Prawo autorskie. Zmiany w 2015 i 2016 roku

Prawo autorskie Zmiany w 2015 i 2016 roku Nowe przepisy dla instytucji kultury, budżetówki i firm prywatnych Prawo autorskie w Internecie Tantiemy, organizacje zbiorowego zarządzania Rozliczanie umów autorskich z ZUS i fiskusem Wzory dokumentów Wyciąg z aktów prawnych

Autor Tomasz Król Współautorzy Mariusz Pigulski Elżbieta Młynarska-Wełpa Kierownik grupy wydawniczej Agnieszka Konopacka-Kuramochi Wydawca Agnieszka Gorczyca Redaktor Renata Kajewska Korekta Anna Marecka Druk Miller Druk Skład i łamanie Triograf, Dariusz Kołacz Nakład: 300 egz. ISBN 978-83-269-4294-5 Copyright by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Warszawa 2015 Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. ul. Łotewska 9a, 03-918 Warszawa, tel. 22 518 29 29, faks 22 617 60 10, e-mail: cok@wip.pl NIP: 526-19-92-256, KRS: 0000098264 Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie, XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, Wysokość kapitału zakładowego 200.000 zł. Publikacja Prawo autorskie. Zmiany w 2015 i 2016 roku została opracowana we współpracy z Wydawnictwem VNR Verlag für die Deutsche Wirtschaft AG z Niemiec. Prawo autorskie. Zmiany w 2015 i 2016 roku chronione są prawem autorskim. Przedruk materiałów zamieszczonych w publikacji Prawo autorskie. Zmiany w 2015 i 2016 roku oraz w innych dostępnych elementach subskrypcji bez zgody wydawcy jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. Publikacja Prawo autorskie. Zmiany w 2015 i 2016 roku została przygotowana z zachowaniem najwyższej staranności i wykorzystaniem wysokich kwalifikacji, wiedzy i doświadczenia autorów oraz konsultantów. Zaproponowane w publikacji Prawo autorskie. Zmiany w 2015 i 2016 roku oraz w innych dostępnych elementach subskrypcji wskazówki, porady i interpretacje nie mają charakteru porady prawnej. Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Publikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. W związku z powyższym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w publikacji Prawo autorskie. Zmiany w 2015 i 2016 roku lub w innych dostępnych elementach subskrypcji wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przykładów. Wydawca nie odpowiada za treść zamieszczonej reklamy; ma prawo odmówić zamieszczenia reklamy, jeżeli jej treść lub forma są sprzeczne z linią programową bądź charakterem publikacji oraz interesem Wydawnictwa Wiedza i Praktyka. Informacje o prenumeracie tel.: 22 518 29 29 e-mail: cok@wip.pl

Spis treści Wykaz aktów prawnych... 7 Wstęp... 8 Rozdział 1. Przegląd najważniejszych zmian Autor otrzyma pieniądze za wypożyczenie książki z biblioteki... 10 Internet zmienia europejskie prawo autorskie... 10 Odsłuchiwanie muzyki w bibliotece nie jest publicznym odtworzeniem... 11 Koniec przeglądów prasy bez zgody wydawnictw... 12 Organizacje zbiorowego zarządzania w 2016 roku... 13 Czekamy na uchwałę Naczelnego Sądu Administracyjnego... 14 Rozdział 2. Zmiany od 1 sierpnia 2015 r. Na czym polega obecnie ochrona artystów zestawienie zmian... 16 Zasady pobierania dodatkowego wynagrodzenia dla artystów... 27 Rozdział 3. Nowe przepisy na przełomie 2015 i 2016 roku Nowa definicja w prawie autorskim... 31 Tymczasowe zwielokrotnienie utworu... 32 Nagrania tymczasowe... 33 Artykuły na aktualne tematy polityczne... 33 Publiczne wystąpienia... 34 Przekazywanie treści dydaktycznych... 34 Użyczanie i zwielokrotnienie... 35 3

Prawo autorskie. Zmiany w 2015 i 2016 roku Prawo cytatu... 37 Parodia, pastisz, karykatura... 37 Niezamierzone włączenie... 38 Ceremonie religijne oraz oficjalne uroczystości... 38 Promocja wystaw... 38 Zasady określania i wypłaty wynagrodzenia za użyczanie egzemplarzy utworów przez biblioteki publiczne... 39 Dozwolony użytek utworów osieroconych zakres uprawnień... 41 Dozwolony użytek utworów osieroconych poszukiwanie uprawnionych... 43 Dozwolony użytek utworów osieroconych baza utworów... 44 Niektóre sposoby korzystania z utworów niedostępnych w obrocie handlowym... 46 Likwidacja wpłat na rzecz Funduszu Promocji Twórczości... 49 Uchylenie sankcji za brak wpłat na Fundusz Promocji Kultury... 49 Pierwsze wydania oraz wydania naukowe i krytyczne... 50 Rozdział 4. Zmiany w oskładkowaniu umów zlecenia od 1 stycznia 2016 r. Próg minimalnego wynagrodzenia... 51 Ubezpieczony nie poinformuje, ZUS zawiadomi po czasie... 52 Zgłoszenie okaże się błędne niezbędna korekta... 53 Oświadczenia od zleceniobiorców w 2016 roku... 54 Rozdział 5. Umowy autorskie w orzecznictwie Sądu Najwyższego Co nie jest umową o dzieło... 56 Czym umowa o dzieło różni sie od umowy zlecenia... 57 Test wad fizycznych... 58 Wykłady szkoleniowe... 59 4

Rozdział 6. Wynagrodzenie z tytułu praw autorskich Spis treści Porównanie kosztów pracowniczych i kosztów podwyższonych, przy założeniu, że przychód stanowiący podstawę odliczenia kosztów uzyskania przychodu wynosi 2.000 zł... 61 Co jest przedmiotem prawa autorskiego... 62 Twórca jest podmiotem prawa autorskiego... 63 Kilku autorów jednego dzieła... 64 Świadczenie pracy twórczej musi wynikać z umowy o pracę... 64 Zapisy dotyczące rozgraniczenia wynagrodzenia za pracę twórczą i pracę pozostałą w umowie o pracę... 65 Informacja, w jaki sposób rozliczyć umowę o dzieło, obliczając od kwoty brutto do kwoty netto wysokość zaliczki na podatek dochodowy... 68 Koszty uzyskania przychodów przy umowach o dzieło... 71 Powstanie i nabycie prawa do utworów pracowniczych zgodnie z art. 12 i 13 ustawy o prawie autorskim... 74 Zadania służbowe objęte prawem autorskim... 77 W jaki sposób skorygować rozliczenie umowy o dzieło jako umowy zlecenia... 79 Jak podpisać umowę o dzieło na prace twórcze, której nie podważy ZUS... 85 Oskładkowanie umów zlecenia od 2016 roku... 90 Umowa zlecenia z odpłatnością określoną w sposób inny niż kwotowy... 92 Rozdział 7. Wzór umowy o dzieło wraz z przeniesieniem praw autorskich... 94 Rozdział 8. Akty prawne opublikowane w 2015 roku Ustawa z 15 maja 2015 r. o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2015 r. poz. 994)... 107 5

Prawo autorskie. Zmiany w 2015 i 2016 roku Ustawa z 11 września 2015 r. o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy o grach hazardowych (Dz.U. z 2015 r. poz. 1639)... 112 Rozporządzenie ministra kultury i dziedzictwa narodowego z 11 września 2015 r. w sprawie pobierania i wypłaty dodatkowego wynagrodzenia należnego artystom wykonawcom od producenta fonogramu oraz wyznaczenia w drodze konkursu organizacji zbiorowego zarządzania uprawnionej do pobierania i wypłaty tego wynagrodzenia (Dz.U. z 2015 r. poz. 1572)... 131 Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.) wyciąg... 137 6

Wykaz aktów prawnych Ustawa z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2006 r. nr 90, poz. 631 ze zm.) Ustawa z 15 maja 2015 r. o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2015 r. poz. 994) Ustawa z 11 września 2015 r. o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy o grach hazardowych (Dz.U.) Rozporządzenie ministra kultury i dziedzictwa narodowego z 11 września 2015 r. w sprawie pobierania i wypłaty dodatkowego wynagrodzenia należnego artystom wykonawcom od producenta fonogramu oraz wyznaczenia w drodze konkursu organizacji zbiorowego zarządzania uprawnionej do pobierania i wypłaty tego wynagrodzenia (Dz.U. z 2015 r. poz. 1572) Ustawa z 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 1620 ze zm.) Ustawa z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 2004 r. nr 256, poz. 2572 ze zm.) 7

Wstęp Wchodząca na przełomie 2015 i 2016 roku nowelizacja ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych wdraża do polskiego prawa wiele rozwiązań wynikających z prawa europejskiego. Ustawodawca uwzględnił: dyrektywę 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym (Dz.Urz. WE L 167 z 22.06.2001 r., s. 10; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 17, t. 1, s. 230), dyrektywę 2006/115/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 12 grudnia 2006 r. w sprawie prawa najmu i użyczenia oraz niektórych praw pokrewnych prawu autorskiemu w zakresie własności intelektualnej (wersja ujednolicona) (Dz.Urz. UE L 376 z 27.12.2006 r., s. 28) dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/28/UE z 25 października 2012 r. w sprawie niektórych dozwolonych sposobów korzystania z utworów osieroconych (Dz.Urz. UE L 299 z 27.10.2012 r., s. 5). Zmiany są istotne zarówno dla firm, jak i instytucji sektora publicznego. Nowelizacja dotyczy m.in. instytucji oświatowych, uczelni, instytutów badawczych, instytutów naukowych PAN, bibliotek, muzeów, archiwów, instytucji kultury. Ustawodawca wprowadził szeroką definicję instytucji oświatowej. Uregulował korzystanie z utworów osieroconych oraz dzieł niedostępnych w obrocie handlowym. Nowością jest wprowadzenia wynagrodzenia z tytułu użyczania egzemplarzy utworów przez biblioteki publiczne. Doprecyzowano przepisy o użytku informacyjnym, które ograniczają prawa posiadaczy praw autorskich ze względu na interes społeczny polegający na dostępie do informacji. W zakresie dostępu do szeroko rozumianej informacji nastąpiło jego rozszerzenie na wszystkie podmioty prawa w kilku sytuacjach korzystne zasady prawa autorskiego przysługiwały tylko profesjonalnym mediom. Duże ułatwienia otrzymały instytucje edukacyjne, które obecnie mogą w szerszym zakresie wykorzystywać utwory objęte prawem autorskim do organizowania odczytów, wykładów czy prelekcji, przygotowywania pomocy naukowych czy prowadzenia szkoleń online. Ułatwienia dotyczą tych form nauczania, które są przeznaczone dla ograniczonego kręgu osób zidentyfikowanych za pomocą loginów, kont, haseł dostępowych. Rozszerzono licencję ustawową na wykorzystywanie 8

Wstęp w celach dydaktycznych i naukowych cudzych utworów w podręcznikach, wypisach i antologiach. Rozszerzono także dozwolony użytek dotyczący publicznego wykonywania utworów w trakcie ceremonii religijnych oraz uroczystości szkolnych i państwowych. Zapraszam do lektury. W książce znajdą Państwo również przykłady rozliczeń umów z kosztami autorskimi, wzory tych umów, nowe zasady oskładkowania umów zlecenia od 1 stycznia 2016 r., a także akty prawne opublikowane w 2015 roku. Tomasz Król 9

Rozdział 1. Przegląd najważniejszych zmian W 2015 i w 2016 roku wprowadza się kilka ważnych zmian w prawie autorskim. Oto one. Autor otrzyma pieniądze za wypożyczenie książki z biblioteki Nowelizacja ustawy o prawie autorskim zapewnia twórcom książek piszącym po polsku i tłumaczom wynagrodzenia z tytułu użyczania egzemplarzy ich utworów przez biblioteki publiczne. Środki na te wynagrodzenia będą pochodzić z budżetu MKiDN. Według szacunków departamentu własności intelektualnej i mediów resortu kultury mają one wynosić ok. 4 5 mln zł. Możliwe jest już korzystanie z utworów osieroconych przez instytucje kultury, a także szkoły, instytucje oświatowe, uczelnie, archiwa, instytuty badawcze i naukowe PAN oraz nadawców publicznych. Ponadto nowe przepisy umożliwiają instytucjom kultury korzystanie z dzieł niedostępnych w handlu. Pozostają one nadal chronione prawami autorskimi, ale nie są już dostępne na rynku. Właściciele praw autorskich nie publikują bowiem nowych wydań, a wydania wcześniejsze nie są dostępne ani w tradycyjnych kanałach dystrybucji, ani w Internecie. Internet zmienia europejskie prawo autorskie Komisja Europejska w komunikacie prasowym ogłosiła plan działań, które mają prowadzić do utworzenia jednolitego rynku cyfrowego w Europie poprzez zniesienie ograniczeń regulacyjnych. Jedną z 16 inicjatyw jest nowoczesne, bardziej europejskie prawo autorskie. Komisja zakłada ograniczenie różnic między krajowymi systemami prawa autorskiego i umożliwienie szerszego dostępu online do utworów w całej Unii Europejskiej. Działania te mają na celu poprawę dostępu obywateli do dóbr kultury w Internecie, przy jednoczesnym kształtowaniu nowych możliwości dla twórców. 10

Rozdział 1. Przegląd najważniejszych zmian Komisja m.in. zmierza do zapewnienia, by użytkownicy nabywający utwory w domu mogli korzystać z nich także w czasie podróży do innych państw europejskich. Komisja zbada także rolę pośredników online w udostępnianiu utworów chronionych prawami autorskimi, co ma ułatwić ściganie naruszeń praw własności intelektualnej dokonywanych na dużą skalę. Strategia przewiduje ponadto przeprowadzenie przeglądu dyrektywy o audiowizualnych usługach medialnych. W najbliższym czasie rozpoczną się prace nad przygotowaniem stanowiska rządu do tego dokumentu. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego planuje przeprowadzenie konsultacji społecznych dotyczących proponowanych strategii działań w zakresie prawa autorskiego i mediów, a więc obszarów, które znajdują się we właściwości resortu. Dostęp do kultury w internecie. Aby ograniczyć różnice między krajowymi systemami prawa autorskiego i umożliwić szerszy dostęp online do utworów w całej Unii Europejskiej (w tym za pomocą środków harmonizacji), do końca 2015 roku zostaną przedstawione wnioski ustawodawcze. Celem jest poprawa dostępu obywateli do dóbr kultury w Internecie a w ten sposób sprzyjanie różnorodności kulturowej jednocześnie ze stworzeniem nowych szans dla twórców i sektora treści cyfrowych. Udogodnienia w podróży. Użytkownicy, którzy nabywają filmy, utwory muzyczne lub artykuły w domu, będą mogli korzystać z nich także w czasie podróży po Europie. Komisja zbada także rolę pośredników online w związku z utworami chronionymi prawami autorskimi. Zintensyfikuje to ściganie naruszeń praw własności intelektualnej na dużą skalę. Odsłuchiwanie muzyki w bibliotece nie jest publicznym odtworzeniem Biblioteka nie musi odprowadzać tantiem za publiczne odtwarzanie muzyki. Takie jest oficjalne stanowisko Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Inaczej byłoby, gdyby wykorzystanie muzyki przekładało się np. na wzrost sprzedaży, jak to odbywa się choćby w sklepach czy w klubach i dyskotekach, gdzie korzystanie z muzyki ma bezpośredni związek z zarobkowym charakterem danego podmiotu. Ministerstwo zajęło oficjalne stanowisko po tym, jak organizacja zbiorowego za- 11