ZAKRES WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI WYMAGANYCH NA POSZCZEGÓLNYCH STOPNIACH WOJEWÓDZKIEGO KONKURSU Z PLASTYKI PRZEPROWADZANEGO W GIMNAZJACH W ROKU SZK. 2014/2015 Wymagania na wszystkich etapach konkursu: UCZEŃ 1) Wypowiada się w wybranych technikach plastycznych; posługuje się takimi środkami wyrazu plastycznego, jak: kształt, barwa, faktura, linia, kompozycja, perspektywa; 2) Rozpoznaje wybrane dziedziny sztuki: architekturę (także architekturę zieleni), malarstwo, rzeźbę, grafikę; wypowiada się na ich temat. 3) Rozpoznaje dzieła sztuki na podstawie reprodukcji i określa ich przynależność do epoki, stylu lub kierunku, a w wypadku dzieł wybitnych podaje autora, tytuł i czas powstania. 4) Zna ikonografię sztuki europejskiej - podstawowych tematów i ich źródeł. 5) Analizuje dzieła sztuki pod względem formalnym. 6) Zna terminologię sztuk plastycznych i technik artystycznych. 7) Potrafi budować poprawnie stylistycznie i logicznie wypowiedzi pisemne. 8) Przedstawia i uzasadnia własny pogląd na twórczość artystyczną i kulturę poszczególnych epok. Konkurs obejmuje i poszerza treści podstawy programowej plastyki w gimnazjum. ETAP SZKOLNY GIMNAZJUM Eliminacje szkolne są przeprowadzone w formie pisemnej. Uczestnik rozwiązuje test zawierający zadania otwarte i zamknięte dotyczące: Umiejętności rozróżniania stylów i kierunków architektury i sztuk plastycznych oraz umieszczania ich w odpowiednim porządku chronologicznym i w centrach kulturotwórczych, które miały zasadnicze znaczenie dla ich powstania; Rozpoznawania wybranych dzieł architektury i sztuk plastycznych należących do polskiego i europejskiego dziedzictwa kultury, postrzegając je w kontekście miejsca tradycji we współczesnej kulturze, Umiejętności opisywania związków zachodzących między nimi (posługując się terminologią z zakresu danej dziedziny sztuki). Znajomości dziejów sztuki od starożytności aż po czasy najnowsze; Wiedzy o epokach artystycznych; Znajomości dzieł sztuki, określanie ich przynależności do epoki, stylu lub kierunku, a w przypadku dzieł wybitnych podanie autora, tytułu i czasu powstania; Znajomości epok artystycznych, a w obrębie epok stylów, kierunków, nurtów; Znajomości twórczości uznanych artystów; Podstawowej znajomości terminologii sztuk plastycznych i technik artystycznych.
Wiedza o dziedzinach sztuki Malarstwo podstawowe techniki i podłoża malarskie. Rzeźba techniki rzeźbiarskie, materiały stosowane do tworzenia obiektów przestrzennych. Architektura funkcje architektury (mieszkalna, użyteczności publicznej, sakralna, sepulkralna), tradycyjne i nowoczesne materiały tworzenia dzieł architektury. Grafika warsztatowa druk wypukły, wklęsły, płaski (drzeworyt, miedzioryt, litografia). Sztuka użytkowa rzemiosło artystyczne, wzornictwo przemysłowe, grafika komputerowa (funkcje artystyczne i użytkowe), sztuka reklamy Muzea, edukacja muzealna, najważniejsze muzea w Polsce i na świecie, galerie i domy aukcyjne. Środki wyrazu artystycznego jako język dzieła sztuki Kolor i plama, podstawowe informacje o podziale barw podstawowe, pochodne, chromatyczne, achromatyczne, gama barwna monochromatyczna, kontrastowa, temperatura barw (barwy ciepłe i zimne) Rysunek linia, kreska, kontur i ich funkcje, efekty artystyczne. Faktura, modelunek światłocieniowy, przestrzeń i perspektywa, rodzaje kompozycji. Ekspresja dzieła sztuki; Styl jako głos epoki i indywidualności artystycznej. Tematyka dzieł sztuki Portret i autoportret; pejzaż; malarstwo plenerowe; weduta; marina; sceny rodzajowe; martwa natura; pejzaż ze sztafażem, charakterystyka tematów artystycznych na tle epok stylowych. Starożytna Mezopotamia - rys chronologiczny i geograficzny. ziggurat z Ur, brama Isztar, sztandar z Ur, płaskorzeźba Zraniona Lwica Starożytny Egipt rys chronologiczny i geograficzny, religia i stosunki społeczne architektura (piramidy Cheopsa, Chefrena, Mykerinosa w Gizie, jako przykłady budowli sepulkralnej, świątynia Hatszepsut, kanon świątyni egipskiej) malarstwo ( Faraon na polowaniu kanon postaci, Tancerka i dwie muzykantki, Gęsi z Meidum ) rzeźba (Sfinks jako symbol starożytnego Egiptu, Triada króla Mykerinosa, Skryba z Sakkary, Kolosy Memnona, Złota maska Tutenchamona, popiersie Nefretete.) Starożytna Grecja rys chronologiczny i geograficzny, religia i stosunki społeczne porządki architektoniczne architektura założenia konstrukcyjne (świątynie i teatry budowle akropolu ateńskiego (wszystkie), budowle tj.: teatr Dionizosa, wyrocznia Apollina, Artemizjon, Halikarnas mauzoleum, Ołtarz pergamoński, Teatr w Epidauros) elementy architektoniczne (kapitel, baza, fryz, tympanon, portyk, kariatydy, kwadryga) rzeźba Fidiasz, Poliklet, Myron, Lizyp, słynni rzeźbiarze i ich dzieła malarstwo wazowe: geometryczne, czarno- i czerwonofigurowe Starożytny Rzym - rys historyczny i geograficzny, stosunki społeczne.
malarstwo iluzjonistyczne (Pompeje) warunki rozwoju sztuki rzymskiej architektura nowe konstrukcje i budowle użyteczności publicznej (słynne bazyliki, termy, akwedukty, amfiteatry, cyrki, łuki triumfalne, kolumny i posągi konne) Sztuka wczesnochrześcijańska - kontekst historyczny, społeczny. - architektura wczesnochrześcijańska: rekonstrukcja bazyliki św. Piotra w Rzymie. - malarstwo katakumbowe; - rzeźba (Dobry Pasterz). Sztuka bizantyńska - kontekst historyczny; - architektura sakralna - Hagia Sophia, San Vitale; - malarstwo (mozaika, ikona); Sztuka romańska rys historyczny i geograficzny. architektura: rodzaje budowli, cechy charakterystyczne; konstrukcja: kościół Cluny III (rekonstrukcja), zespół architektoniczny w Pizie, Kolegiata w Tumie pod Łęczycą, malarstwo: freski i iluminacje oraz inne formy np. Tkanina z Bayeux. rzeźba i płaskorzeźba podporządkowana architekturze (Drzwi Gnieźnieńskie, Kolumny z kościoła św. Trójcy w Strzelnie, Posadzka z Wiślicy, Drzwi Płockie) Gotyk rys historyczny i geograficzny, architektura: przełom w konstrukcji budowli system filarowo-żebrowy, łuki odporowe i przypory; elementy architektoniczne (maswerki, fiale, rzygacze); witraże. (katedra w Reims, katedra Notre Dame w Paryżu, kościół Mariacki w Gdańsku, chór kościoła Saint- Denis w Paryżu, katedra w Chartres, Sainte Chapelle w Paryżu, katedra w Wells, kaplica King s College w Cambridge, Pałac Dożów w Wenecji, katedra w Gnieźnie, kościół Mariacki w Krakowie) rzeźba podporządkowana architekturze; realizm i ekspresja przedstawień (Uta i Eckhardt rzeźby fundatorów z Naumburga, Madonna z Krużlowej, Wit Stwosz Ołtarz Mariacki, Nagrobek Kazimierza Jagiellończyka) malarstwo Pieta z Awinionu, Bracia Limburg Bardzo bogate godzinki księcia de Berry, Opłakiwanie z Chomranic Renesans rys historyczny i geograficzny, humanizm, nawiązanie do idei antycznych, architektura: inspiracja architekturą starożytną, poszukiwanie proporcji budowli, równowagi i harmonii, podkreślenie statyki poprzez przewagę poziomów, kamienice, pałace, zamki, ratusze (Brunelleschi - kopuła katedry florenckiej, Ospedale degli Innocenti, San Lorenzo, San Spirito, kaplica Pazzich; Alberti San Andrea, Santa Maria Novella; Andrea Palladio Villa Rotonda, Donato Bramante Tempietto) rzeźba: niezależność wobec architektury, nowe przedstawienie postaci ludzkiej, proporcje, równowaga, harmonia kompozycji są przedmiotem poszukiwań artysty - Donatello, Michał Anioł. (Lorenzo Ghiberti II i III Drzwi do baptysterium florenckiego, Donatello - Posąg Davida, posąg konny Gattamelaty, Verrocchio - posąg Colleoniego, Michał Anioł David, Pieta watykańska, Nagrobek Medyceuszy)
malarstwo; tematyka religijna i mitologiczna, perspektywa malarska, miękki światłocień idealizacja postaci, wielcy twórcy renesansu: Leonardo da Vinci, Michał Anioł Buonarroti, Rafael Santi (a także Andrea Mantegna Martwy Chrystus; Masaccio Grosz czynszowy, Trójca Święta, Wygnanie z raju; Sandro Botticelli Primavera, Narodziny Wenus; Leonardo da Vinci Madonna w grocie, Ostatnia Wieczerza, Święta Anna Samotrzeć, Mona Liza, Dama z gronostajem, Michał Anioł - Stworzenie Adama, Sąd Ostateczny w Kaplicy Sykstyńskiej, Rafael Santi - Madonna ze szczygłem, Szkoła ateńska, Madonna Sykstyńska, Giorgione Burza, Tycjan Wenus z Urbino) Manieryzm cechy charakterystyczne, architektura Ratusz w Antwerpii, malarstwo Parmigianino Madonna z długą szyją, Autoportret w wypukłym lustrze; El Greco Widok Toledo, Obnażenie z szat, Zesłanie Ducha Świętego, Giuseppe Arcimboldo Cztery pory roku rzeźba Benvenuto Cellini Solniczka Franciszka I; Giovanni da Bologna Merkury, Porwanie Sabinek Renesans i manieryzm w Polsce rys historyczny i społeczny, architektura - Franciszek Florentczyk, Bartolomeo Berrecci Dziedziniec Zamku Królewskiego na Wawelu, Kaplica Zygmuntowska, Kamienice braci Przybyłów w Kazimierzu Dolnym, plan Zamościa, ratusz w Zamościu, kamienice i kolegiata w Zamościu rzeźba nagrobki - Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta malarstwo - Miniatura z kodeksu Baltazara Behema: Ludwisarz; Arrasy wawelskie Barok rys historyczny i geograficzny, architektura świecka zespół pałacowo-ogrodowy (np. Wersal, Wilanów) architektura sakralna charakterystyczne kościoły przykłady: Gianlorenzo Bernini plac i kolumnada przed bazyliką św. Piotra w Rzymie, Giacomo della Porta, Giacomo da Vignola - Kościół Il Gesù, Francesco Borromini San Carlo Alle Quattro Fontane, Johann Bernard Fisher von Erlach kościół św. Karola Boromeusza w Wiedniu, pałac Schönbrunn w Wiedniu; Baltazar Neumann Kościół Vierzehnheiligen, Charles le Brun, Louis le Vau, André le Nôtre, Jules Hardouin-Mansart - Wersal, W Polsce Giovanni Trevano - kościół św. Piotra i Pawła w Krakowie, Augustyn Locci - Pałac w Wilanowie. charakterystyczne cechy stylu: dynamika formy, bogactwo dekoracji malarstwo: tematyka religijna, mitologiczna, sceny rodzajowe, martwa natura, pejzaże; malarstwo iluzjonistyczne, portret. Cechy: modelunek światłocieniowy, dynamizm, realizm przedstawień. Twórcy włoscy: Andrea del Pozzo: plafon w kościele świętego Ignacego w Rzymie; Michelangelo Merisi da Caravaggio: Powołanie św. Mateusza, Złożenie do grobu, Wieczerza w Emaus; twórcy Flandrii i Holandii: Peter Paul Rubens Porwanie córek Leukippa, Zdjęcie z krzyża, Podniesienie krzyża; Re mbrandt Hermenszoon van Rijn - Powrót syna marnotrawnego, Lekcja anatomii doktora Tulpa, Wymarsz strzelców, Pejzaż z miłosiernym Samarytaninem; Jan Vermeer van Delft - Widok Delft, Czytająca list, Kobieta ważąca perły, Alegoria malarstwa, Koronczarka, Nalewająca mleko; Willem Claeszon Heda Martwa natura (Śniadanie).
rzeźba: ekspresja i dynamizm, dekoracyjność formy (G.L. Bernini - Konfesja nad grobem św. Piotra, Tron św. Piotra, Nagrobek Ludwiki Albertoni, Fontanna Czterech Rzek, Ekstaza św. Teresy, Dawid, Apollo i Dafne; Nicola Salvi - Fontanna Di Trevi) Rokoko cechy charakterystyczne, architektura Matthaus Popelmann Zwinger w Dreźnie, George Wenceslaus von Knobelsdorff pałac Sanssouci w Poczdamie malarstwo Antoine Watteau Odjazd na Cyterę, Jean-Honore Fragonard Huśtawka Klasycyzm rys historyczny i geograficzny nawiązanie do antyku architektura świecka pałace, budowle użyteczności publicznej: teatry, banki, urzędy. Np., Karl Friderich Schinkel Nowa Wartownia w Berlinie, Muzeum w Berlinie, Jacques Ange Gabriel Petit Trianon architektura sakralna charakterystyczne kościoły np. kościół św. Genowefy w Paryżu, malarstwo i rzeźba inspiracja klasycznymi kanonami piękna; tematyka mitologiczna lub portrety, idealizacja postaci (np. J.L. David, Ingres, Canova) Rzeźba, przykłady: Antonio Canova Amor i Psyche, Trzy Gracje, Paulina Borghese jako Wenus Malarstwo, przykłady - Jacques Louis David Śmierć Marata, Śmierć Sokratesa, Przysięga Horacjuszy, Portret konny Stanisława Kostki Potockiego, Bonaparte na Przełęczy św. Bernarda, Koronacja Napoleona; Dominique Ingres Panna Rivière Klasycyzm w Polsce architektura: Dominik Merlini, Jan Chrystian Kamsetzer pałac na wodzie, Szymon Bogumił Zug kościół ewangelicko-augsburski w Warszawie, Piotr Aigner kościół św. Aleksandra w Warszawie, Jan Chrystian Kamsetzer teatr na wyspie, Piotr Aigner Świątynia Sybilli w Puławach, Antonio Corazzi Pałac Staszica w Warszawie rzeźba: Bertel Thorvaldsen pomnik Kopernika, pomnik księcia Józefa Poniatowskiego. malarstwo: Marcello Bacciarelli Portret Stanisława Augusta, Poniatowskiego z klepsydrą, Bernardo Belotto (zw. Canaletto) Kolumna Zygmunta od strony Wisły, Krakowskie Przedmieście Romantyzm rys historyczny i geograficzny, malarstwo: tematyka historyczna lub pejzaż ze sztafażem; cechy: melancholia, dynamiczna forma, emocjonalne podejście do tematu (np. Delacroix, Goya, Friedrich, Turner, Géricault) Realizm rys historyczny i geograficzny, malarstwo i rzeźba: tematyka dnia codziennego z elementami krytyki społecznej (np. Courbet, A. Gierymski, Millet) Impresjonizm i neoimpresjonizm rozwój fotografii i nauki, nowy sposób tworzenia obrazu (np. Monet, Renoir, Degas) dywizjonizm, pointylizm (np. Seraut, Signac, Sisley)
przyjęcie artystycznej funkcji przez sztukę Przykłady: Edouard Manet Olimpia, Śniadanie na trawie; Claude Monet Impresja. Wschód słońca, Katedra w Rouen (kilka wersji); Edgar Degas Primabalerina; Pierre- Auguste Renoir Huśtawka, Śniadanie wioślarzy, George Seurat Niedzielne popołudnie na wyspie Grande Jatte Postimpresjonizm Twórczość: Paul Cézanne Góra Sainte-Victoire (kilka wersji) Vincent van Gogh Jedzący kartofle, Pokój van Gogha, Kruki nad łanem zboża, Buty, Autoportret z zabandażowanym uchem, Droga z cyprysem i gwiazdą, Słoneczniki Henri de Toulouse-Lautrec Moulin Rouge Paul Gauguin Skąd przychodzimy? Kim jesteśmy? Dokąd zmierzamy? Żółty Chrystus, Autoportret z żółtym Chrystusem Secesja tło społeczno-polityczne architektura: nawiązania do form natury np. Antonio Gaudi Sagrada Familia, Casa Milà, Casa Batllo, inne przykłady Joseph Olbrich pałac Secesji wiedeńskiej, Hektor Guimard Wejścia do paryskiego metra, Victor Horta klatka schodowa Tassela, Whistler Pawia sala malarstwo: Gustav Klimt: Pocałunek, Judyta i Holofornes, Aubrey Beardsley Pawia suknia, Louis Tiffany - Projekty lamp witrażowych - sztuka użytkowa zyskuje rangę dzieła sztuki. Młoda Polska Założenia Młodej Polski tło historyczne, czas kształtowania się nowych, zaskakujących, a czasem nawet kontrowersyjnych poglądów, malarstwo przełomu XIX i XX wieku - lustrem, w którym można obserwować tendencje panujące ówcześnie na świecie i w kraju. Realizacja różnych tendencji malarskich (impresjonizm, symbolizm, dekoracyjność secesji, ekspresjonizm). Różnorodność twórczości Stanisława Wyspiańskiego Balustrada z Gmachu Towarzystwa Lekarskiego, Witraż Bóg Ojciec - Stań się!, Polonia, Projekt witraża do katedry lwowskiej, Śpiący Staś, Podwójny portret Elizy Pareńskiej, Macierzyństwo, Widok na Kopiec Kościuszki (kilka widoków z cyklu); Jacek Malczewski Introdukcja, Krajobraz z Tobiaszem, Zatruta studnia, Śmierć na etapie, Błędne koło, Melancholia, Thanatos, Hamlet polski (Portret Aleksandra Wielopolskiego); Józef Mehoffer Dziwny ogród; Władysław Podkowiński Szał; Leon Wyczółkowski Rybacy brodzący; Olga Boznańska Dziewczynka z chryzantemami; Józef Pankiewicz - Wóz z sianem; Ferdynand Ruszczyc Ziemia; Władysław Ślewiński Kobieta czesząca włosy; Kazimierz Stabrowski Na tle witrażu. Sztuka I połowy XX w. fowizm cechy: wprowadzenie konturu i czystych kolorów (np. Matisse, Vlaminck, Derain) ekspresjonizm cechy: wyrażanie emocji, uczuć w wyrazistej formie plastycznej (np. Munch, Nolde) abstrakcjonizm cechy: oderwanie od natury, abstrakcja geometryczna (np. Malewicz, Mondrian), abstrakcja intuicyjna (np. Kandinsky) kubizm cechy: sprowadzenie formy do prostych brył geometrycznych (np. Braque, Picasso) futuryzm cechy: fascynacja ruchem (np. Balla) dadaizm cechy: zerwanie z konwenansami, pragnienie szokowania (np. Duchamp)
surrealizm cechy: odwoływanie się do marzeń sennych (np. de Chirico, Dali, Magritte) formizm cechy: podkreślanie formy w dziele, sprzeciw naturalizmowi (np. Pronaszko, Chwistek, Witkacy) konstruktywizm cechy: abstrakcja geometryczna, rytmy i kolory czyste (np. Strzemiński, Kobro) artyści niezrzeszeni: Makowski czerpie z kubizmu, sztuki ludowej; Modigliani portrety, wydłużona sylwetka; Chagall kubizm, surrealizm Sztuka współczesna tło społeczno-polityczne, nowe tendencje w sztuce action painting (np. Pollock) pop art (np. Lichtenstein, Warhol) op art (np. Vasarely) hiperrealizm (np. Hanson) land art (np. Christo) happening (np. Kaprow, Cage) architektura (np. Wright, Gropius, Le Corbusier, van der Rohe, Mendelsohn) twórcy polscy (Wróblewski, Kantor, Opałka, Beksiński, Linke, Duda-Gracz, Hasior, Abakanowicz) ETAP REJONOWY GIMNAZJUM Eliminacje rejonowe są przeprowadzone w formie pisemnej. Uczestnik rozwiązuje test zawierający zadania otwarte i zamknięte. Wiedza o dziedzinach sztuki Malarstwo podstawowe techniki i podłoża malarskie. Rzeźba techniki rzeźbiarskie, materiały stosowane do tworzenia obiektów przestrzennych. Architektura funkcje architektury (mieszkalna, użyteczności publicznej, sakralna, sepulkralna), tradycyjne i nowoczesne materiały tworzenia dzieł architektury. Grafika warsztatowa druk wypukły, wklęsły, płaski (drzeworyt, miedzioryt, litografia). Sztuka użytkowa rzemiosło artystyczne, wzornictwo przemysłowe, grafika komputerowa (funkcje artystyczne i użytkowe), sztuka reklamy Muzea, edukacja muzealna, najważniejsze muzea w Polsce i na świecie, galerie i domy aukcyjne. Środki wyrazu artystycznego jako język dzieła sztuki Kolor i plama, podstawowe informacje o podziale barw podstawowe, pochodne, chromatyczne, achromatyczne, gama barwna monochromatyczna, kontrastowa, temperatura barw (barwy ciepłe i zimne) Rysunek linia, kreska, kontur i ich funkcje, efekty artystyczne. Faktura, modelunek światłocieniowy, przestrzeń i perspektywa, rodzaje kompozycji. Ekspresja dzieła sztuki; Styl jako głos epoki i indywidualności artystycznej. Tematyka dzieł sztuki Portret i autoportret; pejzaż; malarstwo plenerowe; weduta; marina; sceny rodzajowe; martwa natura, pejzaż ze sztafażem. ; charakterystyka tematów artystycznych na tle epok stylowych.
STAROŻYTNOŚĆ ZAGADNIENIA Kanon w malarstwie i rzeźbie starożytnego Egiptu. Kanon świątyni starożytnego Egiptu. Sztuka minojska na przykładzie odkryć w Knossos Sztuka mykeńska (architektura obronna i sepulkralna) Style malarstwa wazowego w starożytnej Grecji Partenon jako świątynia rzeźbiarzy : płaskorzeźba, rzeźba pełna. Zabudowa Akropolu w V w p.n.e. Zasady kompozycji rzeźby archaicznej w starożytnej Grecji. Zasady kompozycji rzeźby klasycznej w starożytnej Grecji. Zasady kompozycji rzeźby hellenistycznej w starożytnej Grecji. Malarstwo rzymskie na przykładzie odkryć w Pompejach. Architektura sakralna starożytnego Rzymu ze szczególnym uwzględnieniem Panteonu. Architektura świecka starożytnego Rzymu. Architektura mieszkalna oraz użyteczności publicznej. PRZYKŁADY Posąg Chefrena wyjaśnienie kanonu w rzeźbie faraona tronującego. Triada Mykerinosa wyjaśnienie kanonu w przedstawieniu faraona. Scena polowania na kaczki i połowu ryb z grobowca w Tebach. Książę wśród lilii malowidło z pałacu w Knossos Partenon dekoracje rzeźbiarskie Fidiasza. Elementy porządku doryckiego. Kuros Apollo z Tenei. Doryforos Polikleta. Praksyteles Apollo z jaszczurką, Afrodyta z Knidos. Grupa Laokoona. Dyskobol Myrona. Panteon Koloseum Posag konny Marka Aureliusza. Budowa willi rzymskiej. ŚREDNIOWIECZE ZAGADNIENIA Sztuka wczesnochrześcijańska - bazylika pw. św Piotra w Rzymie. Architektura sakralna w Bizancjum. Malarstwo związane z kręgiem bizantyjskim: ikony, motywy ikonograficzne charakterystyczne dla Bizancjum. Charakterystyka sztuki karolińskiej i ottońskiej. Rozwój rzemiosła artystycznego w sztuce romańskiej: iluminatorstwo, odlewy w brązie, toreutyka. Charakterystyka stylu romańskiego we Francji Charakterystyka stylu romańskiego we Włoszech.
Charakterystyka architektury romańskiej w Polsce a) romańskie budowle w Krakowie, rozwój sztuki romańskiej Krakowski okres działalności Wita Stwosza. Cechy katedry gotyckiej we Francji. Symbolika katedry, jej narodziny, dekoracja. Charakterystyka polskiego malarstwa w okresie gotyku. Techniki malarskie, funkcja, popularne motywy ikonograficzne. Charakterystyka rzeźby gotyckiej w Polsce. Funkcja, tematyka. Zabytki średniowiecznego Gdańska. PRZYKŁADY: Hagia Sophia San Vitale Rekonstrukcja bazyliki św. Piotra w Rzymie Kaplica pałacowa w Akwizgranie Kościół św. Michała w Hildesheim kościół Cluny III Kolegiata w Tumie pod Łęczycą Drzwi gnieźnieńskie. Ołtarz z kościoła pw. NMP w Krakowie Veita Stossa. Katedra w Reims, Paryżu, Chartres, kaplica Saint Chappel Poliptyk grudziądzki Święta Anna Samotrzecia ze Strzegomia. Opłakiwanie z Chomranic. Piękna Madonna z Krużlowej. Kościół pw. NMP w Gdańsku. RENESANS I MANIERYZM ZAGADNIENIA: Artyści między gotykiem a renesansem Siena, Florencja. Twórczość malarzy niderlandzkich przełomu XV i XVI wieku: J. van Eycka, H. Boscha, P. Bruegla, R. van der Weydena, H. Memlinga. Malarstwo włoskiego Quttrocenta ze szczególnym uwzględnieniem twórczości S. Botticellego, Masaccia, Fra Angelica Koloryzm wenecki w renesansowych Włoszech, w twórczości Giorgione, Tycjana. Dzieła i cechy XV-wiecznej architektury włoskiej: F. Brunelleschi, L. B. Alberti, D. Bramante. Dzieła i cechy XVI-wiecznej architektury włoskiej: A. Palladio. Fenomen twórczy Michała Anioła, Leonarda da Vinci, Rafaela Santi. Dzieła i cechy rzeźby renesansowej: Donatello, A. Sansovino i L. Ghiberti, A. del Verocchio. Renesans w malarstwie niemieckim: A. Dũrer, H. Holbein i M. Grũnewald. Mecenat artystyczny Zygmunta Starego. Rzeźba nagrobkowa w Polsce wybrane realizacje S. Gucciego, B. Berrecciego Zabytki świeckiej architektury w Polsce: założenia magnackie (zamek Leszczyńskich w Baranowie Sandomierskim), ratusze polskie (Poznań). Manieryzm w architekturze, malarstwie i rzeźbie.
PRZYKŁADY DZIEŁ: Giotto freski z Capella degli Scrovegni (Opłakiwanie, Pocałunek Judasza) Simone Martini - Zwiastowanie Hans Memling Sąd Ostateczny Masaccio Trójca Święta Fra Angelico Zwiastowanie z klasztoru św. Marka we Florencji Giorgione Śpiąca Wenus, Burza Tycjan Wenus z Urbino, Miłość Ziemska i Niebiańska Hans Dũrer Czterej jeźdźcy Apokalipsy, Melancholia, Autoportret z 1498r. Hans Holbein Ambasadorowie Mathias Grũnewald Ołtarz z Isenheim Michał Anioł freski w kaplicy Sykstyńskiej Leonardo da Vinci Św. Anna Samotrzeć, Mona Lisa, Ostatnia Wieczerza Rafael Santi Szkoła ateńska Sandro Botticelli Primavera, Narodziny Wenus Jan van Eyck Portret małżonków Arnolfini, Ołtarz Gandawski, Madonna kanclerza Rolin Pieter Bruegel Starszy Wesele chłopskie, Upadek Ikara, Myśliwi na śniegu Hieronim Bosch Ogród rozkoszy ziemskich El Greco Zwiastowanie, Pogrzeb hrabiego Orgaza, Laokoon Parmigianino - Madonna z długą szyją (rzeźba): Michał Anioł Pieta watykańska, Dawid Andrea del Verrocchio Dawid, posąg konny Colleoniego Donatello Dawid, pomnik konny Gattamelaty Lorenzo Ghiberti III drzwi do baptysterium florenckiego (architektura): Donato Bramante - Tempietto Andrea Palladio kościół Il Redentore, willa Rotonda Bartolomeo Berrecci - Kaplica Zygmuntowska w Krakowie. BAROK I ROKOKO ZAGADNIENIA: Barokowe założenia pałacowo-ogrodowe na przykładzie rezydencji królewskich (Wersal, Wilanów) styl Ludwika XIV. Nurt jezuicki w architekturze barokowej Europy, ze szczególnym uwzględnieniem analizy kościołów Il Gesu w Rzymie i św. Piotra i Pawła w Krakowie. Polskie malarstwo barokowe: portret trumienny, malarstwo Twórczość M. M. da Caravaggia. Rzeźba barokowa G. Berniniego. twórczość P. Rubensa. Kameralne piękno codzienności w malarstwie Vermeera. Życie i twórczość R. van Rijna - Rembrandt jako malarz duszy. Barok w Hiszpanii: F. de Zurbaran, J. de Ribera oraz D. Velazquez. Eskurial. Barokowe założenia ogrodowe ogród włoski, francuski, angielski. Barok w krajach niemieckich.
Rokoko w sztuce europejskiej (malarstwo, rzeźba, architektura): a) francuskie malarstwo rokokowe (Watteau, Fragonard) b) weneckie weduty XVIII wieku A. Canale PRZYKŁADY DZIEŁ: Michelangelo Merisi da Caravaggio Powołanie św. Mateusza, Złożenie do grobu P.P. Rubens Zdjęcie z krzyża, Podniesienie krzyża. Rembrandt Wymarsz strzelców, Lekcja anatomii doktora Tulpa. Vermeer Dziewczyna czytająca list. Diego Velazquez Panny dworskie Georges de la Tour Maria Magdalena z lustrem. Jean-Honore Fragonard Huśtawka (rzeźba): Gianlorenzo Bernini Ekstaza św. Teresy, Dawid, Apollo i Dafne (architektura): Giacomo della Porta, Barozzi da Vignola - Kościół Il Gesu Francesco Borromini kościół San Carlo Alle Quattro Fontane Charles le Brun, Louis le Vau, Andre le Notre, Jules Hardouin-Mansart - Wersal, Johann Bernard Fisher von Erlach - kościół św. Karola Boromeusza w Wiedniu Augustyn Locci - Pałac w Wilanowie Baltazara Neumann - Kościół Vierzehnheiligen. KLASYCYZM ZAGADNIENIA: Klasycyzm i jego źródła inspiracji. Greckie i rzymskie inspiracje w sztuce klasycystycznej na przykładzie wybranych dzieł malarskich, rzeźbiarskich i architektonicznych. Cechy rzeźby klasycystycznej: A. Canova i B. Thorvaldsen. Klasycyzm w architekturze europejskiej (Francja, Włochy, Niemcy), ze szczególnym uwzględnieniem pałacyku Petit Trianon i paryskiego Panteonu. Klasycyzm w sztuce polskiej: Łazienki, pomnik konny. Sztuka w czasach Stanisława Augusta Poniatowskiego. Mecenat artystyczny Stanisława Augusta Poniatowskiego. Twórczość J-L. Davida, J-F. Ingresa, Canaletta. PRZYKŁADY: (malarstwo): a) Jacques Louis David Przysięga Horacjuszy, Śmierć Marata, b) Dominique Ingres Portret panny Riviere, c) Marceli Bacciarelli Stanisław August Poniatowski w stroju koronacyjnym, d) Bernardo Belotto (zw. Canaletto) Widok Warszawy od strony Pragi (rzeźba): a) Antonio Canova Amor i Psyche, Portret Pauliny Borghese jako Wenus b) Bertel Thorvaldsen pomnik księcia Józefa Poniatowskiego, pomnik Kopernika, (architektura): a) Jacques Ange Gabriel Petit Trianon, b) Dominik Merlini pałac Na wodzie.
ROMANTYZM, AKADEMIZM, REALIZM, WYBRANE ZAGADNIENIA XIX WIEKU ZAGADNIENIA: Malarstwo francuskiego romantyzmu - T. Gericault i E. Delacroix. Nurt romantyczny w malarstwie W. Turnera, Twórczość malarska i graficzna F. Goyi. Malarstwo akademickie i historyczne - H. Siemiradzki, J. Matejko, Nurt romantyczny w malarstwie P. Michałowskiego, H. Rodakowskiego i A. Grottgera. Nurt realizmu w malarstwie europejskim w malarstwie G. Courbeta, J-F. Milleta i H. Daumiera. Nurt realizmu w malarstwie J. Chełmońskiego, A. i M. Gierymskich. Twórczość prerafaelitów. Symbolizm w malarstwie - G. Moreau PRZYKŁADY Francisco Goya y Lucientes - Gdy rozum śpi, budzą się potwory, Rozstrzelanie powstańców madryckich. Eugène Delacroix - Wolność wiodąca lud na barykady, Scena z masakry na Chios. Théodore Géricault - Tratwa Meduzy. Caspar David Friedrich Mnich nad brzegiem morza. Artur Grottger - Kucie kos. Gustave Courbet Kamieniarze. Jean François Millet Zbierające kłosy. Aleksander Gierymski - Altana w ogrodzie, Żydówka z pomarańczami. Józef Chełmoński - Czwórka, Babie lato. Henryk Siemiradzki Dirce chrześcijańska, Pochodnie Nerona. Jan Matejko - Stańczyk, Rejtan Upadek Polski, Kazanie Skargi, Hołd Pruski, Bitwa pod Grunwaldem, Konstytucja 3 maja. Gustave Moreau Taniec Salome. IMPRESJONIZM, NEOIMPRESJONIZM, POSTIMPRESJONIZM ZAGADNIENIA: Francuski impresjonizm na przykładzie twórczości C. Moneta, E. Degasa i A. Renoira. Francuski neoimpresjonizm na przykładzie twórczości P. Signaca i G. Seurata. Francuski postimpresjonizm PRZYKŁADY: Claude Monet - Impresja - Wschód słońca, Katedra w Rouen, Nenufary, Mostek japoński. Edgar Degas Klasa tańca, Czternastoletnia baletnica (rzeźba) Pierre-Auguste Renoir - Śniadanie wioślarzy, Huśtawka. George Seurat Niedzielne popołudnie na wyspie Grande Jatte Paul Cézanne - Góra Sainte-Victoire. Vincent van Gogh Kruki nad łanem zboża, Gwiaździsta noc
Paul Gauguin - Wizja po kazaniu walka Jakuba z aniołem, Skąd przychodzimy? Kim jesteśmy? Dokąd zmierzamy? SECESJA, MŁODA POLSKA ZAGADNIENIA: Secesja europejska: G. Klimt, A. Gaudi, A. Mucha. Różnorodne tendencje w malarstwie Młodej Polski. Wszechstronna twórczość S. Wyspiańskiego (scenografia, dramaturgia, malarstwo, witrażownictwo, projektowanie wnętrz). PRZYKŁADY: Auguste Rodin Myśliciel, Katedra, Mieszczanie z Calais, Danaida Gustave Klimt Pocałunek, Judyta i Holofornes Alfons Mucha - łączący tradycje bizantyjskie i współczesne. Grafiki kobiet wyidealizowana postać pięknej kobiety otoczonej naręczem kwiatów i liści, symbolami i arabeskami : Taniec, Pory roku. Jacek Malczewski Melancholia, Błędne koło. Józef Mehoffer Dziwny ogród. Władysław Podkowiński Szał. Leon Wyczółkowski Rybacy brodzący. Boznańska Dziewczynka z chryzantemami, Imieniny babuni Stanisław Wyspiański Podwójny portret Elizy Pareńskiej, Macierzyństwo, Widok z okna, śpiący Staś, Autoportret. SZTUKA XX WIEKU ZAGADNIENIA: Niemiecki ekspresjonizm Emila Nolde. Twórczość W. Kandinsky'ego. Cechy fowizmu w pracach A. Derain'a, H. Mattisse'a i M. Vlamincka. Kubizm w pracach P. Picassa, G. Braque'a. Twórczość P. Picassa. Futuryzm włoski G. Balla. Charakterystyka nurtu pop-artu. Charakterystyka nurtu dadaizmu. Charakterystyka surrealizmu europejskiego. Charakterystyka nurtu socrealizmu. Happening na podstawie prac Tadeusza Kantora Ekspresjonizm abstrakcyjny na podstawie prac J. Pollocka. Neoplastycyzm w twórczości P. Mondriana. Suprematyzm na podstawie prac K. Malewicza. Nurt op-artu. Architektura pierwszej połowy XX wieku w pracach F. L. Wrighta, Le Corbusiera. Nurt land-artu. Hiperrealizm w pracach D. Hansona. Różnorodność we współczesnej rzeźbie polskiej na przykładzie prac K. Kozyry, M. Abakanowicz, A. Szapocznikow,
Rola placówek muzealnych i galerii w kształtowaniu wiedzy o sztuce polskiej i zagranicznej. Charakterystyka najważniejszych zbiorów na świecie (Muzea Narodowe, Muzeum Sztuki Współczesnej w Łodzi, Krzysztofory, Centrum Sztuki Współczesnej w Zamku Ujazdowskim, Zachęta, Galeria Ufizzi, Galeria Dawnych Mistrzów w Dreźnie, National Gallery, Altes Museum, Muzeum Prado, Luwr, d'orsay, Ermitaż, Muzea Watykańskie, Museum of Modern Art w Nowym Jorku, British Museum). Artyści Color Field Painting. Wybrani malarze polscy XX wieku: B. Linke, R. Opałka, A. Wróblewski. PRZYKŁADY: (malarstwo): a) Henri Matisse Portret pani M. b) Pablo Picasso Życie, Rodzina kuglarzy, Panny z Avignonu, Guernica c) George Braque Portugalczyk d) Giacomo Balla Dynamizm psa na smyczy, Dziewczynka biegnąca na balkonie e) Francis Bacon Studium według portretu papieża Innocentego X Velazqueza f) Giorgio de Chirico Tajemnica i melancholia ulicy g) Salvador Dali Uporczywość pamięci, h) Leon Chwistek Szermierka i) Stanisław Ignacy Witkiewicz Autoportret (z 1938 r.) j) Władysław Skoczylas Zbójnicki k) Richard Hamilton Co właściwie sprawia, że nasze mieszkania są tak odmienne, tak pociągające? l) Andy Warhol Wielka puszka zupy Campbell s, Marilyn Monroe m) Andrzej Wróblewski Rozstrzelanie V (rzeźba): a) Umberto Boccioni - Jedyna forma ciągłości w przestrzeni b) Duane Hanson Turyści, Kobieta z wózkiem na zakupy c) Alberto Giacometti Postać krocząca d) Henri Moore Spoczywająca postać, Król i królowa, Rodzina e) Magdalena Abakanowicz Katharsis f) Katarzyna Kozyra Piramida zwierząt g) Alina Szapocznikow - Autoportret zwielokrotniony h) Xawery Dunikowski Kobiety brzemienne (architektura): a) Frank Lloyd Wright Muzeum Guggenheima w Nowym Yorku, Willa Kaufmanna (Dom nad wodospadem) b) Le Corbusier Kaplica Nôtre Dame do Haut w Ronachamp, Jednostka mieszkalna w Marsylii c) Lew Rudniew- Pałac Kultury i Nauki w Warszawie
ETAP WOJEWÓDZKI Eliminacje wojewódzkie są przeprowadzone w dwuczęściowej formie pisemnej. 1. Umiejętność rozpoznawania dzieł sztuki na podstawie reprodukcji l określanie ich przynależności do epoki, stylu lub kierunku, a w wypadku dzieł wybitnych podanie autora, tytułu i czasu powstania. 2. Znajomość ikonografii sztuki europejskiej - podstawowych tematów i ich źródeł. 3. Umiejętność analizowania dzieł sztuki pod względem formalnym. 4. Podstawowa znajomość terminologii sztuk plastycznych i technik artystycznych. 5. Umiejętność budowania poprawnych stylistycznie i logicznie wypowiedzi pisemnych. 6. Umiejętność przedstawiania i uzasadniania własnego poglądu na twórczość artystyczną i kulturę poszczególnych epok. CZĘŚĆ PIERWSZA w tej części uczestnik eliminacji rozpoznaje style, detale, cechy sztuki, dzieła prezentowane na slajdach, prawidłowe odpowiedzi umieszcza w przygotowanym teście. CZĘŚĆ DRUGA uczestnik eliminacji wojewódzkiej dokonuje opisu dzieła sztuki. Uczestnik powinien wykazać się umiejętnością analizy i interpretacji jednego dzieła sztuki wg punktów: Analiza dzieła sztuki, która powinna zawierać: Informacje wstępne - co wiesz o autorze? Jaki okres, kierunek w sztuce, historii reprezentuje, czy znasz inne dzieła tego artysty (przynajmniej dwa). Kompozycja i relacje przestrzenne (minimum cztery cechy) Światło i modelunek światłocieniowy (minimum cztery cechy) Kolorystyka (minimum cztery cechy) Sposób obrazowania, środki malarskie, temat, źródło ikonograficzne, przekaz, sens dzieła (minimum cztery informacje) (dzieła do analizy wskazano w wykazie literą A) PRZYKŁADY DO ROZPOZNANIA i ANALIZOWANIA SZTUKA ERY PREHISTORYCZNEJ - Wenus z Willendorfu - malowidła z Lascaux - zespół Stonehenge - zabudowa Biskupina SZTUKA STAROŻYTNEJ MEZOPOTAMII - ziggurat z Ur - Sztandar z Ur - stella kodeksu Hammurabiego - płaskorzeźba Zraniona Lwica pałac Assurbanipala w Niniwie - Brama Isztar w Babilonie
SZTUKA STAROŻYTNEGO EGIPTU - Piramida faraona Dżesera w Sakkara - Sfinks w Giza - Triada króla Mykerinosa - Gęsi z Meidum - Skryba z Sakkara - świątynia królowej Hatszepsut w Deir el-bahari - świątynia Ramzesa II w Abu Simbel - Posąg Sezostrisa I - Kolosy Memnona - Złota maska Tutenchamona - głowa królowej Nefretete SZTUKA ŚWIATA EGEJSKIEGO - Idol Cykladzki - Paryżanka malowidło z Knossos - Książę wśród lilii malowidło w Knossos - Brama Lwów w Mykenach SZTUKA STAROŻYTNEJ GRECJI - budowle akropolu ateńskiego (wszystkie) - budowle tj.: teatr Dionizosa, wyrocznia Apollina, Artemizjon, Halikarnas mauzoleum RZEŹBA: - kora, kuros - Apollo z Tenei - Woźnica z Delf - Fidiasz posąg Ateny Partenos (na przykładzie rzymskiej kopii), Zeus Olimpijski, - Myron Dyskobol, Atena i Marsjasz, - Poliklet Doryforos, Amazonka - Skopas Bachantka - Praksyteles Hermes z małym Dionizosem, Afrodyta z Knidos, - Lizyp Odpoczywający Herakles - Nike z Samotraki, Umierający Gall, Grupa Laokoona, płaskorzeźby Ołtarza Pergamońskiego, Afrodyta z Melos MALARSTWO - Przykładowe wazy w stylach: geometrycznym, orientalizującym, czarno i czerwonofigurowym SZTUKA STAROŻYTNEGO RZYMU Forum Romanum widok ogólny Panteon Akwedukt w Pont-du-Gard Bazylika Koloseum Łuk Tytusa, Konstantyna Pomnik konny Marka Aureliusza Kolumna Trajana
Fragment odsłoniętego Herkulanum: Wiosna, Trzy Gracje. Malowidła (Pompeje) iluzjonizm; domy rzymskie SZTUKA WCZESNOCHRZEŚCIJAŃSKA, BIZANTYJSKA rekonstrukcja i plan wczesnochrześcijańskiej bazyliki św. Piotra w Rzymie (pojęcia tj.: narteks, prezbiterium, transept, atrium, baptysterium) sarkofag wczesnochrześcijański orant, orantka malarstwo katakumbowe symbole ichtis, chi - ro Chrystus Dobry Pasterz freski, rzeźba kościół San Vitale w Rawennie (wnętrze, mozaiki z prezbiterium) kościół Hagia Sophia w Konstantynopolu (bryła, wnętrza) Trójca Święta Rublowa (ikona) Ikona Matki Boskiej Włodzimierskiej SZTUKA PRZEDROMAŃSKA I ROMAŃSKA: Ornamenty: plecionka romańska Kaplica pałacowa w Akwizgranie Kościół św. Michała w Hildesheim Kościół Cluny III (na podstawie rekonstrukcji) Zespół budowli w Pizie Krypta św. Leonarda na Wawelu (wnętrze) Kolegiata pw Wniebowzięcia Panny Marii i św Aleksego w Tumie pod Łęczycą Rotunda św. Prokopa w Strzelnie Kolegiata św Piotra w Kruszwicy Portal w Moissac Strona z monogramem ewangelistów oraz monogramem Chi Ro z Księgi z Kells Ewangeliarz Ottona III Drzwi Gnieźnieńskie z katedry pw NMP Kolumny z kościoła św Trójcy w Strzelnie Tkanina z Bayeux Posadzka z kolegiaty w Wiślicy SZTUKA GOTYCKA katedra w Chartres Sainte Chapelle w Paryżu katedra w Kolonii Pałac Dożów w Wenecji (elewacja) katedra w Gnieźnie kościół Mariacki w Krakowie barbakan w Krakowie Pieta z Lubiąża Piękna Madonna z Wrocławia katedra w Reims katedra Nôtre Dame w Paryżu kościół Mariacki w Gdańsku Uta i Eckhardt rzeźby fundatorów z Naumburga Madonna z Krużlowej Wit Stwosz Ołtarz Mariacki A, Nagrobek Kazimierza Jagiellończyka
Pieta z Awinionu A Bracia Limburg karty z Bardzo bogatych Godzinek księcia du Berry (cykl kalendarza) MIĘDZY GOTYKIEM A RENESANSEM - Giotto freski z kaplicy Scrovegnich w Padwie, freski z Asyżu A - Duccio Maestà z katedry w Sienie - Jan van Eyck Ołtarz gandawski, Małżeństwo Arnolfinich A, Madonna kanclerza Rollin - Rogier van der Weyden Zdjęcie z krzyża, Sąd Ostateczny - Hans Memling Ołtarz Sąd Ostateczny - Hieronim Bosch Ogród rozkoszy ziemskich, Syn marnotrawny A, tryptyk Kuszenie św. Antoniego, Leczenie głupoty, Wóz siana A RENESANS I MANIERYZM - Donato Bramante: Tempietto - Rzym - Andrea Palladio: Villa Rotonda pod Vicenza - Pałac Rucellai we Florencji, - Benedetto da Maiano: Palazzo Strozzi, Florencja. - Franciszek Florentczyk Wawel dziedziniec i krużganki Zamku Królewskiego - Bartłomiej Berrecci: Kaplica Zygmuntowska na Wawelu. - Santi Gucci - nagrobek Stefana Batorego, nagrobki do Kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu, króla Zygmunta Augusta i królowej Anny Jagiellonki - Ratusz w Poznaniu - Zabudowa Zamościa - Pieter Bruegel Walka karnawału z postem, cykl: Pory roku, Upadek Ikara A - Michał Anioł rzeźba Mojżesz, Pieta, Jeniec - Donatello rzeźba Dawid, Gattamelata - Michał Anioł malarstwo freski kaplicy Sykstyńskiej A - Rafael Santi Trzy Gracje, Madonna Sykstyńska, Szkoła Ateńska A - Leonardo da Vinci Dama z gronostajem, Ostatnia wieczerza A, Zwiastowanie - Jacopo Pontormo Nawiedzenie, Zdjęcie z krzyża, - Fiorentino Rosso Mojżesz broniący córek Jetry, - Parmigianino Autoportret w wypukłym lustrze, Madonna z długą szyją A - El Greco Obnażenie z szat, Zwiastowanie, Widok Toledo A, Zmartwychwstanie, - Giuseppe Arcimboldo Lato, - Benvenuto Cellini Solniczka Franciszka I, SZTUKA BAROKU I ROKOKO Kościół Il Gesù w Rzymie Gianlorenzo Bernini - plac i kolumnada przed bazyliką św. Piotra w Rzymie, Dawid, Apollo i Dafne - Ekstaza św. Teresy, Tron św. Piotra, Nagrobek papieża Urbana VIII, Fontanna Czterech Rzek, fontanna z trytonem, Konfesja nad grobem św. Piotra, - Francesco Borromini - kościół San Carlo alle Quatro Fontane, Balthassare Longhena - kościół Santa Maria della Salute w Wenecji - Charles le Brun, Louis le Vau - pałac Vaux le Vicomte - Jules Hardouin-Mansart - kościół des Invalides (Inwalidów) w Paryżu - Jacob Prandtauer - kościół opactwa w Melk - Johann Bernhard Fischer von Erlach - pałac Schőnbrunn - Matthaus Pöppelmann - Zwinger w Dreźnie
- George Wenceslaus von Knobelsdorff - pałac Sanssouci w Poczdamie - Michelangelo Merisi da Caravaggio - Kosz z owocami, Powołanie św. Mateusza A, Męczeństwo św. Mateusza, Złożenie do grobu A, Wieczerza w Emaus, Wróżąca Cyganka, Śmierć Matki Boskiej, - Artemisia Gentileschi - Judyta i Holofernes - Andrea del Pozzo - plafon w kościele świętego Ignacego w Rzymie - Pieter Paul Rubens - Podniesienie Krzyża A, Zdjęcie z krzyża z Antwerpii, Porwanie córek Leukippa Wenus z lustrem, Trzy Gracje - Jacob Jordaens - Król pije - Anton van Dyck - Portret Karola I na łowach, portret Izabelli Brandt - Jan Breugel Aksamitny - Bukiet kwiatów - Rembrandt Hermenszoon van Rijn Lekcja anatomii doktora Tulpa A, Wymarsz strzelców, Pejzaż z miłosiernym Samarytaninem, Danae, Autoportret w futrzanym płaszczu, Powrót syna marnotrawnego A, - Jan Vermeer van Delft - Czytająca list (z Drezna), Kobieta ważąca perły A, Widok Delft, Kobieta z naszyjnikiem pereł, Alegoria malarstwa A, Koronczarka, Nalewająca mleko, Dziewczyna z perłą A, - Jan Steen - Zwariowane gospodarstwo - Willem Claeszon Heda - Martwa natura - Diego Rodriguez de Silva Velázquez - Panny dworskie (Las Meninas) A, Infantka Małgorzata, Wenus z lustrem, - Francisco Zurbaran - Martwa natura z czterema naczyniami, z pomarańczami, Agnus Dei - Esteban Bartolome Murillo Immaculata, - Nicolas Poussin - Et in Arcadia Ego, Pogrzeb Fokiona, Orfeusz i Eurydyka A - Antonio Canale - Widok kościoła San Giorgio Maggiore - Antoine Watteau - Odjazd na Cyterę A, - Jean-Honore Fragonard Huśtawka A, - Giovanni Trevano - kościół śś. Piotra i Pawła w Krakowie - Tylman z Gameren - kościół św. Anny w Krakowie, Pałac Branickich w Białymstoku - Augustyn Locci - pałac w Wilanowie - Anonim - portret trumienny Stanisława Woyszy - Anonim - Taniec śmierci (z kościoła bernardynów w Krakowie) SZTUKA KLASYCYZMU W EUROPIE, SZTUKA CZASÓW STANISŁAWOWSKICH I KLASYCYZM W POLSCE - Jacques Ange Gabriel Petit Trianon (obie fasady) - Chalgrin Łuk na Placu Gwiazdy w Paryżu - Jacques-Germain Soufflot kościół św. Genowefy w Paryżu - Pierre Vignon - Kościół Marii Magdaleny w Paryżu - Dominik Merlini pałac Na wodzie, - Jan Chrystian Kamsetzer teatr na wyspie - Szymon Bogumił Zug kościół ewangelicko-augsburski w Warszawa, - Jakub Kubicki pałac belwederski w Warszawie - Antonio Canova Amor i Psyche, Portret Pauliny Borghese jako Wenus, Trzy gracje - Bertel Thorvaldsen pomnik księcia Józefa Poniatowskiego, pomnik Kopernika, Ganimedes i orzeł, - Jakub Tatarkiewicz Psyche omdlewająca
- Jacques Louis David Przysięga Horacjuszy A, Śmierć Marata A, - Dominique Ingres Źródło, Wielka Odaliska, Łaźnia turecka, - Marceli Bacciarelli Portret Stanisława Augusta Poniatowskiego z klepsydrą A, Stanisław August Poniatowski w stroju koronacyjnym, poczet królów polskich, Jan III Sobieski pod Wiedniem - Bernardo Belotto (zw. Canaletto) Kolumna Zygmunta od strony Wisły, Krakowskie Przedmieście, Widok Warszawy od strony Pragi, widok na Salę Canaletta na Zamku Królewskim w Warszawie ARCHITEKTURA I RZEŹBA XIX WIEKU - Charles Barry Parlament w Londynie - Karl Friedrich Schinkel Pałac w Kórniku - Charles Garnier Opera w Paryżu - Joseph Paxton pałac Kryształowy w Londynie - Gustave Eiffel Wieża w Paryżu - Auguste Rodin Myśliciel, Katedra, Pocałunek, Ręka Boga, Mieszczanie z Calais, Danaida, - Jean Baptiste Carpeaux Taniec ROMANTYZM - Francisco Goya y Lucientes - Gdy rozum śpi, budzą się potwory A, Rozstrzelanie powstańców madryckich A Saturn pożerający swe dzieci, - Eugène Delacroix - Wolność wiodąca lud na barykady A, Scena z masakry na Chios, Portret Chopina, Portret Paganiniego, - Théodore Géricault - Tratwa Meduzy A, - Caspar David Friedrich Nadzieja w lodach, Opactwo w dąbrowie, Mnich nad brzegiem morza, Krzyż w górach - William Blake Wielki czerwony smok, Litość, - Joseph William Turner - Szybkość para deszcz, Burza śnieżna, Widok z Wenecji, Pożar parlamentu - John Constable - Wóz siana A, Katedra w Salisbury (wersja z 1823 r), - Piotr Michałowski Bitwa pod Samosierrą (wersja z ok. 1837 r.) - François Rude - Wymarsz ochotników (Marsylianka), - Artur Grottger - Pożegnanie powstańca, Kucie kos, Bój (z cyklu Lituania), REALIZM - Gustave Courbet Kamieniarze A, Autoportret z psem, Atelier malarza, Dzień dobry, panie Courbet, Pogrzeb w Ornans, - Jean François Millet - Anioł Pański A, Zbierające kłosy, Siewca, Odpoczynek oraczy - Honoré Daumier Praczka, - Ilia Riepin Burłacy na wołdze, - Józef Szermentowski - Bydło schodzące do wodopoju, Odpoczynek oraczy. AKADEMIZM - Alexandre Cabanel Narodziny Wenus - Henryk Siemiradzki Dirce chrześcijańska, Pochodnie Nerona A, PRERAFAELICI