Praca na konkurs pt. Lekcje, jakich nie było! Autor: Helena Pupiec
Scenariusz lekcji języka polskiego do realizacji w klasie pierwszej liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum. Temat lekcji: Motyw wieży Babel w literaturze i sztuce lub Uniwersalny charakter biblijnego motywu wieży Babel. Czas realizacji: 2 godz. lekcyjne Ścieżka edukacyjna: czytelniczo-medialna Lekcja ma uświadomić uczniom, że motyw wieży Babel jest stale obecny w naszej kulturze. Jest on wykorzystywany przez artystów, zarówno przez poetów, jak i malarzy. Metody: praca w grupach, praca zbiorowa, drama Cele operacyjne: kształcenie umiejętności analizy i interpretacji różnych tekstów kultury, kształcenie umiejętności sprawnego wypowiadania się, pobudzanie uczniów do aktywności poprzez improwizację znanych im z autopsji sytuacji, kształcenie umiejętności krytycznego oceniania zjawisk zachodzących we współczesnym świecie. Środki dydaktyczne: 1. Stanisław Rosiek, Jolanta Maćkiewicz, Zbigniew Majchrowski Między tekstami. Język polski, podręcznik do liceum i technikum, część 1, Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe, Gdańsk 2002, 2. reprodukcje obrazów: a) Pietera Bruegela Wieża Babel b) Budowa wieży Babel. Ilustracja z czternastowiecznego rękopisu (patrz: podręcznik Między tekstami str. 28), 3. arkusze papieru, pisaki. Lp. Czynności nauczyciela Wiadomości
1. Czynności organizacyjne 2. Nawiązanie do tematu lekcji: Nauczyciel zapowiada, że na dzisiejszej lekcji uczniowie poznają wiersz współczesnej poetki Wisławy Szymborskiej Na wieży Babel. Prowokuje uczniów do zaprezentowania ich wiedzy o autorce. Wykorzystuje notatkę biograficzną zamieszczoną w podręczniku na str. 30. Zna fakty z życia i twórczości poetki. Potrafi ocenić znaną sobie poezję Wisławy Szymborskiej.
3. Przygotowanie do analizy tekstu wiersza zamieszczonego w podręczniku na str. 30: a) wykorzystanie informacji o wieży Babel przez zapoznanie się z biblijnym opisem (Ks. Rodz. 11, 1-9), zamieszczonym w podręczniku na str. 28, b) wzbogacenie wiedzy poprzez zaprezentowanie obrazu Pietera Bruegela Wież Babela i ilustracji ze str. 28 podręcznika, c) ćwiczenie czytania ze zrozumieniem tekstu Jerzego Stempowskiego W dolinie Dniestru, zamieszczonego na str. 29 podręcznika, d) poszukiwanie podobieństw pomiędzy biblijnym wydarzeniem a tym, co dzieje się we współczesnym świecie. Praca w grupach (sporządzanie mapy mentalnej). - wie, skąd pochodzi różnorodność języków - rozumie, dlaczego Bóg ukarał budujących wieżę - poznaje obecność biblijnego motywu w innych tekstach kultury - prezentuje wiedzę o różnorodności odmian języka polskiego - wie, jakie niebezpieczeństwa pociąga za sobą współczesna wieża Babel - dostrzega zależność pomiędzy biblijnym wydarzeniem a kształtem obecnego świata - potrafi opisać przedstawiony obraz - umie odpowiedzieć na pytania zamieszczone na str. 29 - dostrzega związek pomiędzy biblijnym wydarzeniem a zjawiskami występującymi we współczesnym świecie
e) Ilustracja za pomocą mapy wniosków uczniów i zapisanie ich na tablicy. Skutki budowania wieży Babel (propozycja mapy mentalnej) W świecie: W życiu ludzi: - wojny - nieczułość - broń atomowa - obcość - terroryzm - agresja - głód - brak tolerancji - degradacja - niezrozumienie środowiska 4. Lektura i analiza wiersza Na wieży Babel. a) ilustracja sytuacji lirycznej w formie wykresu 5. Przywołanie znanych z własnych doświadczeń sytuacji odpowiadających poruszanej problematyce. Drama. 6. Ocena aktywności uczniów, umiejętności wysuwania trafnych wniosków. - wie, że wiersz przypomina wieżę Babel, gdyż: a) nie są spełnione warunki rozmowy b) stawiane pytania nie korespondują z odpowiedziami - wie, jaki to typ liryki i jaki to typ obrazowania - dostrzega kontynuację problemu znanego z początkowej części lekcji - wskazuje bohatera lirycznego - opisuje przedstawioną sytuację - nazywa przeżycia bohaterów To, nie jest rozmowa, gdyż: On Ona - mówią, ale nie rozmawiają - nie rozumieją się - są sobie dalecy - są obojętni - nie zależy im na sobie Istna wieża Babel
7. Zadanie domowe będące przedłużeniem rozważań związanych z przesłaniem wiersza. - potrafi wyciągnąć wnioski z lekcji i zapisać je w formie rozważań na prezentowany temat - potrafi odpowiedzieć na pytania zamieszczone pod tekstem wiersza w podręczniku na stronie 30 - próbuje odpowiedzieć na pytania dla maturzysty (str. 30) Terminy i pojęcia: Babel hebr. pomieszanie typ obrazowania realistyczne, naśladujące rzeczywistość typ liryki liryka sytuacyjna, zwana także liryką dialogu. Występuje w wierszach przypominających budową scenki dramatyczne. Sytuacja jest w nich elementem świata przedstawionego. Podmiot liryczny chowa się w cień, dopuszcza do głosu bohaterów. Dlatego lirykę sytuacyjną nazywa się także liryką dialogu, a monolog liryczny w niej zastosowany jest monologiem udramatyzowanym. Liryka sytuacyjna jest najbardziej zobiektywizowanym rodzajem poezji. Bibliografia : 1. Wielcy malarze. Ich życie, inspiracje i dzieło. Bruegel Starszy. Nr 56 2. Stanisław Bortnowski. Nowe spory. Nowe scenariusze.warszawa 2001 3. Bolesław Niemierko. Między oceną szkolną, a dydaktyką. Warszawa 1997
4. Barbara Matusiak. Drama na lekcjach j. polskiego w szkole średniej Warszawa 1998 5. Stanisław Jaworski Podręczny słownik terminów literackich Kraków 2001