodarowania jest 6.326.811,13 zł (1,33% środków w ramach Priorytetu VI). Projekty w ramach Priorytetu VI PO KL realizowane są w oparciu o konkursy, w których aplikować mogą wszystkie podmioty oraz tzw. wsparcie systemowe, polegające na dofinansowaniu realizacji przez powiatowe urzędy pracy zadań publicznych określonych w Ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. W 2010 roku WUP w Toruniu kontynuował działania w ramach konkursu zamkniętego nr 4/6.3/2009 ogłoszonego 30 września 2009 r. Od 12 kwietnia do 8 czerwca 2010 roku zostało podpisanych 18 umów o dofinansowanie realizacji projektów wyłonionych do dofinansowania w ramach tego konkursu na kwotę 788.312,80 zł. W dniu 31 marca 2010 r. ogłoszono nabór wniosków (konkurs nr 5/6.3/2010) na kwotę 1.000.000,00 zł. Typy projektów przewidziane do realizacji w ramach konkursu to oddolne inicjatywy lokalne obejmujące: 1. działania o charakterze informacyjnym, promocyjnym, szkoleniowym lub doradczym przyczyniające się do poprawy zdolności do zatrudnienia oraz rozwoju usług aktywizacyjnych (z wyłączeniem instrumentów objętych zasadami pomocy publicznej); 2. rozwój dialogu, partnerstwa publiczno społecznego i współpracy na rzecz wspierania aktywizacji zawodowej na obszarach wiejskich. Realizowane w Działaniu 6.3 projekty trwają z reguły nie dłużej niż 6 miesięcy. Grupy docelowe tych projektów to społeczności lokalne, podmioty aktywnie działające na obszarach wiejskich na rzecz aktywizacji zawodowej ich mieszkańców oraz mieszkańcy gmin wiejskich, miejsko-wiejskich oraz miast do 25 tys. mieszkańców. Spośród 64 wniosków o łącznej wartości 3.141.669,62 zł, które podlegały weryfikacji formalnej, kryteria spełniło 57 na kwotę 2.810.322,62 zł, a 7 zostało odrzuconych. Wyniki oceny merytorycznej skutkowały rekomendacją do dofinansowania 24 wniosków na kwotę 1.173.660,92 zł. Od października do grudnia zostało podpisanych 20 umów o dofinansowanie na kwotę 913.819,83 zł. W dniu 30 września 2010 r. ogłoszono kolejny nabór wniosków (konkurs nr 6/6.3/2010) na kwotę 1.000.000,00 zł. Termin składania wniosków o dofinansowanie upłynął w dniu 12.11.2010 r. Spośród 89 wniosków o łącznej wartości 4.284.318,66 zł, które podlegały weryfikacji formalnej, kryteria spełniło 78 na kwotę 3.801.826,16 zł, a 11 zostało odrzuconych. Do końca 2010 r. trwała ocena merytoryczna złożonych wniosków. Łącznie w okresie sprawozdawczym podpisano 38 umów na kwotę 1.702.132,63 zł. Narastająco do końca 2010 r. podpisano 67 umów na kwotę 3.019.437,73 zł, co stanowi 45,02% alokacji przyjętej na Działanie w SzOP PO KL. Tempo kontraktowania środków wskazuje na wykorzystanie 100% alokacji do roku 2013. Do końca 2010 r. w Działaniu 6.3 wsparciem objęto 1.470 osób (z czego w 2010 r. 883 osoby), udział w projektach zakończyło 1.290 osób (z czego w 2010 r. 823 osoby). Osoby te objęte zostały m.in.: szkoleniami (np. agroturystyczne, gastronomiczne, informatyczne językowe, florystyczne z elementami dekoracji wnętrz i aranżacji stołów), kursami zawodowymi (np.: obsługa wózków jezdniowych, spawanie, prawo jazdy kategorii B lub C ) i w zakresie kompetencji kluczowych oraz warsztatami z zakresu technik aktywnego