SYTUACJA SPOŁECZNO ZAWODOWA ZAREJESTROWANYCH OSÓB BEZROBOTNYCH W POWIATOWYCH URZĘDACH PRACY WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO W 2011 ROKU

Wojewódzki Urząd Pracy w Szczecinie Zachodniopomorskie Obserwatorium Rynku Pracy SYTUACJA SPOŁECZNO ZAWODOWA ZAREJESTROWANYCH OSÓB BEZROBOTNYCH W POWIATOWYCH URZĘDACH PRACY WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO W 2011 ROKU Raport z badań Szczecin 2012

SPIS TREŚCI: WPROWADZENIE... 2 OBSZARY I PROBLEMY BADAWCZE... 3 METODOLOGIA ORAZ NARZĘDZIE BADAWCZE... 3 CHARAKTERYSTYKA BADANEGO ŚRODOWISKA... 4 POZIOM I ZAKRES KSZTAŁCENIA USTAWICZNEGO... 8 SPOSOBY/METODY POSZUKIWANIA PRACY... 10 GOTOWOŚĆ DO WYKONYWANIA PRACY W NIETYPOWYCH FORMACH... 11 PRZYCZYNY ZNALEZIENIA SIĘ W OBECNYM POŁOŻENIU NA RYNKU PRACY... 12 PRZESZKODY W ZMIANIE OBECNEGO POŁOŻENIA NA RYNKU PRACY... 14 ŹRÓDŁA DOCHODÓW... 16 OCZEKIWANIA PŁACOWE... 17 SYTUACJA OSÓB BIERNYCH ZAWODOWO OKOLICZNOŚCI MOGĄCE SPRZYJAĆ WEJŚCIU NA RYNEK PRACY... 17 PODSUMOWANIE... 22 1

WPROWADZENIE Badanie rynku pracy stanowi jeden z ważniejszych aspektów polityki rynku pracy realizowanej na poziomie krajowym, regionalnym oraz lokalnym. Monitoring procesów zachodzących na rynku pracy jest niezmiernie istotny, bowiem rozpoznanie przyczyn problemów występujących na jego obszarze oraz właściwy dobór narzędzi potrzebnych do przeciwdziałania bezrobociu i kreowania zatrudnienia, pozwoli na podjęcie adekwatnych działań. W tym zakresie Wojewódzki Urząd Pracy w Szczecinie, prowadzi stały monitoring w oparciu o statystki uzyskiwane ze sprawozdań o rynku pracy Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej oraz bardziej szczegółowe i obszerne badania realizowane w ramach projektu Zachodniopomorskiego Obserwatorium Rynku Pracy. Z uwagi na dynamicznie zmieniającą się sytuację na rynku pracy oraz znaczne zróżnicowanie regionu, a także złożoność problemów na nim występujących, niezbędne jest prowadzenie bardziej wnikliwych badań. Obszerna wiedza o zjawiskach zachodzących na regionalnym rynku pracy pozwala na właściwe rozpoznanie potrzeb i problemów oraz skuteczne inicjowanie odpowiednich rozwiązań. Konieczność szybkiego reagowania odpowiadającego na te potrzeby, zainicjowała powstanie Akademii Badań Lokalnego Rynku Pracy, która utworzona została w ramach działającego w WUP w Szczecinie Oddziału Zachodniopomorskiego Obserwatorium Rynku Pracy. W wyniku porozumienia zawartego w 2010 roku, pomiędzy WUP w Szczecinie, a wszystkimi Powiatowymi Urzędami Pracy z województwa zachodniopomorskiego, podjęto wspólne działania w kierunku diagnozowania lokalnych rynków. Pierwszym rezultatem tych działań, była publikacja z przeprowadzonych w lipcu i sierpniu 2010 r., badań pilotażowych pn. Sytuacja społecznozawodowa zarejestrowanych osób bezrobotnych w powiatowych urzędach pracy województwa zachodniopomorskiego. Kolejnym efektem jest niniejsze opracowanie z wyników badań uzyskanych w 2011 r. W pierwszej edycji badania przeprowadzonego w 2010 r., ilość ankiet wyniosła n=998, i wynikała z konieczności przeprowadzenia badania pilotażowego, celem dokonania m.in. pre-testu kwestionariusza ankiety. W drugiej edycji badania w 2011 r., uzyskano 6 923 użyteczne ankiety, a respondenci uczestniczący w badaniu udzielili odpowiedzi m.in. na pytania dotyczące wieku, wykształcenia, doświadczenia zawodowego, a także sposobów poszukiwania miejsc zatrudnienia, oczekiwań płacowych, mobilności oraz korzystania z pomocy oferowanej przez urzędy pracy. Celem badania, którego wyniki zaprezentowano w niniejszym opracowaniu, było rzetelne rozpoznanie sytuacji społeczno-zawodowej osób bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowych Urzędach Pracy. Zwiększenie próby w 2011 roku, pozwoliło na zrealizowanie badania na reprezentacyjnej grupie respondentów, co umożliwiło dokonanie prawidłowego wnioskowania statystycznego na populację. Tym samym, uzyskane wyniki z badania, w większości uprawniają do wnioskowania statystycznego na poziomie powiatu, a nie tylko województwa. W opracowaniu zawarto opis przebiegu realizacji badania, metodologię, obszary badawcze oraz zastosowane narzędzie badawcze. Ponadto, zamieszczono zestawienia otrzymanych danych przedstawionych w formie tabel i wykresów oraz charakterystyki uzyskanych wyników. Wyrażam nadzieję, iż informacje uzyskane na podstawie otrzymanych danych dostarczą pogłębionej wiedzy na temat zjawisk zachodzących na regionalnym rynku pracy oraz okażą się pomocne w trakcie procesu decyzyjnego dotyczącego kształtowania bieżącej i przyszłej polityki rynku pracy. W tym miejscu pragnę wyrazić swoje podziękowania Dyrektorom Powiatowych Urzędów Pracy za okazane zainteresowanie badaniami, pracownikom wszystkich urzędów za współpracę, zaangażowanie i udział w ankietowaniu respondentów objętych badaniem, natomiast pracownikom ZORP za zebranie materiału analitycznego. 2

OBSZARY I PROBLEMY BADAWCZE Bazując na opracowaniach i raportach odnoszących się do rynku pracy i gospodarki, a także w oparciu o statystki dotyczące bezrobocia rejestrowanego, sformułowane zostały następujące obszary badawcze odnoszące się do sytuacji społeczno-gospodarczej zarejestrowanych osób bezrobotnych: 1. Poziom i zakres kształcenia ustawicznego respondentów. 2. Sposoby/metody poszukiwania pracy przez respondentów. 3. Gotowość respondentów do wykonywania pracy w nietypowych formach. 4. Przyczyny znalezienia się respondentów w obecnym położeniu na rynku pracy. 5. Źródła dochodów respondentów. 6. Oczekiwania płacowe respondentów. 7. Sytuacja wśród osób biernych zawodowo okoliczności mogące sprzyjać wejściu na rynek pracy. METODOLOGIA ORAZ NARZĘDZIE BADAWCZE Badanie zostało przeprowadzone we wrześniu i październiku 2011 r. Zbieranie danych nastąpiło w oparciu o kwestionariusz ankiety, skonstruowany przez pracowników Zachodniopomorskiego Obserwatorium Rynku Pracy (przy użyciu PASW Data Collection Authoor), który składał się z 28 pytań merytorycznych oraz 6 metryczkowych. Badanie przeprowadzone zostało przez wszystkie Powiatowe Urzędy Pracy województwa zachodniopomorskiego, a udział respondentów (osób bezrobotnych) w nim był dobrowolny. W celu zebrania danych od osób bezrobotnych posłużono się metodą ankiety bezpośredniej (PAPI Paper and Pencil Interview), wspomaganej dodatkowo systemem komputerowym (CAPI Computer Assisted Personal Interviewing) przy pomocy narzędzia informatycznego PASW Data Collection Interviewer. Po wypełnieniu ankiety dane z kwestionariuszy wprowadzone zostały przez pracowników PUP do bazy danych i odesłane do Zachodniopomorskiego Obserwatorium Rynku Pracy. Dane ilościowe opracowane zostały z wykorzystaniem PASW Statistics. Badaniami objęta została próba licząca 6 923 osób bezrobotnych korzystających z usług Powiatowych Urzędów Pracy z województwa zachodniopomorskiego. Liczebność próby została obliczona w oparciu o wzór stosowany w przypadku, gdy nie znane są rozkłady empiryczne populacji generalnej: N liczebność populacji generalnej, d maksymalny błąd wyrażony ułamkiem dziesiętnym, u wartość z tablicy N(0,1) dla przyjętego poziomu istotności. W opracowaniu ilości próby badawczej wykorzystano informacje zawarte w artykule Prof. dr hab. Bogdana Gębskiego pn. Problemy doboru próby metodą reprezentacyjną w publikacji pt. Ogólnopolskie forum obserwatoriów rynku pracy [Materiały konferencyjne], WUP Szczecin, Szczecin 2009. 3

CHARAKTERYSTYKA BADANEGO ŚRODOWISKA Badaniem zostało objętych łącznie 6 923 osób korzystających z usług i instrumentów oferowanych przez Powiatowe Urzędy Pracy województwa zachodniopomorskiego. Liczbę osób, które wzięły udział w badaniu przedstawia Tabela 1. Tabela 1. Liczba respondentów biorących udział w badaniu w powiatowych urzędach pracy województwa zachodniopomorskiego Powiatowy Urząd Pracy Próba Zrealizowana próba Białogard 360 360 Choszczno 351 351 Drawsko Pomorskie 360 360 Goleniów 360 351 Gryfice 359 361 Gryfino 361 370 Kamień Pomorski 354 357 Kołobrzeg 349 350 Łobez 344 344 Myślibórz 350 358 Police 353 129 Pyrzyce 349 354 Sławno 353 353 Stargard Szczeciński 367 370 Szczecinek 366 367 Świdwin 354 373 Wałcz 347 347 Koszalin 372 372 Szczecin 376 385 Świnoujście 311 311 Zachodniopomorskie 7096 6923 Spośród wszystkich zbadanych osób 60,2% stanowiły kobiety, natomiast 39,6% - mężczyźni (wykres 1). Największy odsetek kobiet uczestniczących w badaniu odnotowano w Łobzie (76,5%), Wałczu (67,7%) i Goleniowie (65,8%). Przewagę mężczyzn wśród ogółu respondentów odnotowano jednie w Powiatowych Urzędach Pracy w Kamieniu Pomorskim (52,1%) oraz Policach (50,4%). 4

Wykres 1. Płeć respondentów biorących udział w badaniu w podziale na powiatowe urzędy pracy województwa zachodniopomorskiego Białogard Choszczno Drawsko Pomorskie Goleniów Gryfice Gryfino Kamień Pomorski Kołobrzeg Łobez Myślibórz Police Pyrzyce Sławieno Stargard Szczeciński Szczecinek Świdwin Wałcz Koszalin Szczecin Świnoujście Zachodniopomorskie 0,8% 0,8% 0,8% 1,0% 0,2% 58,6% 59,3% 64,7% 65,8% 54,3% 61,4% 47,6% 6 76,5% 61,5% 48,8% 62,1% 51,3% 50,5% 60,5% 64,1% 67,7% 59,4% 65,7% 56,6% 60,2% 41,1% 40,7% 35,0% 34,2% 45,7% 38,6% 52,1% 39,7% 23,3% 38,3% 50,4% 37,9% 48,7% 49,5% 38,7% 35,1% 32,3% 40,6% 34,3% 42,4% 39,6% Brak danych Kobieta Mężczyzna Z analizy danych dotyczących miejsca zamieszkania respondentów wynika, iż 56,7% stanowiły osoby zamieszkujące miasta. Udział bezrobotnych z terenów wiejskich kształtował się na poziomie 43,0%. Niski odsetek respondentów deklaruje brak miejsca zamieszkania. Największą liczbę osób nie posiadających własnego lokum odnotowano w Szczecinie 2,3% oraz Goleniowie 1,1%. 5

Wykres 2. Miejsce zamieszkania respondentów biorących udział w badaniu w podziale na powiatowe urzędy pracy województwa zachodniopomorskiego Białogard 36,9% 62,5% 0,6% Choszczno 58,4% 41,6% Drawsko Pomorskie 36,7% 63,3% Goleniów 48,4% 50,4% 1,1% Gryfice 59,3% 40,4% Gryfino 6 4 Kamień Pomorski 50,1% 49,6% Kołobrzeg 41,1% 58,6% Łobez 52,6% 47,4% Myślibórz 43,6% 56,1% Police 25,6% 74,4% Pyrzyce 63,0% 37,0% Sławieno 55,2% 44,8% Stargard Szczeciński 34,9% 64,9% Szczecinek 35,1% 64,6% Świdwin 51,7% 48,3% Wałcz 42,1% 57,9% Koszalin 50,5% 49,5% Szczecin 97,7% 2,3% Świnoujście 1,0% 99,0% Zachodniopomorskie 43,0% 56,7% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Wieś Miasto Brak miejsca zamieszkania Najliczniej reprezentowaną grupą wiekową wśród badanych bezrobotnych, były osoby w wieku 25-34 lata 30,7%. ¼ respondentów nie przekroczyła 25 roku życia. Najwyższy odsetek najmłodszej grupy bezrobotnych (18-24 lata) wystąpił w PUP Pyrzyce 38,4%, Choszczno 35,0% oraz Wałcz 32,9%. Najmniejszą populację stanowiły osoby, które należą do grupy wiekowej 55-64 lata (9,5%). Najwyższy odsetek respondentów z najstarszej grupy osób, które wzięły udział w badaniu odnotowano w Świnoujściu (20,9%) oraz w Kamieniu Pomorskim (18,5%). 6

Wykres 3. Wiek respondentów biorących udział w badaniu w podziale na powiatowe urzędy pracy województwa zachodniopomorskiego Białogard Choszczno Drawsko Pomorskie Goleniów Gryfice Gryfino Kamień Pomorski Kołobrzeg Łobez Myślibórz Police Pyrzyce Sławno Stargard Szczeciński Szczecinek Świdwin Wałcz Koszalin Szczecin Świnoujście Zachodniopomorskie 17,8% 35,0% 22,2% 26,8% 19,4% 31,9% 24,6% 18,9% 27,0% 20,4% 22,5% 38,4% 23,2% 31,1% 30,2% 18,2% 32,9% 22,6% 17,4% 18,3% 25,0% 31,4% 25,6% 17,2% 6,4% 33,3% 19,4% 9,7% 2,6% 30,6% 25,0% 14,4% 6,9% 29,9% 21,7% 13,1% 8,5% 28,3% 21,9% 16,6% 13,6% 41,1% 16,5% 7,6% 2,7% 22,7% 11,5% 22,7% 18,5% 27,7% 23,1% 18,9% 10,9% 28,2% 12,5% 17,2% 14,2% 38,3% 11,7% 16,2% 13,1% 36,4% 17,1% 14,0% 8,5% 33,6% 15,5% 9,3% 3,1% 22,4% 26,6% 18,1% 9,6% 29,7% 15,1% 16,5% 7,3% 3 16,3% 18,0% 5,4% 3 18,5% 19,3% 12,6% 32,9% 17,3% 12,4% 4,6% 29,6% 17,5% 21,0% 9,4% 37,1% 16,1% 17,4% 11,7% 23,5% 17,4% 19,6% 20,9% 30,7% 18,3% 16,0% 9,5% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 18-24 25-34 35-44 45-54 55-64 Analiza danych dotyczących wykształcenia respondentów wskazuje, że w większości zakończyli oni naukę na poziomie zasadniczej szkoły zawodowej (26,9%). Wykształceniem średnim zawodowym/policealnym legitymowało się 18,7% osób. Najmniej przebadanych bezrobotnych odnotowano z wykształceniem wyższym licencjackim (I stopnia) 5,7% oraz gimnazjalnym 5,9%. 7

Wykres 4. Wykształcenie respondentów biorących udział w badaniu w powiatowych urzędach pracy województwa zachodniopomorskiego 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 3,3% 4,3% 2,0% 6,7% 4,8% 5,5% 5,0% 3,9% 8,4% 3,4% 5,8% 7,8% 6,2% 7,6% 6,8% 4,8% 4,8% 3,4% 6,1% 6,4% 6,5% 4,0% 3,8% 3,5% 8,4% 10,9% 10,9% 11,1% 9,4% 10,6% 8,6% 8,9% 6,6% 4,7% 4,3% 7,8% 7,3% 23,6% 5,1% 16,7% 15,4% 11,7% 13,1% 13,6% 19,9% 15,9% 19,8% 19,2% 16,8% 22,1% 15,1% 19,0% 20,9% 16,9% 27,4% 20,9% 13,9% 14,8% 17,1% 15,4% 8,1% 25,9% 27,4% 13,6% 10,7% 21,1% 16,0% 13,6% 13,2% 14,1% 15,3% 14,0% 16,9% 12,3% 11,6% 12,3% 26,5% 25,1% 15,7% 15,0% 29,7% 24,9% 23,2% 38,5% 29,7% 33,5% 12,7% 22,4% 26,2% 3 26,5% 24,0% 26,7% 26,9% 30,5% 27,1% 6,8% 8,4% 20,7% 6,1% 6,4% 6,6% 25,1% 2 7,4% 4,2% 4,2% 7,0% 7,9% 22,9% 8,6% 7,0% 3,8% 6,8% 5,8% 19,9% 5,4% 5,5% 23,5% 3,6% 22,2% 14,8% 16,7% 23,5% 4,9% 24,9% 18,2% 18,6% 17,6% 16,5% 13,7% 2,8% 14,7% 18,0% 19,9% 13,5% 10,6% 14,8% 9,5% 9,1% 8,5% 3,3% 1,4% 2,5% 0,8% 1,9% 1,1% 3,1% 4,4% 3,1% 2,3% 3,4% 0,8% 3,2% 3,5% 1,9% 1,7% 1,9% 3,9% 3,2% Wyższe magisterskie (II stopnia) Wyższe licencjackie (I stopnia) Średnie zawodowe/policealne Średnie ogólnokształcące Zasadnicze zawodowe Gimnazjalne Podstawowe Brak wykształcenia POZIOM I ZAKRES KSZTAŁCENIA USTAWICZNEGO Spośród wszystkich respondentów, którzy wzięli udział w badaniu 16,5% przyznaje, iż w ciągu ostatnich 6 miesięcy było/jest uczniem/studentem. Najwięcej takich osób odnotowano w PUP w Pyrzycach (27,7%) oraz Policach (23,3%), natomiast najmniej w PUP Sławno (4,8%), a także Gryfice (8,3%). Najliczniejszą populację stanowili respondenci, którzy ukończyli lub są w trakcie kształcenia się na poziomie szkoły wyższej (studia licencjackie lub inżynierskie), tj. 24,3%. Z analizy danych umieszczonych na wykresie 6 wynika, iż udział respondentów, którzy osiągnęli poziom edukacji co najmniej na szczeblu uczelni wyższej, wyniósł 45,0%. Najmniejszą grupę stanowiły osoby, które w ciągu ostatnich 6 miesięcy od momentu przeprowadzenia badania uczęszczały lub są absolwentami szkoły gimnazjalnej i poniżej (5,8%). 8

Wykres 5. Aktywność edukacyjna respondentów biorących udział w badaniu w podziale na powiatowe urzędy pracy województwa zachodniopomorskiego Białogard 12,8% 12,2% 5,6% 69,4% Choszczno 9,7% 9,7% 80,6% Drawsko Pomorskie 6,9% 9,7% 7,8% 75,6% Goleniów 6,6% 10,5% 7,4% 75,5% Gryfice 6,9% 1,4% 91,4% Gryfino Kamień Pomorski 0,8% 8,4% 11,1% 5,0% 6,4% 8 87,7% Kołobrzeg 2,6% 8,0% 9,1% 8 Łobez 0,9% 9,3% 6,4% 83,4% Myślibórz 6,1% 5,3% 88,5% Police 6,2% 10,1% 13,2% 70,5% Pyrzyce Sławno 0,6% 15,3% 12,4% 3,7% 1,1% 71,8% 95,2% Stargard Szczeciński 12,4% 8,1% 79,2% Szczecinek 11,2% 9,8% 78,7% Świdwin 12,6% 6,4% 4,6% 76,4% Wałcz 7,8% 14,7% 77,2% Koszalin Szczecin 0,5% 7,5% 11,0% 5,2% 10,4% 81,5% 83,9% Świnoujście 5,5% 7,7% 86,8% Zachodniopomorskie 2,5% 8,5% 8,0% 81,0% Brak danych Tak, jestem uczniem (uczennicą), studentem (studentką) Tak, byłem(am) uczniem (uczennicą), studentem (studentką) Nie Wykres 6. Poziom edukacji respondentów, którzy w okresie ostatnich 6 miesięcy byli/są studentami/uczniami. Studiów doktoranckich Studiów podyplomowych 4,2% Szkoły wyższej (studia magisterskie) 16,2% Szkoły wyższej (studia licencjackie lub inżynierskie) 24,3% Szkoły policealnej Technikum 8,7% 10,5% Liceum profilowanego 2,6% Liceum ogólnokształcącego 19,5% Zasadnicza szkoła zawodowa 8,0% Gimnazjum 4,4% Szkoły podstawowej 1,4% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 9

SPOSOBY/METODY POSZUKIWANIA PRACY W przypadku stosowania różnych metod poszukiwania pracy, 60,1% respondentów przyznaje, że korzystała w tym zakresie ze wsparcia udzielanego przez powiatowe urzędy pracy z terenu województwa zachodniopomorskiego. Kolejnym popularnym sposobem jest poszukiwanie informacji o wolnych miejscach pracy poprzez krewnych, znajomych (56,1%) oraz przeglądanie ogłoszeń w Internecie, gazecie (53,3%). Wśród innych metod poszukiwania pracy dominowała odpowiedź, iż osoby bezrobotne poszukiwały zatrudnienia bezpośrednio u pracodawców lub też kontaktując się z nimi telefoniczne. Jedynie 10,1% respondentów korzystało z pomocy oferowanej przez prywatne biura pośrednictwa pracy, natomiast 10,7% podjęło starania o zorganizowanie własnego miejsca pracy. Wykres 7. Działania zmierzające do podjęcia pracy przez respondentów biorących udział w badaniu w powiatowych urzędach pracy województwa zachodniopomorskiego Poszukiwanie przez powiatowy urząd pracy 16,5% 60,1% 23,4% Poszukiwanie przez prywatne biuro pośrednictwa pracy 29,0% 10,1% 60,9% Zamieszczanie lub odpowiadanie na ogłoszenia 25,0% 35,1% 39,9% Poszukiwanie przez krewnych, znajomych 20,2% 56,1% 23,7% Przeglądanie ogłoszeń w Internecie, gazecie 20,4% 53,3% 26,3% Podjęcie starań o zorganizowanie własnego miejsca pracy 29,0% 10,7% 60,4% Uczestniczenie w rozmowach kwalifikacyjnych, testach 28,2% 17,9% 54,0% Inna metoda poszukiwania pracy, jaka? 29,4% 8,8% 61,9% Brak danych Tak Nie Przeprowadzone badanie miało m.in. odpowiedzieć na pytanie, jak duża część osób bezrobotnych korzysta przy poszukiwaniu pracy z pomocy powiatowych urzędów pracy województwa zachodniopomorskiego. Z analizy uzyskanych danych wynika, iż respondenci z PUP w Gryficach (77,8%), Myśliborzu (77,4%) i Sławnie (77,3%) najczęściej deklarują, że stosowali tę metodę. W najmniejszym stopniu z takiej formy pomocy korzystały osoby, które wzięły udział w badaniu z PUP w Świdwinie (43,0%), Łobzie (43,8%) oraz Gryfinie (48,3%). 10

Wykres 8. Respondenci poszukujący pracy przez powiatowy urząd pracy Białogard 40,8% 51,8% 7,4% Choszczno 3,4% 55,5% 41,0% Drawsko Pomorskie 40,9% 49,8% 9,3% Goleniów 29,0% 63,2% 7,8% Gryfice 77,8% 22,2% Gryfino 4,4% 48,3% 47,3% Kamień Pomorski 61,2% 38,8% Kołobrzeg 39,1% 55,8% 5,1% Łobez 46,0% 43,8% 10,1% Myślibórz 77,4% 22,6% Police 21,1% 48,6% 3 Pyrzyce 5,6% 5 44,4% Sławno 0,4% 77,3% 22,2% Stargard Szczeciński 6,4% 70,4% 23,2% Szczecinek 1,3% 67,6% 31,1% Świdwin 46,0% 43,0% 11,0% Wałcz 0,8% 56,0% 43,2% Koszalin 0,7% 69,4% 29,9% Szczecin 8,3% 64,6% 27,1% Świnoujście 18,5% 74,5% 6,9% Zachodniopomorskie 16,5% 60,1% 23,4% Brak danych Tak Nie GOTOWOŚĆ DO WYKONYWANIA PRACY W NIETYPOWYCH FORMACH W związku z tym, iż na rynku pracy coraz częściej stosuje się alternatywne formy zatrudnienia, w narzędziu badawczym zawarte zostało pytanie dotyczące gotowości respondentów do wykonywania pracy w nietypowych formach. Największą popularnością cieszy się praca sezonowa, na którą zdecydowałoby się 35,1% bezrobotnych. Jednakże z analizy danych wynika, iż około 1 / 3 respondentów wyraża gotowość podjęcia pracy w następujących formach: praca na podstawie umowy na zastępstwo, praca na umowę o dzieło, praca dorywcza, praca tymczasowa oraz praca w formie samozatrudnienia. Mniej atrakcyjna w opinii osób, które wzięły udział w ankiecie, zdaje się być praca na wezwanie oraz na podstawie umowy ustnej, z tych form zatrudnienia skorzystałoby odpowiednio 18,1% oraz 14,1% respondentów. 11

Wykres 9. Gotowość respondentów do wykonywania pracy w nietypowych formach Praca w formie samozatrudnienia 18,6% 31,4% 5 Praca na umowę o dzieło 19,9% 34,0% 46,1% Praca dorywcza 20,9% 33,2% 46,0% Praca sezonowa 20,7% 35,1% 44,1% Praca na podstawie umowy na zastępstwo 21,4% 34,6% 44,0% Praca na wezwanie 23,8% 18,1% 58,1% Praca tymczasowa 22,2% 31,5% 46,3% Praca na podstawie umowy ustnej 23,3% 14,1% 62,5% Brak danych Tak Nie PRZYCZYNY ZNALEZIENIA SIĘ W OBECNYM POŁOŻENIU NA RYNKU PRACY Głównym powodem utraty pracy przez respondentów jest zakończenie pracy na czas określony/sezonowej/dorywczej, tj. 28,5%, ma to związek z terminem przeprowadzenia badania ankietowego (wrzesień/październik 2011 r.), ponieważ jest to okres, w którym z reguły zmniejsza się intensywność prac w rolnictwie, budownictwie oraz turystyce. Drugim najczęstszym powodem jest utrata zatrudnienia w związku z likwidacją stanowiska bądź zakładu pracy, tak odpowiedziało 18,5% badanych osób. Najmniejsza liczba osób, jako powód utraty pracy podaje podjęcie nauki lub szkolenia, tj. 0,8% oraz opiekę nad osobami tego wymagającymi (oprócz opieki nad dziećmi) tj. 0,4%. 12

Wykres 10. Powody utraty pracy przez respondentów Zakończenie pracy na czas określony/dorywczej/sezonowej 28,2% Utrata pracy w związku z likwidacją (bankructwem/reorganizacją) zakładu pracy/likwidacją stanowiska pracy 18,5% Zostałem(am) zwolniony(a) z innych przyczyn 10,7% Z innych powodów osobistych lub rodzinnych 4,7% Opieka nad dziećmi 4,5% Niezadowalające warunki płacowe 4,1% Z powodu choroby, niepełnosprawności 3,3% Niezadowalające warunki pracy inne niż finansowe 3,1% Inne przyczyny, jakie? 1,9% Podjęcie nauki, szkolenia 0,8% Opieka nad innymi osobami tego wymagającymii 0,4% Brak danych 19,7% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% Najczęstszą przyczyną rozpoczęcia poszukiwań zatrudnienia przez respondentów jest utrata pracy (37,9%), w dalszej kolejności jest to związane z brakiem środków utrzymania (18,3%). Chęć powrotu do pracy po przerwie deklaruje 14,2%, natomiast 11,8% osób zamierza podjąć pierwszą pracę w życiu. Najmniejsza grupa respondentów poszukuje wolnego etatu w związku z rezygnacją z poprzedniego miejsca zatrudnienia (5,4%). 13

Wykres 11. Przyczyny rozpoczęcia poszukiwania pracy przez respondentów w podziale na powiatowe urzędy pracy województwa zachodniopomorskiego Białogard Choszczno Drawsko Pomorskie Goleniów Gryfice Gryfino Kamień Pomorski Kołobrzeg Łobez Myślibórz Police Pyrzyce Sławno Stargard Szczeciński Szczecinek Świdwin Wałcz Koszalin Szczecin Świnoujście Zachodniopomorskie 37,3% 34,4% 39,6% 34,9% 21,0% 3,7% 10,5% 28,0% 42,0% 39,1% 21,8% 1,7% 39,2% 43,1% 41,3% 35,1% 41,3% 38,6% 39,2% 37,1% 45,5% 41,7% 51,0% 37,9% 4,8% 13,7% 8,2% 4,6% 12,3% 13,0% 4,0% 14,4% 5,0% 17,4% 8,0% 13,0% 4,5% 21,1% 13,2% 9,2% 10,7% 10,8% 9,4% 15,2% 12,1% 11,5% 9,2% 17,8% 18,9% 16,8% 14,4% 13,2% 8,7% 18,5% 43,8% 14,2% 12,5% 11,0% 13,8% 17,0% 9,3% 14,6% 11,8% 14,3% 10,5% 31,5% 4,5% 18,4% 9,0% 14,2% 14,6% 4,9% 10,8% 7,8% 6,9% 18,6% 7,3% 7,7% 19,4% 6,5% 17,4% 4,4% 15,1% 6,7% 12,0% 26,7% 5,1% 14,7% 12,2% 11,9% 14,7% 6,0% 13,1% 16,8% 9,1% 16,4% 3,1% 14,4% 7,2% 8,2% 19,9% 3,3% 13,3% 15,0% 7,1% 24,2% 4,6% 16,5% 9,9% 6,6% 16,8% 6,3% 14,6% 15,5% 6,3% 15,2% 5,8% 16,3% 8,9% 4,3% 13,6% 5,4% 14,2% 11,8% 10,4% 18,3% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Utratą pracy Rezygnacją z pracy Chęcią powrotu do pracy po przerwie Chęcią podjęcia pierwszej pracy w życiu Chęcią podjęcia legalnej pracy Brakiem środków utrzymania PRZESZKODY W ZMIANIE OBECNEGO POŁOŻENIA NA RYNKU PRACY Największą barierą utrudniającą znalezienie zatrudnienia jest brak miejsc pracy zgodnych z wyuczonym zawodem lub posiadanymi umiejętnościami, odpowiedzi takiej udzieliło 19,3% respondentów. Kolejnym powodem było zbyt niskie wynagrodzenie oferowane przez pracodawców (14,5% odpowiedzi), następnie brak doświadczenia wymaganego przez pracodawców (13,0%). Najrzadziej wymienianą przyczyną są problemy z zapewnieniem opieki nad dzieckiem lub inną osobą zależną (4,0%). 14

Wykres 12. Bariery utrudniające znalezienie pracy przez respondentów Brak miejsc pracy zgodnych z moim wyuczonym zawodem lub posiadanymi umiejętnościami 19,3% Pracodawcy proponują zbyt niskie wynagrodzenie 14,5% Brak wymaganego przez pracodawców doświadczenia 13,0% Nie znam języków obcych 12,6% Brak wystarczającego wsparcia ze strony Powiatowego Urzędu Pracy Nie jestem skłonny do podjęcia zatrudnienia poza miejscem zamieszkania 1 9,2% Nie znam obsługi komputera 7,0% Pracodawcy proponują pracę w nienormowanym wymiarze czasu 5,9% Inne, jakie? 4,4% Nie mam możliwości zapewnienia opieki nad dzieckiem lub inną osobą zależną ode mnie zależną 4,0% 0% 5% 10% 15% 20% 25% Z analizy uzyskanych danych wynika, iż podstawowym powodem prowadzącym do braku aktywności w poszukiwaniu pracy przez respondentów są obowiązki związane z opieką nad dziećmi lub innymi osobami zależnymi, tą odpowiedź wskazało 25,6% bezrobotnych. Kolejną przyczyną jest przekonanie respondentów, iż nie znajdą odpowiedniej posady (14,6%). Na powrót do pracy po przerwie np. sezonowej oczekuje 10,7% osób. Wśród odpowiedzi inne, jakie? (7,7%) dominowały kwestie związane z zaawansowanym wiekiem respondentów oraz brakiem możliwości dojazdu (problemami komunikacyjnymi). 7,4% osób bezrobotnych odpowiedziało, że nie są aktywni na rynku pracy, ponieważ są zniechęceni, natomiast 4,4% deklaruje wprost, że nie szuka zatrudnienia, ponieważ nie chce pracować. 15

Wykres 13. Powody braku aktywności w poszukiwaniu pracy przez respondentów Z powodu opieki nad dzieckiem lub innymi osobami zależnymi 25,6% Jestem przekonany(a), że nie znajdę odpowiedniej pracy 14,6% Oczekuję na powrót do pracy po przerwie (np. sezonowej) 10,7% Z powodu choroby, niepełnosprawności 9,5% Uczę się, uzupełniam kwalifikacje 9,1% Wyczerpałem(am) wszystkie znane mi możliwości znalezienia pracy 7,8% Inne, jakie? 7,7% Jestem zniechęcony 7,4% Nie chcę pracować 4,4% Brak danych 3,1% Nie dotyczy 1,5% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% ŹRÓDŁA DOCHODÓW Respondenci biorący udział w badaniu najczęściej deklarowali, iż pozostają na utrzymaniu innych osób 39,0%. Głównym źródłem dochodu dla 16,4% z nich jest zasiłek dla bezrobotnych. Brak jakichkolwiek źródeł utrzymania wskazało 11,8% respondentów. Najmniejsza populacja osób biorących udział w badaniu odpowiedziała, iż utrzymuje się z uzyskiwanego stypendium stażowego (4,5%). Wykres 14. Główne źródła utrzymania respondentów Pozostaje na utrzymaniu innych osób 39,0% Zasiłek dla bezrobotnych 16,4% Brak jakichkolwiek źródeł utrzymania 11,8% Zajęcie dorywcze 11,8% Świadczenia społeczne 1 Inne niezarobkowe źródło 6,3% Stypendium stażowe 4,5% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 16

OCZEKIWANIA PŁACOWE Najbardziej pożądanym poziomem wynagrodzenia wśród respondentów jest 1301zł 1500zł netto. Jednakże ponad 60% bezrobotnych jest gotowa podjąć zatrudnienie za mniej niż 1500zł na rękę. Jedynie 4,9% respondentów oczekuje pensji na poziomie powyżej 2500zł netto miesięcznie. Wykres 15. Gotowość podjęcia pracy przy danym poziomie wynagrodzenia netto 25% 22,5% 20% 17,6% 16,9% 15% 12,5% 10% 7,6% 9,9% 6,6% 5% 4,9% 0% Do 900 zł 901-1100 zł 1101-1300 zł 1301-1500 zł 1501-1800 zł 1801-2000 zł 2001-2500 zł Powyżej 2500 zł SYTUACJA OSÓB BIERNYCH ZAWODOWO OKOLICZNOŚCI MOGĄCE SPRZYJAĆ WEJŚCIU NA RYNEK PRACY Bezrobotni, którzy poszukiwali pracy w okresie realizacji badania deklarują, iż najchętniej podjęliby zatrudnienie jako pracownicy najemni w pełnym wymiarze czasu 48,6%. Jakiegokolwiek zatrudnienia poszukuje 36,7% respondentów. Plany, dotyczące rozpoczęcia pracy na własny rachunek ma 9,7% respondentów. 17

Wykres 16. Rodzaj poszukiwanej pracy przez respondentów 528 9,7% 2001 36,7% Planuję rozpocząć pracę na własny rachunek Jako pracownik najemny w pełnym wymiarze czasu Jako pracownik najemny w niepełnym wymiarze czasu Jakiejkolwiek 2649 48,6% 274 5,0% Ponad 80% respondentów wykonywała pracę, za którą otrzymywała wynagrodzenie. Najmniejszy odsetek osób, które deklarują, iż kiedykolwiek pracowała zarobkowo odnotowano wśród osób bezrobotnych zarejestrowanych w PUP Pyrzyce (73,7%), Wałcz (74,1%) i Łobez (75,0%). Natomiast największy udział takich osób wystąpił w PUP Świnoujście (87,5%), Koszalin (87,4%) i Świdwin (87,1%). 18

Wykres 17. Wykonywanie pracy zarobkowej przez respondentów w podziale na powiatowe urzędy pracy województwa zachodniopomorskiego Białogard Choszczno Drawsko Pomorskie Goleniów Gryfice Gryfino Kamień Pomorski Kołobrzeg Łobez Myślibórz Police Pyrzyce Sławno Stargard Szczeciński Szczecinek Świdwin Wałcz Koszalin Szczecin Świnoujście Zachodniopomorskie 2,5% 0,6% 1,7% 0,8% 0,6% 1,4% 1,3% 0,6% 0,5% 80,8% 76,9% 85,8% 76,6% 78,7% 75,1% 85,7% 83,7% 75,0% 81,8% 86,8% 73,7% 83,6% 78,9% 77,9% 87,1% 74,1% 87,4% 79,7% 87,5% 80,6% 16,7% 23,1% 13,6% 21,7% 21,1% 24,6% 13,4% 15,7% 24,7% 18,2% 13,2% 26,3% 16,4% 20,8% 20,7% 11,5% 25,9% 12,6% 2 11,9% 18,8% Brak danych Tak Nie Z analizy otrzymanych danych wynika, iż 42,6% respondentów w ostatnim miejscu zatrudnienia przepracowało nie dłużej niż rok. Powyżej 12 do 24 miesięcy zatrudnionych było 13,1%, jedynie 2,9% bezrobotnych w ostatnim w zakładzie pracy przepracowało co najmniej 10 lat. Wykres 18. Okres jaki przepracowali respondenci w ostatnim miejscu zatrudnienia 45% 42,6% 40% 35% 30% 25% 24,6% 20% 15% 10% 13,1% 12,3% 5% 4,4% 2,9% 0% do 12 miesięcy powyżej 12 do 24 miesięcy powyżej 24 miesięcy do 5 lat powyżej 5 do 10 lat powyżej 10 lat Brak danych 19

Analizując dane dotyczące gotowości do wyjazdu za granicę w celach zarobkowych przez respondentów odnotowano, iż 66,4% z nich nie planuje opuścić kraju, natomiast 12,5% zamierza to uczynić w bieżącym roku. Takiej ewentualności nie wyklucza również 18,8% bezrobotnych. Jedynie 1,8% osób deklaruje, iż zamierza wyemigrować na stałe. Wykres 19. Gotowość wyjazdu za granicę w celach zarobkowych przez respondentów 100% 2,2% 90% 18,8% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 1,8% 2,4% 2,6% 5,7% 66,4% Brak danych Trudno powiedzieć Tak, planuję wyjechać na stałe Tak, planuję wyjazd na okres dłuższy niż 12 miesięcy Tak, planuję wyjazd na okres do 12 miesięcy Tak, planuję wyjazd do pracy sezonowej Nie planuję wyjazdu 20% 10% 0% Respondenci deklarują, że w ciągu ostatnich 12 miesięcy od momentu przeprowadzenia badania, najczęściej korzystali z indywidualnego doradztwa zawodowego, jako formy pomocy oferowanej przez powiatowe urzędy pracy. Na kolejnym miejscu, pod tym względem, znalazły się staże (12,1%). Uczestniczenie w grupowych zajęciach związanych z doradztwem zawodowym potwierdziło 1 osób biorących udział w badaniu ankietowym. Najmniejsza liczba respondentów skorzystała z pożyczki szkoleniowej () oraz refundacji kosztów opieki nad dzieckiem (0,6%). Odpowiedź inne wskazało 6,3% osób bezrobotnych, zaznaczając przy tym, że najczęściej były to prace społecznie-użyteczne oraz dotacje na rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej. 20

Wykres 20. Korzystanie respondentów z form pomocy oferowanych przez Powiatowe Urzędy Pracy województwa zachodniopomorskiego Prace interwencyjne 15,9% 3,9% 8 Roboty publiczne 17,0% 2,9% 80,1% Staże 15,8% 12,1% 72,1% Przygotowanie zawodowe w miejscu pracy 17,8% 1,2% 81,0% Pożyczka szkoleniowa 18,0% 81,7% Refundacja kosztów dojazdów i zakwaterowania 18,0% 2,3% 79,7% Szkolenie 17,2% 5,9% 76,9% Refundacja kosztów opieki nad dzieckiem 18,0% 0,6% 81,4% Indywidualne doradztwo zawodowe 15,9% 14,7% 69,3% Grupowe doradztwo zawodowe 16,0% 1 74,0% Inne 13,9% 6,3% 79,9% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Brak danych Tak Nie 21

PODSUMOWANIE Wykształcenie: 16,5% respondentów jest/było uczniem/studentem w ciągu ostatnich 6 miesięcy. Metody poszukiwania pracy: Ponad 60% osób korzystało w poszukiwaniu pracy z pomocy PUP, 56% poprzez krewnych, znajomych, a 53% przeglądało ogłoszenia w Internecie, gazecie. Gotowość wykonywania pracy w nietypowych formach: Ponad 1 / 3 respondentów nie ma nic przeciwko podjęciu pracy sezonowej (35%), na podstawie umowy na zastępstwo (35%) oraz umowy o dzieło (35%). Powody znalezienia się w obecnej sytuacji na rynku pracy: 35% pozostaje bezrobotnymi z powodu zakończenia pracy na czas określony/dorywczej/sezonowej, 23% utraciło pracę w związku z likwidacją zakładu pracy/stanowiska pracy. Przeszkody w zmianie obecnego położenia na rynku pracy: 19% uważa, że główną barierą jest brak miejsc pracy zgodnych z wyuczonym zawodem lub posiadanymi umiejętnościami, drugą przyczyną jest zbyt niskie wynagrodzenie (14%), ¼ osób nie poszukuje pracy ze względu na opiekę nad dzieckiem lub innymi osobami zależnymi, prawie 15% jest przekonana, że nie znajdzie odpowiedniej pracy. Źródła dochodów: 39% respondentów pozostaje na utrzymaniu innych osób. Oczekiwania płacowe: 60% osób jest gotowa pracować za mniej niż 1500 zł netto miesięcznie, jedynie 12% oczekuje wynagrodzenia powyżej 2000 zł na rękę. Sytuacja wśród osób biernych zawodowo okoliczności mogące sprzyjać wejściu na rynek pracy: 80% wykonywało pracę, za którą otrzymywała wynagrodzenie, 63% pracowało jako pracownik najemny, 25% pracowało wyłącznie na własny rachunek, 37% zadowoliłoby się jakąkolwiek pracą, prawie połowa wolałaby jednak by była to praca w pełnym wymiarze czasu, 66% nie planuje wyjazdu za granicę w celach zarobkowych, 13% zamierza wyjechać, nie zdecydowanych jest 19% respondentów, 15% osób korzystało z poradnictwa indywidualnego, 12% ze stażu, natomiast 10% z poradnictwa grupowego. 22