Małgorzata Czuj Przewodnik metodyczny
Projekt okładki Magdalena Pilch Opracowanie graficzne Tomasz Kozłowski Redakcja językowa i korekta Martyna Synowiec Redakcja merytoryczna Marzena Kwiecień Skład komputerowy Adam Ziółkowski Wydawca oświadcza, że dołożył wszelkich starań, aby dotrzeć do wszystkich właścicieli i dysponentów praw autorskich. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie publikacji w całości lub we fragmentach bez zgody wydawnictwa zabronione. Grupa Edukacyjna S.A. 2014 ISBN 978-83-7873-406-2
Spis treści Wstęp...4 Temat 1: Linia, kreska, kontur. Bukiet liści....7 Temat 2: Co potrafi kreska? Światłocień....9 Temat 3: Co potrafi kreska? Faktura....11 Temat 4: Rysunek dziedzina sztuki. Warsztat rysownika....13 Temat 5: Rysowanie na ekranie. Jesienny sad....15 Temat 6: Czy znasz te słowa? Kompendium wiedzy o rysunku....17 Temat 7: Malujemy świat kolorów. Tęczowy motyl....19 Temat 8: Gama barwna, temperatura barw. Jesienny krajobraz.... 22 Temat 9. Malarstwo dziedzina sztuki. Kolorowe mozaiki....24 Temat 10. Warsztat malarza. Kolorowe ryby w błękitnym oceanie....27 Temat 11. Malowanie na ekranie. Tęczowy krajobraz....30 Temat 12: Czy znasz te słowa? Kompendium wiedzy o malarstwie....32 Temat 13. Czym jest rzeźba? Przybysz z dalekiej planety....35 Temat 14. Czy wszystkie rzeźby są do siebie podobne? Świąteczne drzewko....37 Temat 15. Warsztat rzeźbiarza. Rzeźba w parku....40 Temat 16. Płaskorzeźba. Twarz miłego potwora....42 Temat 17. Trójwymiarowy świat na ekranie. Postać z wiersza Rupaki....44 Temat 18. Czy znasz te słowa? Kompendium wiedzy o rzeźbie....47 Temat 19. Kontrasty kształtów i barw. Taniec linii....49 Temat 20. Czym jest grafika? Projekt znaczka pocztowego....51 Temat 21. Warsztat grafika. Niezwykły las....53 Temat 22. Czy znasz te słowa? Kompendium wiedzy o grafice....56 Temat 23. Kompozycja. Czarodziejskie trójkąty....58 Temat 24. Kompozycja symetryczna i rytmiczna....61 Temat 25. Architektura. Warsztat architekta....63 Temat 26. Czy znasz te słowa? Kompendium wiedzy o architekturze....65 Temat 27. Znak plastyczny....67 Temat 28. Plakat. Zaproszenie na wernisaż....69 Temat 29. Ilustracja. Obrazkowe opowieści....71 Temat 30. Warsztat ilustratora....73 Temat 31. Czy znasz te słowa? Kompendium wiedzy o znaku plastycznym....76 Plan pracy dydaktycznej...78 Program nauczania w klasach 4 6 szkoły podstawowej... 97 3
4 WSTĘP Szanowni Państwo! W nowej, zreformowanej szkole treściami wychowania i nauczania plastyki powinny być przeżycia, refleksje estetyczne i moralne. Treścią wychowania jest także świadoma modyfikacja działań pod wpływem dzieł sztuki, własnych prac i indywidualnej ekspresji, a także różnorodnych kontaktów z wytworami sztuki masowej. W obecnym nauczaniu proces działań plastycznych przebiega w pośpiechu, bez możliwości zachowania elementarnych wymogów procesu twórczego. Stąd wynika potrzeba prowadzenia zajęć w taki sposób, by uczniowie mieli możliwość rozwijania zainteresowań, zdolności manualnych i rozbudzania wyobraźni. Program, podręcznik i plan pracy dydaktycznej jako spójna całość uwzględniają w swych założeniach czynniki sprzyjające rozwojowi aktywności twórczej dziecka, zainteresowanie sztuką, indywidualizację w kreowaniu postaw wobec kultury i sztuki. Proponowane zagadnienia w planie pracy dydaktycznej rzeczowo określają treści nauczania, uwzględniające działania plastyczne wraz z proponowanymi technikami i formami realizacji. Treści obejmują wiedzę teoretyczną z określonej dziedziny połączoną z praktycznym działaniem, dzięki czemu wiedza ta stanowi inspirację do własnej aktywności. Cele edukacyjne spójne z treściami nauczania zakładają osiągnięcie przez uczniów odpowiedniego poziomu wiedzy, rozwój zdolności manualnych i wdrożenie do pracy twórczej. Ze względu na specyfikę przedmiotu, w planie pracy dydaktycznej zostały przedstawione założenia warsztatowe zarówno dla ucznia, jak i osoby prowadzącej (środki dydaktyczne dla nauczyciela i materiały dla ucznia). Wskazana została literatura wzbogacająca warsztat pracy nauczyciela, wykorzystanie zeszytów ćwiczeń, materiału poglądowego filmów i programów graficznych umieszczonych na płycie CD dołączonej do podręcznika. Przy programowaniu metod i form pracy dbano o atrakcyjność proponowanych działań, wzbudzających u uczniów zainteresowanie twórczością plastyczną. Przedstawiono propozycję różnorodnych, atrakcyjnych technik plastycznych, przy jednoczesnym określeniu ich wykorzystania do realizacji zadań. Plan pracy dydaktycznej, wraz z planem wynikowym, zawiera wskazania nabytych wiadomości i umiejętności, przy czym kryteria oceny ze względu na specyfikę zajęć przybierają formę miernika określającego stopień zainteresowania i akceptacji dla tego typu aktywności, wynikającego z zaangażowania ich autorów lub innego określenia w dowolnie wybranej formie. Plan pracy dydaktycznej jest propozycją określonych zadań. Nauczyciel jednak, uwzględniając potencjał zespołu klasowego i możliwości lokalowe szkoły, a także zainteresowanie zagadnieniami, może dowolnie określać czas trwania zajęć, metody i formy pracy.
Może też stosować odpowiednie do warunków i zainteresowań techniki plastyczne, z zastrzeżeniem wymogu realizacji wszystkich zagadnień ujętych w podstawie programowej. Życzę, aby podejmowane działania przyniosły wymierne efekty, a także sprawiły uczniom i Państwu wiele satysfakcji. Zagadnienia Rysunek Malarstwo Rzeźba Tematy przewidziane do realizacji w klasie 4 Liczba godzin lekcyjnych Linia, kreska, kontur. Bukiet liści. 1 Co potrafi kreska? Światłocień. 1 Co potrafi kreska? Faktura. 1 Rysunek dziedzina sztuki. Warsztat rysownika. 1 Rysowanie na ekranie. Jesienny sad. 1 Czy znasz te słowa? Kompendium wiedzy o rysunku. 1 Malujemy świat kolorów. Tęczowy motyl. 1 Gama barwna, temperatura barw. Jesienny krajobraz. 1 2 Malarstwo dziedzina sztuki. Kolorowe mozaiki. 1 Warsztat malarza. Kolorowe ryby w błękitnym oceanie. 1 Malowanie na ekranie. Tęczowy krajobraz. 1 Czy znasz te słowa? Kompendium wiedzy o malarstwie. 1 Czym jest rzeźba? Przybysz z dalekiej planety. 1 Czy wszystkie rzeźby są do siebie podobne? Świąteczne drzewko. 1 2 Warsztat rzeźbiarza. Rzeźba w parku. 1 Płaskorzeźba. Twarz miłego potwora. 1 Trójwymiarowy świat na ekranie. Postać z wiersza Rupaki. 1 Czy znasz te słowa? Kompendium wiedzy o rzeźbie. 1 5
6 Grafika Architektura Znak plastyczny Kontrasty kształtów i barw. Taniec linii. 1 Czym jest grafika? Projekt znaczka pocztowego. 1 Warsztat grafika. Niezwykły las. 1 Czy znasz te słowa? Kompendium wiedzy o grafice. 1 Kompozycja. Czarodziejskie trójkąty. 1 Kompozycja symetryczna i rytmiczna. 1 Architektura. Warsztat architekta. 1 Czy znasz te słowa? Kompendium wiedzy o architekturze. 1 Znak plastyczny. 1 Plakat. Zaproszenie na wernisaż. 1 Ilustracja. Obrazkowe opowieści. 1 Warsztat ilustratora. 1 Czy znasz te słowa? Kompendium wiedzy o znaku plastycznym. 1
Temat 1: Linia, kreska, kontur. Bukiet liści. CELE EDUKACYJNE: Metody pracy: zna pojęcie kreski, określa i nazywa rodzaje kresek, uwzględniając ich grubość, długość, kierunek i natężenie walorowe, nazywa narzędzia rysunkowe i potrafi przewidzieć efekty ich stosowania, określa rolę linii i kreski w tworzeniu kształtu, wie, czym jest kontur, umiejętnie stosuje narzędzia rysunkowe dla uzyskania zamierzonego rezultatu, analizuje kształt i realizuje wynikające z tej analizy spostrzeżenia w zadaniu plastycznym, tworzy estetyczne, przemyślane kompozycje. rozmowa dydaktyczna, pokaz, ćwiczenia praktyczne w obrębie zagadnienia. Materiały i pomoce dydaktyczne: Materiały dla ucznia: podręcznik Plastyka. Lubię tworzyć 4; rozdział 1. Rysunek, temat: 1. Rysujemy linia, kreska, kontur, zeszyt ćwiczeń Plastyka. Lubię tworzyć 4 ćwiczenie 1., przykłady prac rysunkowych, rysunki (malowanki). blok rysunkowy, narzędzia rysunkowe: ołówki o różnej grubości, kredki, mazaki, pastele, długopisy, pędzelki, patyki, farby akwarelowe, liście różnych gatunków drzew i krzewów. Czas trwania zajęć: 45 minut. Forma pracy: indywidualna. PRZEBIEG LEKCJI: 1. Motywacja Prezentacja nauczyciel rysuje na dużym białym papierze kreski, różnorodne pod względem grubości, długości, kierunku i natężenia. Używa przy tym dowolnych narzędzi rysunkowych. Zachęca uczniów do rozmowy. Prosi, żeby określili to, co zostało narysowane na kartonie, a następnie zachęca do nazwania kresek. Pyta o to, jakich narzędzi można użyć, aby narysować różne linie. 7
8 Zadanie, które uczniowie mają wykonać samodzielnie: Używając dostępnych narzędzi, narysujcie na kartonie różne kreski. Rozmowa dydaktyczna o zastosowaniu kreski w celu przedstawienia kształtu omówienie funkcji konturu. Prezentacja materiału poglądowego, obserwacja i odpowiedzi uczniów na pytanie: Jaką rolę odgrywa kreska w tych rysunkach? 2. Przedstawienie zadania i realizacja Zadanie plastyczne polega na wykonaniu kompozycji przedstawiającej bukiet liści. Uczniowie wykorzystują przyniesione liście. Układają je na kartonie i obrysowują konturem, tworząc bukiet. Kompozycję uzupełniają, dorysowując dowolne elementy: gałązki, kokardę, dzban. Korzystając z dowolnych narzędzi rysunkowych, rysują różne linie. Nauczyciel motywuje, udziela wskazówek przy tworzeniu układów kompozycyjnych, dba o właściwe tempo pracy, obserwuje zaangażowanie i możliwości manualne, w razie konieczności pomaga. 3. Rekapitulacja Wystawa prac prezentacja i omówienie ze wskazaniem na obserwację różnorodności kształtów i zastosowanych linii (wypowiedzi autorów prac). Ocena prac wyrażona stopniem. Jako pracę domową można zaproponować uczniom wykonanie ćwiczenia 1. z zeszytu ćwiczeń. Na kolejną lekcję uczniowie powinni przynieść: narzędzia rysunkowe (ołówki różnej twardości H i B), białe kartony formatu A3.
Temat 2: Co potrafi kreska? Światłocień. CELE EDUKACYJNE: zna pojęcie rysunek światłocieniowy, zauważa różnice w natężeniu światła przedstawionego na rysunku, w zależności od rodzaju kresek (płaszczyzny oświetlone jasne, drobne, nieliczne kreski; płaszczyzny zacienione mocne, ciemne, zagęszczone kreski), zna i rozumie rolę światłocienia w tworzeniu trójwymiarowości przedmiotów, wie, że światłocień wydobywa kształt i buduje przestrzeń na obrazie, dostrzega różnice światłocieniowe w obserwowanych bryłach i przestrzeni, zna i umiejętnie stosuje narzędzia rysunkowe (ołówki różnej twardości), umiejętnie stosuje różne rodzaje kresek, potrafi właściwie operować kreską dla oddania istoty zadania plastycznego. Metody pracy: pogadanka wzbogacona prezentacją i pokazem, analiza prac rysunkowych, ćwiczenia praktyczne w obrębie zagadnienia. Materiały i pomoce dydaktyczne: podręcznik Plastyka. Lubię tworzyć 4, rozdział 1. Rysunek, temat: 2. Co potrafi kreska?, zeszyt ćwiczeń Plastyka. Lubię tworzyć 4 ćwiczenie 2., przykłady prac rysunkowych prezentacje znajdujące się na płycie dołączonej do przewodnika Warsztat rysownika oraz Kontur i światłocień, rysunki przedstawiające architekturę, martwą naturę, portret, bryły lub proste naczynia w oświetleniu (zależnie od możliwości sztucznym lub dziennym), złożone i zmięte kartki papieru. Materiały dla ucznia: białe kartony, ołówki różnej twardości (H i B). Czas trwania zajęć: 45 minut. Forma pracy: indywidualna. PRZEBIEG LEKCJI: 1. Motywacja Nauczyciel wprowadza uczniów w temat prezentacja multimedialna: rysunki architektury, martwej natury, portrety. Podczas 9
10 prezentacji, na konkretnych przykładach, omawia rolę kreski w tworzeniu trójwymiarowości brył. Zwraca uwagę na różnorodność zastosowanych kresek w tworzeniu światłocienia (jasne, drobne i nieliczne kreski tworzą płaszczyzny bardziej oświetlone; mocne, ciemne, zagęszczone płaszczyzny zacienione). Nauczyciel może wzbogacić prezentację, tłumacząc rolę światła w tworzeniu trójwymiarowości brył na przykładzie ustawionych w klasie brył i naczyń. Nauczyciel prezentuje narzędzia rysunkowe ołówki. Zwraca uwagę na to, że ich natężenie walorowe zależy od twardości rysika. Na tablicy wykonuje szybkie działania rysunkowe, następnie proponuje uczniom wykonanie z zeszytu ćwiczeń zadania (ćwiczenie 2.), którego celem jest pokazanie efektu zastosowania twardych i miękkich ołówków (H i B). Alternatywnie nauczyciel może polecić uczniom wykonanie tego ćwiczenia w formie pracy domowej, a na lekcji jedynie zaproponować sprawdzenie śladów narzędzi na kartonie. 2. Przedstawienie zadania i realizacja Zadanie plastyczne polega na przedstawieniu w formie rysunkowej światłocienia widocznego na zmiętej kartce papieru. Nauczyciel prezentuje duże arkusze papieru, które są złożone w harmonijkę lub zmięte, z wyraźnymi liniami zgięcia (np. rozłożony element origami). Zwraca uwagę na światłocień. Może posłużyć się sztucznym oświetleniem dla wzmocnienia światłocienia. Uczniowie wykonują szkice rysunkowe wybranego elementu i, stosując ołówki różnej twardości, odwzorowują światłocień. Nauczyciel ukierunkowuje, motywuje i w razie konieczności pomaga, wprowadzając niewielkie korekty rysunkowe. 3. Rekapitulacja Prezentacja wybranych prac na tablicy. Ocena prac z omówieniem (nauczyciel bardziej zwraca uwagę na naszkicowany światłocień, mniejszą wagę przypisując do proporcji). Na kolejną lekcję uczeń powinien przygotować biały karton A3 oraz twarde i miękkie ołówki (H i B). Uwaga: Podczas wykonywania zadania plastycznego uczeń może obserwować zaprezentowany przez nauczyciela arkusz, ale może też obserwować własną, dowolnie złożoną kartkę. Ma to znaczenie w przypadku uczniów potrzebujących wydłużonego czasu pracy mając własny obiekt obserwacji, mogliby dokończyć to zadanie w domu.
Temat 3: Co potrafi kreska? Faktura. CELE EDUKACYJNE: zna i rozumie pojęcie faktura, potrafi zaobserwować i określić cechy różnych powierzchni fakturalnych: chropowatość, gładkość, zna możliwości warsztatowe w zakresie tworzenia faktury, zaobserwowaną fakturę interpretuje rysunkowo, stosując różnorodne narzędzia, stosuje różne rodzaje kresek, umiejętnie realizuje zadanie w zakresie zagadnienia, rozwija warsztat rysunkowy. Metody pracy: rozmowa nauczająca, mapa myśli, analiza prac rysunkowych, badanie i określanie powierzchni dotykiem, ćwiczenia praktyczne w obrębie zagadnienia. Materiały i pomoce dydaktyczne: podręcznik Plastyka. Lubię tworzyć 4, rozdział 1. Rysunek, temat: 2. Co potrafi kreska?, zeszyt ćwiczeń Plastyka Lubię tworzyć 4 ćwiczenie 3., przykłady prac rysunkowych, materiały, które mają różną powierzchnię, np.: płótno, deska, futerko, szkło itp. pudełka-niespodzianki wypełnione różnymi przedmiotami (Las np.: mech, szyszki, gałązki drzew iglastych, kora drzew, patyki; Morze np.: piasek, kamyki, muszle w różnych kształtach, koraliki; Wiejska zagroda np.: pióra, wełna owcza, słoma, siano, deska). Materiały dla ucznia: białe kartony, ołówki różnej twardości (H i B). Czas trwania zajęć: 45 minut. Forma pracy: indywidualna. PRZEBIEG LEKCJI: 1. Motywacja Nauczyciel podaje uczniom temat lekcji. Prezentuje przedmioty, które mają różną powierzchnię. Zachęca uczniów do oglądania i dotykania przedmiotów. Zachęca do wypowiedzi, zadając pytania: Czy powierzchnia tych przedmiotów jest taka sama? Jakich słów możemy użyć dla określenia tego rodzaju powierzchni? 11
12 Tworzenie mapy mentalnej, nauczyciel zapisuje na tablicy słowo: FAKTURA, uczniowie dopisują kolejno określenia faktury, po czym przyporządkowują do tych określeń rodzaj materiału, np.: chropowata deska, kamień; miękka futro, aksamit, wata; gładka szkło, plastik. szkło gładka plastik FAKTURA Nauczyciel wyjaśnia pojęcie faktury w odniesieniu do zaobserwowanych różnic i prezentuje przykłady prac rysunkowych przedstawiających różne faktury. Wyjaśnia zależności w tworzeniu faktury w rysunku (chropowate faktury tworzą kreski dynamiczne, wyraziste o dużym natężeniu walorowym, natomiast gładkie tworzą kreski uporządkowane, delikatne). 2. Przedstawienie zadania i realizacja Zadanie plastyczne polega na narysowaniu faktur różnych przedmiotów. Uczniowie dotykają przedmiotów zgromadzonych w pudełkach-niespodziankach. Wypowiadają się twórczo, interpretując indywidualnie temat (Las, Morze, Wiejska zagroda). Nauczyciel nie sugeruje na wstępie tematu zagadnienia, pozwala uczniom na własne skojarzenia i dowolność wypowiedzi. Uczniowie, używając różnych narzędzi i stosując różnorodną kreskę, przedstawiają zadanie tematyczne na kartonie. 3. Rekapitulacja Prezentacja prac. Chętni uczniowie uzasadniają interpretację tematu, odpowiadając na pytania: Jakie rodzaje faktury zastosowałaś/zastosowałeś w pracy? W której pracy przedstawiono najwięcej różnorodnych kresek? Podsumowanie i ocena prac. Na kolejną lekcję uczeń powinien przygotować: białe kartony, ołówki twarde i miękkie (H, 2B i 5B), dowolne owoce i warzywa obiekty obserwacji.
Temat 4: Rysunek dziedzina sztuki. Warsztat rysownika. CELE EDUKACYJNE: Metody pracy: określa rysunek jako dziedzinę sztuki, wymienia dziedziny sztuk plastycznych, zna i rozumie pojęcie szkicu rysunkowego, określa zastosowanie szkicu rysunkowego w różnych działaniach plastycznych (szkic jako projekt budowli, wstęp do pracy malarskiej i graficznej, element sztuki ludowej), posługuje się terminologią plastyczną, rozumie słowa: rysownik, światłocień, szkic, linia dekoracyjna, zna techniki rysunkowe: ołówek, węgiel, piórko, patyk, pędzel, kreda, i potrafi rozpoznać rysunki tworzone tymi narzędziami, wie, co oznaczają na ołówkach symbole B, H i F, wykonuje szkice rysunkowe różnymi technikami. projekcja filmu, rozmowa dydaktyczna ilustrowana pokazem, praca z podręcznikiem, praktyczne działania (szkice rysunkowe). Materiały i pomoce dydaktyczne: Materiały dla ucznia: podręcznik Plastyka. Lubię tworzyć 4, rozdział 1. Rysunek, tematy: 3. Rysunek dziedzina sztuki, 4. Warsztat rysownika. zeszyt ćwiczeń Plastyka Lubię tworzyć 4 ćwiczenia 4. i 5., komputer i rzutnik multimedialny, materiał poglądowy znajdujący się na płycie CD: film Dziedziny sztuki Rysunek, reprodukcje dzieł sztuki, przykłady prac rysunkowych w technice: węgla, piórka, ołówka. białe kartony, ołówki różnej twardości (H, 2B i 5B), dowolne owoce i warzywa. Czas trwania zajęć: 45 minut. Forma pracy: indywidualna. PRZEBIEG LEKCJI: 1. Motywacja Nauczyciel w rozmowie nawiązuje do wcześniejszych wiadomości z rysunku. Zadaje uczniom pytania: Co to jest rysunek? W jaki sposób powstaje? Jakie znacie narzędzia rysunkowe? 13
14 Nauczyciel, odwołując się do ilustracji zamieszczonej w podręczniku na stronie 10, prowadzi rozmowę nauczającą na temat pojęcia dziedzin sztuki. Opisuje historię rysunku, prezentując materiał ilustracyjny (reprodukcje dzieł sztuki). Podaje także przykłady stosowania rysunku w sztuce ludowej w formie linii dekoracyjnej, zdobiącej wnętrza domów mieszkalnych i strojów ludowych. Projekcja filmu z płyty CD Dziedziny sztuki Rysunek. Po obejrzeniu filmu rozmowa dydaktyczna z aktywnym udziałem uczniów: Jak nazywa się artysta wykonujący dzieła rysunkowe? Co to jest szkic rysunkowy? Gdzie jest stosowany szkic rysunkowy? Jakie znacie techniki rysunkowe? Co oznaczają na ołówkach symbole H i B? 2. Przedstawienie zadania i realizacja Zadanie plastyczne polega na tworzeniu rysunku owoców lub warzyw przyniesionych przez uczniów (obserwacja z natury). Praca powinna przebiegać według instrukcji Krok po kroku zamieszczonej w podręczniku Plastyka. Lubię tworzyć 4 na stronie 15. Uczniowie, używając ołówków różnej twardości, wykonują szkic rysunkowy z uwzględnieniem proporcji i zachowaniem kształtu. Następnie obserwują kąt padania światła i rysują cień, stosując się do instrukcji zawartej w podręczniku. 3. Rekapitulacja Prezentacja wszystkich prac uczniów na tablicy. Na wystawie pojawiają się zarówno prace w formie szkicowej, jak i te dopracowane i skończone. Taka ekspozycja prac pomoże uczniom w analizie i omówieniu etapów pracy nad rysunkami. Ocena prac wyrażona stopniem. Jako pracę domową można zaproponować uczniom wykonanie ćwiczenia 4. i 5. z zeszytu ćwiczeń. Na kolejną lekcję uczeń przynosi podręcznik z płytą CD.
Temat 5: Rysowanie na ekranie. Jesienny sad. CELE EDUKACYJNE: Metody pracy: wie o możliwości wykorzystania komputera do tworzenia rysunków, zna pojęcia: grafika komputerowa, grafik komputerowy, wie, do czego służą programy graficzne, potrafi posługiwać się komputerem w zakresie umożliwiającym tworzenie prostych form rysunkowych, potrafi wykonać własną ilustrację. pogadanka, prezentacja możliwości w zakresie obsługi programu graficznego, praktyczne działania. Materiały i pomoce dydaktyczne: podręcznik Plastyka. Lubię tworzyć 4, rozdział 1. Rysunek, temat: 5. Rysowanie na ekranie, program graficzny na płycie CD dołączonej do podręcznika Plastyka. Lubię tworzyć 4, przykłady komputerowych prac graficznych. Materiały dla ucznia: komputer, płyta CD dołączona do podręcznika Plastyka. Lubię tworzyć 4. Czas trwania zajęć: 45 minut. Forma pracy: indywidualna. PRZEBIEG LEKCJI: 1. Motywacja Nauczyciel prezentuje możliwości wykorzystania komputera do tworzenia rysunków. Prezentuje przykłady prac graficznych wykonanych techniką komputerową. Pyta uczniów, czy znają komputerowe programy graficzne. Prosi o podanie przykładów ich wykorzystania. Zachęca uczniów do rozmowy, pytając: W jakiej sytuacji, waszym zdaniem, programy graficzne są szczególnie przydatne? Nauczyciel określa znaczenie nowych terminów: grafik komputerowy, grafika komputerowa, programy graficzne. Prezentuje możliwości programu graficznego z płyty CD dołączonej do podręcznika Plastyka. Lubię tworzyć 4. 15
16 2. Przedstawienie zadania i realizacja Zadanie polega na wykonaniu tematycznej pracy rysunkowej pt. Jesienny sad z wykorzystaniem programu graficznego. Uczniowie, korzystając z zasobów pracowni komputerowej, samodzielnie wykonują zadanie, według kolejności: uruchomienie programu, zapoznanie się z instrukcją, poznanie właściwości i narzędzi rysunkowych, praca twórcza realizacja tematu Jesienny sad. Rola nauczyciela w trakcie wykonywania pracy sprowadza się do pomocy technicznej w obsłudze programu. Nauczyciel pozostawia uczniom całkowitą swobodę w zakresie projektowania i tworzenia prac. 3. Rekapitulacja Podsumowaniem lekcji jest prezentacja wybranych prac na tablicy interaktywnej. Uczniowie mówią o swoich doświadczeniach i o tym, czy wykonanie zadania sprawiło im trudności, jeśli tak jakie. Ocena prac wyrażona stopniem. Na kolejną lekcje uczeń powinien przygotować: cienkopisy, flamastry, markery, ksero linii papilarnych kciuka powiększone trzykrotnie na kartonie A3. Uwaga: W przypadku braku możliwości przeprowadzenia lekcji ze względu na ograniczony dostęp do pracowni komputerowej, uczniowie mogę wykonać to zadanie w formie pracy domowej. Treści dotyczące grafiki komputerowej nauczyciel powinien wówczas ująć jako kolejny element lekcji: Rysunek dziedzina sztuki. Godzinę lekcyjną planowaną na realizację tematu o grafice komputerowej nauczyciel może wykorzystać na wydłużenie czasu pracy podczas lekcji Czy znasz te słowa? Kompendium wiedzy o rysunku (ćwiczenie Pajęcze nitki).
Temat 6: Czy znasz te słowa? Kompendium wiedzy o rysunku. CELE EDUKACYJNE: Metody pracy: ma usystematyzowaną wiedzę o rysunku, wymienia techniki rysunkowe i potrafi przyporządkować im odpowiednie narzędzia, umiejętnie stosuje poznaną wiedzę w praktyce, tworzy przemyślane kompozycje tematyczne, stosując zróżnicowaną kreskę przy użyciu odpowiednich narzędzi, w twórczy, indywidualny sposób realizuje zadanie plastyczne, wykazując się wyobraźnią. rozmowa nauczająca ilustrowana pokazem, praca z podręcznikiem, prezentacja, gry dydaktyczne, praktyczne działania. Materiały i pomoce dydaktyczne: Materiały dla ucznia: podręcznik Plastyka. Lubię tworzyć 4, rozdział 1. Rysunek, strona 18, zeszyt ćwiczeń Plastyka. Lubię tworzyć 4 ćwiczenie 6., ilustracje przedstawiające pajęcze sieci, materiały ilustracyjne prezentowane na poprzednich lekcjach (tematy 1 4). kartony A3 z trzykrotnie powiększonym na ksero odbiciem linii papilarnych kciuka, cienkopisy, flamastry, markery (kolor czarny). Czas trwania zajęć: 1 2 jednostki lekcyjne (w zależnościod potencjału i zaangażowania twórczego grupy) Forma pracy: indywidualna, zbiorowa. PRZEBIEG LEKCJI: 1. Motywacja Nauczyciel prowadzi rozmowę nauczająca, ilustrując pokazem omawiane zagadnienia. Zadaje pytania dotyczące rysunku, aby utrwalić i usystematyzować wiedzę uczniów: Co to jest rysunek? Jakie znacie narzędzia rysunkowe? (wymieńcie rodzaje kresek). Jaki rysunek nazywamy konturowym? Co to jest faktura? Jakie znacie dziedziny sztuki? 17
18 Czym jest szkic rysunkowy? Jakie znacie techniki rysunkowe? Praca z podręcznikiem jest kontynuacją systematyzowania i utrwalania wiedzy. Uczniowie otrzymują polecenie wykonania ćwiczenia 1. i 2. z podręcznika (strona 18). Po wykonaniu zadania chętni lub wskazani przez nauczyciela uczniowie prezentują i ewentualnie uzasadniają odpowiedzi. Kolejnym zadaniem jest rozwiązanie krzyżówki z zeszytu ćwiczeń (strona 10). Uczniowie pracują w parach, a następnie wybrana para prezentuje odpowiedzi i hasło. Wymienione działania mają na celu sprawdzenie wiedzy teoretycznej uczniów w obrębie zagadnienia, natomiast połączeniem umiejętności rysunkowych jest wykonanie tematycznej pracy rysunkowej na podstawie linii papilarnych. 2. Przedstawienie zadania i realizacja Zadanie polega na wykonaniu rysunkowej pracy tematycznej Pajęcze nitki. Nauczyciel mówi o liniach, które można zaobserwować w otoczeniu. Wskazuje na linie papilarne, które u każdego człowieka są inne, a także na tworzone w świecie przyrody pajęczyny. Prezentuje ilustracje pajęczych sieci. Zachęca do ich analizy. Uczniowie za pomocą dostępnych narzędzi wykonują pracę rysunkową, w której element odbitego kciuka powinien stanowić punkt wyjściowy do stworzenia rysunkowej pajęczej sieci. 3. Rekapitulacja Podsumowaniem lekcji jest prezentacja i omówienie prac. Ocena prac wyrażona stopniem. Podsumowanie: Czy zainteresował was temat pracy? Co jeszcze, waszym zdaniem, można narysować, wykorzystując linie papilarne? Na kolejną lekcję uczeń powinien przygotować: biały karton techniczny A3, farby plakatowe (żółtą, czerwoną, niebieską), pędzel, naczynie na wodę, tkaninę do wycierania pędzla. Przykłady prac tworzonych na podstawie linii papilarnych:
Temat 7: Malujemy świat kolorów. Tęczowy motyl. CELE EDUKACYJNE: Metody pracy: wymienia barwy podstawowe, zna barwy pochodne i wskazuje pary barw, z których powstają, tworzy odcienie barw pochodnych, wymienia barwy tęczy, wie, które barwy nazywamy neutralnymi, rozumie, że barwy wpływają na nastrój dzieła, umiejętnie zestawia barwy podstawowe, tworząc kompozycje w obrębie zagadnienia, dba o warsztat pracy, zachowuje czystość barw na palecie, realizuje zadanie plastyczne, dbając o estetykę pracy, wykazuje zaangażowanie podczas wykonywania zadań. pogadanka poparta prezentacją działań w obrębie zagadnienia, pokaz, praktyczne działania. Materiały i pomoce dydaktyczne: Materiały dla ucznia: podręcznik Plastyka. Lubię tworzyć 4, rozdział 2. Malarstwo, temat 1. Malujemy świat kolorów, zeszyt ćwiczeń Plastyka Lubię tworzyć 4 ćwiczenie 8. przykłady dowolnych prac rysunkowych i malarskich, prezentacja zamieszczona na dołączonej do przewodnika płycie Barwy podstawowe i pochodne. Gamy barwne, barwy podstawowe i pochodne (prezentacja w dowolnej formie) lub magnetyczne koło barw wydawnictwa Mac Edukacja, materiał ilustracyjny (zdjęcia motyli). biały karton A3, farby plakatowe, pędzel, naczynie na wodę, tkanina do wycierania pędzla. Czas trwania zajęć: 45 minut. Forma pracy: indywidualna. PRZEBIEG LEKCJI: 1. Motywacja Nauczyciel wprowadza uczniów w zagadnienie, prezentując zestawione obok siebie dowolne przykłady rysunku i malarstwa. 19
20 Angażuje uczniów, zadając pytania: Co buduje obraz w tych pracach? (wskazanie na prace rysunkowe) Czym różnią się prace prezentowane obok? (wskazanie na przykłady malarstwa) Jaką rolę odgrywa kolor na obrazie? Czy kolor wpływa na nastrój obrazu? Podsumowując rozmowę, nauczyciel podaje prostą definicję malarstwa: malarstwo polega na pokrywaniu powierzchni kartki, płótna lub innego podłoża kolorowymi liniami lub barwnymi plamami. Nauczyciel prezentuje na tablicy trzy barwy podstawowe (może wykorzystać magnetyczne koło barw). Nazywa je i określa, wyjaśniając, że są to barwy, których nie można uzyskać przez zmieszanie innych kolorów. Prezentuje, w jaki sposób barwy podstawowe tworzą kolejne kolory. Uczniowie obserwują pary barw w podręczniku (strona 20), po czym przy użyciu trzech podstawowych kolorów, wykonują zadanie 8. w zeszycie ćwiczeń (tworzą barwy pochodne). Po wykonaniu zadania nauczyciel wraca do zagadnienia, prezentuje uczniom w dowolnej formie zdjęcie tęczy, a uczniowie nazywają kolejne kolory. Nauczyciel określa inny rodzaj barw, których nie ma na tęczy: barwy neutralne (biała, szara, czarna). 2. Przedstawienie zadania i realizacja Nauczyciel wprowadza uczniów w zagadnienie, prezentując w dowolnej formie przykłady zdjęć motyli. Określa zadanie plastyczne namalowanie motyla przy użyciu barw podstawowych metodą odbijania, dla uzyskania barw pochodnych. Wyjaśnia zadanie: uczniowie składają karton na połowę, do formatu A4. Na pierwszej (wewnętrznej) stronie malują skrzydło motyla żółtym kolorem, na sąsiedniej (też wewnętrznej) drugie skrzydło kolorem czerwonym i niebieskim. Następnie uczniowie składają karton i przyciskają do siebie obie strony. W wyniku tego działania, poprzez mieszanie się kolorów z barw podstawowych powstają barwy pochodne. Przy wykonywaniu zadania należy zwrócić uwagę na to, by rozrabiać farby w dużej ilości wody. Kolory będą się wówczas łatwiej ze sobą łączyć. Po skończeniu pracy, na kartonie powinny być widoczne wszystkie barwy podstawowe i pochodne. Alternatywą może być wykorzystanie prezentacji multimedialnej Barwy podstawowe i pochodne. Gamy barwne znajdującej się na płycie CD dołączonej do przewodnika i wykonanie, według opisanej wyżej metody, pracy na temat Tęczowy ptak.
3. Rekapitulacja Prezentacja i omówienie prac: Przyjrzyjcie się pracom i określcie, czy uzyskaliście wszystkie barwy pochodne. Określcie, czy na waszej pracy są wszystkie barwy podstawowe i pochodne. Jakich barw brakuje? Ocena prac wyrażona stopniem. Uczniowie mogą wykonać ćwiczenie 11. z zeszytu ćwiczeń, aby utrwalić wiedzą o barwach. Na następną lekcje uczeń powinien przygotować: farby plakatowe, biały karton A3, naczynie na wodę, tkaninę do wycierania pędzla. 21
22 Temat 8: Gama barwna, temperatura barw. Jesienny krajobraz. CELE EDUKACYJNE: Metody pracy: zna i wymienia barwy ciepłe i zimne, określa gamy barwne w prezentowanych dziełach, wie, że temperatura barw ma wpływ na nastrój obrazu; rozumie, że barwy ciepłe tworzą pogodny, ciepły klimat w dziełach malarskich, a zimne wrażenie smutku i powagi, potrafi tworzyć szeroki wachlarz barw ciepłych i zimnych, tworzy tematyczne prace plastyczne w określonej tonacji barwnej, rozwija warsztat plastyczny, nabiera odwagi w przekazie zaobserwowanych zjawisk w działaniu plastycznym, w indywidualny, twórczy sposób tworzy klimat obrazu. mapa myśli, rozmowa nauczająca ilustrowana pokazem, praca z podręcznikiem, działania praktyczne. Materiały i pomoce dydaktyczne: Materiały dla ucznia: podręcznik Plastyka. Lubię tworzyć 4, rozdział 2. Malarstwo, temat 2. Barwy ciepłe i zimne. Gama barwna, zeszyt ćwiczeń Plastyka Lubię tworzyć 4 ćwiczenie 10., kolorowe kartki; koło barw, elementy mapy myśli: obrazki przedstawiające elementy jesiennego krajobrazu (do pobrania ze strony www.mac.pl z zakładki Blog artystyczny przy temacie Dwa oblicza Jesieni). biały karton A3, farby plakatowe, pędzel, naczynie na wodę, tkanina do wycierania pędzla. Czas trwania zajęć: w zależności od możliwości grupy 1 2 godziny lekcyjne. Forma pracy: indywidualna. PRZEBIEG LEKCJI: 1. Motywacja Nauczyciel przypomina wiadomości o barwie. Analizuje z uczniami ilustracje w podręczniku i koło barw ze wskazaniem na temperaturę barw. Analizuje z uczniami przykłady prac malarskich (podręcznik, strona 23). Nawiązuje do jesieni, odnosi się do zjawisk i elementów przyrody. Zachęca uczniów do wypowiedzi na
temat zmian zachodzących jesienią w krajobrazie. Prowokuje do interpretacji wrażeń i określania kolorystyki adekwatnej do różnic pogodowych w jesieni. Działania metodą mapy myśli przyporządkowanie przygotowanych ilustracji w tonacji barw ciepłych lub zimnych do ułożonych zestawów kolorystycznych w obydwu tonacjach (materiały do pobrania na blogu). 2. Przedstawienie zadania i realizacja Określenie zadania plastycznego: po analizie mapy myśli dyskusja na temat możliwości przedstawienia sceny w czasie słonecznego i zachmurzonego jesiennego dnia. Indywidualne wypowiedzi uczniów na temat skojarzeń z jesiennym krajobrazem, dokonanie wyboru tematu i tonacji barwnej. Realizacja zadania plastycznego tworzenie tematycznych prac plastycznych w obrębie określonej tonacji barwnej. Uczniowie mieszają barwy, poszukując jak najwięcej odcieni w wybranej tonacji. Rola nauczyciela sprowadza się do pomocy w zakresie doboru i tworzenia barw oraz motywowania do pracy. 3. Rekapitulacja Prezentacja i omówienie prac Określcie tonacje barwne w waszych pracach. Jakie trudności napotkaliście podczas tworzenia prac w ograniczonej gamie barwnej? Czy kolorystyka wpływa na nastrój obrazu? Ocena prac wyrażona stopniem. Alternatywą do proponowanego działania jest wykonanie ćwiczenia 10. w zeszycie ćwiczeń. Uczniowie mogą wykonać to zadanie także w domu jako utrwalenie wiedzy i umiejętności w zakresie omawianego zagadnienia. Na następną lekcję uczniowie powinni przygotować: karton A4, ołówek, wycinanki, klej i nożyczki. 23
24 Temat 9. Malarstwo dziedzina sztuki. Kolorowe mozaiki. CELE EDUKACYJNE: definiuje malarstwo jako dziedzinę sztuki, zna narzędzia i materiały, które stosuje artysta przy tworzeniu dzieła, wie, jak powstaje fresk, mozaika, witraż, rozpoznaje zastosowaną technikę w prezentowanych obrazach, dostrzega atrakcyjność prezentowanych prac, tworzy przemyślane kompozycje w określonej gamie barwnej, umiejętne stosuje wiadomości o gamie barwnej w swoich pracach plastycznych, utrwala wiadomości o gamach barwnych, poszerza swoje umiejętności w zakresie warsztatu plastycznego. Metody pracy: miniwykład poparty prezentacją, praca z podręcznikiem, działania praktyczne. Materiały i pomoce dydaktyczne: Materiały dla ucznia: podręcznik Plastyka. Lubię tworzyć 4, rozdział 2. Malarstwo, temat 3. Malarstwo dziedzina sztuka, Warsztat malarza prezentacja dzieł tworzonych techniką fresku, mozaiki, witrażu zamieszczona na dołączonej do przewodnika płycie CD, szablon do tworzenia mozaiki. karton A4, wycinanki, klej, nożyczki, ołówek. Czas trwania zajęć: 45 minut Forma pracy: indywidualna. PRZEBIEG LEKCJI: 1. Motywacja Nauczyciel przypomina definicję malarstwa jako dziedziny sztuki. Zachęca uczniów do wypowiedzi na temat warsztatu malarza, zadając pytania: Jak powstaje dzieło malarskie? Jakich narzędzi używa malarz? Na jakim podłożu mogą być tworzone prace?
Czym różnią się dzieła malarskie od innych dzieł sztuki? Gdzie macie możliwość oglądania malarstwa? Nauczyciel rozszerza wiadomości o technikach malarskich, prezentując przykłady fresku, mozaiki i witrażu. Prowadzi miniwyklad poparty prezentacją prac, umiejscawia dzieła sztuki w czasie, wyjaśnia sposób ich tworzenia. Fresk: znana od starożytności technika malarstwa ściennego polegająca na malowaniu farbami temperowymi na świeżym, jeszcze wilgotnym tynku. Mozaika: technika dekoracyjna, zaliczana do technik malarskich, znana od czasów antycznych. Polega na tworzeniu kompozycji z niewielkich barwnych kostek kamiennych, marmurowych lub szklanych na specjalnie przygotowanym podłożu z cementu lub zaprawy wapiennej. Witraż: kompozycja figuralna lub ornamentalna polegająca na łączeniu kolorowych szkieł ołowianą spoiną. Barwione w stanie płynnym szkło, przycinano z tafli według przygotowanych kartonów; detale, np. twarze domalowywano specjalnymi farbami. Technika znana od starożytności, największy jej rozkwit przypada na okres średniowiecza witraże zdobiły okna gotyckich kościołów. 2. Przedstawienie zadania i realizacja Nauczyciel określa zadanie plastyczne wykonanie mozaiki w wybranej przez ucznia tonacji barwnej. Uczniowie powielają przygotowany szablon, wycinając kolorowe elementy z papieru. Tworzą na sucho kolorowe kompozycje, zachowując określoną wcześniej kolorystykę (szeroka lub wąska gama barw). Po przemyśleniu kompozycji naklejają elementy na kartonie. 3. Rekapitulacja Prezentacja i omówienie prac Określcie tonacje barwne w waszych pracach. Co nazywamy mozaiką? Jakie inne techniki malarskie poznaliście na dzisiejszej lekcji? Ocena prac wyrażona stopniem. Na następną lekcję uczeń powinien przygotować: kredki świecowe, farby akwarelowe, pędzel, naczynie na wodę, folię do zabezpieczenia stolika. 25
26 Przykłady prac:
Temat 10. Warsztat malarza. Kolorowe ryby w błękitnym oceanie. CELE EDUKACYJNE: Metody pracy: nazywa i charakteryzuje techniki malarskie: akwarela, gwasz, akryl, olej, zna narzędzia malarskie: pędzel, szpachelka, określa rodzaj podłoża malarskiego: papier, płótno, deska, tynk, tkanina, właściwie posługuje się terminologią plastyczną, rozumie znaczenie słów: sztaluga, blejtram, paleta, szkic malarski, gama barwna, rozpoznaje technikę malarską w prezentowanych dziełach, umiejętnie tworzy tematyczną pracę plastyczną techniką batiku na papierze, w pracy stosuje gamę barwną, uzyskując zamierzony efekt, doskonali warsztat malarski. projekcja filmu, rozmowa dydaktyczna ilustrowana pokazem, praca z podręcznikiem, działania praktyczne. Materiały i pomoce dydaktyczne: Materiały dla ucznia: podręcznik Plastyka. Lubię tworzyć 4, rozdział 2. Malarstwo, temat 4. Warsztat malarza, tablica interaktywna lub komputer i rzutnik multimedialny, materiał poglądowy znajdujący się na płycie CD film z cyklu Dziedziny sztuki Malarstwo, zeszyt ćwiczeń Plastyka. Lubię tworzyć 4 ćwiczenia 12., 13., 14. techniczny karton biały A3, kredki świecowe, farby akwarelowe, miękki pędzel, naczynie na wodę, folia do zabezpieczenia stolika. Czas trwania zajęć: 45 minut. Forma pracy: indywidualna, grupowa. PRZEBIEG LEKCJI: 1. Motywacja Nauczyciel prezentuje na tablicy multimedialnej lub za pomocą rzutnika multimedialnego film pt. W pracowni malarza z płyty CD dołączonej do podręcznika. 27
28 Pogadanka po projekcji na temat warsztatu malarza. Nauczyciel angażuje uczniów do dyskusji, zadając pytania: Czym jest malarstwo? Jakimi narzędziami posługuje się artysta malarz? Na jakim podłożu mogą powstawać jego prace? W jaki sposób powstaje obraz? Do czego służy sztaluga? Praca z podręcznikiem: uczniowie podzieleni na grupy analizują wskazany tekst w podręczniku, robią notatki. Następnie lider każdej z grup prezentuje jedną z technik plastycznych, a nauczyciel pokazuje na tablicy przykłady dzieł malarskich w określanej technice. Treści kluczowe: Akwarela technika malarska, prace wykonuje się wodnymi farbami akwarelowymi na podłożu z porowatego papieru. Charakteryzuje się tym, że farba na papierze jest przezroczysta, lekka, prześwituje przez nią podłoże. Gwasz technika malarska, prace wykonuje się wodnymi farbami (gwaszami lub plakatówkami). W przeciwieństwie do akwareli są to farby kryjące, zawierają domieszkę kredy lub bieli. Po wyschnięciu gwasze matowieją, a barwy stają się bledsze. Olej technika malarska, w której wykorzystuje się farby olejne artystyczne, rozcieńczane olejem lnianym, pokostem lub terpentyną. Malarstwo olejne wykonuje się na podłożu z płótna lnianego lub bawełnianego. Farby olejne pozwalają na wielokrotne zamalowywanie plam już położonych. Akryl technika malarska, prace wykonuje się farbami akrylowymi, rozpuszczalnymi w wodzie. Można nimi malować na różnym podłożu: papierze, desce, płótnie, a nawet szkle i ceramice. Farby akrylowe, które mają intensywny kolor, szybko i trwale wysychają, nie ma więc możliwości powtórnego ich rozcieńczenia na podłożu. Obrazy namalowane farbami akrylowymi po wyschnięciu podobne są do tych wykonanych farbami olejnymi. 2. Przedstawienie zadania i realizacja Zadanie polega na namalowaniu tematycznej pracy plastycznej techniką batiku na papierze. Uczniowie wybierają określoną gamę barwną dla uzyskania wesołego lub smutnego nastroju pracy. Proponowane tematy pracy: Kolorowe ryby w błękitnym oceanie i Czarodziejska roślina. Nauczyciel wyjaśnia sposób wykonania pracy techniką batiku na papierze: na kartce bloku technicznego uczniowie wykonują rysunek kredkami świecowymi, mocno przyciskając kredkę do
papieru. Następnie całą powierzchnię kartki pokrywają farbami akwarelowymi w wybranej tonacji barwnej. 3. Rekapitulacja Prezentacja i omówienie prac: Określcie tonacje barwne w waszych pracach. Czy stosowanie technik plastycznych wpływa na atrakcyjność i efekt końcowy prac malarskich? Jakie inne techniki malarskie poznaliście na dzisiejszej lekcji? Ocena prac wyrażona stopniem. Określenie zadania domowego: wykonanie ćwiczenia 13. i 14. z zeszytu ćwiczeń. Na następną lekcję uczeń przynosi podręcznik z płytą CD. 29
30 Temat 11. Malowanie na ekranie. Tęczowy krajobraz. CELE EDUKACYJNE: Metody pracy: zna możliwości wykorzystania komputera do tworzenia prac malarskich, umiejętnie wykorzystuje narzędzia programu graficznego: pędzle, filtry, paletę barw, potrafi posługiwać się komputerem w zakresie umożliwiającym tworzenie graficznych prac malarskich, potrafi przekształcić namalowany obraz w programie graficznym na efekt techniki: witrażu, mozaiki, fresku, akwareli, farb plakatowych lub olejnych, stosuje wiadomości o barwie, zna barwy tęczy, wykazuje zaangażowanie i pomysłowość podczas realizacji zadania plastycznego. pogadanka, prezentacja możliwości w zakresie obsługi programu graficznego, działania praktyczne. Materiały i pomoce dydaktyczne: Materiały dla ucznia: podręcznik Plastyka. Lubię tworzyć 4, rozdział 2. Malarstwo, temat 5 Malowanie na ekranie, program graficzny na płycie CD dołączonej do podręcznika Lubię tworzyć 4, przykłady pracy przetworzonej w programie graficznym na różne techniki malarskie. podręcznik Plastyka. Lubię tworzyć 4, komputer, rzutnik multimedialny lub tablica interaktywna, płyta CD do podręcznika Lubię tworzyć 4. Czas trwania zajęć: 45 minut. Forma pracy: indywidualna. PRZEBIEG LEKCJI: 1. Motywacja Nauczyciel prezentuje możliwości wykorzystania komputera do tworzenia prac malarskich. Prezentuje przykłady prac wykonanych techniką komputerową, przetworzonych programem graficznym w różnych technikach malarskich. Nauczyciel prezentuje możliwości programu graficznego z płyty CD, dołączonej do podręcznika Plastyka. Lubię tworzyć 4, na tabli-
cy interaktywnej lub za pomocą rzutnika multimedialnego. W przypadku braku dostępu do tych urządzeń nauczyciel może zaprezentować wydruki prac lub wykorzystać materiał poglądowy z podręcznika (strona 31). 2. Przedstawienie zadania i realizacja Zadanie polega na wykonaniu tematycznej pracy rysunkowej Tęczowy krajobraz z wykorzystaniem programu graficznego do malowania. Uczniowie, korzystając z zasobów pracowni komputerowej, samodzielnie wykonują zadanie, według kolejności: uruchomienie programu, zapoznanie się z instrukcją, poznanie właściwości i narzędzi rysunkowych, praca twórcza realizacja tematu Tęczowy krajobraz. Uczniowie wykazują się wiedzą o barwiach, malując tęczę. Namalowany krajobraz przetwarzają w programie graficznym, wybierając dowolną technikę malarską. Rola nauczyciela w trakcie wykonywania pracy sprowadza się do pomocy technicznej w obsłudze programu. Nauczyciel pozostawia uczniom całkowitą swobodę w zakresie projektowania i tworzenia prac. 3. Rekapitulacja Podsumowaniem lekcji jest prezentacja wybranych prac na tablicy interaktywnej. Uczniowie mówią o swoich doświadczeniach oraz o tym, czy wykonanie zadania sprawiło im trudności, jeśli tak to jakie. Ocena prac wyrażona stopniem. Na kolejną lekcje uczeń powinien przygotować szklaną płytkę lub folię do foliogramów, farby plakatowe lub akrylowe, pędzelki o różnych grubościach, naczynie na wodę, dowolny konturowy szkic obrazu (malowanka). Uwaga: W przypadku braku możliwości przeprowadzenia lekcji w pracowni komputerowej, uczniowie mogę wykonać to zadanie w formie pracy domowej. Treści dotyczące programu graficznego Malowanie na ekranie nauczyciel powinien wówczas ująć podczas zajęć podsumowujących dział Malarstwo. Godzinę lekcyjną planowaną na ten właśnie temat można wykorzystać na wydłużenie czasu pracy przy innym temacie. 31
32 Temat 12: Czy znasz te słowa? Kompendium wiedzy o malarstwie. CELE EDUKACYJNE: Metody pracy: ma usystematyzowaną wiedzę o malarstwie, zna i określa pojęcia dotyczące barwy: podstawowe i pochodne, temperatura barw, gamy barwne, wymienia techniki malarskie i potrafi rozpoznać je w dziełach malarskich, poznaje warsztat twórcy ludowego, z uwzględnieniem kultury własnego regionu, poznaną wiedzę stosuje umiejętnie w pracy plastycznej, tworzy przemyślaną kompozycję tematyczną w technice polegającej na malowaniu na szkle, w twórczy, indywidualny sposób realizuje zadanie plastyczne, przewidując efekt końcowy. rozmowa nauczająca ilustrowana pokazem, mapa myśli, praca z podręcznikiem, działania praktyczne. Materiały i pomoce dydaktyczne: Materiały dla ucznia: podręcznik Plastyka. Lubię tworzyć 4, rozdział 2. Malarstwo, zeszyt ćwiczeń Plastyka. Lubię tworzyć 4 ćwiczenie 15., komputer i rzutnik multimedialny lub tablica interaktywna, materiały ilustracyjne prezentowane na poprzednich lekcjach (tematy 7 11). podręcznik Plastyka. Lubię tworzyć 4, szklana płytka lub folia do foliogramów, farby plakatowe albo akrylowe, pędzelki o różnych grubościach, naczynie na wodę, dowolny konturowy szkic obrazu (malowanka). Czas trwania zajęć:1 2 jednostki lekcyjne w zależności od możliwości i tempa pracy uczniów. Forma pracy: indywidualna. PRZEBIEG LEKCJI: 1. Motywacja Nauczyciel zawiesza lub rysuje na tablicy mapy myśli. Jedna dotyczy zagadnienia barwy, druga technik malarskich. Angażuje do udziału w uzupełnianiu map wszystkich uczniów. Mapy wzboga-
ca właściwie dobranym przez uczniów materiałem ilustracyjnym (ilustracje z poprzednich lekcji lub ksero obrazów z podręcznika). zimne ciepłe BARWY pochodne podstawowe żółta czerwona zielona TECHNIKI MALARSKIE fresk akryl witraż Po wykonaniu zadania nauczyciel rozwija temat malarstwa na szkle, nawiązuje do twórczości ludowej. Zadaje pytania: Gdzie widzieliście takie malarstwo? Czy w okolicy, w której mieszkacie, panował zwyczaj malowania obrazów na szkle? 2. Przedstawienie zadania i realizacja Uczniowie wykonują prace w technice polegającej na malowaniu na szkle, według instrukcji Krok po kroku zamieszczonej w podręczniku (strona 29). Sugerowany temat pracy: Anioł. 3. Rekapitulacja Podsumowaniem lekcji jest wystawa prac na tablicy. W przypadku niedokończenia pracy przez uczniów nauczyciel może zlecić dokończenie zadania plastycznego w domu. 33
34 Ocena słowna prac ze wskazaniem na indywidualne rozwiązania artystyczne. Praca domowa dla ucznia: zadanie 15. z zeszytu ćwiczeń. Na kolejną lekcje uczeń powinien przygotować: tekturowe rolki po ręcznikach papierowych, pudełka po produktach spożywczych, tekturę, kartki z bloku technicznego i rysunkowego, bibułę, papier kolorowy, klej, taśmę klejącą, nożyczki, zszywacz biurowy.
Temat 13. Czym jest rzeźba? Przybysz z dalekiej planety. CELE EDUKACYJNE: definiuje rzeźbę jako dziedzinę sztuki, wie, że dzieło rzeźbiarskie ma trzy wymiary, zauważa wpływ oświetlenia na wygląd rzeźby, rozumie, czym jest posąg, określa monument jako dzieło dużych rozmiarów, wie, że forma przestrzenna jest rodzajem rzeźby współczesnej, potrafi skonstruować formę przestrzenną, wykazuje się pomysłowością przy realizacji zadania, w indywidualny, twórczy sposób realizuje zagadnienie plastyczne, rozwija zdolności manualne. Metody pracy: rozmowa nauczająca ilustrowana pokazem, praca z podręcznikiem, działania praktyczne. Materiały i pomoce dydaktyczne: Materiały dla ucznia: podręcznik Plastyka. Lubię tworzyć 4, rozdział 3. Rzeźba, temat 1. Czym jest rzeźba?, zeszyt ćwiczeń Plastyka. Lubię tworzyć 4 ćwiczenie 16., tablica interaktywna lub komputer i rzutnik multimedialny, zestaw ilustracji prezentujących różne rodzaje rzeźb prezentacje zamieszczone na dołączonej do przewodnika płycie Warsztat rzeźbiarza, Płaskorzeźba. podręcznik Plastyka. Lubię tworzyć 4, zeszyt ćwiczeń, tekturowe rolki po ręcznikach papierowych, pudełka po produktach spożywczych, tektura, kartki z bloku technicznego i rysunkowego, bibuła, papier kolorowy, klej, taśma klejąca, nożyczki, zszywacz biurowy. Czas trwania zajęć: 45 minut. Forma pracy: indywidualna. PRZEBIEG LEKCJI: 1. Motywacja Nauczyciel wprowadza uczniów w zagadnienie, prezentując przykłady rzeźb. Praca z podręcznikiem uczniowie oglądają rzeźbę Augusta Rodina. Nauczyciel zachęca uczniów do dyskusji, zadając pytania: 35
36 Dlaczego rzeźbę określa się jako dzieło o trzech wymiarach? Co ma wpływ na wygląd rzeźby? Z jakiego materiału wykonana jest rzeźba Rodina? Jakie mogą być inne materiały rzeźbiarskie? Nauczyciel prezentuje inne rodzaje dzieł rzeźbiarskich, określając jednocześnie znaczenie nazw: posag, monument, forma przestrzenna. Treści kluczowe: Posąg rzeźba przedstawiająca postać ludzką w całości. Monument rzeźba dużych rozmiarów. Forma przestrzenna rodzaj rzeźby współczesnej, w której przestrzeń stanowi element całości i buduje formę wspólnie z bryłą. 2. Przedstawienie zadania i realizacja Uczniowie konstruują rzeźbę przestrzenną z dostępnych materiałów. Sugerowany temat pracy Przybysz z dalekiej planety. Rzeźbę wykonują według instrukcji opisanej w zeszycie ćwiczeń (strona 21). Budują formę, łącząc materiały za pomocą zszywek, taśmy i kleju. Uczniowie nadają rzeźbie indywidualny charakter, wykorzystując swoją wyobraźnię. Inspiracją do stworzenia rzeźby mogą być też postaci z bajek i filmów. 3. Rekapitulacja Podsumowaniem lekcji jest wystawa prac na tablicy. W przypadku niedokończenia pracy nauczyciel może zlecić dokończenia zadania plastycznego w domu. Uczniowie omawiają i wzajemnie oceniają swoje prace Ocena wyrażona stopniem, z uwzględnieniem estetyki wykonania pracy i pomysłowości w interpretacji tematu. Na następną lekcje uczniowie powinni przygotować: piankę pod panele podłogowe lub grubą tekturę falistą, patyczki do szaszłyków, cyrkiel, linijkę, nożyczki i inne materiały, np.: kulki styropianowe, cekiny, koraliki, wycinanki.