Ćwiczenia ZPI 1
Zadanie 1. Wycena stałej stopy swap Bank A podpisuje z Bankiem B swap na stopy procentowe. Wyznacz wartość teoretyczną oprocentowania stałego, wiedząc że swap ma być o terminie 1 rok, a płatności są dokonywane co 90 dni. Zmienna stopa procentowa określna jest jako WIBOR 3M na podstawie danych wartości spot WIBOR 3M (90 dniowy: 4,75%; 180 dniowy: 4,78%; 270 dniowy 4,80%; 360 dniowy 4,82% ) FS 4,74% 2
Zadanie 2. Wycena stałej stopy swap Bank A podpisuje z Bankiem B swap na stopy procentowe. Wyznacz wartość teoretyczną oprocentowania stałego, wiedząc że swap ma być realizowany w terminie 4 lat, a płatności są dokonywane raz w roku. Zmienna stopa procentowa określna jest jako WIBOR 1Y na podstawie danych wartości spot ( 1Y 4,85%; 2Y: 4,95%; 3Y 5,00%; 4Y 5,05% ) FS 4,74% 3
Przykłady notowań swap u odsetkowego Kupujący swap (fixed leg) płaci stałą stawkę, a otrzymuje przepływ determinowany przez stawkę zmienna. Oczekuje wzrostu cen. Sprzedający swap (floating leg) płaci odsetki określone przez stawkę zmienna, a w zamian otrzymuje płatności determinowane przez stawke stała. Oczekuje spadku cen. Podmiot finansowany długo płaci odsetki o stałym oprocentowaniu Podmiot finansowany krótko otrzymuje odsetki o stałym oprocentowaniu 4
Zadanie 3. Swap procentowy kuponowy Firmy A i firma B zawarły 3- letni kontrakt swap procentowego, w którym Firma A zobowiązała się płacić odsetki liczone według WIBOR 6M od kwoty 100 mln PLN firmie B, zaś firma B płacić będzie A odsetki o stałym oprocentowaniu 5,55% od tej samej kwoty skali roku. W kontrakcie zostało ustalone, że płatności dokonywane będą w okresach półrocznych. Załóżmy, że data zawarcia tego kontraktu, to 15 stycznia 2008r - Policz przepływy pieniężne WIBOR 6M Firma A 5,55% Firma B 5
Zadanie 3. Swap procentowy kuponowy Data 6M WIBOR Zmienne odsetki Stałe odsetki Przepływy pieniężne 15.01.2008 5,99% 15.07.2008 6,76% 15.01.2009 5,74% 15.07.2009 4,45% 15.01.2010 4,38% 15.07.2010 4,00% 6
Zadanie 4. Swap procentowy bazowy Bank A z Bankiem B podpisał kontrakt swap na wymianę WIBOR 1M na WIBOR 6M w wysokości 10 mln PLN na rok czasu. Bank A posiada zobowiązania z tytułu lokat klientów o oprocentowaniu WIBOR 1M postanawia je wymienić na zobowiązania oparte na WIBOR 6M. - Jaką transakcję powinien zawrzeć Bank A na rynku? (załóż, że płatności odsetek liczone wg. WIBOR 1M będą dokonywane co miesiąc, zaś płatności liczone według WIBOR 6M będą dokonywane co pół roku) - Jak będą wyglądały przepływy pieniężne? WIBOR 1M Bank A WIBOR 6M Bank B 7
Zadanie 4. Swap procentowy bazowy Data 6M WIBOR Kwota odsetkowa 1M WIBOR Kwota odsetkowa sty-10 6,60% 6,57% lut-10 6,40% mar-10 6,20% kwi-10 6,22% maj-10 5,90% cze-10 5,70% lip-10 5,45% 5,40% sie-10 5,80% wrz-10 5,85% paź-10 5,90% lis-10 6,00% gru-10 5,90% sty-11 5,95% 8
Zadanie 5. Swap odsetkowy Firma Lix posiada kredyt inwestycyjny w Banku A o zmiennym oprocentowaniu opierającym się na WIBOR 3M na kwotę 100 mln PLN. Firma zawarła z Bankiem B jednoroczny kontrakt swap procentowy na 100 mln PLN, zamieniając zmienne oprocentowanie na stałe, które wynosi 8%. Kontrakt został zawarty w pierwszym kwartale 2008 roku. Oblicz przepływy miedzy Bankiem B a firmą LIX WIBOR 3M WIBOR 3M Bank B 8% Firma LIX Bank A Data Kwota 3M WIBOR Odsetki zmienne Stałe % 1Q08 100 000 000 7,25% 8% 2Q08 100 000 000 7,80% 8% 3Q08 100 000 000 8,25% 8% 4Q08 100 000 000 8,35% 8% 1Q09 100 000 000 Odsetki stałe Przepływy pieniężne 9
Przykłady notowań swap u odsetkowego 10
Kwotowanie swapów walutowych - punkty swapowe Kontrakty swap kwotowane są w formie punktów swapowych. Punkty wyliczane są w oparciu o różnicę oprocentowania obu walut w określonym terminie i są rekompensatą utraconych korzyści z trzymania niżej oprocentowanej waluty. Formuła liczenia punktów swapowych wygląda następująco: Punkty swapowe = kurs terminowy (forwardowy) - kurs spotowy PLN% - oprocentowanie złotych na dany okres, WO% - oprocentowanie waluty obcej na dany okres, Rok bazowy - liczba dni w roku bazowym (dla PLN i GBP 365 dni, dla walut obcych 360 dni). 11
Zadanie 6. Kwotowanie swapów walutowych - punkty swapowe Oblicz punkty swapowe dla kursu EUR PLN, jeżeli kurs spot wynosi 4,0211. Zakładamy, ze kontrakt będzie zawarty na okres 3 miesięcy. Załóżmy, że oprocentowanie złotych w tym okresie wynosi 10,20%, zaś euro 3,20%. Uwaga: Punkty bazowe w kwotowaniu kontraktów swap podawane są jako 120, zamiast 0,0120 Przykład notowania EUR/ PLN SW Bid Offer 1W 82,7 87,5 2W 162 172 3W 248 267 1M 331 354 Punkt bazowy ( ) jedna setna punktu procentowego. 12
Zadanie 7. Swap walutowy Bank A i Bank B zawarły na rynku kontrakt swapowy. Bank A kupił 10 mln USD za 2,9811 i jednocześnie z datą miesiąc później sprzedał te 10 mln USD po kursie 2,9934. Jakiego rodzaju został zawarty kontrakt swap? Narysuj schemat przepływów pieniężnych. 29 811 000 PLN Okres I BANK A 10 000 000 USD BANK B 10 000 000 USD Okres II BANK A 29 934 000 PLN BANK B 13
Zadanie 8. Swap walutowo - odsetkowy Firma Gool chce pożyczyć 28 milionów PLN na 4 lata na zmienną stopę procentową, a firma Wexx potrzebuje 8 mln CHF również na 4 lata i na stałą stopę procentową. Gool ma bardzo dobre finansowanie w CHF o stałym oprocentowaniu, zaś Wexx w PLN o zmiennym oprocentowaniu opartym na WIBOR. Rozwiązaniem dla obu firm jest zawarcie swapa walutowo odsetkowego. Firmy szczegółowo ustaliły warunki kontraktu: Czas kontraktu: 4 lata Kwota nominalna CHF: 8 000 000 Kwota nominalna PLN: 28 000 000 Płatności odsetkowe raz w roku Oprocentowanie w CHF stałe % Oprocentowanie w PLN zmienne % Kurs spot CHFPLN to 3,50. Bank przygotował dla firm następujące oferty 14
Odpowiedź: Zadanie 8. Swap walutowo - odsetkowy W swapie walutowo odsetkowym na rynku kapitałowego występują trzy etapy transakcji: I Etap - II Etap - III Etap - Wymiana początkowa kapitału w jednej walucie na równowartość kapitału w innej walucie, Okresowa wymiana płatności odsetkowych od kwot nominalnych swapu, Końcowa wymiana kapitałów. Schemat I Etap Firma Gool 8 mln CHF 28 mln PLN Firma Wexx 8 mln CHF 28 mln PLN Bank Bank 15
Odpowiedź: Zadanie 8. Swap walutowo - odsetkowy Schemat II Etap Firma Gool Zmienne % w PLN Stałe % w CHF Firma Wexx Stałe % w CHF Zmienne % w PLN Bank Bank 16
Odpowiedź: Zadanie 8. Swap walutowo - odsetkowy Schemat III Etap Firma Gool 28 mln PLN 8 mln CHF Firma Wexx Spłata 8 mln CHF Spłata 28 mln PLN Bank Bank 17
Zadanie 9. Swap walutowo - odsetkowy Dwie firmy A i B, chcą zaciągnąć kredyt inwestycyjny na 10 lat o równowartości 10 mln EUR i o stałym oprocentowaniu. Firma A jest zainteresowana kredytem w złotówkach, zaś B w euro. Dla firmy A bank przedstawił ofertę kredytu inwestycyjnego w dwóch walutach: PLN: 12% EUR: 8% Zaś dla firmy B przygotowano następującą ofertę: PLN: 12,5% EUR: 10,5% Firma A zainteresowana kredytem w PLN Firma B zainteresowana kredytem w EUR 18
Odpowiedź: Zadanie 9. Swap walutowo - odsetkowy Firmy A PLN: 12% EUR: 8% Firma B PLN: 12,5% EUR: 10,5% Analizując oferty możemy zauważyć, że firma A ma dużą przewagę na rynku kredytów w EUR (różnica 2,5%), zaś firma B kredyt w PLN jest korzystniejszy, bo jest droższy tylko o 0,5% W związku z powyższym: Firma A wykorzystując swoją przewagę zaciągnęła kredyt w EUR (8%) i analogicznie zrobiła firma B zaciągając kredyt w PLN (12,5%). Firmy zawarły w Banku kontrakt swapowy walutowo odsetkowy, żeby posiadać kredyt taki jakie oczekiwały na początku 19
Odpowiedź: Zadanie 9. Swap walutowo - odsetkowy Schemat: EUR 8% Firma A? Bank PLN 12,5% Firma B PLN 12,5% EUR 8%? Zastanówmy się ile muszą firmy otrzymać od Banku, który jest pośrednikiem tego kontraktu, żeby dla dwóch stron był on opłacalny Dla Firmy A swap będzie opłacalny jeżeli będzie on poniżej oferowanego przez Bank oprocentowania kredytu inwestycyjnego np. 11,8% (musi być niższe niż 12%), ząś dla Firmy B kontrakt będzie opłacalny, jeżeli oprocentowanie będzie niższe od 10,5% np. 10,3% 20
Odpowiedź: Zadanie 9. Swap walutowo - odsetkowy EUR 8% Firma A PLN 11,8% Bank PLN 12,5% Firma B PLN 12,5% EUR 8% EUR 10,3% Dla obu spółek oprocentowanie jest korzystne. Przeanalizujmy czy kontrakt jest opłacalny z punktu widzenia Banku, zatem: Dla PLN: 11,8% -12,5% = -0,7% Dla EUR: 10,3% - 8% = 2,3% Stąd zysk banku jest różnica różnic oprocentowania zaoferowanego firmą, czyli; 2,3% - 0,7% = 1,6% 21
Obliczanie ceny swapa za pomocą kontraktów FRA Ile wynosi cena swapa odsetkowego, gdzie płacimy stałą stopę procentową, a w zamian chcemy otrzymywać 3M WIBOR. Swap zawierany w celu zabezpieczenia ryzyka wzrostu 3M WIBOR. Wzrost 3M WIBOR można zabezpieczyć w każdym pojedynczym 3-miesięcznym okresie odsetkowym, kupując kontrakt FRA. Z kolei ryzyko stóp procentowych wszystkich okresów zabezpieczamy przez kupno serii kontraktów FRA. 22
Obliczanie ceny swapa za pomocą kontraktów FRA WIBOR 3M =4,50. Kwotowanie FRA 3 miesięczne: FRA PLN BID ASK 3x6 5,35 5,45 3x9 5,50 5,70 6x9 4,85 5,05 6x12 4,78 4,95 9x12 4,05 4,20 Pierwszego okresu odsetkowego nie możemy zabezpieczyć, bo odsetki ustalone są już w momencie zawarcia transakcji. Należy kupić 3 kontrakty FRA: 3x6 5,45%, 6x9 5,05%, 9x12 4,20%. Kupno FRA 3x6 Kupno FRA 6x9 Kupno FRA 9x12 Dziś 3 mies. 6 mies. 9 mies. 12 mies. 23
Obliczanie ceny swapa za pomocą kontraktów FRA Na podstawie kwotowań stawki WIBOR 3M i kontraktów FRA można obliczyć jedną równoważną im stałą stope procentową. W tym celu wykorzystujemy wzór na arbitraż procentowy: PV*(1+3MWIBOR*d1/365)*(1+FRA2*d2/365)*(1+FRA3*d3/365)*(1+FRA4*d4/365)= = PV*(1+R*d1234/365) R=? Cena kupna przez użytkownika rynku (cena sprzedaży przez bank) jednorocznego swapa procentowego, w którym kupiec płaci stałe R% i otrzymuje co 3 miesiące na bazie WIBOR3M. WIBOR 3M =4,50. Kwotowanie FRA 3 miesięczne: FRA PLN BID ASK 3x6 5,35 5,45 3x9 5,50 5,70 6x9 4,85 5,05 6x12 4,78 4,95 9x12 4,05 4,20 24
Relacje handlowe Swapy kredytowe Transfer ryzyka kredytowego Nabywca zabezpieczenia Oplata za transfer ryzyka Rekompensata w przypadku zdarzenia kredytowego Sprzedawca zabezpieczenia Aktywo Referencyjne 25
Credit Default Swap Credit Default Swap gdy jedna ze stron, zwana sprzedawca zabezpieczenia (ang. protection seller) otrzymuje pewna prowizje od wartości kredytu. W zamian zobowiązuje się, ze w razie powstania zdefiniowanego w kontrakcie zdarzenia kredytowego (credit event) (np. bankructwo kredytobiorcy), zrekompensuje drugiej stronie transakcji, tj. kupującemu zabezpieczenie (protection buyer) powstałe straty. Sposób i terminy ich pokrycia są określone w umowie swap owej 26
Wyceny CDS dla krajów dla różnych papierów dłużnych* Źródło: opracowanie własne *Dane na dzień: 16.02.2016r. 27
Wyceny CDS dla 5Y obligacji skarbowych w latach (2011-2016) Źródło: opracowanie własne 28
Total Return Swap Bank 1 posiada w swoim portfelu obligacje, której data zapadalnosci wypada za dwa lata, zaś odsetki są obliczane na bazie stopy stałej (8 % p.a.) i płatne co kwartał. Aby zabezpieczyć się przed ryzykiem kredytowym w okresie 1 roku (połowie okresu życia obligacji), Bank 1 zawiera na 1 rok transakcje TRS z Bankiem 2, na mocy której Bank 1 płaci Bankowi 2 Total return w zamian za zwykłe płatności na bazie LIBOR-u (powiększone o ewentualna deprecjacje wartości godziwej zabezpieczanej obligacji). Płatności z tytułu TRS-a są dokonywane również co kwartał. Transakcja TRS zawiera specyfikacje warunków rozliczenia po wystąpieniu zdarzenia kredytowego. W wypadku niewypłacalności emitenta, rozliczenie następuje natychmiast. Kwota płatności, przypadająca na kolejny okres wymiany z tytułu swapa, dla sprzedawcy zabezpieczenia, jest przesuwana na moment utraty zdolności płatniczej, a całość dochodu, jaka powinna otrzymać strona nabywająca zabezpieczenie, z tytułu obligacji jest określana na podstawie aktualnej wartości rynkowej aktywa bazowego. 29
Credit Linked Notes. Jest to zabezpieczenie kredytu droga emisji specjalnych papierów dłużnych o podwyższonym dla inwestora ryzyku. CLN zawarta jest klauzula, na mocy której bank zwolniony jest z obowiązku wypłaty całości nominału emisji, jeśli pogorszy się istotnie spłacalność długu z tego portfela np. zdolność spłaty spadnie poniżej 90% należności Przykład: Bank 1 o wysokim ratingu AA chce zabezpieczyć się przed ryzykiem kredytowym związanym z jego portfelem kredytów na kartach kredytowych. W tym celu emituje on 2-letnie noty CLN z kuponem w wysokości 4,5%, co stanowi o 200 punktów bazowych więcej niż kupon, który byłby płacony w przypadku zwykłej obligacji bez wbudowanego derywatu kredytowego. W emitowanym CLN-ie zawarta jest klauzula, na mocy której w przypadku, gdy w okresie życia CLN-a więcej niż 10% długu związanego z kartami kredytowymi Banku 1 nie zostanie spłacone, to tylko 80% nominału CLN-a zostanie spłacone w dniu zapadalności. 30
31