PROGRAM KOMPLEKSOWE ZABEZPIECZENIE PRZECIWPOWODZIOWE ŻUŁAW DO ROKU 2030 ZWANY PROGRAMEM ŻUŁAWSKIM 2030 PLAN DZIAŁAŃ DLA ETAPU II ( )

PROGRAM KOMPLEKSOWE ZABEZPIECZENIE PRZECIWPOWODZIOWE ŻUŁAW DO ROKU 2030 ZWANY PROGRAMEM ŻUŁAWSKIM 2030 PLAN DZIAŁAŃ DLA ETAPU II (2014-2020)

PROGRAM KOMPLEKSOWE ZABEZPIECZENIE PRZECIWPOWODZIOWE ŻUŁAW DO ROKU 2030 ZWANY PROGRAMEM ŻUŁAWSKIM 2030 PLAN DZIAŁAŃ DLA ETAPU II (2014-2020) Gdańsk 2014

Fotografia na okładce: Widok na ujście Wisły - Archiwum Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gdańsku. ISBN: 978-83-933965-4-2 Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej ul. Grzybowska 80/82, 00-844 Warszawa tel.: (22) 372 02 60, fax: (22) 372 02 95, www.kzgw.gov.pl, kzgw@kzgw.gov.pl Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku ul. Franciszka Rogaczewskiego 9/19, 80-804 Gdańsk, tel.: (58) 326 18 88, fax: (58) 326 18 89, www. gdansk.rzgw.gov.pl, sekretariat@gdansk.rzgw.gov.pl Jednostka Zarządzająca Programem Żuławskim, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku, ul. Franciszka Rogaczewskiego 9/19, 80-804 Gdańsk, tel.: (58) 326 19 46, fax: (58) 326 19 32, program.zulawy@gdansk.rzgw.gov.pl Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku ul. Straganiarska 24-27, 80-837 Gdańsk, tel. (58) 305 56 31, tel./fax (58) 301 91 92, www.wfosigw-gda.pl, fundusz@wfosigw-gda.pl SPIS TREŚCI I. Syntetyczny opis Programu Żuławskiego - 2030... 2 1. Aktualny stan formalno prawny... 4 2. Powiązania z dokumentami programowo planistycznymi... 5 3. Uwarunkowania wynikające z Ramowej Dyrektywy Wodnej i Dyrektywy Powodziowej... 10 II. Stan realizacji Programu Żuławskiego - 2030... 12 1. Realizacja zadań I etapu Programu Żuławskiego - 2030... 12 1.1. Zadania przyjęte do realizacji w I etapie Programu Żuławskiego - 2030 w oparciu o zawarte umowy o dofinansowanie z POIŚ... 12 1.2. Zadania dodatkowe realizowane w I etapie Programu Żuławskiego - 2030 przez poszczególnych beneficjentów... 16 2. Efekty realizacji I etapu Programu Żuławskiego - 2030... 20 2.1. Metodyka... 20 2.2. Wskaźniki realizacji I etapu Programu Żuławskiego - 2030... 21 2.3. Stopień osiągnięcia założonych celów szczegółowych Programu Żuławskiego - 2030... 22 3. Ocena stanu infrastruktury przeciwpowodziowej w wyniku realizacji zadań I etapu Programu Żuławskiego - 2030... 24 3.1.Stan infrastruktury przeciwpowodziowej przed rozpoczęciem realizacji Programu Żuławskiego - 2030... 24 3.2. Przewidywany do wykonania na koniec I etapu zakres rzeczowy zadań Programu Żuławskiego - 2030... 25 3.3. Zadania realizowane z innych źródeł finansowania... 28 3.4. Stan techniczny obiektów przeciwpowodziowych w poszczególnych obszarach problemowych w wyniku realizacji I etapu Programu Żuławskiego 2030... 30 4. Analiza zagrożeń powodziowych z uwzględnieniem obszarów problemowych... 32 4.1. Wstępna Ocena Ryzyka Powodziowego... 33 4.2. Mapy Zagrożenia i Ryzyka Powodziowego... 36 4.3. Strategia ochrony brzegów morskich... 42 4.4. Prognozowane zmiany klimatyczne i podnoszenie się poziomu wód Bałtyku... 43 III. Zadania dla II etapu (2014-2020) Programu Żuławskiego - 2030... 45 1. Wprowadzenie... 45 2. Obszary problemowe w Programie Żuławskim - 2030... 48 3. Analiza wielokryterialna... 52 3.1. Zgodność z celami Programu Żuławskiego - 2030... 52 3.2. Zgodność z wymogami Ramowej Dyrektywy Wodnej... 53 3.3. Zgodność z Dyrektywą Powodziową... 56 3.4. Lokalizacja inwestycji na obszarach Natura2000 oraz innych obszarach chronionych... 56 3.5. Skala zagrożenia powodziowego... 60 3.6. Komplementarność z innymi zadaniami w ramach obszaru problemowego... 60 3.7. Zagospodarowanie obszaru chronionego... 61 3.8. Liczba mieszkańców chronionych przed powodzią... 62 3.9. Obecność obiektów będących zagrożeniem dla środowiska w przypadku zalania... 62 3.10. Obecność obiektów zabytkowych... 62 4. Zgodność z Prognozą oddziaływania na środowisko Programu Kompleksowe zabezpieczenie przeciwpowodziowe Żuław - do roku 2030 (z uwzględnieniem etapu 2015)... 63 5. Zadania priorytetowe do realizacji w ramach II etapu Programu Żuławskiego - 2030... 65 6. Warianty realizacji II etapu Programu Żuławskiego - 2030... 69 7. Podsumowanie i wnioski... 71 Załączniki 1-5:Zadania rekomendowane do realizacji w obszarach problemowych... 74 Spis rysunków... 84 Spis tabel... 84 Spis fotografii... 85 Spis załączników... 85

I. Syntetyczny opis Programu Żuławskiego - 2030 Program Kompleksowe zabezpieczenie przeciwpowodziowe Żuław do roku 2030 (z uwzględnieniem etapu 2015) zwany dalej Programem Żuławskim 2030 został zatwierdzony w maju 2010 r. przez Ministra Środowiska jako dokument strategiczny będący podstawą realizacji działań objętych ochroną przeciwpowodziową. Żuławy stanowią obszar niezwykle żyzny, intensywnie wykorzystywany rolniczo, posiadający duże zasoby wód powierzchniowych. Jest to teren o dużej wartości przyrodniczej, turystycznej, krajobrazowej i kulturowej. Położenie Żuław na terenach depresyjnych i przydepresyjnych w delcie Wisły powoduje, że stopień zagrożenia powodziowego jest najwyższy w kraju. System zabezpieczeń przeciwpowodziowych tworzy skomplikowany układ wałów, kanałów, rowów melioracyjnych i pompowni. Na terenie Żuław wydzielone zostały poldery, czyli tereny depresyjne i przydepresyjne otoczone wałami przeciwpowodziowymi lub terenami wyżej położonymi, odwadniane mechanicznie. Zachowanie unikalnego w skali kraju charakteru Żuław uzależnione jest od sprawnego funkcjonowania infrastruktury przeciwpowodziowej. Nadrzędnym celem Programu Żuławskiego 2030 jest zwiększenie skuteczności ochrony przeciwpowodziowej stymulującej wzrost potencjału dla zrównoważonego rozwoju Żuław regionu o wyjątkowych walorach dziedzictwa kulturowego, krajobrazowego i przyrodniczego, z dużym potencjałem gospodarczym i turystycznym, uznanego za jeden z najbardziej zagrożonych powodziami obszarów kraju. Cel nadrzędny realizowany jest przez pięć celów szczegółowych: I. Poprawa rozpoznania zagrożenia powodziowego i możliwości przeciwdziałania. II. Zwiększenie znaczenia naturalnych metod ochrony przeciwpowodziowej. III. Zwiększenie świadomości społeczeństwa oraz administracji o zagrożeniu powodziowym. IV. Poprawa struktur organizacyjnych ochrony przeciwpowodziowej i zarządzania ryzykiem powodzi. V. Przebudowa, odbudowa i budowa przeciwpowodziowych urządzeń technicznych. Realizacja celu Programu Żuławskiego 2030 pozwoli na osiągnięcie efektów nie tylko w zakresie ochrony przeciwpowodziowej, ale pośrednio także w strefie społeczno-kulturowej, gospodarczej oraz ekologicznej. Fot. 1. Ujście Wisły. Źródło: Urząd Gminy Cedry Wielkie Rysunek 1. Hipsometria Żuław Wiślanych i Delty Wisły Źródło: RZGW Gdańsk.

1. Aktualny stan formalno prawny 1 Transpozycja ustaleń Ramowej Dyrektywy Wodnej (RDW) do prawodawstwa polskiego odbyła się przez nowelizację ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz.U.2012.145 ze zm.) wraz z jej aktami wykonawczymi. Ponadto, RDW została wdrożona do prawa krajowego poprzez ustawę z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U.2013.1232 ze zm.), ustawę z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U.2013.1235 ze zm.) oraz ustawę z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U.2006.123.858 ze zm.) wraz z aktami wykonawczymi do tych ustaw. Proces implementacji ustaleń RDW do polskiego prawodawstwa przebiegał wieloetapowo. Dnia 12 lipca 2014 r. weszła w życie ustawa z dnia 20 maja 2014 r. o zmianie ustawy Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U.2014.850), która wdraża prawo Unii Europejskiej w zakresie postanowień Ramowej Dyrektywy Wodnej (m.in. transponuje dotychczas niewdrażane definicje). Ustawa Prawo wodne implementuje także postanowienia Dyrektywy Powodziowej (Dyrektywa 2007/60/WE z dnia 23 października 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim). W myśl tej dyrektywy, skuteczna ochrona przeciwpowodziowa, obejmuje przede wszystkim ukierunkowane, długofalowe działania stopniowo wdrażające metody ograniczania skutków powodzi. Terminy wskazane w Dyrektywie Powodziowej są zbieżne ze wskazanymi w RDW terminami osiągnięcia celów środowiskowych i opracowania nowej generacji planów gospodarowania wodami w obszarach dorzeczy do 22 grudnia 2015 r. Równolegle zostaną sporządzone Plany Zarządzania Ryzykiem Powodziowym (PZRP). PZRP będą obejmować wszystkie aspekty zarządzania ryzykiem powodziowym, uwzględniając w szczególności działania ochronne, przygotowawcze i zapobiegawcze. Działania te powinny zostać dostosowane do uwarunkowań analizowanej jednostki hydrograficznej przy skoordynowaniu wszystkich działań dla obszaru dorzecza. Konieczność kontynuowania reform w zakresie gospodarowania wodami wymaga integracji istniejących dokumentów, planów, polityk i programów, przede wszystkim zaś wymusza zmiany w instrumentach prawnych i ich dostosowanie do wytycznych Komisji Europejskiej. Ramowa Dyrektywa Wodna zobowiązuje do uzyskania dobrego stanu ekologicznego wód i ekosystemów od wody zależnych, przy uwzględnieniu konieczności zarządzania ryzykiem powodziowym oraz potrzeb korzystania z wód. Pełna implementacja zapisów RDW do prawa krajowego spowoduje inne spojrzenie na gospodarkę wodną w Polsce, zarządzanie nią, a jednocześnie pozwoli na realizację celu zintegrowanej polityki wodnej przy zachowaniu zasad zrównoważonego rozwoju oraz poszanowaniu zasobów przyrodniczych. Problemem wymagającym szukania odpowiednich rozwiązań, związanym z gospodarowaniem wodami jest m.in. zagrożenie powodziowe. 2. Powiązania z dokumentami programowo planistycznymi Program Żuławski 2030 jest szczególnym dokumentem ponadregionalnym, dotyczącym specyficznego obszaru problemowego, zidentyfikowanego i zdelimitowanego w Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030. Analiza spójności ustaleń tego dokumentu z zasadami rozwoju zrównoważonego wymaga uwzględnienia ustaleń dokumentów strategicznych na poziomie unijnym, krajowym oraz regionalnym. Na poziomie unijnym dwoma podstawowymi dokumentami są: Strategia Europa 2020. Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu. Strategia Unii Europejskiej dla regionu Morza Bałtyckiego. Europa 2020 jest średniookresową strategią rozwoju Unii Europejskiej w okresie 2010-2020, wyznaczającą ramy dla innych strategii społecznych i gospodarczych. Strategia odnosi się nie tylko do ochrony środowiska, kładzie nacisk na uniezależnienie wzrostu gospodarczego od wykorzystania zasobów środowiska, preferuje niskoemisyjną gospodarkę oraz podkreśla znaczenie uniezależnienia gospodarki od zmian klimatu. Strategia UE dla regionu Morza Bałtyckiego akcentuje zrównoważenie ekologiczne regionu, głównie poprzez zredukowanie presji z lądu na ekosystem morski. Oba dokumenty, chociaż na wysokim poziomie ogólności, są zbieżne z celami Programu Żuławskiego - 2030. STRATEGICZNE DOKUMENTY KRAJOWE Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju - Polska 2030. Trzecia Fala Nowoczesności Dokument przyjęty przez Radę Ministrów dnia 5 lutego 2013 r. (M.P.2013.121), określa główne trendy, wyzwania i scenariusze rozwoju społeczno-gospodarczego kraju oraz kierunki zagospodarowania, z uwzględnieniem zasad zrównoważonego rozwoju. Celem głównym dokumentu jest poprawa jakości życia. Realizowany jest w trzech obszarach strategicznych: obszar konkurencyjności i innowacyjności gospodarki, obszar równoważenia potencjału rozwojowego regionów oraz obszar efektywności i sprawności państwa. Realizacja Programu Żuławskiego 2030, poprzez wzmocnienie ochrony przeciwpowodziowej na Żuławach, wpisuje się w realizację celów w obszarze podniesienia efektywności i sprawności państwa. Jednym z celów jest zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego oraz ochrona i poprawa stanu środowiska, w celu jego realizacji wytyczono kierunki interwencji, których realizację wspomaga Program Żuławski - 2030, przede wszystkim poprzez zwiększenie poziomu ochrony środowiska poprzez minimalizowanie ryzyka powodziowego, wdrożenie systemu zintegrowanego zarządzania zlewniami oraz odbudowę naturalnej retencji wodnej. Średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju 2020 Dokument został przyjęty przez Radę Ministrów dnia 25 września 2012 r. (M.P.2012.882). Strategia o średniookresowym horyzoncie czasowym zawiera cele określone w strategii długookresowej, jest dokumentem horyzontalnym, określającym podstawowe uwarunkowania, cele i kierunki rozwoju kraju w wymiarze społecznym, gospodarczym, regionalnym i przestrzennym, obejmujący okres 4-10 lat. Celem głównym strategii średniookresowej jest wzmocnienie i wykorzystanie gospodarczych, społecznych i instytucjonalnych potencjałów zapewniających szybszy i zrównoważony rozwój kraju oraz poprawę jakości życia mieszkańców. Cel ten realizowany jest w trzech obszarach strategicznych: sprawne i efektywne państwo, konkurencyjna gospodarka oraz spójność społeczna i terytorialna. Program Żuławski 2030 wpisuje się w Cel II.6 Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko realizowany w ramach obszaru strategicznego II Konkurencyjna gospodarka. Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020 Na podstawie Projektu MasterPlanu dla obszaru dorzecza Wisły, Warszawa, 2014 Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020 - Regiony, Miasta, Obszary Wiejskie, została przyjęta przez Radę Ministrów 13 lipca 2010 r. (M.P.2011.36.423). KSRR ustala w perspektywie do 2020 roku strategiczne cele rozwoju regionów, związane z poprawą ich konkurencyjności, wzrostu gospodarczego i spójności terytorialnej. KSRR kładzie główny nacisk na lepsze wykorzystanie potencjałów poszczególnych regionów oraz niedopuszczenie do nadmiernych zróżnicowań przestrzennych. Duże znaczenie przywiązuje do lepszego przygotowania na zmiany klimatu oraz regionalnego wykorzystania zasobów przyrodniczych.

W odniesieniu do postulatu pełniejszego wykorzystania potencjału rozwojowego obszarów wiejskich, realizacja ustaleń Programu Żuławskiego - 2030 w perspektywie finansowej 2014-2020 powinna umożliwiać obszarowi Żuław przekształcenie się w obszar atrakcyjnych miejsc pracy związanych nie tylko z rolnictwem, z zachowaniem unikalnych walorów przyrodniczych i krajobrazowych oraz kulturowych. Strategia zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata 2012-2020 Została przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 25 kwietnia 2012 r. (M.P.2012.839). Głównym jej celem jest poprawa jakości życia na obszarach wiejskich oraz efektywne wykorzystanie ich zasobów i potencjałów, w tym rolnictwa i rybactwa, dla zrównoważonego rozwoju kraju. Dążenie do osiągnięcia celu głównego jest realizowane poprzez działania przypisane do pięciu celów szczegółowych: Cel 1. Wzrost jakości kapitału ludzkiego, społecznego, zatrudnienia i przedsiębiorczości na obszarach wiejskich. Cel 2. Poprawa warunków życia na obszarach wiejskich oraz poprawa ich dostępności przestrzennej. Cel 3. Bezpieczeństwo żywnościowe. Cel 4. Wzrost produktywności i konkurencyjności sektora rolno-spożywczego. Cel 5. Ochrona środowiska i adaptacja do zmian klimatu na obszarach wiejskich. Postanowienia Programu Żuławskiego - 2030 wpisują się w realizacje celu 2, w którym zaakcentowano konieczność wspierania rozwoju infrastruktury wodno-melioracyjnej i innej, łagodzącej zagrożenia naturalne na obszarach wiejskich oraz przeciwdziałającej skutkom występowania zjawisk naturalnych np. wichur, suszy, powodzi. Uwzględniają także realizację celu 5, gdzie podkreślono znaczenie podejmowania działań w zakresie racjonalnego korzystania z zasobów wodnych na potrzeby rolnictwa i rybactwa oraz zwiększania retencji wodnej, istotnej w kontekście zjawisk suszy i powodzi jako następstw zmian klimatu. Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko Przyjęta przez Radę Ministrów dnia 15 kwietnia 2014 r. (M.P.2014.469). Strategia integruje działania z zakresu ochrony środowiska i energetyki. Jest to ważny z punktu widzenia rozwoju zrównoważonego krajowy dokument do roku 2020, ponieważ w związku z ograniczaniem liczby dokumentów o charakterze polityk i programów, nie będzie opracowywana nowa polityka ekologiczna państwa. Podstawowym warunkiem zrównoważonego rozwoju, zapisanym w dokumencie jest zagwarantowanie wysokiej jakości życia obecnym i przyszłym pokoleniom, przy racjonalnym korzystaniu z dostępnych zasobów. Dokument wskazuje trzy główne cele rozwojowe: zrównoważone gospodarowanie zasobami środowiska, zapewnienie gospodarce krajowej bezpiecznego i konkurencyjnego zaopatrzenia w energię oraz poprawa stanu środowiska. Wzmocnienie ochrony przeciwpowodziowej na Żuławach wpisuje się w realizację celu 1: zrównoważone wykorzystanie zasobów środowiska, w którym wydzielono cztery kierunki interwencji, w tym 1.2. Gospodarowanie wodami dla ochrony przed powodzią i suszą. Strategia rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2022 Została przyjęta przez Radę Ministrów dnia 9 kwietnia 2013 r. (M.P.2013.377). Strategia uznaje, że jednym z poważnych wyzwań Polski jest przeciwdziałanie i zwalczanie powodzi. Sprawnie działający system przeciwpowodziowy pełni ważną rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa narodowego, dlatego niezbędne jest dążenie do jego wzmocnienia. Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 Dokument określający politykę zagospodarowania przestrzennego kraju, przyjęty przez Radę Ministrów dnia 13 grudnia 2011 r. (M.P.2012.252). Określa ramy i kierunki kształtowania przestrzeni w planach zagospodarowania przestrzennego województw (PZPW). Celem strategicznym KPZK 2030 jest efektywne wykorzystanie przestrzeni kraju i jej zróżnicowanych potencjałów rozwojowych do osiągnięcia: konkurencyjności, zwiększenia zatrudnienia i większej sprawności państwa oraz spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej w okresie perspektywicznym. Dokument określa 6 celów polityki przestrzennego zagospodarowana kraju. Program Żuławski 2030 realizuje trzy (2, 4 i 5) z wymienionych sześciu celów krajowej polityki przestrzennej: 1. Podwyższenie konkurencyjności głównych ośrodków miejskich Polski w przestrzeni europejskiej poprzez ich integrację funkcjonalną przy zachowaniu policentrycznej struktury systemu osadniczego sprzyjającej spójności. 2. Poprawa spójności wewnętrznej i terytorialne równoważenie rozwoju kraju poprzez promowanie integracji funkcjonalnej, tworzenie warunków dla rozprzestrzeniania się czynników rozwoju, wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich oraz wykorzystanie potencjału wewnętrznego wszystkich terytoriów. 3. Poprawa dostępności terytorialnej kraju w różnych skalach przestrzennych poprzez rozwijanie infrastruktury transportowej i telekomunikacyjnej. 4. Kształtowanie struktur przestrzennych wspierających osiągnięcie i utrzymanie wysokiej jakości środowiska przyrodniczego i walorów krajobrazowych Polski. 5. Zwiększenie odporności struktury przestrzennej kraju na zagrożenia naturalne i utraty bezpieczeństwa energetycznego oraz kształtowanie struktur przestrzennych wspierających zdolności obronne państwa. 6. Przywrócenie i utrwalenie ładu przestrzennego. Zarówno Żuławy jak i strefa przybrzeżna zostały w KPZK 2030 uznane za obszary funkcjonalne wymagające specjalnego podejścia w ramach polityki przestrzennego zagospodarowania kraju. Na obszarze Żuław, że względu na ich unikatowy charakter w skali Europy i wysoki stopień zagrożenia powodziowego, przewidziano działania związane z przeciwdziałaniem konfliktom przestrzennym wynikającym z warunków naturalnych i działalności gospodarczej. Program Żuławski - 2030, poprzez wzmocnienie systemu ochrony przeciwpowodziowej, wpisuje się w realizację celu 5 Zwiększenie odporności struktury przestrzennej kraju na zagrożenia naturalne i utraty bezpieczeństwa energetycznego oraz kształtowanie struktur przestrzennych wspierających zdolności obronne państwa. Realizacja Programu Żuławskiego - 2030 sprzyja utrzymaniu wysokiej jakości środowiska i zachowaniu walorów przyrodniczych Żuław tworząc warunki do wielofunkcyjnego rozwoju tego obszaru. Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016 Obecne cele i priorytety ochrony środowiska zawarte są w polityce ekologicznej państwa 2009-2012 z perspektywą do roku 2016 (PEP), przyjętej przez Sejm RP dnia 22 maja 2009 r. (M. P. 2009.34.501). Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska politykę ekologiczną państwa przygotowuje się na najbliższe cztery lata z perspektywą na kolejne cztery. Ustalenia polityki ekologicznej państwa realizowane są następnie w wojewódzkich, powiatowych i gminnych programach ochrony środowiska. Polityka ekologiczna państwa określa trzy główne kierunki działań strategicznych. W ramach działań systemowych, w kontekście problematyki uwzględniania aspektów ekologicznych w planowaniu przestrzennym, zwrócono uwagę na konieczność uwzględniania obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi w planach zagospodarowania przestrzennego. Pozostałe kierunki działań strategicznych obejmują ochronę zasobów naturalnych oraz poprawę jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego. Bezpośrednio do problematyki gospodarowania wodami odniesiono się w priorytecie 3.3. Racjonalne gospodarowanie zasobami wody. Podkreślono, że problemy związane z ochroną przeciwpowodziową wiążą się z niewystarczającymi środkami finansowymi na utrzymanie urządzeń i budowli wodnych, w tym infrastruktury ochrony przeciwpowodziowej, a w konsekwencji z jej niezadowalającym stanem technicznym. Kolejnym problemem jest brak skutecznego systemu planowania przestrzennego, który spowodował wejście budownictwa na tereny zalewowe, co w przypadku powodzi wiąże się ze znacznym zwiększeniem strat materialnych, a w skrajnych przypadkach z zagrożeniem życia ludzkiego. Wśród celów średniookresowych (do 2016 r.) wskazano racjonalizację gospodarowania zasobami wód powierzchniowych i podziemnych w taki sposób, aby uchronić gospodarkę narodową od deficytów wody i zabezpieczyć przed skutkami powodzi. Natomiast jako naczelne zadanie wskazano między innymi zwiększenie retencji wodnej 2. POZIOM WOJEWÓDZKI Plan zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego Województwo pomorskie przystąpiło uchwałą Nr 894/XLII/14 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 28 lipca 2014 r. do sporządzenia nowego PZPW, gdzie uaktualnieniu poddane zostaną zagadnienia związane z zabezpieczeniem przeciwpowodziowym w kontekście m.in. Programu Żuławskiego - 2030. Aktualizowany PZPW musi być zgodny ze Strategią Rozwoju Województwa Pomorskiego 2020, która realizowana jest przez 6 regionalnych programów strategicznych (RPS). Ustalenia RPS-ów tworzą ramy dla projektowanego obecnie, w związku z nową perspektywą finansową, Regionalnego Programu Operacyjnego 2014-2020. Obowiązujący PZP WP 3 został poddany ocenie, w wyniku której powstał Raport o stanie zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego. Ocena realizacji inwestycji w latach 2009-2012. W raporcie zarekomendowano aktualizację PZP WP ze względu na m.in. konieczność dostosowania go do polityki spójności (Agenda Terytorialna UE 2020), zmiany przepisów prawa krajowego (w tym w zakresie ochrony przeciwpowodziowej) oraz uwzględnienia ustaleń KPZK 2030 i RPO 2014-2020. Aktualizacja PZP WP w zakresie ochrony przeciwpowodziowej musi uwzględniać w tym zakresie ustalenia dokumentów strategicznych wyższego szczebla, w których obszar Żuław został uznany ważnym obszarem problemowym. 2) Projekt prognozy oddziaływania na środowisko dla Projektu MasterPlanu dla obszaru dorzecza Wisły, Warszawa, 2014 r 3) Przyjęty uchwałą Sejmiku Województwa Pomorskiego nr 1004/XXXIX/09 z dnia 26 października 2009 r. w sprawie zmiany planu zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego

Strategia rozwoju województwa pomorskiego 2020 Dokument przyjęty uchwałą nr 458/XXII/12 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 24 września 2012 r. Głównym założeniem Strategii jest jej realizacja zgodnie z wymogami wynikającymi z ogólnych zasad prowadzenia polityki rozwoju regionu. Jedną z istotnych zasad jest zasada korzystnego oddziaływania na środowisko, która oznacza, że przedsięwzięcia identyfikowane jako istotne dla realizacji Strategii analizowane będą przez pryzmat kryterium efektu środowiskowego promującego poprawę efektywności wykorzystania zasobów i redukcję negatywnych oddziaływań środowiskowych lub działania kompensujące. W dniu 1 lipca 2014 r. Zarząd Województwa Pomorskiego uchwałą nr 715/363/14 przyjął stanowisko negocjacyjne Samorządu Województwa Pomorskiego do Kontraktu Terytorialnego dla województwa pomorskiego, który zostanie zawarty między Rządem i Zarządem Województwa. Stanowisko wskazuje 50 priorytetowych przedsięwzięć, wpisujących się w cele rozwojowe województwa. Kontrakt terytorialny stanowi zobowiązanie strony rządowej i samorządowej do realizacji przedsięwzięć priorytetowych skoncentrowanych w obszarach strategicznej interwencji zgodnie z zapisami Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego. Przedsięwzięcia podzielono na sześć obszarów tematycznych, jednym z nich jest środowisko i energetyka. Realizacja II etapu Programu Kompleksowe zabezpieczenie przeciwpowodziowe Żuław - do roku 2030 jest jednym z przedsięwzięć priorytetowych w tym obszarze. Regionalny Program Strategiczny w zakresie energetyki i środowiska Stanowi jedną z 6 strategii uszczegóławiających postanowienia Strategii rozwoju województwa pomorskiego, przyjęta uchwałą Zarządu Województwa Pomorskiego Nr 931/274/13 z dnia 8 sierpnia 2013 r. Regionalny Program Strategiczny jest dokumentem, który pozwoli na efektywne zarządzanie polityką regionu w zakresie energetyki i środowiska do roku 2020. Zapisy RPS mają stanowić podstawę przy formułowaniu treści Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Pomorskiego na lata 2014 2020. Celem głównym jest efektywniejsze gospodarowanie zasobami sprzyjające rozwojowi niskoemisyjnej gospodarki, wzrostowi bezpieczeństwa energetycznego i poprawie stanu środowiska, który jest realizowany przez trzy cele szczegółowe. Program Żuławski wpisuje się w priorytet 2.1. Ograniczenie zagrożeń naturalnych w ramach celu szczegółowego II. Adaptacja do zmian klimatu, zapobieganie zagrożeniom i zarządzanie ryzykiem. W ramach tego celu Samorząd Województwa Pomorskiego zobowiązał się do doprowadzenia do realizacji II etapu Programu Kompleksowe zabezpieczenie przeciwpowodziowe Żuław - do roku 2030 (str. 38 RPS). II etap Programu Żuławskiego 2030 posiada status przedsięwzięcia strategicznego w ramach działania 2.1.1. Zwiększenie poziomu skuteczności ochrony przeciwpowodziowej. Program Ochrony Środowiska Województwa Pomorskiego na lata 2013-2016 z perspektywą do 2020 roku Przyjęty przez Sejmik Województwa Pomorskiego uchwałą Nr 528/XXV/12 z dnia 21 grudnia 2012 r. Program nie formułuje celu generalnego przyjmując, że misja Województwa Pomorskiego, zawarta w Strategii Rozwoju Województwa Pomorskiego 2020 dostatecznie akcentuje pierwszorzędną potrzebę zachowania dobrego stanu środowiska, jako podstawowego warunku zrównoważonego i harmonijnego rozwoju regionu. POŚ ustanawia 4 cele perspektywiczne (w ich ramach wytyczono cele średniookresowe), nawiązujące do Polityki Ekologicznej Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016: Środowisko dla zdrowia dalsza poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego; Podniesienie świadomości ekologicznej społeczeństwa oraz aktywacja rynku na rzecz środowiska; Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne wykorzystanie zasobów przyrody; Zrównoważone wykorzystanie energii, wody i surowców naturalnych. Program Żuławski 2030 wpisuje się w realizację I celu perspektywicznego, szczególnie w realizację celu średniookresowego: Ochrona mieszkańców województwa i ich mienia przed zagrożeniami naturalnymi i skutkami katastrof naturalnych. W jego ramach wytyczono m.in. następujące kierunki działań: Realizacja Programu Kompleksowe zabezpieczenie przeciwpowodziowe Żuław - do roku 2030. Budowa i modernizacja systemu urządzeń i polderów przeciwpowodziowych, poprawa stanu technicznego i przepustowości koryt rzek oraz zabezpieczenie infrastruktury przyległej do rzek, z uwzględnieniem potrzeb ochrony przyrody w zlewniach rzek Przymorza i na obszarach narażonych na niebezpieczeństwo powodzi, wyznaczonych we wstępnej ocenie ryzyka powodziowego. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa warmińsko-mazurskiego Plan zagospodarowania przestrzennego województwa warmińsko-mazurskiego przyjęto w 2002 r. 4 Dokument jest w trakcie aktualizowania, w najbliższym okresie projekt będzie podawany do uzgodnień (październik 2014). Dokument stwierdza, że ochrona przeciwpowodziowa Żuław stanowi wspólny problem województw pomorskiego i warmińsko-mazurskiego, co generuje potrzebę podjęcia wspólnych działań w tym zakresie. Dokumentem wykonawczym dla PZP WWM jest bezpośrednio RPO 2014-2020. Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmińsko-mazurskiego do roku 2025 Sejmik Województwa Warmińsko-Mazurskiego uchwałą Nr XXVIII/553/13 z dnia 25 czerwca 2013 r. przyjął Strategię rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmińsko-mazurskiego do roku 2025. Strategia rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego stanowi jeden z podstawowych wojewódzkich dokumentów planistycznych. Głównym celem strategii województwa jest Spójność ekonomiczna, społeczna i przestrzenna Warmii i Mazur z regionami Europy. Jednym z podstawowych zagadnień w kontekście idei trwałego rozwoju jest utrzymanie wysokiej jakości środowiska przyrodniczego. Kompleksowe dbanie o czystość powietrza, wód, ziemi oraz poziom hałasu itp. wymaga nie tylko dalszych usprawnień, ale również coraz bardziej rzeczowego traktowania relacji środowisko-gospodarka. W ramach realizacji tego celu dokument koncentruje się wokół następujących zagadnień: zapewnienie ochrony i racjonalnego użytkowania zasobów naturalnych, w tym ochrony przed powodziami i deficytem wody, poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego. Strategia określa cztery cele strategiczne. Program Żuławski 2030 wpisuje się w trzy z nich: cel 2. Wzrost aktywności społecznej, działanie 2.2. Wzrost dostępności i jakości usług publicznych w zakresie infrastruktury, cel 3. Wzrost liczby i jakości powiązań sieciowych, działanie 3.2. Doskonalenie współpracy międzyregionalnej, gdzie określono istotne znaczenie kontynuacji realizacji Programu Kompleksowe zabezpieczenie przeciwpowodziowe Żuław do roku 2030, cel 4. Zwiększenie zewnętrznej dostępności komunikacyjnej oraz wewnętrznej spójności, działanie 4.3. Poprawa jakości i ochrona środowiska, gdzie przewidziane są działania z zakresu ochrony przed powodzią. Projekt kontraktu terytorialnego, określającego zobowiązanie strony rządowej i samorządowej do realizacji przedsięwzięć priorytetowych skoncentrowanych w obszarach strategicznej interwencji zgodnie z zapisami Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego, jest obecnie w negocjacjach. Program ochrony środowiska województwa warmińsko-mazurskiego na lata 2011-2014 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2015-2018 Dokument przyjęto uchwałą Nr XVI/301/12 Sejmiku Województwa Warmińsko-Mazurskiego z dnia 24 kwietnia 2012 r. Głównym celem programu jest ochrona zasobów naturalnych, poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego. Dokument formułuje trzy priorytetowe kierunki działań: doskonalenie działań systemowych, zapewnienie ochrony i racjonalnego użytkowania zasobów naturalnych, poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego. W ramach pierwszego priorytetowego kierunku działań, w zakresie ochrony przeciwpowodziowej szczególny nacisk położono na uwzględnienie tych zagadnień w planowaniu przestrzennym, szczególnie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Inwestycyjne działania związane z ochroną przeciwpowodziową wpisują się w realizację drugiego priorytetowego kierunku działań, w ramach którego wyszczególniono m.in. utrzymanie, modernizację, remonty i rozbudowę infrastruktury przeciwpowodziowej t.j. kanałów, przepustów wałowych, stacji pomp i budowli piętrzących, wałów przeciwpowodziowych i koryt cieków naturalnych. 4) uchwała nr XXXIII/505/02 Sejmiku Województwa Warmińsko-Mazurskiego z dnia 12 lutego 2002 r.

3. Uwarunkowania wynikające z Ramowej Dyrektywy Wodnej i Dyrektywy Powodziowej Program Żuławski 2030 przyjęto w maju 2010 roku. Od tego czasu opracowano szereg dokumentów implementujących postanowienia Ramowej Dyrektywy Wodnej i Dyrektywy Powodziowej oraz wprowadzano zmiany w ustawie Prawo wodne, związane z implementacją postanowień ww. dyrektyw. Zgodnie z polityką wodną UE planowanie gospodarowania wodami odbywa się poprzez plany gospodarowania wodami w obszarach dorzeczy. Pierwsza edycja Planu Gospodarowania Wodami na Obszarze Dorzecza Wisły przyjęta została w 2009 roku. Przepisy RDW zobowiązują każde państwo członkowskie do osiągnięcia dobrego stanu wód do 2015 roku, a w niektórych przypadkach w terminie późniejszym do 2021 r. RDW nie wyklucza możliwości realizacji nowych inwestycji mających wpływ na stan zasobów wodnych, pod warunkiem spełnienia określonych wymogów (art. 4.7 RDW). W czerwcu 2010 r. Komisja Europejska podniosła problem poprawności transpozycji RDW do prawa polskiego m.in. kwestionując poprawność przygotowania planów gospodarowania wodami dorzecza. 5 W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami planów gospodarowania wodami w obszarach dorzeczy oraz wątpliwościami zgłaszanymi w kontekście realizowanych i planowanych przedsięwzięć przeciwpowodziowych, Polska zobowiązała się do opracowania dokumentów planistycznych o charakterze przejściowym (tzw. MasterPlanów) dla dorzeczy Odry i Wisły. Miały one obejmować wszystkie projekty, które ze względu na ich wpływ na właściwości fizyczne części wód powierzchniowych lub zmianę poziomu części wód podziemnych mogą spowodować nieosiągnięcie dobrego stanu (albo potencjału ekologicznego) lub pogorszenie stanu jednolitej części wód powierzchniowych lub podziemnych. MasterPlany zostały przyjęte przez Radę Ministrów w dniu 26 sierpnia 2014 r., są dokumentami które będą wykorzystane w aktualizacji planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy oraz aktualizacji programu wodnośrodowiskowego kraju. MasterPlany mają charakter strategiczny i nadrzędny dla wszystkich krajowych i regionalnych planów i programów sektorowych, w których planowane są działania lub inwestycje mające wpływ na stan zasobów wodnych oraz cele ochrony wód wynikające z RDW. Zadania I etapu Programu Żuławskiego 2030 zostały ocenione w MasterPlanie dla obszaru dorzecza Wisły. Większość zadań została oceniona jako niewpływająca negatywnie na osiągnięcie celów środowiskowych dla danej jednolitej części wód powierzchniowych (jcwp) i jednolitej części wód podziemnych (jcwpd), ze względu na charakter realizowanych zadań, polegający głównie na modernizacji i odbudowie istniejących urządzeń ochrony przed powodzią. Do zadań realizowanych w ramach Programu Żuławskiego 2030, które mogą potencjalnie negatywnie oddziaływać na osiągnięcie celów środowiskowych jcwp, zaliczono jedynie przebudowę rzeki Dzierzgoń oraz rzeki Motławy, realizowane przez RZGW w Gdańsku. Przeprowadzona w MasterPlanie dla Obszaru Dorzecza Wisły analiza wykazała jednak spełnienie wszystkich wymaganych przesłanek art. 4.7. RDW. Od momentu przyjęcia Programu Żuławskiego 2030 opracowano dokumenty planistyczne związane z zarządzaniem ryzykiem powodziowym, zgodnie z ustaleniami Dyrektywy 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim, potocznie zwanej Dyrektywą Powodziową. Dyrektywa Powodziowa jest ważnym uzupełnieniem wcześniejszego prawodawstwa wspólnotowego w zakresie gospodarowania wodami i jest ona równorzędna z RDW i w pełni spójna z jej zapisami. Nadrzędnym celem Dyrektywy Powodziowej jest ograniczanie ryzyka powodziowego i zmniejszanie następstw powodzi w państwach Unii Europejskiej. Umożliwia właściwe zarządzanie ryzykiem, jakie może stwarzać powódź dla ludzkiego zdrowia, środowiska, działalności gospodarczej i dziedzictwa kulturowego. Dyrektywa wymaga długoterminowego procesu planowania, który odbywa się w trzech etapach związanych z opracowaniem: Wstępnej Oceny Ryzyka Powodziowego (do grudnia 2011 roku), Map Zagrożenia i Map Ryzyka Powodziowego (do grudnia 2013 roku), Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym (do grudnia 2015 roku). Obecnie trwają prace nad sporządzeniem Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym. W dłuższej perspektywie czasowej zakłada się, iż ocena ryzyka powodziowego będzie modyfikowana i dostosowywana do zmieniających się warunków w obszarach dorzeczy, również związanych ze zmianami klimatu oraz częstotliwością występowania powodzi. Aktualizacje dokumentów planistycznych będą następować w cyklu 6-letnim. Dla realizacji II etapu Programu Żuławskiego 2030 należy uwzględnić zalecenia Ministra Infrastruktury i Rozwoju, Ministra Środowiska i Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska z 5 lutego 2014 roku, obowiązujące do czasu przyjęcia planów gospodarowania wodami. Najważniejsze kwestie, na które należy zwrócić uwagę przygotowując projekty obejmujące przedsięwzięcia o charakterze hydrotechnicznym to: właściwe zdefiniowanie celów realizacji projektu (np. zabezpieczenie miasta przed powodzią), przeprowadzenie oceny rozwiązań alternatywnych osiągnięcia tego samego celu z uwzględnieniem wszystkich działań minimalizujących, dokonanie wyboru najlepszego rozwiązania prowadzącego do osiągnięcia celu, przeprowadzenie oceny występowania potrzeby zastosowania art. 4 ust. 7 RDW z uwzględnieniem wszystkich działań minimalizujących (tj. czy występuje ryzyko pogorszenia stanu). 5) Zalecenia Ministra Infrastruktury i Rozwoju, Ministra Środowiska i Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska dla inwestorów/ beneficjentów oraz właściwych instytucji w zakresie weryfikacji i zapewnienia spełniania przez przedsięwzięcia współfinansowane z funduszy unijnych w okresie programowania 2007-2013 wymagań wynikających z Ramowej Dyrektywy Wodnej z dnia 5 lutego 2014 r. Fot. 2. Żuławy. Źródło: Urząd Gminy Cedry Wielkie 10 11

II. Stan realizacji Programu Żuławskiego - 2030 1. Realizacja zadań I etapu Programu Żuławskiego - 2030 W ramach niniejszego opracowania dokonano oceny realizacji zadań I etapu Programu Żuławskiego - 2030, które od 2010 roku były realizowane przez sześciu beneficjentów: Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku Jednostkę Zarządzającą Programem Żuławskim 2030, Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych Województwa Pomorskiego, Żuławski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Elblągu, Miasto Gdańsk, Miasto Elbląg, Powiat Gdański. 1.1. Zadania przyjęte do realizacji w I etapie Programu Żuławskiego - 2030 w oparciu o zawarte umowy o dofinansowanie z POIŚ Tabela 1. Zadania realizowane w ramach I etapu Programu Żuławskiego 2030 Beneficjent RZGW w Gdańsku ZMiUW WP w Gdańsku Nazwa zadania 1. B02 Przebudowa ujścia Wisły 2. B03 Odbudowa ostróg na rzece Wiśle 3. A44 Przebudowa koryta rzeki Motława 4. DE74 Przebudowa koryta rzeki Wąska 5. DE73 Przebudowa koryta rzeki Dzierzgoń 6. System monitoringu ryzyka powodziowego SMoRP 1. B07 Rzeka Wisła - odbudowa prawego wału przeciwpowodzio-wego na odcinku Czerwone Budy -Drewnica 2. B08 Rzeka Wisła - odbudowa prawego wału przeciwpowodzio-wego na odcinku Palczewo - Czerwone Budy 3. B11 Rzeka Wisła - odbudowa prawego wału przeciwpowodzio-wego na odcinku Lisewo - Palczewo 4. DW01 Rzeka Tuga odbudowa lewego wału przeciwpowodziow. 5. DG05 Przebudowa stacji pomp nr 15 Cedry Wielkie 6. DG10 Przebudowa stacji pomp nr 37 Błotnik 7. DW07 Przebudowa stacji pomp nr 80W Stara Wisła 8. Przebudowa stacji pomp nr 4 Przejazdowo 9. Przebudowa stacji pomp nr 25 Lędowo 10. Przebudowa stacji pomp nr 4W Stegna 11. Przebudowa stacji pomp nr 66 Klecie 12. Przebudowa stacji pomp nr 68 Złotowo 13. Przebudowa stacji pomp nr 27 Wróblewo 14. Przebudowa stacji pomp nr 9W Dębina - Świerki 15. DG04 Przebudowa stacji pomp nr 33 Wocławy 16. DG06 Przebudowa stacji pomp nr 9 Dziewięć Włók 17. B04+B05 Rzeka Wisła - odbudowa lewego wału przeciwpowodziowego na odcinku Giemlice - Kiezmark 18. B06 Rzeka Wisła - odbudowa lewego wału przeciwpowodziowego na odcinku Kiezmark - Przegalina 19. DG07 Przebudowa stacji pomp nr 36 Trutnowy 20. DG08 Przebudowa stacji pomp nr 17 Cedry Małe 21. DG09 Przebudowa stacji pomp nr 39 Suchy Dąb 22. DG13Przebudowa stacji pomp nr 11 Wiślinka 23. DG12Przebudowa stacji pomp nr 19 Trzcinowo 24. DG14Przebudowa stacji pomp nr 18 Trzcinowo 25. DW04 Przebudowa stacji pomp nr 6W Grochowo 26. DW05 Budowa stacji pomp Wybicko 27. DE23 Przebudowa stacji pomp nr 65 Kławki Koszty zadań* [PLN] 83 058 077,27 147 181 398,97 Beneficjent ŻZMiUW Miasto Elbląg Nazwa zadania 1. CO1 Przebudowa systemu przeciwpowodziowego na prawym brzegu rzeki Elbląg - przebudowa wałów rzeki Elbląg od rzeki Babicy, lokalizacja od ujścia rzeki Babicy do granicy miasta Elbląg 2. CO2a Przebudowa systemu przeciwpowodziowego prawego brzegu rzeki Elbląg - rejon od rzeki Fiszewki - lokalizacja od ujścia rzeki Fiszewki do mostu w Alei Tysiąclecia 3. CO4.1 Przebudowa wału czołowego jeziora Druzno, polder 42 Gronowo Górne, gm. Elbląg 4. C04.2 Przebudowa wału czołowego jeziora Druzno. Przebudowa wałów czołowych jeziora Druzno, polder Węzina (polder 70), gm. Elbląg 5. C04.3 Przebudowa wału czołowego jeziora Druzno. Przebudowa wałów czołowych jeziora Druzno, polder Janów (polder 62), gm. Elbląg 6. C04.4 Przebudowa wału czołowego jeziora Druzno Przebudowa wałów czołowych jeziora Druzno, polder Nowe Dolno (polder 76), (gm. Markusy) 7. C04.5 Przebudowa wału czołowego jeziora Druzno. Przebudowa wałów czołowych jeziora Druzno, poldery Topolno (polder 73) i Stankowo (polder 75) gm. Markusy 8. C04.6 Przebudowa wału czołowego jeziora Druzno, polder 72 Dłużyna gm. Elbląg 9. C04.7 Przebudowa wału czołowego jeziora Druzno, polder 71 Dłużyna gm. Elbląg 10. DE28 Przebudowa stacji pomp nr 23 Majkowo 11. DE33 Przebudowa stacji pomp nr 58 Nowe Pole 12. DE35 Przebudowa stacji pomp Fiszewka F 13. DE36 Przebudowa stacji pomp nr 31 Gajowiec 14. DE37 Przebudowa stacji pomp nr 71 Dłużyna 15. DE39 Przebudowa stacji pomp nr 73 Topolno 16. DE44 Przebudowa stacji pomp nr 72 Dłużyna 17. DE40 Przebudowa stacji pomp nr 2d Złotnica 18. DE41 Przebudowa stacji pomp nr 67 Stalewo 19. DE42 Budowa stacji pomp nr 7a Kępniewo 20. DE45 Przebudowa stacji pomp nr 16 Jezioro 21. DE09 Przebudowa wałów rzeki Wąska 22. Przebudowa stacji pomp nr 18 Tropy 23. Przebudowa stacji pomp nr 3 Markusy 24. Przebudowa stacji pomp nr 10 Balewo 1. C02b Przebudowa systemu przeciwpowodziowego prawego brzegu rzeki Elbląg - Polder Nowe Pole - Zatorze - zadanie zakończone. 2. C02a i C01 Przebudowa systemu przeciwpowodziowego na prawym brzegu rzeki Elbląg (w rejonie od ujścia rzeki Babicy do granicy miasta; w rejonie od rzeki Fiszewki). 69 288 798,79 42 320 000,00 Miasto Gdańsk 1. A01.1 Przebudowa Kanału Raduni na terenie Miasta Gdańska 137 014 898,00 Powiat Gdański 1. A01.2 Przebudowa Kanału Raduni na terenie Pruszcza Gdańskiego 43 486 113,47 * kolumna dotyczaca kosztów przedstawia stan na dzien 15 kwietnia 2014 r. Koszty zadań* [PLN] SUMA 522 349 286,50 Źródło: Zaawansowanie prac I etapu Programu Kompleksowe zabezpieczenie przeciwpowodziowe Żuław do roku 2030 - informacje zamieszczone na stronie www.gdansk.rzgw.gov.pl W wyniku realizacji zadań przedstawionych w powyższej tabeli planuje się uzyskać następujący efekt rzeczowy: RZGW w Gdańsku przebudowa łącznie 53,4 km koryt rzecznych (rzeki Motława, Wąska, Dzierzgoń) oraz budowa 13 urządzeń hydrotechnicznych (11 ostróg na rzece Wiśle i 2 kierownice w Ujściu Wisły), ZMiUW WP odbudowa 44,5 km wałów przeciwpowodziowych (na rzece Wiśle i Tudze) i przebudowa 21 stacji pomp, ŻZMiUW przebudowa 31 km wałów przeciwpowodziowych (wały rzeki Elbląg, oraz wały czołowe jeziora Druzno), przebudowa 0,3 km koryta rzeki Babicy oraz przebudowa 14 stacji pomp, Miasto Gdańsk przebudowa 7 km koryta Kanału Raduni, Miasto Elbląg 6 - budowa 1 km stalowej ścianki stanowiącej umocnienie brzegu rzeki Elbląg oraz budowa zbiornika pompowego o pojemności 2 225 m3, Powiat Gdański - przebudowa 3 km koryta Kanału Raduni. Omówienie efektu rzeczowego dla poszczególnych zadań znajduje się w tabeli 7. Rysunek nr 2 przedstawia lokalizację zadań I etapu Programu Kompleksowe zabezpieczenie przeciwpowodziowe Żuław do roku 2030. 6) Ponadto na terenie miasta Elbląg w ramach Programu Żuławskiego 2030 powstało łącznie 2 576 m rowów odwadniających i inne elementy kanalizacji deszczowej (cztery przepompownie wód deszczowych, kolektory deszczowe oraz separatory i osadniki). 12 13

Opis stanu realizacji zadań I etapu Programu Żuławskiego - 2030 Stan realizacji zadań I etapu Programu Żuławskiego - 2030 (zaawansowanie na dzień 15 kwietnia 2014 r.) prezentuje poniższa tabela. Tabela 2. Zaawansowanie I etapu Programu Żuławskiego 2030 Beneficjent Data podpisania i nr umowy o dofinansowanie Zaawansowanie rzeczowe [%] Zaawansowanie finansowe [PLN] Przewidywane zakończenie Miasto Gdańsk POIS.03.01.00-00-002/11-00 z dn. 20.07.2011 r. 100% 136 427 711,00 zakończono Powiat Gdański POIS.03.01.00-00-011/11 z dn. 19.07.2012 r. Aneks POIS.03.01.00-00-011/11-01 z dn. 29.11.2013 r. I etap - mury 1%, gabiony 50%, żelbet 35%, roboty ziemne 40%, ścianka szczelna 100%, wykopy 40%, II etap 0% I etap: 9 333 330,00 II etap: 0% I etap do 30.06.2014 r., planowane zakończenie robót budowlanych w II etapie: wrzesień 2015 r. RZGW w Gdańsku POIS.03.01.00-00-008/11-00 z dn. 16.12.2011 r. Aneks do umowy POIS.03.01.00-00- 008/11-01, z dn. 10.07.2013 r 70% 49 780 485,00 2015 ZMiUW WP POIS.03.01.00-00-006/11 z dn. 10.11.2011 r. 84% 96 126 382,71 09.2015 ŻZMiUW POIS.03.01.00-00-009/11-00 z dn. 10.07.2012 r. Aneks do umowy: POIS.03.01.00-00-009/11-01 z dn. 15.07/2013 r. Aneks do umowy: POIS.03.01.00-00-009/11-02 z dn. 25.03.2014 r. 47% 31 872 730,00 2015 Miasto Elbląg POIS.03.02.00-00-001/11-02 z dn. 20.07.2011 r. 61% 23 511 000, 00 31.12.2014 r. Suma 337 718 308,71 Źródło: Zaawansowanie prac I etapu Programu Kompleksowe zabezpieczenie przeciwpowodziowe Żuław do roku 2030 - informacje zamieszczone na stronie www.gdansk.rzgw.gov.pl Zgodnie z informacjami przekazanymi przez beneficjentów odnośnie zaawansowania rzeczowo-finansowego można stwierdzić, że jedynym beneficjentem, który wykonał w 100% swoje zadanie jest Miasto Gdańsk. Zaawansowanie rzeczowe RZGW w Gdańsku kształtuje się na poziomie 70%, a ZMiUW Województwa Pomorskiego w Gdańsku na poziomie 84%. Miasto Elbląg oraz Żuławski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Elblągu zaawansowane są odpowiednio 61% i 47%. Zaawansowanie rzeczowe Powiatu Gdańskiego wynosi około 21%. Wszyscy beneficjenci deklarują zakończenie zadań I etapu Programu Żuławskiego 2030, zgodnie z harmonogramem, w 2015 roku. Rysunek 2. Lokalizacja zadań I etapu Programu Żuławskiego - 2030 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych przekazanych przez beneficjentów 14 15

1.2. Zadania dodatkowe realizowane w I etapie Programu Żuławskiego - 2030 przez poszczególnych beneficjentów W trakcie trwania I etapu nastąpiły zmiany w zakresie zadań realizowanych przez poszczególnych beneficjentów. Najczęstszą przyczyną zmian w zakresie zadań były oszczędności finansowe. Poniższa tabela przedstawia zakres i uzasadnienie zmian w zadaniach realizowanych przez poszczególnych beneficjentów. Tabela 3. Zmiany w zakresie zadań I etapu Programu Żuławskiego 2030 Beneficjent Zmiana w zakresie zadań I etapu Programu Żuławskiego 2030 RZGW w Gdańsku ZMiUW WP ŻZMiUW Miasto Gdańsk Miasto Elbląg Powiat Gdański Źródło: Dane przekazane przez beneficjentów Dla zadania odbudowa ostróg na rzece Wiśle ograniczono liczbę ostróg do 11 sztuk (z planowanych 30) w wyniku odwołań od decyzji środowiskowych, w związku z tym zamiennie zostało wykonane zadanie Przebudowa koryta rzeki Dzierzgoń, które znajdowało się na liście rezerwowej. W związku z oszczędnościami przetargowymi 31.12.2012 r zawarto aneks rozszerzający zakres rzeczowy projektu o przebudowę 5 stacji pomp, 29.11.2013 r. zawarto aneks na odbudowę kolejnych 2 stacji pomp łącznie zwiększono zakres rzeczowy o 7 stacji pomp: nr 4 Przejazdowo, nr 25 Lędowo, nr 4W Stegna, nr 66 Klecie, nr 68 Złotowo, nr 27 Wróblewo, nr 9W Dębina Świerki. W związku z oszczędnościami przetargowymi dodatkowo wygospodarowano środki na przebudowę trzech stacji pomp: nr 18 Tropy, nr 3 Markusy, nr 10 Balewo W wyniku faktycznych pomiarów powykonawczych długość ścianki szczelnej wyniosła 13,48 km (zakładana długość wynosiła 13,57 km) Bez zmian Bez zmian Dodatkowym efektem rzeczowym, w wyniku zmian zakresu zadań realizowanych przez poszczególnych beneficjentów, jest przebudowa 20,6 km koryta rzeki Dzierzgoń (realizowana przez RZGW w Gdańsku) oraz przebudowa 10 stacji pomp (7 stacji pomp w obszarze ZMiUW WP oraz 3 stacje pomp w obszarze ŻZMiUW). Koszty realizacji tych zadań zostały uwzględnione w tabeli 1. 1.3. Zadania realizowane przez poszczególnych beneficjentów w ramach innych środków finansowych Na obszarze objętym Programem Żuławskim 2030 w ostatnich latach realizowane były również zadania z zakresu ochrony przed powodzią, finansowane z innych środków i z innych programów niż Program Żuławski 2030. Spośród zadań zgłoszonych przez beneficjentów, wzięto pod uwagę tylko te, które tworzą wartość dodaną oraz te, które mieszczą się granicach Programu Żuławskiego 2030. W analizie uwzględniono jedynie te zadania, które są w trakcie realizacji lub zostały już zrealizowane. Nie uwzględniono zadań dla których opracowano dokumentację, ale nie przystąpiono jeszcze do realizacji. Tabela 4. Działania i zadania realizowane przez poszczególnych beneficjentów w ramach innych środków finansowych Beneficjent RZGW w Gdańsku ZMiUW WP w Gdańsku Nazwa programu finansowego Budżet Państwa i rezerwa celowa PROW Nazwa zadania 1. Oczystka kęp i przerostów wiklinowych na rzece Wiśle Giemlice, Nowa Cerkiew. 2. Remont Węzła Wodnego Biała Góra. 3. Zakup i remont lodołamaczy. 4. Lodołamanie na rzece Wiśle. 5. Naprawa wrót przeciwpowodziowych na śluzie Gdańska Głowa. 1. Wzmocnienie prawego wału przeciwpow. rzeki Wisły na odcinku Kaniczki- Grabówko w km 15+500-17+300 i na odcinku Rudniki - Biała Góra w km 39+000-43+900. 2. Kanał Piaskowy - odbudowa prawego wału przeciwpowodziowego w km 1+425-4+300 - gm. Cedry Wielkie. 3. Kanał Jajło IV odbudowa koryta kanału w km 0+000 5+100 gm. Sadlinki. 4. Kanał Modry - odbudowa koryta w km 3+860-13+920 oraz prawego wału przeciwpow. w km 3+765-5+125 i lewego w km 3+735-5+060 - gmina Dzierzgoń. 5. Kanał Izbowa Łacha odbudowa koryta kanału w km 0+000 10+100 gm. Nowy Dwór Gdański 6. Rzeka Wisła odbudowa lewego wału w km 0+000 16+500 gm. Gniew, Pelplin, Subkowy. 7. Przebudowa stacji pomp Nr 64 Kąty. 8. Rzeka Tyna Dolna odbudowa wałów przeciwpowodziowych na długości 8,9 km i rzeka Tyna Mała odbudowa wałów przeciwpow. na długości 5,1 km, odbudowa koryta rzek Tyna Dolna i Tyna mała odbudowa koryta na długości 14,1 km, gm. Stare Pole. 9. Stacje pomp Osłonka i Chłodniewo remont układów technologicznych gm. Nowy Dwór Gdański i Stegna. 10. Stacja pomp Walichnowy - przebudowa pompowni - gmina Gniew. 11. Przebudowa stacji pomp Opalenie. 12. Struga Młyńska- odbudowa prawego wału przeciwpowodziowego w km 0+000 2+940 kształtowanie przekroju podłużnego i poprzecznego oraz układu poziomego koryta cieku w km 0+000-4+100, gm.gniew 13. Przebudowa stacji pomp nr 8 Bystra, gm. Pruszcz Gdański. 14. Przebudowa stacji pomp Komorowo Jordanki gmina Stary Targ. *Koszty [PLN] 15 477 764,09 96 588 635,00 Miasto Gdańsk POIS (zad. 2)- 1. Uruchomienie systemu informacji kryzysowej. 2. Budowa 0,6 km nabrzeży rzeki Motławy 31 515 539,00 Fot. 3. Stacja pomp Trzcianka. Źródło: ZMiUW WP 16 17