LITERATURA. 136 Marzec 2012 Nr X

LITERATURA 1. Bauer H, Hammerschmidt M, Braehler M. The Customer Lifetime Value Concept and Ist Contribution to Corporate Valuation, Yearbook of Marketing and Consumer Research Vol. 1, 2003. 2. Bazarnik J. WartoÊç yciowa klienta (LTV), Modern Marketing, marzec 2001. 3. Berry L L. Relationship Marketing of Services-Growing Interest, Emerging Perspectives, Journal of the Academy of Marketing Science, 23 (4), 1995. 4. Bodneszac M. Analiza LTV, Gazeta IT, 22 czerwca 2002. 5. Gajewski S. Zachowanie si konsumenta a wspó czesny marketing, Wydawnictwo Uniwersytetu ódzkiego, ódê, 1994: 130. 6. Gronroos Ch. Service Managament and Marketing, Maxwell Macmillan International Editions, 1990. 7. Kotler Ph, Armstrong G, Saunders J, Wong V. Marketing. Podr cznik europejski, PWE, Warszawa 2002. 8. Kotler P. Marketing Management, Prentice Hall 1991. 9. Kumar V, Rajan B. Measuring and Maximizing Customer Lifetime Value, Management Accounting Quarterly Vol. 10 No. 3, 2009. 10. Monkiewicz J. (red.). Podstawy ubezpieczeƒ, Poltex, Warszawa 2000. 11. Nowatorska-Romaniak B. Marketing us ug ubezpieczeniowych, PWE, Warszawa 1996. 12. Novo J. Calculating Lifetime Value or Lifetime Customer Value, www.jimnovo.com 13. O Malley, Tynan C. Relationship marketing in consumer markets. Rhetoric or reality?, European Journal of Marketing (7), 2000: 798-799. 14. Otto J. Marketing relacji. Koncepcja i stosowanie, Warszawa, Wydawnictwo C. H. Beck, 2001. 15. Peppers D, Rogers M, Dorf B. The OnetoOne Fieldbook. The Complete Tolkit for Implementing a1 to 1 Marketing Program, Doubleday, New York 1999. 16. Rodek K, Visan J. Marketing ubezpieczeƒ na ycie, Poltex, Warszawa 1996. 17. Rudnicki L. Zachowania konsumentów na rynku, PWE, Warszawa, 2000: 209-212. 18. Sieniawska M. Analiza op acalnoêci nabywców w marketingu relacji (CRM). Finanse.info.pl 19. WaÊkowski Z. Problemy ksztaltowania lojalnoêci nabywców, www.swiatmarketingu.pl.2002 136 Marzec 2012 Nr X

The successes and defeads of health insurance on emerging markets... THE SUCCESSES AND DEFEATS OF HEALTH INSURANCE ON EMERGING MARKETS IN CENTRAL AND EASTERN EUROPEAN COUNTRIES LOOKING FOR THE RIGHT WAY, INTERNATIONAL CONFERENCE IN KIEV, 3-4 NOVEMBER 2011 Ç ÌÓfl appleâ 2011 Ó.äË  ÒÓÒÚÓflÎ Ò åâê ÛÌ appleó Ì fl Ì Û ÌÓ-Ôapple ÍÚË ÂÒÍ fl ÍÓÌÙÂappleÂ̈Ëfl «åâ ˈËÌÒÍÓ ÒÚapple ıó ÌË ÒÚapple Ì ı ñâìúapple Î ÌÓÈ Ë ÇÓÒÚÓ ÌÓÈ Ö appleóô. Ç Óapple ÔÛÚÂÈ apple Á ËÚËfl». éapple ÌËÁ ÚÓapple äóìùâappleâìˆëë åâ ˈËÌÒÍËÈ ÛÌË ÂappleÒËÚÂÚ.ãÓ Á Ë äapple  ÓÈ ËÌÒÚËÚÛÚ ÒÚapple ıó ÌËfl èóî  (èóî ), Ú ÍÊÂ ç ˆËÓÌ Î Ì È Ï ˈËÌÒÍËÈ ÛÌË ÂappleÒËÚÂÚ ËÏ.Ä.ÅÓ ÓÏÓÎ ˆ, ãë ÒÚapple ıó ı Óapple ÌËÁ ˆËÈ ìíapple ËÌ Ë ñâìúapple ËÁÌÂÒ-ÒÚapple Ú ËÈ «èâappleòôâíúë» (ìíapple ËÌ ). äóìùâappleâìˆëfl ÔappleÓ Ó ËÎ Ò ÔappleË ÔÓ ÂappleÊÍ ÏËÌËÒÚÂappleÒÚ Á apple ÓÓıapple ÌÂÌËfl èóî Ë Ë ìíapple ËÌ, Ú ÍÊ èóòóî ÒÚ èóî Ë ìíapple ËÌÂ. éì ÒÓ apple Î 104 Û ÒÚÌËÍ ËÁ 4-ı ÒÚapple Ì. ÉÎ ÌÓÈ ˆÂÎ äóìùâappleâìˆëë ÎÓ apple ÒÒÏÓÚappleÂÌË ÓÁÏÓÊÌ ı appleë ÌÚÓ Ë ÔÛÚÂÈ apple Á ËÚËfl Ï ˈËÌÒÍÓ Ó ÒÚapple ıó ÌËfl ìíapple ËÌÂ, Ò ËÒÔÓÎ ÁÓ ÌËÂÏ Ôapple ÍÚË ÂÒÍÓ Ó ÓÔ Ú ÍÓÎΠËÁ èóî Ë, ÍÓÚÓapple Â, Ù ÍÚË ÂÒÍË,  appleó ÔÓ ÂÎËÎËÒ ËÌÙÓappleÏ ˆËÂÈ Ë ÍÓÏÏÂÌÚ appleëflïë Ó ËÒÚÓappleËË Ë ÛÒÎÓ Ëflı Ì appleâìëfl Ï ˈËÌÒÍÓ Ó ÒÚapple ıó ÌËfl èóî Â. é Ì Ì ÌÂÏ ÒÓÒÚÓflÌËË ÒËÒÚÂÏ Á apple ÓÓıapple ÌÂÌËfl ìíapple ËÌ ÏÓÊÌÓ ÒÛ ËÚ ÔÓ ÒÎÂ Û ËÏ ˆËÙapple Ï: é ËÈ Ó ÂÏ ÙËÌ ÌÒËappleÓ ÌËfl Óıapple Ì Á ÓappleÓ fl ËÁ ÓÒÛ appleòú ÂÌÌÓ Ó Ë ÏÂÒÚÌ ı ÊÂÚÓ ÒÓÒÚ ÎflÂÚ (2010.) 39,4 ÏÎapple. appleì, ËÎË ÓÍÓÎÓ 856,5 appleì./ ÂÎ. Ó (ÓÍÓÎÓ $ 107). èappleë ÚÓÏ apple ÒÔapple ÂÎÂÌË Òapple ÒÚ ÓÒÛ ÂÒÚ ÎflÂÚÒfl ÒÓÓÚ ÂÚÒÚ ÂÌÌÓ ËÏ ËÏÒfl ÏÓ ÌÓÒÚflÏ ÏÂ Û appleâê ÂÌËÈ, ÂÁ Û ÂÚ ÍÓÎË ÂÒÚ Ë Í ÂÒÚ Ôapple ÓÒÚ ÎflÂÏ ı ÛÒÎÛ. ÖÒÚ ÓÒÌÓ ÌËfl ÛÚ ÂappleÊ Ú, ÚÓ ÔappleË Ú ÍÓÏ ÙËÌ ÌÒËappleÓ ÌËË Ë Ù ÍÚË ÂÒÍÓÏ ÂÙˈËÚ ÓÒ ÊÂÚ ÓÊË Ú ÒÛ ÂÒÚ ÂÌÌÓ Ó ÛÎÛ ÂÌËfl ÙËÌ ÌÒËappleÓ ÌËfl Á apple ÓÓıapple ÌÂÌËfl Ë Ó ÂÒÔ ÂÌËfl ÍÓÌÒÚËÚÛˆËÓÌÌÓ Ó Ôapple Ì ÂÒÔÎ ÚÌÛ Ï ˈËÌÒÍÛ ÔÓÏÓ (ÒÚ.49 äóìòúëúûˆëë ìíapple ËÌ 1) ÎËÊ È ËÂ Ó Ì ÔappleËıÓ ËÚÒfl. ùúóú Ó ˆÂÎËÍÓÏ ÏÓÊÌÓ ÓÚÌÂÒÚË Ë Í Â ÂÌË Ó flá ÚÂÎ ÌÓ Ó Ï ˈËÌÒÍÓ Ó ÒÚapple ıó ÌËfl ÒÚapple ÌÂ. ÇÔÓÎÌ ÎÓ Ë ÌÓ, ÚÓ ÚËı ÛÒÎÓ Ëflı ÔappleËÓ appleâú ÂÚ ÒÓˆË Î ÌÓ ÁÌ ÂÌËÂ Ó appleó ÓÎ ÌÓ Ï ˈËÌÒÍÓ ÒÚapple ıó ÌË (Ñåë, ËÎË ÌÂÔappleÂapple ÌÓ ÒÚapple ıó ÌË Á ÓappleÓ fl Ë ÒÚapple ıó ÌËÂ Ì ÒÎÛ È ÓÎÂÁÌË), ÍÓÚÓappleÓ 2011. ìíapple ËÌ ÒÓÒÚ ÎflÂÚ ÓÍÓÎÓ 2,05 % ÔÓ Ó ÂÏÛ ÒÚapple ıó ı ÔappleÂÏËÈ Ë 1,7% ÔÓ ÒÚapple ıó Ï ÔÎ Ú Ï ÓÚ ÊÂÚÌÓ Ó ÙËÌ ÌÒËappleÓ ÌËfl Á apple ÓÓıapple ÌÂÌËfl. èappleë ÒÂÈ ÌÂÁÌ ËÚÂÎ ÌÓÒÚË ÚËı ÒÛÏÏ, ÒÂÎflÂÚ Ì ÂÊ Û ÚÓ, ÚÓ ÂÊÂ Ó Ì È appleóòú Ó ÂÏ Ñåë ÒÚapple Ì Á ÔÂappleËÓ 2006-2011.. ÒÓÒÚ ÎflÂÚ 58,7 %, ËÁ ÍÓÚÓapple ı ÓΠ90% ÍÓappleÔÓapple ÚË ÌÓ ÒÚapple ıó ÌË ( ÒÂ Ó Ñåë ÔappleÓ Ó flú ÓÍÓÎÓ 120-ÚË ÒÚapple ıó ı ÍÓÏÔ ÌËÈ). ùúë ÓÔappleÓÒ Ë ÒÚ ÎË Ôapple ÏÂÚÓÏ Ó ÒÛÊ ÂÌËfl Ë ËÒÍÛÒÒËÈ, Ó appleâïfl ÍÓÚÓapple ı Ôapple ÒÚ ÎÂÌÓ 28 ÓÍÎ Ó, Ò ÍÓÚÓapple ÏË ÒÚÛÔËÎË 10 ÓÍÚÓappleÓ Ì ÛÍ, 12 Í Ì Ë ÚÓ Ì ÛÍ, ÚÓÏ ËÒÎÂ Û ÂÌ Â-Óapple ÌËÁ ÚÓapple ÒËÒÚÂÏ Á apple ÓÓıapple ÌÂÌËfl, ÒÚapple ıó ËÍË-Ôapple ÍÚËÍË, Ôapple ÒÚ ËÚÂÎË ÓÒÛ appleòú ÂÌÌ ı appleâ ÛÎflÚÓappleÌ ı Óapple ÌÓ Ë Ó ÂÒÚ ÂÌÌ ı Ó Â ËÌÂÌËÈ. éòìó Ì Ï ËÚÓ ÓÏ äóìùâappleâìˆëë ÒÚ ÎÓ ÚÓ, ÚÓ Í Ê È ËÁ Û ÒÚÌËÍÓ ÔÓÎÛ ËÎ ÓÚ ÂÚ Ì ÏÌÓ Ë ÓÔappleÓÒ Ôapple ÍÚË ÂÒÍÓÈ ÂflÚÂÎ ÌÓÒÚË, ÛÒÚ ÌÓ ÎÂÌ ÂÎÓ Â ÍÓÌÚ ÍÚ Ë ÒappleÂ Ë Û ÂÌ ı, Ë ÒÚapple ıó ËÍÓ -Ôapple ÍÚËÍÓ, Ì Ï ÂÌ ÔÛÚË Î ÌÂÈ Â Ó ÒÓÚappleÛ ÌË ÂÒÚ Ûı ÓÒÌÓ Ì ı Ì Ôapple ÎÂÌËflı: 1 ÅÂÒÔÎ ÚÌ fl Ï ˈËÌÒÍ fl ÔÓÏÓ ÓÒÛ appleòú ÂÌÌ ı Ë ÍÓÏÏÛÌ Î Ì ı Û appleâê ÂÌËflı Á apple ÓÓıapple ÌÂÌËfl ÓÎÊÌ Ôapple ÓÒÚ ÎflÚ Òfl ÒÂÏ apple Ê Ì Ï ÔÓÎÌÓÏ Ó ÂÏÂ, Ú.Â. Û Ó ÎÂÚ ÓappleflÚ ÔÓÚapple ÌÓÒÚË ÂÎÓ ÂÍ ÒÓıapple ÌÂÌËË ËÎË ÓÒÒÚ ÌÓ ÎÂÌËË Á ÓappleÓ fl. (àá êâ ÂÌËfl äóìòúëúûˆëóììó Ó ÒÛ ìíapple ËÌ ÓÚ 2002.). Polityka Zdrowotna 137

International Conference in Kiev 1. ÑÓÒÚË ÒÓ Î ÒÓ ÌÌÓÒÚË ÏÂÊ Û Ì Û Ì ÏË Ë Ó apple ÁÓ ÚÂÎ Ì ÏË ÔappleÓ apple ÏÏ ÏË Ó Î ÒÚË ÒÚapple ıó ÌËfl Ë ÔÓÎËÚËÍË Á apple ÓÓıapple ÌÂÌËfl, apple Áapple ÓÚÍ ÔappleÓ apple ÏÏ ÒÚapple ÚÂ Ë ÂÒÍÓ Ó apple Á ËÚËfl Ñåë Ë Á ÍÓÌÓ ÚÂÎ ÌÓ Ó appleâ ÛÎËappleÓ ÌËfl ÚÓÈ ÂflÚÂÎ ÌÓÒÚË. 2. îóappleïëappleó Ú ÛÒËÎËflÏË Ó ÂÒÚ ÂÌÌ ı Ó Â ËÌÂÌËÈ ÒÚapple ıó ËÍÓ Ë appleû Ëı ÒÛ ÂÍÚÓ ËÌÙapple ÒÚappleÛÍÚÛapple Ñåë ÓÒÓÁÌ ÌËÂ Ó ÂÒÚ ÓÏ ÚÓ Ó, ÚÓ ÚÓÚ Ë ÒÚapple ıó ÌËfl Ì «ËÁÌÂÒ Ì ÓÎ ÓÈ appleûôô Ôapple ÔappleËÌËÏ ÚÂÎÂÈ», ÒÓˆË Î ÌÓ ÁÌ ËÏ fl ÔappleÓ apple ÏÏ, ËÏ fl ÁÌ ËÚÂÎ Ì È ÔÓÚÂÌˆË Î Îfl appleâ ÂÌËfl ÔappleÓ ÎÂÏ Á apple ÓÓıapple ÌÂÌËfl Ì Ì ÌËı ÍÓÌÓÏË ÂÒÍËı ÛÒÎÓ Ëflı. èappleë ÚÓÏ Ó ËÚ Ñåë ËÁ ÒÓÒÚÓflÌËfl «ÌÂÁÌ ÌË», «ÓÚÒÛÚÒÚ Ë ÒÔappleÓÒ» Ë ÔÓÁˈËÓÌËappleÓ Ú Â Ó Í Í «Ó ÂÍÚ ËÌÚÂappleÂÒ Ë ÓÒÚappleÂ Ó ÌÌÓÒÚË». ÑËappleÂÍÚÓapple ñåë «èâappleòôâíúë», Í..Ì., ÓˆÂÌÚ Í Ù apple ÒÚapple ıó ÌËfl Ë appleëòí-ïâìâ ÊÏÂÌÚ äëâ ÒÍÓ Ó Ì ˆËÓÌ Î ÌÓ Ó ÛappleÌË ÂappleÒËÚ Ú ËÏÂÌË í apple Ò òâ ÂÌÍÓ ÇËÚ ÎËÈ çâ ËÔÓappleÂÌÍÓ W dniach 3-4 listopada 2011 r. w Kijowie odby a si Mi dzynarodowa Konferencja Naukowa: The successes and defeats of health insurance on emerging markets in Central and Eastern European countries looking for the right way. Organizatorami przedsi wzi cia byli: Narodowy Uniwersytet Medyczny w Kijowie, Uniwersytet Medyczny w odzi, Liga Organizacji Ubezpieczeniowych Ukrainy, Centrum Strategii Biznesowej Perspektywa oraz Krajowy Instytut Ubezpieczeƒ w Warszawie. W obradach wzi li równie udzia przedstawiciele Komisji Zdrowia Parlamentu (Wierchownej Rady) Ukrainy, Ministerstwa Zdrowia Ukrainy, Polskiej Ambasady w Kijowie oraz Polskiego Ministerstwa Zdrowia. W dokumencie europejskim (najwy szym rangà) Traktat o Unii Europejskiej stwierdza si, e: Systemy ochrony zdrowia pe nià w UE funkcj zabezpieczenia socjalnego i finansowego, prowadzàc do wzrostu jakoêci i d ugoêci ycia obywateli. Powinny one oferowaç powszechne zabezpieczenie zdrowotne, zapewniaç solidaryzm finansowania, równoêç dost pu oraz wysokà jakoêç opieki medycznej. Finansowanie ochrony zdrowia jest jednym z najwa niejszych zadaƒ politycznych ka dego kraju. èród o i zasady finansowania kreujà rodzaj systemu ochrony zdrowia, determinujà poziom kosztów oraz struktur wydatków (w podziale na publiczne i prywatne), skal redystrybucji (w tym tak e charakter i rol podmiotów), a tak e majà wp yw na wiele innych cech systemu. Jednym z najcz Êciej wykorzystywanych sposobów poprawy efektywnoêci systemu ochrony zdrowia, zwi kszenia dost pnoêci do Êwiadczeƒ i poprawy ich jakoêci jest uruchamianie alternatywnych êróde finansowania wobec ju funkcjonujàcych. W wielu krajach ich êród ami sà dobrowolne/dodatkowe ubezpieczenia zdrowotne. Zdaniem ekspertów motorem wzrostu wartoêci rynku ochrony zdrowia, w najbli szych latach b dà, obok leków, prywatne ubezpieczenia zdrowotne oraz abonamenty medyczne. 2 Kolejne wystàpienia polskich przedstawicieli dotyczy y aktualnego stanu systemu ubezpieczeƒ zdrowotnych w Polsce i w krajach Europy Ârodkowo-Wschodniej, prognozy zmian, jakie powodujà reformy podejmowane w poszczególnych krajach (ze szczególnym uwzgl dnieniem Polski) oraz okreêlenie najwa niejszych uwarunkowaƒ rozwoju systemu ubezpieczeƒ zdrowotnych w tym regionie. Oferta ubezpieczenia, jako instrumentu organizacji i nadzoru nad realizacjà dzia aƒ neutralizujàcych ryzyko utraty zdrowia, obejmuje Êwiadczenia: 1) finansowe (jednorazowe, okresowe, bezterminowe), 2) rzeczowe (g ównie sprz t medyczny s u àcy terapii), 3) medyczne (g ównie diagnostyczne, prewencyjne, naprawcze, rehabilitacyjne, opiekuƒczo- -piel gnacyjne i paliatywne). Ka dy tzw. produkt ubezpieczenia zdrowotnego sk ada si z trzech wymienionych modu ów, dzi ki czemu mo e byç dostosowywany do ka dego ryzyka utraty zdrowia 2 Rynek prywatnej opieki zdrowotnej w Polsce 2009. Prognozy rozwoju na lata 2009-2011. PMR raport. 138 Marzec 2012 Nr X

The successes and defeads of health insurance on emerging markets... z przyczyn chorobowych (najcz Êciej klasyfikowanych wedle ICD 3 ) czy pozachorobowych (takich jak: wypadek przy pracy, w podró y, w trakcie uprawiania sportu, w wyniku nadmiernej eksploatacji lub zu ycia si organizmu itp.). PodejÊcie takie pozwala na ubezpieczenie ryzyka utraty zdrowia, niezale nie od tego jakie sà i jaki charakter majà przyczyny realizacji tego ryzyka (tzn. bez wzgl du na to, na ile i w jaki sposób przyczyniajà si do utraty zdrowia bezpoêrednio, jak choroba bàdê wypadek, czy te poêrednio, jak styl ycia, uwarunkowania genetyczne, p eç, warunki Êrodowiskowe). Uzasadnia tak e rozumienie ubezpieczenia zdrowotnego jako us ugi finansowej obejmujàcy organizacj i nadzór nad realizacjà Êwiadczeƒ zdrowotnych (finansowych, rzeczowych i us ug medycznych) neutralizujàcych ryzyko utraty zdrowia (z przyczyn chorobowych i pozachorobowych) w zakresie: ratownictwa, profilaktyki, diagnostyki, prewencji, medycyny naprawczej, zachowawczej, opiekuƒczo-piel gnacyjnej i paliatywno- -hospicyjnej gwarantowana na mocy i na warunkach umowy ubezpieczenia okreêlajàcych zakres i sposób prewencji i/lub (re) kompensaty za ewentualne skutki utraty zdrowia w zamian za sk adk. (Romuald Holly, Dominika Cichoƒska, Zdrowie i jego utrata jako przedmiot ubezpieczenia) Przestrzeƒ dla dodatkowych ubezpieczeƒ zdrowotnych w systemie ochrony zdrowia mo e byç stworzona na wiele sposobów, przede wszystkim poprzez: 1) Wprowadzenie koszyka Êwiadczeƒ gwarantowanych Koszyk Êwiadczeƒ gwarantowanych w Polsce zosta og oszony w 2009 roku. Niestety, nadal istnieje problem z definicjà gwarantowanych Êwiadczeƒ zdrowotnych, wynikajàcy g ównie z braku precyzyjnego okreêlenia koszyka, w ramach którego: jedynie nazwano okreêlone procedury medyczne lub rozpoznania, nie okreêlono, jakie dok adnie Êwiadczenia zdrowotne sk adajà si na te procedury, nie wskazano, czy gwarantowane Êwiadczenia zdrowotne obejmujà procedury tradycyjne czy te innowacyjne, tanie czy drogie, nie okreêlono, jaki powinien byç maksymalny termin oczekiwania na gwarantowane Êwiadczenie zdrowotne. Mo e to powodowaç ograniczenie dost pnoêci do Êwiadczeƒ opieki zdrowotnej dla pacjentów oraz brak pe nego wykorzystania zasobów publicznych szpitali. Najwa niejsze przedstawione w prezentacji Grzegorza Màczyƒskiego konkluzje dotyczy y koniecznoêci: doprecyzowania koszyka Êwiadczeƒ gwarantowanych, wprowadzenia do polskiego prawa kompleksowej ustawy szczegó owo regulujàcej tematyk prywatnych ubezpieczeƒ zdrowotnych, zmniejszenia przewagi NFZ w procesie zawierania umów o udzielanie Êwiadczeƒ opieki zdrowotnej ze szpitalami (np. umowy powinny byç zawierane na kilka lat). (Grzegorz Màczyƒski, Szpital publiczny w ubezpieczeniowym paradygmacie systemu ochrony zdrowia aspekty formalno-prawne) 2) OkreÊlenie zasad publicznego ubezpieczenia lekowego Publiczne ubezpieczenie lekowe okreêlone zosta o jako ta cz Êç powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego w Polsce, która dotyczy finansowania lub wspó finansowania ze Êrodków publicznych ubezpieczonym pacjentom, w razie choroby lub wypadku oraz w celach profilaktycznych, produktów takich jak: leki, wyroby medyczne oraz Êrodki specjalnego przeznaczenia ywieniowego. Od 1 stycznia 2012 r. w Polsce obowiàzuje nowy system refundacji Ustawa o refundacji leków, Êrodków spo ywczych specjalnego przeznaczenia ywieniowego oraz wyrobów medycznych (tzw. Ustawa refundacyjna ). Najwa niejsze wprowadzone zmiany, to: lista leków, wyrobów medycznych, Êrodków specjalnego przeznaczenia ywieniowego, obj ta publicznym ubezpieczeniem lekowym, b dzie zmienna w czasie (nawet co dwa miesiàce), poziom wspó p acenia za produkty refundowane ubezpieczonych pacjentów b dzie zmienia si w czasie. cz Êç odpowiedzialnoêci finansowej za zwi kszenie wartoêci udzielonej refundacji dla ubezpieczonych pacjentów zostanie przerzucona na firmy farmaceutyczne. 3 ICD International Classification of Diseases. Polityka Zdrowotna 139

International Conference in Kiev Pojawia si mo liwoêç szerszego rozwoju produktów ubezpieczeƒ lekowych oferowanych przez prywatne zak ady ubezpieczeƒ. (Grzegorz Màczyƒski, Publiczne ubezpieczenie lekowe w Polsce) 3) Obj cie prywatnym ubezpieczeniem zdrowotnym Êwiadczeƒ z zakresu medycyny pracy Projekt ustawy o dodatkowych ubezpieczeniach zdrowotnych prezentuje niejasne okreêlenie medycyny pracy jako produktu ubezpieczeniowego. Sk adka ubezpieczeniowa dla zadaƒ z tego zakresu ma byç ustalana oddzielnie. Dopuszczone zostanie tak e dobrowolne alternatywne zawieranie kontraktów z ubezpieczycielem, jak i z dostawcà Êwiadczeƒ. Ekonomiczny aspekt medycyny pracy jako produktu ubezpieczeniowego wymaga analizy: zakresu produktu ubezpieczeniowego, finansowania s u by medycyny pacy (smp) w relacji do jej organizacji i zadaƒ, statystycznych uwarunkowaƒ analizy smp. G ówne dylematy zwiàzane z proponowanym w projekcie ustawy rozwiàzaniem, zwiàzane sà z relacjami mi dzy dodatkowym ubezpieczeniem zdrowotnym, a obecnym systemem smp, finansowaniem smp, rolà trzeciego aktora w kontraktowaniu Êwiadczeƒ. Z drugiej strony, dodatkowe ubezpieczenia zdrowotne tworzà mo liwoêç wprowadzenia systemu bodêców ekonomicznych zach cajàcych pracodawców do inwestowania w zdrowie pracowników. (Izabela Rydlewska-Liszkowska, Medycyna pracy w prywatnym ubezpieczeniu zdrowotnym w Polsce ekonomiczne dylematy i mo liwoêci) 4) Rozwój transgranicznych ubezpieczeƒ zdrowotnych w Europie W Polsce prawo ÊciÊle okreêla wymogi, które muszà byç spe nione, aby narodowy p atnik (NFZ) zgodzi si na leczenie poza granicami. Najwa niejsze powody to: brak mo liwoêci przeprowadzenia leczenia w Polsce, lub rzadziej zbyt d ugi czas oczekiwania. Skala zjawiska jest marginalna w 2010 roku wydano 167 zgód na wyjazd i leczenie zagranicà, 17 odmów wartoêç us ug to 12,3 mln z otych (4 mln euro). W krajach Unii Europejskiej, gdzie dobrze rozwini te sà prywatne ubezpieczenia zdrowotne, skala zjawiska jest wi ksza. Szacuje si (dane ubezpieczycieli i p atników publicznych), e wartoêç us ug transgranicznych przekroczy a w 2010 roku 1 mld euro (z 1 018 mld euro wydanych na zdrowie). W 2013 roku wejdzie w ycie dyrektywa dotyczàca korzystania z us ug medycznych w Unii Europejskiej, zwana dyrektywà pacjenci bez granic lub medycznym Schengen. Regulacja przewiduje zwrot kosztów leczenia do poziomu gwarantowanego w kraju zamieszkania, bez potrzeby udowadniania koniecznoêci skorzystania z us ugi medycznej za granicà. Przy czym leczenie szpitalne nadal b dzie wymaga o uprzedniej zgody NFZ (i jego europejskich odpowiedników). Nowa dyrektywa gwarantuje wi c te same prawa wszystkim obywatelom paƒstw UE. Inne korzyêci dla pacjentów, p ynàce z postanowieƒ dyrektywy, to wzajemne uznawanie recept. Majà byç tak napisane, by ka dy farmaceuta w UE móg je odczytaç i wydaç odpowiedni lek. Ale, tak jak w przypadku leczenia, za leki najpierw zap aci pacjent, a dopiero potem dostanie zwrot w wysokoêci gwarantowanej jego bazowym ubezpieczeniem w kraju. Warunkiem koniecznym rozwoju ubezpieczeƒ transgranicznych jest upowszechnienie prywatnych ubezpieczeƒ zdrowotnych. G ówne identyfikowane, na obecnym etapie, bariery rozwoju ubezpieczeƒ transgranicznych, to: a) odmiennie zorganizowane systemy ochrony zdrowia w poszczególnych krajach UE (np.: system holenderski i duƒski), b) ró nice w regulacjach prawnych (zakres odpowiedzialnoêci lekarzy, szpitali itd.), c) ró nice cen us ug medycznych brak jednolitej, porównywalnej metody wyceny, d) nierównomierny dost p do nowych technologii medycznych, w tym do specjalistycznych innowacyjnych terapii w przypadku rzadkich schorzeƒ, e) ró nice w systemach refundacji leków, f) nadmierny (wzrastajàcy w czasach kryzysu) protekcjonizm niektórych krajów Unii, g) bariery j zykowe i kulturowe, h) brak systemów wyrównywania ryzyka i szkodowoêci zwiàzanych z przep ywem pacjentów i kosztów ich leczenia w ramach UE. (Adam H. Pustelnik, Transgraniczne ubezpieczenia zdrowotne w Europie szanse i wyzwania) 140 Marzec 2012 Nr X

The successes and defeads of health insurance on emerging markets... 5) Zwi kszenie roli szpitali publicznych na rynku ubezpieczeƒ zdrowotnych Finansowanie szpitali publicznych w Polsce oparte jest w blisko 95% na Êrodkach Narodowego Funduszu Zdrowia. Monopol p atnika w tym zakresie jest najwi kszym zagro- eniem dla utrzymania ciàg oêci funkcjonowania placówek, które przy decyzjach politycznych o zmniejszeniu finansowania mogà traciç stabilnoêç finansowà. NFZ stawia szpital do wy àcznej swojej dyspozycji, jednostronnie okreêlajàc korzystne dla siebie zasady w umowach kontraktowych. Dost p szpitala do funduszy pochodzàcych z prywatnych ubezpieczeƒ zdrowotnych wymaga odpowiednich zapisów w statucie jednostki, na które zgod wyraziç musi jej organ za o ycielski. JednoczeÊnie szpital musi gwarantowaç równy dost p do Êwiadczeƒ pacjentom ubezpieczenia publicznego i prywatnego. Wymaga to dywersyfikacji zasobów szpitali, w celu bezkolizyjnej realizacji umów. Potrzebne sà wi c nowe rozwiàzania prawne, infrastrukturalne i organizacyjne w funkcjonowaniu szpitali, dla potrzeb bezkolizyjnego Êwiadczenia us ug wszystkim pacjentom. (Jacek Domejko, Szpital publiczny na rynku ubezpieczeƒ zdrowotnych w Polsce) 6) Wdro enia narz dzi zarzàdzania ryzykiem i dostosowania ryzyka (Risk Adjustment) Zarzàdzanie ryzykiem jest rozumiane jako system metod i dzia aƒ zmierzajàcych do obni enia stopnia oddzia ywania ryzyka na ubezpieczonych i na podmiot odpowiedzialny za dany obszar, czyli Ministerstwo Zdrowia i Narodowy Fundusz Zdrowia oraz do podejmowania w tym celu optymalnych decyzji. SpoÊród dost pnych narz dzi najwi ksze zastosowanie mo e mieç sterowanie ryzykiem, czyli podejmowanie aktywnych lub pasywnych dzia aƒ ukierunkowanych na ograniczenie ryzyka do dopuszczalnych rozmiarów. Risk Adjustment uto samia si z dostosowywaniem przep ywów finansowych w systemach ubezpieczeniowych, w których w warunkach konkurencyjnych funkcjonuje wielu ubezpieczycieli. W uj ciu spo eczno-systemowym oznacza to opracowywanie algorytmów, rozumianych jako formu y opisujàce co i w jaki sposób powinno byç wzi te pod uwag, w celu: identyfikowania i kwantyfikowania chorobowych i pozachorobowych ryzyk utraty zdrowia, kwalifikowania poszczególnych ryzyk, realizacji celów operacyjnych systemu ochrony zdrowia: maksymalnego pokrycia ryzyk (zakresu ochrony zdrowia), najwy szej jakoêci Êwiadczeƒ, najwi kszej dost pnoêci, minimalnych kosztów i cen Êwiadczeƒ. (Cezary G ogowski, Zdrowotne ryzyka poszczególne w publicznym i prywatnym sektorze ubezpieczeƒ na przyk adzie chorób nowotworowych) 7) Alternatywne formy finansowania systemu ochrony zdrowia, takie jak zdrowotne konta oszcz dnoêciowe Niezale nie od wzrostu udzia u publicznego finansowania ochrony zdrowia, w Polsce ciàgle jeszcze zap ata out-of-pocket ma znaczàcy udzia. W tym celu niezb dne jest rozszerzenie êróde finansowania systemu ochrony zdrowia. Jednym z proponowanych rozwiàzaƒ sà Zdrowotne Konta Oszcz dnoêciowe (ZKO), b dàce po- àczeniem prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego z rachunkiem oszcz dnoêciowym, korzystajàcym z ulgi podatkowej. (Petre Iltchev, Zdrowotne Konta Oszcz dnoêciowe nowa forma finansowania systemu ochrony zdrowia) W Polsce debata publiczna o wprowadzeniu dodatkowych ubezpieczeƒ zdrowotnych toczy si od ponad 10 lat. Propozycje rozwiàzaƒ przedstawili: Jerzy Hausner (2003) propozycja wdro enia dodatkowych ubezpieczeƒ zdrowotnych, które mia yby charakter suplementarno-komplementarny do obowiàzkowych ubezpieczeƒ, Zbigniew Religa (2005-2007) wielofilarowy model ubezpieczeƒ, Rzecznik Praw Obywatelskich (2007) trójfilarowy system ubezpieczeƒ, w którym dotychczasowa sk adka obowiàzkowa podzielona by aby pomi dzy p atnika (p atników) publicznego oraz p atników prywatnych, Ewa Kopacz (2008) projekt trójfilarowego systemu ubezpieczeƒ z ulgà podatkowà dla wykupujàcego polisy dodatkowe oraz dop atà do polisy przez pracodawc, Polska Izba Ubezpieczeƒ (2008) wprowadzenie alternatywnego systemu prywatnych ubezpieczeƒ zdrowotnych, który sk ada by si z dwóch elementów: (1) stawki kapitacyjnej pochodzàcej ze sk adki powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego oraz (2) sk adki dodatkowej p aconej przez ubezpieczonego lub jego pracodawc, Polityka Zdrowotna 141

International Conference in Kiev Ewa Kopacz (2011) dwa rodzaje dodatkowych ubezpieczeƒ zdrowotnych: (1) suplementarne (gwarantujàce krótszy czas oczekiwania na Êwiadczenia, które sà obecnie gwarantowane) i (2) komplementarne (umo liwiajàce dost p do Êwiadczeƒ, które nie sà finansowane przez paƒstwo), oraz zasada konkurencji pomi dzy p atnikami publicznymi i prywatnymi w zarzàdzaniu sk adkà zdrowotnà. aden z projektów nie zosta wdro ony. Dodatkowe ubezpieczenia zdrowotne traktuje si jako panaceum na wiele obecnych problemów systemu ochrony zdrowia. Jednak wobec oczekiwaƒ spo ecznych i populizmu polityków wpolsce oraz tendencji obserwowanych w Unii Europejskiej, tj. poszerzania zakresu solidaryzmu spo ecznego, nie wydaje si mo liwy w najbli szej perspektywie rozwój w Polsce ubezpieczeƒ zast pczych (alternatywnych). Wobec pogarszajàcej si dost pnoêci do us ug sektora publicznego w Polsce, w ciàgu ostatnich kilku lat obserwuje si natomiast rozwój ubezpieczeƒ quasi-suplementarnych prywatne abonamenty i ubezpieczenia. (Jakub Gierczyƒski, Trudna droga ubezpieczeƒ zdrowotnych w Polsce w latach 1997-2011) Wyboru tez referatów prezentowanych podczas Mi dzynarodowej Konferencji Naukowej nt. The successes and defeats of health insurance on emerging markets in Central and Eastern European countries looking for the right way dokona a: Dominika Cichoƒska 142 Marzec 2012 Nr X