Kodeks postępowania administracyjnego

Kodeks postępowania administracyjnego Komentarz Piotr Przybysz Wydanie 9 Stan prawny na 10 wrzeênia 2012 roku Warszawa 2012

Redaktor prowadzący: Katarzyna Bojarska Opracowanie redakcyjne: Katarzyna Paterak Redakcja techniczna: Agnieszka Dymkowska Projekt okładki i stron tytułowych: Michał Piotrowski Copyright by LexisNexis Polska Sp. z o.o. 2012 Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej książki nie może być powielana ani rozpowszechniana za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych bez pisemnej zgody Autora i wydawcy. ISBN 978-83-7806-662-0 LexisNexis Polska Sp. z o.o. Ochota Office Park 1, Al. Jerozolimskie 181, 02-222 Warszawa tel. 22 572 95 00, faks 22 572 95 68 Infolinia: 22 572 99 99 Redakcja: tel. 22 572 83 26, 22 572 83 28, 22 572 83 11, faks 22 572 83 92 www.lexisnexis.pl, e-mail: biuro@lexisnexis.pl Księgarnia Internetowa: dostępna ze strony www.lexisnexis.pl

Spis treści Wykaz skrótów........................................ 7 Wstęp.............................................. 9 USTAWA z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.) DZIAŁ I. Przepisy ogólne (art. 1 60)............................ 11 Rozdział 1. Zakres obowiązywania (art. 1 5)...................... 11 Rozdział 2. Zasady ogólne (art. 6 16)........................... 37 Rozdział 3. Organy wyższego stopnia i organy naczelne (art. 17 18)........ 88 Rozdział 4. Właściwość organów (art. 19 23)...................... 91 Rozdział 5. Wyłączenie pracownika oraz organu (art. 24 27a)............ 103 Rozdział 6. Strona (art. 28 34)............................... 114 Rozdział 7. Załatwianie spraw (art. 35 38)....................... 151 Rozdział 8. Doręczenia (art. 39 49)............................ 161 Rozdział 9. Wezwania (art. 50 56)............................ 182 Rozdział 10. Terminy (art. 57 60).............................. 187 DZIAŁ II. Postępowanie (art. 61 163)........................... 199 Rozdział 1. Wszczęcie postępowania (art. 61 66).................... 199 Rozdział 2. Metryki, protokoły i adnotacje (art. 66a 72)................ 219 Rozdział 3. Udostępnianie akt (art. 73 74)........................ 225 Rozdział 4. Dowody (art. 75 88a)............................. 233 Rozdział 5. Rozprawa (art. 89 96)............................. 260 Rozdział 6. Zawieszenie postępowania (art. 97 103).................. 268 Rozdział 7. Decyzje (art. 104 113)............................. 279 Rozdział 8. Ugoda (art. 114 122)............................. 321 Rozdział 9. Postanowienia (art. 123 126)........................ 327 Rozdział 10. Odwołania (art. 127 140)........................... 332 Rozdział 11. Zażalenia (art. 141 144)............................ 377 Rozdział 12. Wznowienie postępowania (art. 145 153)................. 379 Rozdział 13. Uchylenie, zmiana oraz stwierdzenie nieważności decyzji (art. 154 163).................................. 413 5

Spis treści DZIAŁ III. Przepisy szczególne w sprawach ubezpieczeń społecznych (art. 164 181)................................... 462 DZIAŁ IV. Udział prokuratora (art. 182 189)...................... 465 DZIAŁ V. Rozstrzyganie sporów o właściwość między organami administracji publicznej a sądami powszechnymi (art. 190 195)............. 477 DZIAŁ VI. Zaskarżanie decyzji do sądu administracyjnego (art. 196 216b).... 478 DZIAŁ VII. Wydawanie zaświadczeń (art. 217 220).................. 479 DZIAŁ VIII. Skargi i wnioski (art. 221 260)....................... 491 Rozdział 1. Postanowienia ogólne (art. 221 226)..................... 493 Rozdział 2. Skargi (art. 227 240).............................. 499 Rozdział 3. Wnioski (art. 241 247)............................. 512 Rozdział 4. Udział prasy i organizacji społecznych (art. 248 252)........... 515 Rozdział 5. Przyjmowanie skarg i wniosków (art. 253 256).............. 516 Rozdział 6. Nadzór i kontrola (art. 257 260)....................... 518 DZIAŁ IX. Opłaty i koszty postępowania (art. 261 267)............... 522 DZIAŁ X. Przepisy końcowe (art. 268 269)........................ 530 Literatura........................................... 539 Skorowidz............................................ 545 www.lexisnexis.pl

Wykaz skrótów 1. Źródła prawa k.c. ustawa z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) k.k. ustawa z 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.) k.p. ustawa z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) k.p.a. ustawa z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.) k.p.c. ustawa z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) k.r.o. ustawa z 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 788) k.w. ustawa z 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 46, poz. 275 ze zm.) p.p.s.a. ustawa z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 270) TFUE Traktat z 25 marca 1957 r. o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.Urz. UE 2010 C 83/1) TWE Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/2) (od 2 grudnia 2009 r. TFUE) 2. Czasopisma Biul.Skarb. Biul.SN Fin.Kom. GAP GSP Prz.Orz. Mon.Pod. MoP NP ONSA ONSAiWSA OSN OSNAPiUS OSNC OSNCP OSNP Biuletyn Skarbowy Biuletyn Sądu Najwyższego Finanse Komunalne Gospodarka Administracja Państwowa Gdańskie Studia Prawnicze Przegląd Orzecznictwa Monitor Podatkowy Monitor Prawniczy Nowe Prawo Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego i Wojewódzkich Sądów Administracyjnych Orzecznictwo Sądu Najwyższego (od 1962 r.) Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (od 1995 r. do 2002 r.) Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna (od 1995 r.) Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna oraz Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (od 1963 r. do 1994 r.) Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych (od 2003 r.) 7

Wykaz skrótów OSNPG OSP OSPiKA OSS OTK Pal. PiP POP PPH Pr.Bank. Pr.Gosp. Pr.Pracy Prok.iPr. Prz.Pod. PS PUG RNGA RPEiS Sam.Teryt. SPE St.Praw. ZNSA 3. Organy ETS NSA NSA OZ SN WSA 4. Inne skróty CBOSA CEIDG Lex LexPolonica UE Orzecznictwo Sądu Najwyższego wydane przez Prokuraturę Generalną Orzecznictwo Sądów Polskich Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych Orzecznictwo w Sprawach Samorządowych Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Palestra Państwo i Prawo Przegląd Orzecznictwa Podatkowego Przegląd Prawa Handlowego Prawo Bankowe Prawo Gospodarcze Prawo Pracy Prokuratura i Prawo Przegląd Podatkowy Przegląd Sądowy Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego Rady Narodowe Gospodarka Administracja Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny Samorząd Terytorialny Studia Prawno-Ekonomiczne Studia Prawnicze Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego Europejski Trybunał Sprawiedliwości Naczelny Sąd Administracyjny Naczelny Sąd Administracyjny Ośrodek Zamiejscowy Sąd Najwyższy Wojewódzki Sąd Administracyjny Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej system informacji prawnej Wydawnictwa Wolters Kluwer Polska Serwis Prawniczy LexisNexis Polska Sp. z o.o. Unia Europejska Uwaga: Artykuły powołane w książce bez bliższego oznaczenia lub tylko z oznaczeniem Kodeks są artykułami Kodeksu postępowania administracyjnego. 8 www.lexisnexis.pl

Wstęp Kodeks postępowania administracyjnego został uchwalony pół wieku temu w odmiennej rzeczywistości społecznej, ustrojowej i prawnej. Był on wiele razy zmieniany, co więcej, w latach dziewięćdziesiątych XX wieku została podważona sama idea kodyfikacji postępowania administracyjnego wskutek uchwalenia ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 749). W wielu innych ustawach wprowadzano szczególne rozwiązania proceduralne, ograniczające zakres lub modyfikujące sposób stosowania przepisów Kodeksu. Nie wnikając w zasadność wprowadzania tych regulacji, należy stwierdzić, że unormowania zawarte w Kodeksie pozostają punktem odniesienia dla innych regulacji postępowań przed organami administracji publicznej. Jest to widoczne zarówno na poziomie regulacji ustawowej, ze względu na odesłania do przepisów Kodeksu, jak i na poziomie stosowania prawa procesowego oraz na poziomie refleksji teoretycznej. Dokonuje się porównania rozwiązań kodeksowych z rozwiązaniami pozakodeksowymi, wskazuje się na potrzebę stosowania przepisów Kodeksu przez analogię w sprawach nieunormowanych przez przepisy szczególne. Tak istotna rola Kodeksu jest wynikiem przekonania, że jest on regulacją uniwersalną i nowoczesną, określającą relacje między administracją publiczną a podmiotami administrowanymi w sposób racjonalny i odpowiadający oczekiwaniom oraz wymogom ustrojowym. Kodeks postępowania administracyjnego został uchwalony z zamiarem stworzenia procedury administracyjnej opartej na postulacie harmonijnej współpracy organu administracji i jednostki administrowanej w procesie wykonywania zadań administracji (E. Iserzon, J. Starościak, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, teksty, wzory i formularze, Warszawa 1970, s. 4 5). Sposób rozumienia funkcji Kodeksu uległ zmianie jeszcze w czasach ustroju socjalistycznego deklarowano w 1980 r. [zob. R. Orzechowski, Nowelizacja kodeksu postępowania administracyjnego. Założenia i zakres, Warszawa 1981, s. 6; K. Świtała, w: J. Borkowski (red.), Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 1985, s. 12], że u podstaw nowelizacji Kodeksu oraz powołania sądownictwa administracyjnego leżały trzy podstawowe cele: 1) pogłębienie praworządności w postępowaniu administracyjnym i w kształtowaniu w wyniku tego postępowania uprawnień i obowiązków obywateli, 2) demokratyzacja postępowania administracyjnego, 9

Wstęp 3) podniesienie sprawności działania organów administracji przy załatwianiu indywidualnych spraw obywateli. Należy także podkreślić znaczenie powołania w 1980 r. Naczelnego Sądu Administracyjnego. Oczekiwano, że jego orzecznictwo przyczyni się, między innymi, do ujednolicenia wykładni prawa administracyjnego oraz udoskonalenia funkcjonowania organów administracji. Warunki społeczne i ustrojowe, w jakich uchwalono Kodeks postępowania administracyjnego, uległy radykalnej zmianie po 1990 r. Kodeks był dostosowywany do zmienianej struktury organizacji administracji publicznej, toczyła się także burzliwa dyskusja na temat zakresu zmian Kodeksu związanych z wprowadzeniem dwuinstancyjnego sądownictwa administracyjnego, poszukiwano możliwości udoskonalenia przepisów proceduralnych w dotychczasowych dziedzinach poddanych reglamentacji administracyjnoprawnej oraz kształtowano procedurę w nowych działach prawa administracyjnego. Zaowocowało to licznymi zmianami przepisów Kodeksu. Równolegle następowały zmiany w kulturze prawnej. Konstytucjonalizacja oraz europeizacja nie ominęły prawa postępowania administracyjnego. Przepisy Kodeksu są obecnie poddawane reinterpretacji ze względu na przepisy Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. oraz standardy europejskiego prawa publicznego, w czym się mieszczą także prawa człowieka. Przesłanką zmian Kodeksu jest również informatyzacja administracji publicznej. Zamiarem Autora niniejszego komentarza było przygotowanie opracowania pomocnego pracownikom administracji oraz osobom załatwiającym swoje sprawy w urzędach, pozwalającego im na uzyskanie orientacji na temat sposobu stosowania przepisów Kodeksu w praktyce. Punktem wyjścia do formułowania tez komentarza stało się zatem orzecznictwo Sądu Najwyższego oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego i wojewódzkich sądów administracyjnych. Niekwestionowaną wartością orzecznictwa jest to, że przedstawia ono tzw. prawo w działaniu, tj. wskazuje, w jaki sposób rozumiana jest norma prawa administracyjnego przez organy administracji stosujące prawo oraz przez sądy administracyjne kontrolujące proces stosowania prawa. Orzecznictwo to nie zawsze jest jednolite, jak też nie zawsze jest akceptowane w literaturze przedmiotu. Należy także zauważyć, że niektóre unormowania Kodeksu rzadko były przedmiotem rozstrzygnięć sądowych. Również liczne nowelizacje Kodeksu powodują dezaktualizację poglądów prawnych formułowanych w orzecznictwie. Przedstawienie w sposób wyczerpujący wszystkich problemów powstających na tle przepisów Kodeksu było nierealne. Celem Autora było więc przede wszystkim dostarczenie osobom zainteresowanym wskazówek, w jaki sposób przepisy Kodeksu wyznaczają relacje między organami administracji a podmiotami administrowanymi w toku postępowania administracyjnego. 10 www.lexisnexis.pl

USTAWA z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, zm.: Dz.U. z 2001 r. Nr 49, poz. 509; z 2002 r. Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271 i Nr 169, poz. 1387; z 2003 r. Nr 130, poz. 1188, Nr 170, poz. 1660; z 2004 r. Nr 162, poz. 1692; z 2005 r. Nr 64, poz. 565, Nr 78, poz. 682 i Nr 181, poz. 1524; z 2008 r. Nr 229, poz. 1539; z 2009 r. Nr 195, poz. 1501 i Nr 216, poz. 1676; z 2010 r. Nr 40, poz. 230, Nr 167, poz. 1131, Nr 182, poz. 1228 i Nr 254, poz. 1700; z 2011 r. Dz.U. Nr 6, poz. 18, Nr 34, poz. 173, Nr 106, poz. 622 i Nr 186, poz. 1100) DZIAŁ I Przepisy ogólne Rozdział 1 Zakres obowiązywania Art. 1. ZAKRES REGULACJI Art. 1. Kodeks postępowania administracyjnego normuje postępowanie: 1) przed organami administracji publicznej w należących do właściwości tych organów sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych, 2) przed innymi organami państwowymi oraz przed innymi podmiotami, gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw określonych w pkt 1, 3) w sprawach rozstrzygania sporów o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i organami administracji rządowej oraz między organami i podmiotami, o których mowa w pkt 2, 4) w sprawach wydawania zaświadczeń. 1. Zakres stosowania przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego został określony w komentowanym przepisie oraz w art. 2 i 3. O ile komentowany przepis oraz art. 2 określają w pozytywny sposób zakres stosowania Kodeksu, o tyle w art. 3 wskazano na postępowania wyłączone spod regulacji kodeksowej. Przepisy Kodeksu mogą być stosowane wprost lub odpowiednio w innych postępowaniach z mocy przepisów szczególnych. Dla przykładu, art. 18 ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954 ze zm.) nakazuje odpowiednie stosowanie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego w postępowaniu egzekucyjnym, jeżeli przepisy tej ustawy nie stanowią inaczej. Piotr Przybysz 11

Art. 1 Dział I. Przepisy ogólne Wspólną cechą postępowań, do których stosuje się przepisy Kodeksu, jest to, że dotyczą one przede wszystkim administracji publicznej i odnoszą się do stosowania normy administracyjnego prawa materialnego [por. M. Wierzbowski (red.), Postępowanie administracyjne ogólne, podatkowe i egzekucyjne i przed sądami administracyjnymi, Warszawa 2004, s. 9]. 2. Przepisów Kodeksu nie stosuje się do postępowania w sprawach cywilnych i karnych również wówczas, gdy sprawy te są załatwiane przez organy administracji publicznej. W sprawie dopuszczalności stosowania przepisów Kodeksu do postępowania w sprawach dyscyplinarnych zob. uwagi do art. 3. W orzecznictwie stwierdzono między innymi, że: 1) roszczenie właściciela samochodu przeciwko PZU o zastosowanie dwudziestoprocentowej obniżki składki z tytułu ubezpieczenia w pełnym zakresie (OC, AC, NW) ma charakter cywilnoprawny i podlega rozpoznaniu na drodze sądowej (postanowienie SN z 13 maja 1983 r., III ARN 6/83, NP 1984, nr 3, poz. 134); 2) W sprawie ogrodzeń między sąsiednimi nieruchomościami niewymagających pozwolenia ani zgłoszenia droga administracyjna jest niedopuszczalna, a spory może rozstrzygać sąd powszechny (wyrok NSA z 20 września 1999 r., IV SA 64/97, Lex nr 47822); 3) Spory co do ceny i sposobu zapłaty za nabycie lokalu od gminy mają charakter cywilnoprawny i nie mogą być rozstrzygane na drodze administracyjnej (wyrok NSA OZ w Katowicach z 17 grudnia 1998 r., SA/Ka 1039/96, OSS 1999, nr 2, poz. 47); 4) Kwestia oceny ważności i zgodności z prawem czynności cywilnoprawnych nie może być przedmiotem rozstrzygnięcia decyzji administracyjnej wobec generalnej zasady orzekania w takich sprawach przez sądy powszechne (wyrok NSA OZ w Rzeszowie z 11 kwietnia 1997 r., SA/Rz 1454/96, POP 1999, nr 3, poz. 75); 5) Sprawy z zakresu stosunków pomiędzy emitentem obligacji a ich właścicielem należą do sfery stosunków zobowiązaniowych, a minister finansów, reprezentujący Skarb Państwa, występuje tu jako podmiot stosunku cywilnoprawnego, a nie jako organ administracji państwowej; w tych sprawach minister finansów nie wydaje decyzji administracyjnych w rozumieniu art. 104 k.p.a., a rozstrzyganie sporów w tym zakresie nie należy do właściwości NSA (wyrok NSA z 28 kwietnia 1995 r., III SAB 29/94, Pr.Gosp. 1995, nr 12, s. 49); 6) Opinie o pracy, przewidziane w art. 98 Kodeksu pracy, nie są decyzjami w rozumieniu Kodeksu postępowania administracyjnego (teza trzecia wyroku NSA z 20 lipca 1981 r., SA 1163/81, OSPiKA 1982, nr 9 10, poz. 169); 7) Zgoda na zamianę lokalu zakładowego, wyrażana przez zakład pracy będący dysponentem takiego lokalu, nie jest wyrażana w formie decyzji administra- 12 www.lexisnexis.pl

Rozdział 1. Zakres obowiązywania Art. 1 cyjnej w rozumieniu art. 104 k.p.a., lecz jest oświadczeniem woli w rozumieniu przepisów prawa cywilnego (postanowienie NSA z 20 lipca 1989 r., I SA 846/89, ONSA 1989, nr 2, poz. 76; zob. także wyrok NSA OZ w Krakowie z 12 listopada 1992 r., SA/Kr 1317/92, ONSA 1993, nr 3, poz. 70); 8) Sprawy o należność za nielegalnie pobraną energię elektryczną należą do drogi sądowej (uchwała SN z 20 stycznia 1978 r., III CZP 99/77, OSNCP 1978, nr 5 6, poz. 93); 9) Stosownie do art. 39 w związku z art. 38 ust. 1 ustawy z 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz.U. Nr 31, poz. 214 ze zm., obecnie tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 86, poz. 953 ze zm.), spory o roszczenia urzędników państwowych na tle wygaśnięcia stosunku pracy rozpatrywane są w trybie określonym w Kodeksie pracy, nie zaś w drodze odwołania do kierownika organu nadrzędnego nad zakładem pracy, w którym urzędnik był zatrudniony (teza druga wyroku NSA z 17 lutego 1993 r., II SA 92/93, ONSA 1994, nr 3, poz. 85); 10) Naliczanie odsetek od zaciągniętych kredytów mieszkaniowych, jak i od innych środków finansowych przekazanych na spółdzielcze budownictwo mieszkaniowe, nie następuje w formie decyzji administracyjnej (postanowienie NSA z 18 marca 1993 r., I SA 591/93, ONSA 1994, nr 2, poz. 67); 11) Uchwała zarządu gminy podjęta na podstawie art. 68 ust. 2 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm.), w której organ ten żąda zwrotu kwoty równej udzielonej bonifikacie, nie jest decyzją administracyjną (teza pierwsza uchwały składu pięciu sędziów NSA z 9 października 2000 r., OPK 15/00, ONSA 2001, nr 1, poz. 18); 12) Oddawanie w użytkowanie obwodów rybackich przez organy administracji publicznej odbywa się według reguł cywilnoprawnych, a nie przez jednostronne władcze rozstrzygnięcia tych organów (art. 13 ust. 3 i 5 ustawy z 18 lipca 2001 r. Prawo wodne, tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019 ze zm., obecnie tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 145) ; (postanowienie WSA w Gdańsku z 28 czerwca 2005 r., II SA/Gd 188/05, ONSAiWSA 2006, nr 2, poz. 59). 3. Pojęcie organu administracji publicznej zostało zdefiniowane w art. 5 2 pkt 3 k.p.a. Definicja ta została skonstruowana wyłącznie na potrzeby stosowania przepisów Kodeksu. Należy zwrócić uwagę, że z komentowanego przepisu wynika konieczność traktowania jako organ administracji każdego podmiotu wykonującego w sposób władczy zadania z zakresu administracji publicznej. Równocześnie jednak należy pamiętać o konieczności oddzielania od siebie dwóch sfer działania takich podmiotów będących jednostkami organizacyjnymi: zewnętrznej dotyczącej wykonywania zadań z zakresu administracji publicznej, oraz wewnętrznej Piotr Przybysz 13

Art. 1 Dział I. Przepisy ogólne dotyczącej relacji między tą jednostką organizacyjną a jej pracownikami lub członkami. Dla przykładu: 1) Oświadczenie bądź wezwanie przez Radę Okręgowej Izby Radców Prawnych do uiszczenia składki członkowskiej na rzecz samorządu radców prawnych nie jest decyzją w rozumieniu art. 1 1 pkt 1 w związku z 2 pkt 2 k.p.a. i nie podlega zaskarżeniu do sądu administracyjnego (teza pierwsza postanowienia NSA OZ we Wrocławiu z 12 czerwca 1995 r., SA/Wr 1040/95, ONSA 1996, nr 3, poz. 127; zob. także postanowienie NSA z 7 kwietnia 1988 r., IV SA 163/88, ONSA 1988, nr 2, poz. 62); 2) 1. Artykuł 1 2 pkt 2 k.p.a. ma zastosowanie w postępowaniu przed organami organizacji spółdzielczych tylko wówczas, gdy organy te rozstrzygają w drodze decyzji sprawy z zakresu administracji państwowej, spełniając funkcje zlecone. 2. Za wykonywanie funkcji zleconej nie można uznać stosowania własnych, wewnętrznych aktów spółdzielczych o charakterze ogólnym, jakim jest tzw. decyzja Zarządu CZSS»Społem«w sprawie nadania lub cofnięcia uprawnień do zajmowania stanowiska kierownika w jednostkach tej organizacji spółdzielczej (postanowienie NSA z 27 kwietnia 1983 r., II SA 660/83, ONSA 1983, nr 1, poz. 28); 3) Przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, dotyczące wydawania decyzji i zaświadczeń, nie odnoszą się do statutowej działalności organizacji społecznych, w tym do stowarzyszeń. Rozstrzygnięcia organów tych organizacji w sprawie przyjęcia obywatela w poczet członków lub wyłączenia go spośród członków nie są decyzjami w rozumieniu Kodeksu postępowania administracyjnego, a tym samym nie podlegają kontroli Naczelnego Sądu Administracyjnego (teza pierwsza postanowienia NSA z 20 listopada 1981 r., II SA 848/81, ONSA 1981, nr 2, poz. 118); 4) Rozstrzygnięcia Naczelnej Rady Łowieckiej i Wojewódzkiej Rady Łowieckiej o wykluczeniu Koła Łowieckiego ze Zrzeszenia»Polski Związek Łowiecki«z mocy 31 ust. 1 pkt 3 Statutu Zrzeszenia»Polski Związek Łowiecki«( ), jako mieszczące się w zakresie wewnętrznej działalności statutowej Zrzeszenia»Polski Związek Łowiecki«, nie stanowią decyzji administracyjnych w rozumieniu art. 104 k.p.a. i nie podlegają kontroli Naczelnego Sądu Administracyjnego (postanowienie NSA z 9 listopada 1988 r., II SA 1288/88, ONSA 1988, nr 2, poz. 89). 4. Pojęcie sprawy indywidualnej nie ma samodzielnego znaczenia prawnego. Pojęcie to oznacza sprawę dotyczącą indywidualnie oznaczonego podmiotu w konkretnie określonej sprawie. Tak rozumiana sprawa może być przedmiotem zarówno postępowania przed organami administracji, jak i przedmiotem postępowania sądowego (A. Wróbel, w: M. Jaśkowska, A. Wróbel, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Kraków 2005, s. 75). 14 www.lexisnexis.pl

Rozdział 1. Zakres obowiązywania Art. 1 Kompetencja do załatwiania spraw indywidualnych w drodze decyzji administracyjnej wynika nie z Kodeksu, lecz z odrębnych przepisów przyznających danemu podmiotowi lub kategorii podmiotów odpowiednie uprawnienia w określonej dziedzinie. Kompetencja ta może wynikać z przepisów o właściwości organu administracji publicznej lub z przepisów powołujących dany organ do załatwiania spraw określonego rodzaju w formie decyzji administracyjnej albo z porozumienia zawartego między organem administracji publicznej a innym podmiotem. W wyjątkowych przypadkach kompetencja ta może wynikać również z rozstrzygnięcia organu wyższego stopnia, na przykład wskazującego organ właściwy do załatwienia sprawy w sytuacji, gdy doszło do wyłączenia organu. Orzeczenie NSA rozstrzygające spór o właściwość lub spór kompetencyjny nie stanowi natomiast samoistnej podstawy do przyznania organowi kompetencji. Orzeczenie takie dokonuje jedynie interpretacji przepisów dotyczących kompetencji organów pozostających w sporze. 5. Podstawowe znaczenie dla wykładni komentowanego przepisu, ale też dla wykładni innych przepisów, ma pojęcie decyzji administracyjnej (w sprawie pojęcia decyzji zob. art. 104 2). Przepisy Kodeksu stosuje się bowiem w postępowaniu dotyczącym takich spraw indywidualnych, które organ administracji rozstrzyga decyzją administracyjną. Należy w tym miejscu zwrócić uwagę na określenie decyzji w art. 104 1, odsyłające do pojęcia sprawy; sprawy, w których postępowanie unormowane jest w Kodeksie, rozstrzygane są przez organ administracji decyzją. Prowadzi to do pewnych wątpliwości co do definicji decyzji. Wątpliwości te są w praktyce rozstrzygane przez Naczelny Sąd Administracyjny oraz wojewódzkie sądy administracyjne przesądzające o tym, czy w konkretnej sprawie powinna być wydana decyzja administracyjna, czy też organ administracji powinien podjąć działania korzystając z innego rodzaju prawnych form działania administracji. Dla przykładu, w orzecznictwie stwierdzono, że akty normatywne są skierowane do bliżej nieokreślonej liczby adresatów i dotyczą spraw nieindywidualnych. Rozporządzenie, jako akt normatywny, może więc podlegać wyłącznie kontroli Trybunału Konstytucyjnego pod względem zgodności z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawami, a zatem nie może stanowić przedmiotu postępowania nadzwyczajnego, unormowanego w Kodeksie, ani tym bardziej nie może być przedmiotem skargi do sądu administracyjnego (zob. wyrok NSA z 5 marca 1998 r., IV SA 964/96, Lex nr 45646). Z kolei uchwały organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego mogą być z mocy przepisów szczególnych przedmiotem skargi do sądów administracyjnych, ale nie nadaje to im charakteru decyzji administracyjnych. 6. W wielu orzeczeniach wskazano na normatywny, a nie indywidualno-konkretny charakter działań administracji: Piotr Przybysz 15

Art. 1 Dział I. Przepisy ogólne 1) Rozstrzyganie o kategorii drogi publicznej ma charakter ogólnego aktu administracyjnego, który dotyczy nieograniczonej liczby użytkowników drogi. Rozstrzyganie w tym przedmiocie nie może być więc podejmowane w formie decyzji administracyjnej (wyrok NSA OZ we Wrocławiu z 26 lipca 2002 r., II SA/Wr 1504/00, LexPolonica nr 358579); 2) Ustalenie przez organ zarządzający ruchem na drogach publicznych ( 3 pkt 5 zarządzenia Ministra Komunikacji i Ministra Spraw Wewnętrznych z 5 października 1987 r. w sprawie zarządzania ruchem na drogach publicznych, M.P. Nr 31, poz. 240) ograniczeń w korzystaniu z drogi (ulicy) nie jest decyzją administracyjną (rozstrzygnięciem w indywidualnej sprawie w rozumieniu Kodeksu postępowania administracyjnego), lecz ustanowieniem powszechnie obowiązującej normy określonego zachowania się dla wszystkich użytkowników drogi nieokreślonego kręgu potencjalnych jej użytkowników (wyrok NSA OZ w Katowicach z 11 marca 1992 r., SA/Ka 117/92, OSP 1994, nr 7, poz. 128; zob. także postanowienie NSA OZ we Wrocławiu z 21 grudnia 1987 r., SAB/Wr 26/87, ONSA 1987, nr 2, poz. 92). Należy zauważyć na marginesie, że z tego punktu widzenia znak drogowy nie jest decyzją administracyjną, ale środkiem informowania użytkowników drogi o treści owej normy; 3) Decyzja Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego w sprawie podziału na obwody łowieckie lub zmiany granic obwodów łowieckich, której podstawę stanowi art. 13 ust. 3 ustawy z 17 czerwca 1959 r. o hodowli, ochronie zwierząt łownych i prawie łowieckim (Dz.U. z 1973 r. Nr 33, poz. 197), nie jest decyzją w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego. Mimo bowiem użycia w tej ustawie pojęcia»decyzja«, chodzi w istocie o akt korygujący terenowy akt normatywny w sprawie utworzenia obwodów łowieckich, co wyłącza możliwość jego zaskarżenia do Naczelnego Sądu Administracyjnego (postanowienie NSA z 21 kwietnia 1982 r., II SA 590/82, ONSA 1982, nr 1, poz. 37); 4) Akty założenia, przekształcenia lub likwidacji szkół i tym podobnych placówek publicznych nie są decyzjami administracyjnymi w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego, lecz aktami organizacyjnymi o charakterze ogólnym (postanowienie NSA z 8 maja 1992 r., I SA 541/92, ONSA 1992, nr 3 4, poz. 87; zob. także tezę pierwszą postanowienia NSA OZ we Wrocławiu z 28 października 1983 r., SA/Wr 625/83, ONSA 1983, nr 2, poz. 94). 7. Niekiedy w orzeczeniach wskazuje się wprost na to, że określona czynność organu administracji jest czynnością materialno-techniczną. Dla przykładu: 1) Rejestracja bezrobotnego jest czynnością materialno-techniczną, nie zaś decyzją administracyjną. Dopiero gdy organ ustali, że strona nie spełnia warunków do uznania za bezrobotnego, wydaje decyzję administracyjną (teza 16 www.lexisnexis.pl

Rozdział 1. Zakres obowiązywania Art. 1 druga wyroku NSA OZ we Wrocławiu z 9 czerwca 1992 r., SA/Wr 534/92, ONSA 1993, nr 4, poz. 92); 2)»Zatrzymanie dokumentu«(art. 32 ust. 3 ustawy z 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia [obecnie tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 145, poz. 1221 ze zm.]) jest czynnością materialno-techniczną, będącą następstwem wydania decyzji o zawieszeniu praw wynikających z licencji (art. 32 ust. 1 tej ustawy); nie jest to materia podlegająca co do zasady odrębnemu rozpatrzeniu w formie decyzji administracyjnej (wyrok NSA z 20 grudnia 2001 r., II SA 3054/00, ONSA 2003, nr 1, poz. 31). Czynnikiem odróżniającym decyzje administracyjne od czynności materialno- -technicznych jest zatem konieczność dokonania w decyzji rozstrzygnięcia określonej sprawy, tj. ustalenia wiążących konsekwencji obowiązującej normy prawnej w drodze jej stosowania wobec określonych podmiotów (W. Dawidowicz, Zarys procesu administracyjnego, Warszawa 1989, s. 51). 8. W wielu orzeczeniach wskazuje się na to, że dane działanie nie jest decyzją administracyjną, nie określając przy tym jego prawnej formy działania. Tego rodzaju sformułowanie jest wystarczające dla stwierdzenia, że w danej sprawie nie stosuje się przepisów Kodeksu o wydawaniu decyzji. Dla przykładu: 1) Wezwanie kierowcy pojazdu przez organ administracji państwowej do sprawdzenia kwalifikacji na podstawie art. 82 ustawy z 1 lutego 1983 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. Nr 6, poz. 35) nie jest decyzją administracyjną (wyrok NSA z 14 czerwca 1985 r., III SA 327/85, OSPiKA 1987, nr 7 8, poz. 160); 2) Pomiędzy studentem a uczelnią wyższą, w której on studiuje, zachodzi prawny stosunek zakładowy, student podlega władztwu zakładowemu uczelni uczelnia jest zakładem administracyjnym, student zaś jego użytkownikiem. Akty prawne organów uczelni dotyczące przyznania, nieprzyznania lub cofnięcia stypendium socjalnego swemu studentowi są zatem przejawami władztwa zakładowego i stosunków zakładowych w uczelni, a nie decyzjami administracyjnymi w rozumieniu Kodeksu postępowania administracyjnego (postanowienie NSA z 16 kwietnia 1987 r., I SA 448/87, OSPiKA 1988, nr 10, poz. 223); 3) Sprawa o pokrywanie należności mieszkaniowych żołnierza samotnego w okresie odbywania przez niego czynnej służby wojskowej, określonych w art. 131 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy z 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 1992 r. Nr 4, poz. 16 ze zm., obecnie tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 461), nie jest indywidualną sprawą rozstrzyganą w drodze decyzji administracyjnej (uchwała NSA z 28 maja 2001 r., OPK 10/01, ONSA 2001, nr 4, poz. 159); Piotr Przybysz 17

Art. 1 Dział I. Przepisy ogólne 4) Rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody jest aktem administracyjnym szczególnego rodzaju, nie będącym decyzją załatwiającą sprawę indywidualną z zakresu administracji publicznej ( ) (teza pierwsza wyroku NSA z 23 września 1999 r., II SA 1429/99, Gazeta Prawna 2004, nr 121, s. 5); 5) Komunikat zamieszczony w Dzienniku Rozkazów Ministra Obrony Narodowej, informujący o pewnym stanie faktycznym, nie jest ani decyzją administracyjną, ani postanowieniem (postanowienie NSA z 11 stycznia 1995 r., II SA 1582/94, Prok.iPr. 1995, nr 7 8, poz. 65); 6) Zarządzenia i inne akty organu założycielskiego skierowane do przedsiębiorstwa państwowego nie mają charakteru decyzji administracyjnych i nie stosuje się do nich przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego (postanowienie NSA z 3 kwietnia 1994 r., IV SAB 62/93, ONSA 1995, nr 1, poz. 45; zob. także postanowienie NSA z 13 stycznia 1995 r., II SA 8/95, ONSA 1996, nr 1, poz. 30); 7) Postępowanie Głównej Komisji do Badania Wypadków Lotniczych nie jest postępowaniem administracyjnym w sprawie z zakresu komunikacji, w którego toku mogłoby zapaść rozstrzygnięcie w formie decyzji administracyjnej (teza druga postanowienia NSA z 27 lutego 1991 r., II SA 84/91, ONSA 1992, nr 3 4, poz. 56); 8) Odpowiedź na krytykę prasową nie jest decyzją administracyjną, gdyż nie rozstrzyga co do istoty sprawy indywidualnej, ani nie kończy jej w danej instancji (teza pierwsza postanowienia NSA z 19 lipca 1988 r., I SA 500/88, OSP 1990, nr 7, poz. 285); 9) Zlecenie czy też odmowa zlecenia wykonania funkcji administracyjnych jednostkom spoza systemu organów administracji nie następuje w formie decyzji. Jednostce, której odmówiono zlecenia określonych funkcji administracyjnych (na co zezwala wyraźne upoważnienie ustawowe), przysługuje tylko tryb skargowy przewidziany w art. 221 i n. k.p.a. (postanowienie NSA z 10 listopada 1992 r., II SA 2068/92, ONSA 1993, nr 3, poz. 69; zob. także tezę pierwszą postanowienia NSA OZ w Łodzi z 4 listopada 1994 r., SA/Ł 1892/94, ONSA 1995, nr 4, poz. 168); 10) O przywróceniu pasa drogowego drogi wewnętrznej do stanu poprzedniego, w razie jego samowolnego naruszenia [art. 36 ustawy z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (obecnie tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 19, poz. 115 ze zm.), nie orzeka się w drodze decyzji administracyjnej (uchwała składu pięciu sędziów NSA z 21 października 2002 r., OPK 28/02, MoP 2002, nr 22, s. 1011]; 11) Nadanie numeru porządkowego nieruchomości na podstawie rozporządzenia Ministra Gospodarki Komunalnej z 25 czerwca 1968 r. w sprawie numeracji nieruchomości (Dz.U. Nr 23, poz. 151) nie podlega załatwieniu w formie decyzji administracyjnej, lecz w formie czynności z zakresu administracji publicznej 18 www.lexisnexis.pl

Rozdział 1. Zakres obowiązywania Art. 1 (wyrok NSA OZ w Białymstoku z 18 stycznia 2002 r., SA/Bk 1074/01, ONSA 2003, nr 2, poz. 65); 12) Prawo realizacji zadań finansowych ze środków publicznych, przysługujące ogółowi podmiotów, o których mowa w art. 25 ust. 1 ustawy z 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych, nie stanowi uprawnienia, o którym orzeka się w drodze decyzji administracyjnej lub które wynikałoby z przepisów prawa w rozumieniu art. 16 ust. 1 pkt 1 lub 4 ustawy o NSA (postanowienie NSA z 6 czerwca 2001 r., III SAB 23/01, Prz.Pod. 2002, nr 3, poz. 63); 13) Ustalenie okresu wysługi lat funkcjonariusza Straży Granicznej nie jest przedmiotem odrębnej decyzji administracyjnej (wyrok NSA z 23 kwietnia 2002 r., II SA 3655/01, Pr.Pracy 2002, nr 10, poz. 38); 14) Wezwanie podmiotu kontrolowanego do usunięcia uchybień (art. 22 ust. 6 ustawy z 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej Dz.U. z 1988 r. Nr 41, poz. 324 ze zm.), dokonane w wyniku kontroli, jest jedynie aktem postępowania kontrolnego; dopiero niezastosowanie się do takiego wezwania stanowi przesłankę do wydania w trybie procesowym decyzji administracyjnej (art. 104 k.p.a.), rozstrzygającej o cofnięciu koncesji albo o ograniczeniu jej zakresu (art. 22a ust. 1 ustawy) (postanowienie NSA z 25 stycznia 1995 r., II SA 1736/93, ONSA 1996, nr 1, poz. 33); 15) Stosunek służbowy strażaka Państwowej Straży Pożarnej jest administracyjnym stosunkiem służbowym ( ) ; w razie rozwiązania takiego stosunku podstawą do wydania świadectwa służby nie jest art. 97 Kodeksu pracy, lecz art. 217 k.p.a. dotyczący zaświadczeń; świadectwo takie nie jest decyzją administracyjną w rozumieniu art. 104 lub 105 k.p.a. i nie może być przedmiotem skargi do sądu administracyjnego (postanowienie NSA z 29 stycznia 1993 r., II SA 2468/92 i II SA 2469/92, ONSA 1994, nr 2, poz. 58). 9. Szczególnej uwagi wymaga kwestia wydawania ocen kwalifikacyjnych i temu podobnych fachowych opinii. Niewątpliwie ocena jest rozstrzygnięciem co do istnienia określonego stanu faktycznego, ale ocena jest oświadczeniem wiedzy, a nie oświadczeniem woli, i nie powoduje bezpośrednio zmiany sytuacji prawnej zainteresowanej osoby. Z tego powodu ocena nie może być uznana za decyzję administracyjną. Dla przykładu: 1) Orzeczenia (opinie) o jakości towaru, wydawane przez rzeczoznawców do spraw jakości mięsa i wędlin, a także orzeczenia branżowej komisji do spraw jakości mięsa, nie są decyzjami administracyjnymi w rozumieniu art. 104 lub 105 k.p.a. i nie mogą być przedmiotem skargi do Naczelnego Sądu Administracyjnego (postanowienie NSA z 26 marca 1987 r., II SA 528/87, ONSA 1987, nr 1, poz. 25); 2) Zamieszczenie przez urząd probierczy, na przedstawionej mu do kontroli bransoletce, cechy co do zawartości złota nie jest decyzją w rozumieniu Piotr Przybysz 19

Art. 1 Dział I. Przepisy ogólne art. 104 k.p.a. (wyrok SN Izba Cywilna i Administracyjna z 3 września 1986 r., I CR 124/86, OSPiKA 1987, nr 11 12, poz. 224); 3) Kwestie dotyczące legalności dokumentacji lekarskiej, sporządzonej przez placówki służby zdrowia, jak również diagnozowanie schorzeń nie następuje w drodze decyzji administracyjnych w rozumieniu art. 104 k.p.a. ani w innych formach aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej ( ) (postanowienie NSA z 19 sierpnia 1996 r., I SA 993/96, LexPolonica nr 329054). Odmiennie należy oceniać sytuacje, gdy ocena jest dowodem, na podstawie którego zostaje wydana decyzja administracyjna. Tak więc w orzecznictwie sądów administracyjnych odróżnia się dokonywanie oceny, na przykład co do zakresu wiedzy osoby egzaminowanej, od opartego na tej ocenie rozstrzygnięcia w sprawie praw lub obowiązków osoby ocenianej, uznając postępowanie egzaminacyjne za indywidualną sprawę administracyjną w rozumieniu art. 1 pkt 1 k.p.a. W ramach tego postępowania dochodzi do dokonywania ocen stanowiących element postępowania wyjaśniającego. Dla przykładu: 1) Uchwała komisji egzaminacyjnej do spraw aplikacji radcowskiej przy Ministrze Sprawiedliwości w sprawie ustalenia wyniku egzaminu konkursowego na aplikację radcowską jest decyzją administracyjną (por. np. wyrok WSA w Warszawie z 20 marca 2007 r., VI SA/Wa 42/07, Lex nr 335185, oraz wyrok WSA w Warszawie z 28 marca 2007 r., VI SA/Wa 45/07, Lex nr 334873). Kontrola Ministra Sprawiedliwości uchwał komisji egzaminacyjnych, prowadzona w trybie art. 33 10 ust. 2 ustawy o radcach prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 10, poz. 65 ze zm.), powinna polegać na ocenie prawidłowości ustalenia wyniku egzaminu. Minister Sprawiedliwości powinien zweryfikować: po pierwsze prawidłowość sformułowania pytań egzaminacyjnych oraz odpowiedzi podanych w kluczu, po drugie prawidłowość odpowiedzi wskazanych przez kandydata, po trzecie prawidłowość zastosowanych procedur egzaminacyjnych (zob. wyrok NSA z 17 marca 2008 r., II GSK 473/07, LexPolonica nr 1969750). Wymagania, jakie powinny spełniać pytania egzaminacyjne, określono w przepisach ustawy o radcach prawnych. Jeżeli sąd administracyjny dojdzie do wniosku, że Minister Sprawiedliwości w sposób wadliwy ocenił poprawność pytania egzaminacyjnego, to powinien uchylić decyzję Ministra jako wydaną z naruszeniem prawa materialnego, o ile naruszenie to miało wpływ na wynik sprawy (zob. wyrok NSA z 26 stycznia 2011 r., II GSK 133/10, LexPolonica nr 2459534); 2) Orzeczenie o jakości towarów, wydawane przez właściwe organy na podstawie art. 3 ust. 1 pkt 3 ustawy z 30 czerwca 1970 r. o Państwowej Inspekcji Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych (Dz.U. Nr 16, poz. 137 ze zm.), wykazuje cechy upodabniające je do fachowych opinii (na przykład orzeczeń lekarskich). Oparte natomiast na nim jako na dowodzie rozstrzygnięcia o cha- 20 www.lexisnexis.pl

Rozdział 1. Zakres obowiązywania Art. 1 rakterze konstytutywnym, o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 9 tej ustawy, mają charakter decyzji administracyjnych, wywołują bowiem bezpośrednio określone skutki prawne w konkretnej sprawie indywidualnej w drodze jednostronnego rozstrzygnięcia na podstawie przepisów powszechnie obowiązujących, przy czym w sprawie tej organu rozstrzygającego nie łączy stosunek nadrzędności organizacyjnej z adresatami takiego rozstrzygnięcia (wyrok NSA z 5 października 1982 r., II SA 969/82, ONSA 1982, nr 2, poz. 94); 3) Uzyskanie świadectwa jakości handlowej towaru nie jest samo w sobie sprawą administracyjną w rozumieniu przepisów, której załatwienie wymaga wydania decyzji. Jest to procedura kontrolna, kończąca się wydaniem świadectwa jakości, który to dokument podlega ocenie celnej w ramach wykonywanej kontroli celnej (teza pierwsza postanowienia NSA z 25 czerwca 2002 r., IV SA 473/00, LexPolonica nr 357175). 10. W orzecznictwie oraz literaturze zwraca się uwagę na to, że nie można domniemywać formy decyzji dla czynności poprzedzających zawarcie przez organ administracji umowy cywilnoprawnej. Jeżeli przepisy prawa nie wskazują na podejmowanie takich czynności w formie decyzji, to czynności takie można zakwalifikować jako np. czynności materialno-techniczne. Przyjmuje się np., że zawiadomienie o treści uchwały rady gminy w sprawie zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego jest pismem urzędowym zawierającym oświadczenie woli danej gminy, a nie decyzją lub postanowieniem (zob. W. Chróścielewski, J.P. Tarno, Elementy administracyjnoprawne najmu lokali mieszkalnych oraz dodatki mieszkaniowe, Sam.Teryt. 1995, nr 9, s. 62 i n.). Należy podkreślić w tym miejscu, że rozstrzygnięcie o tym, czy i z kim gmina zawrze umowę najmu lokalu komunalnego, nie jest aktem lub czynnością z zakresu administracji publicznej podlegającą kontroli sądów administracyjnych (uchwała składu siedmiu sędziów SN z 5 listopada 1997 r., III ZP 37/97, OSNAPiUS 1998, nr 7, poz. 200). 11. Określając w sposób ogólny cechy charakterystyczne spraw, w których są wydawane decyzje, należy stwierdzić, że są to: 1) sprawy dotyczące konkretnego podmiotu i konkretnej sytuacji (sprawy dotyczące sytuacji prawnej określonego podmiotu); z wyłączenia zawartego w art. 3 3 wynika, że są to jedynie sprawy między organem administracji a podmiotem, który nie jest organizacyjnie (służbowo) podporządkowany temu organowi; 2) należące do właściwości organów administracji publicznej oraz 3) w których jest stosowana w sposób władczy norma administracyjnego prawa materialnego (sytuacja prawna określonego podmiotu jest określana w sposób jednostronny przez organ administracji). 12. W orzecznictwie wskazano na administracyjny charakter sprawy i wynikającą stąd konieczność rozstrzygania decyzją różnego rodzaju spraw: Piotr Przybysz 21

Art. 1 Dział I. Przepisy ogólne 1) Przyznanie lub odmowa przyznania zasiłku osobie czasowo pozostającej bez pracy jest decyzją administracyjną; jest to bowiem rozstrzygnięcie sprawy administracyjnej aktem jednostronnym, skierowanym na zewnątrz i regulującym uprawnienia indywidualne (teza pierwsza wyroku NSA OZ we Wrocławiu z 8 lutego 1983 r., SA/Wr 559/82, ONSA 1983, nr 1, poz. 3); 2) Sprawa o opłacanie składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, o której mowa w art. 31b ust. 3 ustawy z 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 1998 r. Nr 64, poz. 414 ze zm.), jest rozstrzygana w formie decyzji (uchwała składu siedmiu sędziów NSA z 16 września 2002 r., OPS 6/02, ONSA 2003, nr 2, poz. 41); 3) Decyzją administracyjną nie jest protokół o ustaleniu szkody, ale rozstrzygnięcie w rozumieniu art. 104 1 k.p.a. o ustaleniu wysokości odszkodowania lub odmowie przyznania odszkodowania za szkodę łowiecką (teza pierwsza wyroku NSA OZ we Wrocławiu z 5 lipca 1985 r., SA/Wr 424/85, GAP 1986, nr 12, s. 46); 4) Organ udzielający dotacji budżetowej na rzecz konkretnych podmiotów występuje w charakterze nadrzędnym wobec beneficjenta i załatwia sprawę w formie decyzji administracyjnej (teza pierwsza postanowienia SN z 18 października 2002 r., V CK 281/02, LexPolonica nr 402238; zob. także wyrok NSA z 27 października 1998 r., III SA 1485/97, ONSA 1999, nr 3, poz. 94, oraz postanowienie NSA OZ we Wrocławiu z 3 grudnia 1987 r., SAB/Wr 8/87, ONSA 1989, nr 1, poz. 4); 5) Rozstrzygnięcia Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w sprawie dofinansowania z funduszy unijnych mają charakter decyzji administracyjnej i jako takie podlegają kontroli sądów administracyjnych (uchwała składu siedmiu sędziów NSA z 22 lutego 2007 r., II GPS 3/06, Rzeczpospolita 2007, nr 46, s. C1); 6) Starosta, rozstrzygając o przyznaniu lub odmowie przyznania stypendium unijnego, musi wydać decyzję administracyjną. Nie może poprzestać na piśmie informującym zainteresowanego o sposobie załatwienia wniosku (wyrok WSA w Olsztynie z 13 grudnia 2006 r., SA/Ol 119/06, Gazeta Prawna 2007, nr 2, s. A4); 7) Zlecenie na przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze ma walor decyzji administracyjnej w rozumieniu art. 109 ust. 1 i 6 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 ze zm.); (wyrok NSA z 18 maja 2011 r., II GSK 528/10, LexPolonica nr 2551419); 8) 1. Udzielanie upoważnień do wykonywania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy chociaż należy do organów inspekcji sanitarnej nie stanowi sprawy indywidualnej rozstrzyganej w drodze decyzji administracyjnej w rozumieniu art. 1 1 pkt 1 k.p.a. Udzielane upo- 22 www.lexisnexis.pl

Rozdział 1. Zakres obowiązywania Art. 1 ważnienia z powołanych przyczyn nie mogą również być przedmiotem wydawanego w toku postępowania administracyjnego postanowienia i nie stanowią też innego niż decyzja lub postanowienie aktu lub czynności, o jakich mowa w art. 16 ust. 1 pkt 4 ustawy o NSA. 2. Upoważnienie do wykonywania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w żadnym razie nie ma charakteru zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej. Upoważnienie w istocie sprowadza się do oświadczenia woli państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego, nie ma więc publicznoprawnego, lecz cywilnoprawny charakter i odmowa upoważnienia poza drogą cywilną może być rozpatrywana tylko w ramach skargi obywatelskiej (art. 227 k.p.a.) (wyrok NSA z 16 lipca 1998 r., I SA 254/98, Lex nr 45660); Postępowanie komunalizacyjne jest postępowaniem administracyjnym, do którego mają zastosowanie przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego (wyrok NSA z 19 lutego 1998 r., I SA 1269/97, Lex nr 45071); 9) Sprawy o roszczenia wynikające ze stosunku służbowego zawodowych żołnierzy nie są sprawami pracowniczymi ani cywilnymi w rozumieniu k.p.c., lecz sprawami administracyjnymi (postanowienie SN z 7 sierpnia 1996 r., III PO 12/96, OSNAP 1997, nr 7, poz. 120); 10) Uchwały organów samorządu adwokackiego w sprawie przeniesienia siedziby wykonywania zawodu adwokata do innej miejscowości, zarówno w zespole adwokackim, jak i indywidualnie, mają charakter decyzji administracyjnych w rozumieniu art. 1 2 pkt 2 w zw. z art. 1 1 pkt 1 k.p.a. ( ) (teza pierwsza wyroku NSA z 10 czerwca 1994 r., II SA 237/94, ONSA 1995, nr 3, poz. 111; zob. także wyrok NSA z 7 stycznia 1999 r., II SA 1612/98, Lex nr 46710); 11) Kierownik Urzędu Stanu Cywilnego, odmawiając wpisania imienia»sonia«do aktu urodzenia córki skarżącego, powinien był tej odmowie nadać postać decyzji administracyjnej (teza pierwsza wyroku NSA z 14 czerwca 1983 r., SAB/Wr 6/83 Gazeta Prawnicza 1983, nr 24, s. 2); 12) W orzecznictwie sądów administracyjnych istnieje utrwalony pogląd, że uchwała komisji kwalifikacyjnej w sprawie przyjęcia na aplikację notarialną stanowi jednostronny, władczy akt rozstrzygający indywidualną sprawę z zakresu administracji publicznej, podlegający kontroli w trybie administracyjnego postępowania odwoławczego i zaskarżeniu do sądu administracyjnego (teza pierwsza wyroku NSA z 3 listopada 1999 r., II SA 542/99, Lex nr 46698; teza pierwsza uchwały NSA z 9 marca 1999 r., II SA 1537/98, LexPolonica nr 344306; wyrok NSA z 4 marca 1999 r., II SA 1537/98, Rejent 2000, nr 1, s. 167; zob. także postanowienie SN z 10 stycznia 2001 r., III RN 71/00, OSNAPiUS 2001, nr 17, poz. 526, w którym sformułowano analogiczną tezę w sprawie przyjęcia na aplikację radcowską); Piotr Przybysz 23

Art. 1 Dział I. Przepisy ogólne 13) ( ) Odmowa wydania świadectwa kwalifikacyjnego uprawniającego do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych, jako rozstrzygnięcie dotyczące sfery konstytucyjnego, obywatelskiego prawa do wykonywania zawodu, wymaga zachowania formy decyzji administracyjnej w celu umożliwienia kontroli sądowej tego typu rozstrzygnięcia (wyrok NSA z 19 listopada 1998 r., II SA 993/98, LexPolonica nr 349274); 14) Sprawa przyznania równoważnika mieszkaniowego żołnierzowi zawodowemu jest indywidualną sprawą administracyjną, która powinna być załatwiona w drodze decyzji administracyjnej na zasadach i w trybie określonym w przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego (wyrok SN z 9 lutego 2001 r., III RN 68/00, OSNAPiUS 2001, nr 18, poz. 548); 15) Orzeczenia wydawane w postępowaniu przed zespołami do spraw orzekania o stopniu niepełnosprawności są decyzjami w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego ( ) (postanowienie NSA z 7 lutego 2001 r., I SA 2585/00, OSP 2002, nr 1, poz. 11); 16) Powiatowe i okręgowe wojskowe komisje lekarskie, powołane na podstawie art. 26 ust. 1 w związku z art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy z 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (obecnie Dz.U. z 2012 r., poz. 461) do określania zdolności poborowych do służby wojskowej, są w rozumieniu tych przepisów oraz przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego organami administracji państwowej, a orzeczenia tych komisji o uznaniu poborowego za zdolnego do służby wojskowej i ustaleniu kategorii tej zdolności są decyzjami administracyjnymi w rozumieniu art. 1 1 pkt 1 k.p.a. ( ) (wyrok NSA z 28 lipca 2000 r., III SA 774/00, Lex nr 47320; zob. także tezę pierwszą wyroku NSA z 10 lutego 1999 r., I SA 2114/97, Lex nr 47973; wyrok NSA OZ we Wrocławiu z 28 października 1992 r., SA/Wr 841/92, ONSA 1994, nr 1, poz. 23); 17) Pismo dyrektora wydziału infrastruktury społecznej urzędu wojewódzkiego skierowane do zainteresowanej osoby, zawiadamiające o utrzymaniu w mocy decyzji dyrektora szkoły publicznej o skreśleniu z listy uczniów na podstawie art. 39 ust. 2 ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. Nr 95, poz. 425 ze zm.,obecnie tekst jedn. Dz.U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.) stanowi decyzję administracyjną w rozumieniu art. 107 1 k.p.a. (postanowienie SN z 29 marca 1994 r., III ARN 12/94, OSNAPiUS 1994, nr 3, poz. 35); 18) Orzeczenie Komisji Papierów Wartościowych o skreśleniu maklera z listy maklerów lub o zawieszeniu uprawnień maklerskich, podjęte na podstawie art. 16 2 i 3 ustawy z 22 marca 1991 r. Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych (Dz.U. Nr 35, poz. 155 ze zm.), jest decyzją administracyjną, podlegającą kontroli Naczelnego Sądu Administracyjnego (wyrok składu siedmiu sędziów SN z 21 października 1993 r., III AZP 14/93, OSNCP 1994, nr 3, poz. 51); 24 www.lexisnexis.pl