parametrów użytkowych , decydujące o przydatności danego MW.

Materiały wybuchowe do użytku cywilnego muszą spełniać wymagane kryteria. Kryteria te można podzielić na dwie kategorie. Pierwszą grypą są kryteria bezpieczeństwa użytkowania, które są najważniejsze, gdyż decydują o tym czy dany materiał nie będzie stanowił zagrożenia dla życia i/lub mienia, drugą zaś są kryteria parametrów użytkowych, decydujące o przydatności danego MW. WRAŻLIWOŚĆ NA BODŹCE PROSTE WRAŻLIWOŚĆ NA UDERZENIE Badania dokonuje się przy użyciu Kafara BAM, poprzez zrzucenie ciężarka z określonej wysokości. Ciężarki posiadają standaryzowane masy 1, 5, i 10 kg, natomiast zrzucenie są z wysokości od 10 do 50 cm, dzięki czemu możliwe jest określenie energii uderzenia powodującej reakcję wybuchową badanej próbki. 1 / 20

1. Prowadnica, 2.do Przyrząd zwalniający, 3.ciężar Ciężarek, 4.do Kowadło, 5.uzyskania Kolumna, 6.reakcji, Blok stalowy. Metodyka badania: ładunek na kowadle, umieścić na kafarze odpowiedni ciężar, - zwolnić reakcja efektu, gdy siędojdzie nieblokadę, pojawi detonacji odpowiednio zmniejszyć zwiększać energie do dla momentu momentu uzyskania pożądanego gdy powtórzyć w momencie trzykrotnie uzyskania w celu weryfikacji. najniższej wysokości, której pojawia sięzaniku reakcja, badanie WRAŻLIWOŚĆ NA TARCIE Badanie wrażliwości MW na tarcie przeprowadza się w aparacie tarcicowym Petersa. Badanie to ma na celu określenie poziomu ryzyka związanego z ewentualnym zatarciem MW w trakcie jego elaboracji lub użytkowania. Jego znaczenie jest bardzo duże ponieważ materiały stosowane powinny być przede wszystkim bezpieczne, a dopiero w drugiej kolejności skuteczne. 2 / 20

3 / 20

1. Podstawa, 2.próbkę stempel, 3. Porcelanowa płyta, 4. Uchwyt, 5. Sanki, 6. Przycisk uruchamia Metodyka badania: podnieść ramię aparatu, umieścić MW nado porcelanowej płytce, założyć porcelanowy stempel, --- na jednym zporcelanowy karbów ramienia umieścić określony ciężarek, uruchomić aparat, badanie po powtórzyć pojawieniu zsię mniejszym efektu (dźwiękowy, ciężarkiem świetlny, na nowej wydzielenia płytce, dymu, węglenia próbki MW) przy braku efektu badanie powtórzyć przy większej masie ciężarka, aparatu wartość (poniżej). siły potrzebnej zdetonowania próbki zczytujemy z tabliczki znamionowej video_mp4=[http://silesia-it.nazwa.pl/vmc/portal/images/filmy/mp4/peters.mp4]} {bo_videojs width=[360] height=[270] autoplay=[false] preload=[true] loop=[false] aparaty Petersa Film z pracy STABILNOŚĆ TERMICZNA Próba ma na celu zbadanie wrażliwości termicznej MW. Badanie tej właściwości, jest sprawą bezpieczeństwa wytwarzania, pracy z MW oraz ewentualnego ryzyka związanego z pożarem podczas transportu lub w magazynach, gdzie gotowe produkty są składowane. 4 / 20

1. Komora grzewcza, 2. Przewód drutowy dodo termopary 1testowanej i grzewczej 2, 3. Przewód drutowy do 48 termopary 3, 4. Ur Metodyka badania: zważyć pustą probówkę przeznaczoną badania, umieścić w probówce ml substancji, ponownie zważyć wsubstancje celu zbadania masy -- stałe paliwa w drugiej rakietowe probówce probówkę politetrafluoroetylen umieścić (PTFE), wzorcową ciecze woda), -próbki, piasek lub tlenek glinu, godzin), podłączyć termopary rozpocząć ogrzewanie komory (t=75 C, przez obserwować reakcje ii 50±1 zmiany wbadanej strukturze, barwie i (granulaty ogólnym wyglądzie próbki. STAŁOŚĆ CHEMICZNA Badanie stałości chemicznej MW przeprowadza się podczas Próby Abla, polegającej na ogrzewaniu MW w obecności papierka jodo-skrobiowego w ściśle określonej temperaturze. Miarą stałości jest czas, mierzony w minutach, który upłynął od chwili umieszczenia próbki w aparacie do chwili pojawienia się na papierku zabarwienia odpowiadającego wzorcowi. 5 / 20

1. Probówka, 2. Korek gumowy, Pręcik szklany, 4.Papierek. Metodyka badania: ogrzać łaźnię wodną do badania określonej dla które danego MW, umieścić wumieścić niej probówkę z3. badanym MW, obok łaźni probówkę zwwzorcem, --wzorcu, rozpocząć pomiar czasu, na zakończyć próbę gdy natemperatury papierku pojawi się przebarwienie, można zidentyfikować badanie powtórzyć dwukrotnie celu uzyskania niezależnych wyników pomiarów. WŁAŚCIWOŚCI SPALANIA Badanie spalaniamw przeprowadza się zamkniętym pudełku stalowym. W próbie obserwuje się rodzaj spalania lub wybuchu, efekty temu towarzyszące względem porównawczego materiału wybuchowego (NG, NC, TNT, AA, MD). Jedynie MW amonowo - saletrzane bada się bez wzorca porównawczego. Badanie to przeprowadza się również w stalowej misie i jest tzw. metoda stalowej misy, a zasady wykonania próby są praktycznie identyczne. 6 / 20

1. badań: 2. Pokrywa, 3.górnej Zmontowane pudełko z blachy stalowej 1 mm. napełnić stalowe pudełko MW, -Bocznica, rozpalić ognisko, umieścić pudełko na części palącego się ogniska, imetodyka spalanie), ilość, w intensywność trakcie deformację padania i kolor pudełka określić: płomienia po czas spalaniu spalania, z palącego MW,rodzaj inne się MW). zjawiska spalania (wydzielające (wybuch, deflagracja, się gazy, powolne ich kolory DEFLAGRACYJNOŚĆ Deflagracyjność zdolność MW do ulegania powolnemu rozkładowi w zamkniętej przestrzeni z niewielką prędkością liniową. Oznaczanie deflagracyjności, poprzez ogrzewanie stalowej łuski z MW zamkniętej stalowym krążkiem, ma na celu określenie największej średnicy otworu krążka, przy której nie wystąpi ani jeden wybuch. 7 / 20

1. -Nakrętka, 2.łuskę Pierścień, 3. do Łuska, 4.co Palnik Teclu od dolny, l lewy, p prawy, t tylny), 5. Palnik za Metodyka badania: umieścić aparatu, zapalić płomyk zapłonowy, zamknąć szklaną osłonę, zająć stanowisko obserwacyjne najmniej 10(d aparatury, - otworzyć dopływ gazu palników Teclu, łusce, mierzyć czas odwewnątrz momentu zapalenia się wmpalnikach do chwili zapaleniaczas się MW w badania, w wynikach rezultat badania podać: masę łuski przed i pogazu badaniu, masę samych odłamków, [widgetkit id=87] WŁAŚCIWOŚCI UŻYTKOWE MW GĘSTOŚĆ NASYPOWA Określenie gęstości nasypowej MW sypkiego jest ważnym badaniem ze względu na częstość zastosowania tego typu MW w pracach strzałowych. Materiał sypki zazwyczaj wprowadzany jest bezpośrednio do otworu strzałowego lub do naboju w związku z czym znajomość jego gęstości nasypowej jest niezmiernie ważna. 8 / 20

1. Komora nasypowa, 2. Zasuwa zwalniająca, 3. Odbieralnik. 9 / 20

Metodyka badania: - zważyć odbieralnik, wypełnić komorę nasypową badaną substancją, otworzyć zasuwę zwalniającą, odczekać aż cała zawartość komory nasypowej znajdzie się w odbieralniku, nadmiarową ilość substancji usunąć drewnianą linijką, zważyć odbieralnik, obliczyć ciężar nasypowy wg wzoru. m 1 masa pustego odbieralnika, m 2 - masa pełnego odbieralnika, V objętość odbieralnika. PRĘDKOŚĆ DETONACJI Do pomiaru prędkości detonacji służy urządzenie z dwoma czujnikami zdolnymi do pomiaru prędkości fali detonacji z błędem nie większym niż 100 m/s. Przykładem takich czujników są: włókna optyczne, czujniki zwarciowe, czujniki jonizacyjne i piezoelektryczne. zależności od badanego MW stosuje się różną budowę zestawu pomiarowego. Dla każdego MW badanie powtarza się trzykrotnie. Inicjowanie zapalnikiem D - odległość pomiędzy denkiem zapalnika a pierwszym czujnikiem, d - średnica badanego materiału wy 10 / 20

Inicjowanie pobudzaczem wybuchowym (detonatorem) D - odległość pomiędzy końcem pobudzacza wybuchowego a pierwszym czujnikiem, d - średnica badan Inicjowanie lontem detonującym D - odległość pomiędzy końcem lontu detonującego a pierwszym czujnikiem, d - średnica badanego ma PRZENIESIENIE DETONACJI Badanie zjawiska przeniesienia detonacji ma na celu określenie największej odległości między ładunkami, dla której zachodzi ich całkowita detonacja. Badanie to znajduje swoje uzasadnienie w praktyce gdzie podczas wypełniania otworu strzałowego umieszcza się w nim naboje, które nie zawsze stykają się ze sobą. Chodzi o uzyskanie informacji o tym czy po załadunku naboi dojdzie do detonacji całego ładunku. 11 / 20

Zestaw do badania materiałów wybuchowych niewrażliwych na inicjowanie spłonką w nabojach o zaokrą 1. Pobudzacz wybuchowy, 2. Taśma samoprzylepna, 3. Wspornik, 4. Zapalnik, 5. Ładunek czynny, 6. Ła Zestaw do badania materiałów wybuchowych wrażliwych na inicjowanie spłonką w nabojach o płaskich k 1. Wspornik, 2. Taśma samoprzylepna, 3. Zapalnik, 4. Ładunek czynny, 5. Ładunek bierny, 6. Punkt rozp 12 / 20

Zestaw do badania materiałów wybuchowych niewrażliwych na inicjowanie spłonką w nabojach o zaokrą 1. Pobudzacz wybuchowy, 2. Taśma samoprzylepna, 3. Wspornik, 4. Zapalnik, 5. Ładunek czynny, 6. Ła Zestaw do badania materiałów wybuchowych wrażliwych na inicjowanie spłonką w nabojach o płaskich k 1. Wspornik, 2. Taśma samoprzylepna, 3. Zapalnik, 4. Ładunek czynny, 5. Ładunek bierny, 6. Punkt rozp Metodyka badania: - przygotować ładunki, - umieścić je na placu strzelań w odpowiedniej odległości, - zdetonować ładunek czynny obserwując jego oddziaływanie na ładunek bierny, - odpowiednio zwiększać lub zmniejszać odległość między nabojami w celu określenia największej odległości, przy której dochodzi do przeniesienia detonacji. 13 / 20

[widgetkit id=88] Film z przeniesienia detonacji pomiędzy nabojami metanitu 2H GAZY POSTRZAŁOWE Wykrywanie i oznaczanie zawartości gazów toksycznych w gazach postrzałowych jest szczególnie ważnym badaniem ze względu na szkodliwe działanie na człowieka takich substancji jak: CO 2, CO oraz NO x. Badanie przeprowadza się w specjalnie do tego celu przygotowanej komorze strzałowej wyposażonej w urządzenia do pomiaru ciśnienia, temperatury oraz specjalny port pobierania próbek do analizy. 1. Komora strzałowa (153 m ), 2. Rura stalowa, 3. Ładunek, 4. Pobudzacz, 5. Zapaln Metodyka badania: - umieścić ładunek centralnie w rurze stalowej, odpalić i pozwolić gazom na mieszanie się nie dłużej niż 5 minut, rozpocząć pobieranie próbek, mierzyć stężenia gazów przez 20 minut, przeliczyć stężenie gazów postrzałowych na jednostkę masy MW (l/kg). 14 / 20

WODOODPORNOŚĆ Metoda polega na przeprowadzeniu próby zdetonowanie trzech wilgotnych ładunków. Badanietej właściwości MW jest ważne ze względu na miejsca ich wykorzystania zawilgotnione kopalnie, deszczowa pogoda, detonacje podwodne. W stosunkowo nieskomplikowany sposób można dokonać oceny odporności MW na wilgoć stosując podane poniżej wskazówki. 1. Stalowa skrzynia wypełniona wodą, 2. Stalowa kratka, do której mocuje się ładunki. Metodyka badania: - wykonać nacięcia na długości 20 mm na każdym z badanych ładunków w postaci nabojów, - przymocować badane ładunki do siatki metalowej, - zanurzyć w wodzie na 3 godziny, - wyciągnąć ładunki z wody, przenieść na plac strzelań i uzbroić w zapalniki, - odpalić badane ładunki, - sprawdzić czy materiał zdetonował. KRUSZNOŚĆ Badanie kruszności przeprowadza się na podstawie oznaczenie różnicy wysokości cylindra ołowianego przed i po detonacji ładunku. Jest to metoda pozwalająca jedynie porównawcze określenie kruszności badanego MW względem materiału wzorcowego TROTYLU co powoduje, że nie może być ona uznana za 15 / 20

naukową metodą badawczą. 1. Spłonka lub zapalnik, 2. Krążek kartonowy, 3.Otoczka, 4. Badana próbka, 5. Krążek stalowy, 6. Cylind Metodyka badania: - umieścić ładunek na blaszce stalowej na bloku ołowianym, - odpalić ładunek, - dokonać pomiaru zmiany wysokości bloku w czterech punktach na obwodzie i wyliczenie średniego zgniotu, - wynik podać w procentach w stosunku do wysokości początkowej. WYDĘCIA W BLOKU OŁOWIANYM (BLOKU TRAUZLA) Metoda polegająca na mierzeniu wydęcia w bloku jest metoda porównawczą, w której jako wzorzec stosuje się kwas pikrynowy (310 cm 3 ). Pozwala jedynie na porównanie określonych MW między sobą, nie jest ona jednak traktowana jako metoda o podłożu naukowym. 16 / 20

17 / 20

Metodyka badania: - wykonać osłonki ładunku, umieścić 10 g MW w osłonce, załadować ładunek do bloku ołowianego, odpalić badany ładunek, określić różnicę w objętości bloku ołowianego przed i po detonacji. {bo_videojs width=[360] height=[270] autoplay=[false] preload=[true] loop=[false] video_mp4=[http://silesia-it.nazwa.pl/vmc/portal/images/filmy/mp4/blok.mp4]} Film z próby Trauzla dla metanitu 2H WAHADŁO BALISTYCZNE Metoda badania zdolności do wykonania pracy w wahadle balistycznym polega na pomiarze wychylenia ramienia wahadła po detonacji próbki. Odczytu wielkości wychylenia dokonuje się na skali, po której przemieszcza się ramię wahadło. 18 / 20

1. Stalowy moździerz, 2. Ramię wahadła, 3. Stalowa konstrukcja samonośna, 4. Przeciwciężar, 5. Stalow Metodyka badania: - wyzerować skalę pomiarową, umieścić ładunek w przeciwciężarze i zamknąć otwór stalowym walcem, odsunąć się w bezpieczną odległość, uzbroić ładunek, odpalić ładunek, zmierzyć wychylenie wahadła, wynik podaje się w % wychylenia dla próbki heksogenu. {bo_videojs width=[360] height=[270] autoplay=[false] preload=[true] loop=[false] video_mp4=[http://silesia-it.nazwa.pl/vmc/portal/images/filmy/mp4/wahadlo.mp4]} Film z próby w wahadle dla metanitu 2H METODA AKWARIUM Metoda akwarium pozwala na dokładne, i stosunkowo proste określenie wartości energii wybuchu MW. W akwarium określa się wartości energii fali uderzeniowej oraz energie pęcherzy powietrza, które zsumowane dają całkowitą energie wybuchu. Metoda ta pozwala na badanie próbek mniejszych od 10 g, powodując szersze jej zastosowanie jako metody analitycznej. 19 / 20

1. -Czujnik ciśnienia, 2. próbkę Czujnik piezoelektryczny, 3.Badany ładunek. Metodyka badania: umieścić badaną MW wenergię akwarium, uzbroić próbkę samym zapalnikiem lubwybuchu. dodatkowo zdetonować próbkę, akwarium, mierzyć za pomocą oscyloskopu wskazania czujników umieszczonych wewnątrz -PN-EN przeliczyć otrzymane dane na Artykuł napisał: Ninja Bibliografia: 1. BN-77 6091-20, MWG Badanie wodoodporności. 2. PN-92 C-86007, MW Próba spalania wpobudzaczem, zamkniętym pudełku stalowym. 3. 6091-45/51, kruszności. ołowianym. 4. BN-90 6091-45/22, Norma branżowa, MWG Oznaczanie zdolności wykonania pracy w bloku gęstości 5. PN-91 rzeczywistej C-86004, Polska i stopnia norma, rozdrobnienia. PC Oznaczanie ciężaru nasypowego, zawartości 6. BN-64 6091-16, Norma branżowa, MW Oznaczanie stałości, Abla. wahadła 7. BN-91 balistycznego. 6091-45/23, GMW Oznaczanie względnej zdolności dopróba wykonania pracy zapyłu, pomocą 8. 13631-14, 14: Oznaczanie prędkości detonacji. 9. 13631-11, 11: Badanie Materiały prze-noszenia wybuchowe do detonacji. użytku cywilnego Materiały wybuchowe kruszące, 10. PN-EN Część 13631-16, 16: Wykrywanie Materiały wybuchowe i oznaczanie do gazów użytku toksycznych. cywilnego Materiały wybuchowe 11. 13631-2, 2: Oznaczanie stabilności termicznej materiałów wybuchowych. 20 / 20