MODYFIKACJA PROGRAMU NAUCZANIA JĘZYKA POLSKIEGO SŁOWA JAK KLUCZE II DLA KLASY V SZKOŁY PODSTAWOWEJ, DLA UCZNIA Z LEKKĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ Głównym celem w edukacji jest zapewnienie każdemu dziecku warunków do wszechstronnego rozwoju osobowości, wiedzy i umiejętności zgodnych z jego potencjalnymi możliwościami niezbędnymi dla funkcjonowania we współczesnym świecie. Cele ogólne: poszerzenie wiedzy o świecie, człowieku i jego życiu, doskonalenie kompetencji komunikacyjnych tzn. umiejętności mówienia, słuchania, czytania, pisania, rozwijanie umiejętności odbioru dzieł literackich, teatralnych, filmowych i malarskich, rozwijanie zainteresowań związanych z przedmiotem, kształtowanie postaw moralno społecznych.
Cele szczegółowe: kształtowanie umiejętności poprawnego mówienia, słuchania, pisania i czytania w różnych sytuacjach komunikacyjnych (prywatne i publiczne ważne dla funkcjonowania jednostki), rozwijanie zainteresowania językiem polskim jako dziedzictwem narodowym, wyrabianie wrażliwości na jego piękno, poszerzanie i wzbogacanie wiedzy o życiu i otaczającym świecie, tradycjach kultury regionalnej i narodowej, przygotowanie do samokształcenia (rozbudzanie zainteresowań czytelniczych oraz umiejętność korzystania ze środków upowszechniania informacji, kształtowanie postaw ucznia w relacjach społecznych, względem wartości ogólnoludzkich naturalnych, względem wiedzy, piękna i umiejętności działania, przygotowanie do aktywnego uczestnictwa w życiu rodziny, środowiska, narodu. Poziom intelektualny ucznia z upośledzeniem umysłowym stopnia lekkiego, jego funkcje poznawcze są znacznie obniżone. W związku z tym wymaga on zmodyfikowanego, przystosowanego do jego potrzeb i możliwości programu pracy. W klasie piątej realizuję program nauczania Słowa jak klucze II. Biorąc pod uwagę możliwości percepcyjne ucznia program ten został zmodyfikowany. Zakłada on przyswojenie wiedzy koniecznej i potrzebnej uczniowi w codziennym życiu. 2
GŁÓWNY KIERUNEK PRACY SŁUCHANIE I MÓWIENIE 1 CELE OGÓLNE 1. Rozwijanie wypowiedzi jednozdaniowej. 2. Wdrażanie do wypowiedzi wielozdaniowej: rozmowa opowiadanie dyskusja ZADANIA SZCZEGÓŁOWE MOŻLIWE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA SPOSÓB REALIZACJI, PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW UCZEŃ: 2 3 4 5 6 Zaproś na urodziny kolegę Poproś nauczyciela o pomoc Próby rozmowy z nauczycielem lub kolegą np. o wrażeniach z pierwszych dni nauki w klasie piątej, o wycieczce po okolicy odbytej w dniu wczorajszym. Opowiedz o czym rozmawiali koledzy na przerwie, co ciekawego wydarzyło się w czasie wakacji. Opowiedz treść filmu, słuchowiska radiowego. Weź udział w dyskusji np. na temat przeczytanej książki, wydarzeń w klasie, obejrzanej lub przeczytanej reklamy. - buduje wypowiedzenie pojedyncze, wyrażające określoną intencję - mówi z odpowiednią intonacją - rozmawia z różnymi osobami na rozmaite tematy w kulturalny sposób, aktywnie uczestniczy w rozmowie, - używa odpowiedniego słownictwa, gestykuluje, - wyraża odczucia mimiką twarzy, - koncentruje się na treści wypowiedzi, - słucha w skupieniu, - słucha z uwagą wypowiedzi kolegów, - przestrzega zasady kulturalnej rozmowy, Prowadzenie rozmowy z nauczycielem, kolegą. Rozmowy swobodne i kierowane, dłuższe wypowiedzi, uzupełnianie wypowiedzi kolegi. Słuchanie ze zrozumieniem czytanych tekstów, recytacji, opowiadania audycji. Wspólne omawianie tekstów filmów, audycji, przedstawień, wycieczek (próby sprawozdania). Wypowiadanie się indywidualne w kilku zdaniach na temat wydarzeń z życia, treści utworów literackich, filmów, sztuk teatralnych. UWAGI 3
opis Opisz swój rower lub inny przedmiot. Opisz wygląd np. swojego kolegi. Wspólne i indywidualne układanie opisów. Porządkowanie wypowiedzi, wprowadzanie uogólnień. wygłaszanie tekstów z pamięci Wygłoś z pamięci fragment wiersza lub wiersz, wysłuchaj recytacji kolegów. - umie wysłuchać recytacji kolegów, wskazuje zalety i wady, Rozwijanie techniki języka mówionego: tempo, pauza, siła głosu, intonacja. CZYTANIE I OPRACOWYWANI E TEKSTÓW 1. Czytanie głośne Przeczytaj tekst, zwracając uwagę na znaki przestankowe, czytaj głośno aby cię słyszano i rozumiano. 2. Czytanie ciche ze zrozumieniem 3. Czytanie wybranych fragmentów tekstów Obejrzyj swój podręcznik, wybierz z niego dowolny tekst i przeczytaj, opowiedz o tym co przeczytałeś. Przeczytaj wybrany wiersz, wskaż w nim elementy, które powodują, że wiersz jest inny niż mowa potoczna, codzienna. - czyta głośno, poprawnie, wyraźnie, płynnie z uwzględnieniem znaków przestankowych, we właściwym tempie z odpowiednim rytmem, Czytanie indywidualne i zbiorowe głośne z uwzględnieniem znaków przestankowych i intonacji. - czyta cicho ze zrozumieniem, Ćwiczenie czytania cichego jako przygotowanie do czytania głośnego. - umie wskazać wyrazy dźwiękonaśladowcze, wersy, strofy, Czytanie utworów poetyckich. 4
4. Rozróżnianie utworów wierszowanych i prozy Przeczytaj dowolny tekst, opowiedz o tym jak jest napisany - umie wskazać w zapisie utworów wierszowanych (strofy) i prozy (tekst ciągły), Czytanie utworów napisanych prozą. PISANIE 5. Samodzielne i wspólne czytanie książek, fragmentów książek i artykułów z czasopism. Wdrażanie do systematycznego czytelnictwa. 6. Sposoby korzystania z książek i czasopism, wskazywanie informacji o książce tytuł, autor, spis treści, rozdziały. 7. Posługiwanie się podręcznikiem i słownikiem ortograficznym. 1. Przyśpieszenie tempa pisania. Przepisywanie tekstów połączone z uzupełnianiem brakujących wyrazów i zdań. We fragmencie książki lub artykułu z czasopisma zwróć uwagę na tytuł i tematykę. Wyraź swoją opinię. Czytając i oglądając książkę zwróć uwagę na tytuł, autora książki, spis treści, tytuły rozdziałów. Zwróć uwagę na zamieszczone teksty w podręczniku oraz sprawdź jak ułożone są wyrazy w słowniku orograficznym. Przepisz podany tekst, uzupełnij brakujące wyrazy. Porównaj dokładność zapisu wyrazu w zeszycie ze słownikiem ortograficznym. - potrafi powiedzieć kilka zdań o przeczytanym fragmencie książki lub artykule, - potrafi odczytać imię i nazwisko autora książki, tytuł, tytuły rozdziałów, - potrafi powiedzieć, że w podręczniku należy szukać strony danego tekstu najpierw w spisie treści, natomiast wyrazy w słowniku ułożone są alfabetycznie, - przepisuje tekst do zeszytu, sprawdza poprawność zapisu w słowniku ortograficznym, Zwrócenie uwagi na zapis tytułów czasopism. Czytanie czasopism dla dzieci. Umiejętność posługiwania się podręcznikiem, wyszukiwanie danego tekstu. Umiejętność posługiwania się słownikiem ortograficznym. Poprawne pisanie stosowanie zasad ortograficznych. 5
2. Uzupełnianie zdań z wyrazami z odpowiednią zmianą końcówek zależnie od przypadku i liczby. 3. Wspólnie i samodzielnie opisuje przedmioty i zwierzęta, układa opowiadanie. 4. Wspólne pisanie sprawozdań ze zdarzeń w życiu klasy (wycieczek, uroczystości). 5. Pisanie listów, życzeń imieninowych i świątecznych. Zapisz zdania, uzupełnij wyrazami w odpowiedniej formie. Napisz, jak wygląda twoja ulubiona maskotka, zwierzątko, pokój. Opisz jak wygląda twoja mama. Napisz opowiadanie o przygodzie z wakacji, przedstawiając wydarzenia w kolejności chronologicznej. Zrelacjonuj przebieg np. pierwszego dnia wiosny. Zdaj relację np. z wycieczki klasowej Zaadresuj kopertę. Napisz list do (osoby z najbliższego otoczenia). Napisz kartkę z życzeniami imieninowymi do kolegi. - uzupełnia zdania wyrazami w odpowiedniej formie zgodnie z przypadkiem i liczbą, - redaguje opis przedmiotu, postaci, - redaguje opowiadanie na podstawie planu, - osiąga dokładny i sprawozdawczy charakter wypowiedzi przez podanie informacji o miejscu, czasie, osobach i przebiegu wydarzeń, - właściwie rozmieszcza i zapisuje adres nadawcy i odbiorcy, - redaguje zwykłe życzenia lub pozdrowienia, - redaguje list do najbliższych, Odmiana wyrazu przez przypadki w liczbie pojedynczej i mnogiej. Stosowanie przymiotników jako określenia rzeczownika, opisu oraz wybrany czas opowiadania, słownictwo: następnie (potem). Zastosowanie odpowiednich form czasowników charakterystycznych dla sprawozdania (odbyło się, przeprowadzono ). Stosowanie pojedynczych wypowiedzeń rozwiniętych, bogatych w informacje, Stosowanie zwrotów grzecznościowych, pisanie skrótów związanych z korespondencją. Pisanie rzeczowników własnych wielką literą. 6
6. Pisanie z pamięci i ze słuchu. 7. Wprowadzenie do słownika ucznia i wyjaśnianie nowych wyrazów, wyrażeń i zwrotów. 8. Cztery prace kontrolne w ciągu roku szkolnego. Napisz ze słuchu zdania z trudnościami ortograficznymi. Podkreśl w tekście wyrazy i zwroty, z którymi spotkałeś się po raz pierwszy. - stosuje zasady ortograficzne i pisze poprawnie: wyrazy z ó, rz, h, ch wymiennymi i niewymiennymi, rz po spółgłoskach i wyjątki od tej zasady, wielka litera w nazwach świąt, części świata, krajów i ich mieszkańców, miast w tytułach utworów literackich, nie z poznanymi częściami mowy, zakończenia bezokolicznika, oznaczanie miękkości spółgłosek, przyimki z rzeczownikami, - zapisuje nowe wyrazy wraz z wyjaśnieniami (podanymi przez nauczyciela), Wielka litera, rzeczowniki własne i pospolite, cudzysłów. Rozszerzenie słowniczka nowymi wyrazami, wyrażeniami, zwrotami. GRAMATYKA ORTOGRAFIA,SKŁADNIA 1. Dzielenie wyrazów na sylaby, wyróżnianie samogłosek i spółgłosek. Podziel podane wyrazy na sylaby. Podkreśl w każdej sylabie samogłoskę, nazwij spółgłoski w wyrazach. - wskazuję sylabę wyrazie, - dzieli wyrazy na sylaby przy przenoszeniu, - wskazuje samogłoski i spółgłoski, Przenoszenie wyrazów. Samogłoski i spółgłoski. 7
2. Rzeczownik rodzaj rzeczownika. 3. Czasownik liczba pojedyncza i mnoga. 4. Przymiotnik jako określenie rzeczownika, liczba pojedyncza i mnoga, rodzaje przymiotników. 5. Wyróżnianie rzeczowników, czasowników, przymiotników w zdaniu mówionym i pisanym. 6. Zgodność form rzeczownika i przymiotnika w zakresie liczby i rodzaju. Tworzenie przymiotników od rzeczowników (śnieg śnieżny, lato letni). Zwróć uwagę na wyrazy wyróżnione w tekście, powiedz co nazywają, czym się różnią. Podane wypowiedzenia uzupełnij właściwymi formami rzeczownika przyjaciel. Powiedz, co robią uczniowie podczas przerwy, np. w sali gimnastycznej, w bibliotece, w stołówce, na boisku. Wskaż w tekście wyrazy oznaczające czynności lub stan. Powiedz jaki może być kwiat, chłopiec, dzień. Uzupełnij tekst odpowiednimi przymiotnikami. Z którymi wyrazami w zdaniu łączy się ta część mowy. Z podanego tekstu wypisz: rzeczowniki jedna grupa, przymiotniki druga grupa, czasowniki trzecia grupa. Określ rodzaj i liczbę rzeczowników. Do podanych rzeczowników dobierz odpowiednie przymiotniki z ramki. Utwórz przymiotniki od podanych rzeczowników. - wskazuje rzeczowniki w tekście, - odróżnia rzeczowniki nazywające osoby, rośliny, zjawiska przyrody, czynności i cechy, - rozróżnia liczbę i rodzaj rzeczownika, - rozpoznaje czasowniki, określa ich liczbę, osobę i czas, - stosuje przymiotniki do określania rzeczownika, - wyróżnia liczby i rodzaje przymiotnika, - rozpoznaje poznane części mowy w tekście, - potrafi określić ich rodzaj i liczbę, - stosuje poprawne formy rzeczownika z przymiotnikiem, - potrafi utworzyć przymiotniki od rzeczowników, Rzeczownik, rodzaj i liczba rzeczownika. Określanie i stosowanie określonych form rzeczownika. Forma osobowa czasownika, - osoba, - liczba - czas. Przymiotnik Części mowy, rodzaje, liczby. Rzeczownik, przymiotnik (zgodność form). 8
7. Utrwalanie pisowni wyrazów z: u, ó, rz, ż wymiennymi i niewymiennymi. Utrwalanie pisowni wyrazów z dwuznakami, ze spółgłoskami zmiękczonymi za pomocą kreski, ze spółgłoskami tracącymi dźwięczność w środku i na końcu wyrazu. Zakończenie wyrazów: - ów, - ówna, - un, - unek, - unka, - uję, - uje. Pisownia wyrazów z h, ch, ę, ą. 8. Wielka litera w nazwach geograficznych, tytułach utworów, czasopism, w korespondencji. 9. Znaki przestankowe przecinek w zdaniu pojedynczym, dwukropek przy wyliczaniu. Podkreśl w tekście trudne wyrazy. Uzupełnij luki w wyrazach. Wyodrębnij z tekstu i zapisz wyrazy z u, ó. Ułóż wyrazy z obrazków domina. Niech każdy wyraz zawiera dwuznak. Podkreśl jedną kreską wyrazy, w których występuje spółgłoska zmiękczona przez kreskę. Podkreśl w tekście wyrazy napisane wielkimi literami, wyjaśnij czy to jest nazwa geograficzna, tytuł książki czy czasopisma. Znajdź fragment listu. Postaw w zdaniu w odpowiednim miejscu przecinek. Gdzie postawisz w drugim zdaniu dwukropek. - wyróżnia trudne wyrazy w tekście, - potrafi uzupełnić luki w wyrazach za pomocą: u. ó, rz, ż, - układa wyrazy zawierające trudność za pomocą domina obrazkowego, - wyodrębnia dwuznaki, podkreśla spółgłoski zmiękczone przez kreskę, - rozpoznaje i wyjaśnia nazwy zapisane wielkimi literami, - znajduje fragment korespondencji, wyodrębnia wyrazy napisane wielką literą, - umieszcza przecinek rozdzielając jednorodne części wypowiedzenia oraz dwukropek przy wyliczaniu, Przepisywanie, pisanie z pamięci, ze słuchu. Uzupełnianie luk w wyrazach. Loteryjki, domina, słowniczki ilustrowane. Tekst zawierający nazwy geograficzne, tytuły utworów. Fragment tekstu. Zdania do uzupełnienia. 9
10. Skróty wyrazów i wyrażeń stosowane na lekcjach języka polskiego, matematyki, geografii. 11. Praktyczne zastosowanie alfabetu. Wyszukaj skróty zastosowane w adresie, wyjaśnij te skróty. Wyszukaj imiona w klasie na litery: A, K, S, D, B, nazwiska na litery: O, C, Z. - znajduje skróty w adresie, obliczeniach matematycznych i nazwach geograficznych na mapie, - wskazuje w klasie dzieci mające imiona i nazwiska na określoną literę, Koperty z adresami, działania matematyczne oraz miana, mapa Polski. Uczniowie w klasie. 12. Podmiot i orzeczenie w zdaniu. Podkreśl w podanych zdaniach podmiot i orzeczenie. - podkreśla podmiot w zdaniu jedną kreską, a orzeczenia dwiema kreskami z pomocą nauczyciela, Zdania zapisane na kartkach. TEMATYKA I LEKTURA (ŚRODOWISKO UCZNIA) 13. Rozróżnianie zdań oznajmujących, pytających, rozkazujących, wykrzyknikowych. Przepisz wszystkie zdania pytające na jedną kartkę, zdania rozkazujące na drugą, wykrzyknikowe na trzecią. - przepisuje każdy rodzaj zdań na oddzielnej kartce, W szkole i w klasie Wypoczynek ucznia - poznaje nowe miejsca wypoczynku w czasie wakacji, - potrafi zachęcić do aktywnego spędzania wolnego czasu, W szkole i w klasie Organizacja życia w klasie i w szkole. - poznaje regulamin szkolny, - przyjmuje nowe obowiązki, - odpowiada za powierzone zadania, - bierze udział w pracach organizacji uczniowskich, Kartki z różnymi rodzajami zdań. Rozmowy. Wyrażanie opinii z pobytu w miejscu wypoczynku. 10
W rodzinie. W miejscowości i regionie. Porozumiewanie się miedzy sobą (komunikacja międzyludzka). Praca zawodowa rodziców. Więzi rodzinne. Moja postawa wobec innych. Gmina, powiat, województwo. Symbole narodowe. Walory kulturowe i przyrodnicze regionu. Życie na wsi i w mieście. - zapoznaje się z oddziaływaniem na człowieka mediów (prasa, radio, telewizja), - poznaje zasady ich oddziaływania na człowieka, - orientuje się co do miejsca i charakteru pracy rodziców, - zna nazwę zakładu oraz rozumie znaczenie pracy dla rodziny i społeczności, - zna pamiątki rodzinne, historię rodziny, historię miejscowości i regionu, - potrafi zachować właściwą postawę wobec innych, - szanuje własność swoją i innych, - zna i korzysta z urządzeń ułatwiających życie, pracę 9telefon, komputer itp.), - zna najważniejsze władze oraz urzędy we własnej miejscowości, - opisuje godło, herb Suwałk, - zna osobliwości przyrody, ośrodki wypoczynku w regionie, - zna lokalne i regionalne tradycje, święta, zwyczaje, baśnie, architekturę Rozmowa Rozmowa. Szacunek dla innych. Pamiątki rodzinne. Środki masowego przekazu. 11
Sposób oceniania: Realizacja zmodyfikowanego programu nauczania z języka polskiego w klasie V, zdobywane przez ucznia wiadomości i umiejętności podlegają bieżącej i okresowej ocenie. Ocena jest prowadzona w różny sposób, tzn. w czasie lekcji staram się obserwować pracę ucznia, jego wypowiedzi, recytację, wnioskowanie, korzystanie z tekstu, pisanie, korzystanie z różnych źródeł informacji. W ocenie stosuję skale ocen i dodatkowo opisową ocenę postępów ucznia, uzasadniającą stopień. Po realizacji pewnych części materiału nauczania, jego opanowanie sprawdzam stosując prace pisemne, dyktanda, zadania tekstowe, ćwiczenia praktyczne, zadania problemowe, konkursy. Bieżącą i okresową ocenę uzupełnia zeszyt ucznia, ilustracje, gazetki. Staram się wzmacniać ucznia pozytywnie poprzez aprobatę, zachętę, wyróżnianie, pochwałę przed mamą. W ocenianiu wiadomości i umiejętności zawsze uwzględniam indywidualne możliwości ucznia, jego wysiłek, zaangażowanie i systematyczność. 12
Ewaluacja Pracując z uczniem klasy piątej w oparciu o napisaną przeze mnie modyfikację programu z języka polskiego udało mi się w pełni zrealizować treści programowe dotyczące ćwiczeń w mówieniu i czytaniu. Uczeń poczynił postępy osiągając w tym względzie znaczące efekty. Natomiast w przyszłym roku chciałabym położyć większy nacisk na treści dotyczące ćwiczeń w pisaniu, tzn. przyśpieszenie tempa pisania, poprawność ortograficzną (dominację pisania ze słuchu nad przepisywaniem). W związku z powyższym zamierzam podczas tegorocznej przerwy wakacyjnej napisać również modyfikację programu dla tegoż ucznia do klasy szóstej. Opracowanie: Danuta Makowska nauczycielka nauczania zintegrowanego i języka polskiego w Szkole Podstawowej nr 4 w Suwałkach 13