Nowoczesne kadry polskiej teleinformatyki administracji publicznej Chmura obliczeniowa w administracji publicznej Warsztaty 17 listopada 2014
Cel i agenda warsztatów Cześć I (10:00 11:30) Wstęp Charakterystyka przetwarzania w chmurze Agenda warsztatów Problemy z jakimi dziś w obszarze IT spotyka się administracja publiczna oraz jej klienci, korzystający z usług administracji Przerwa kawowa (ok. 11:30 11:40) Cześć II (11:40 13:00) Jak przetwarzanie w chmurze może pomóc rozwiązać zidentyfikowane problemy? Studia przypadku i dalsze kroki na drodze do chmury ANALIZY BAZUJĄCE NA EKSPERTYZIE BADAWCZEJ W PRZEDMIOCIE MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA USŁUG PRZETWARZANIA W CHMURZE OBLICZENIOWEJ (CLOUD COMPUTING) W SEKTORZE ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ (Z UWZGLĘDNIENIEM JST) W POLSCE 1
Wstęp Cel warsztatu Przybliżenie zagadnień związanych z przetwarzaniem w chmurze i możliwościami ich zastosowania w administracji publicznej Zasady współpracy Prosimy o wyłączenie / wyciszenie telefonów komórkowych Warsztaty uwzględniają części prezentacyjne oraz dyskusyjne Zachęcamy do aktywnego udziału w warsztacie! Dzielenia się opiniami, spostrzeżeniami, doświadczeniami Zadawania pytań 2
Czym charakteryzuje się przetwarzanie w chmurze?
Charakterystyka chmury obliczeniowej Samodzielne zamawianie na życzenie Mierzalność Współdzielenie zasobów Przetwarzanie w chmurze Zdalny dostęp (głównie przez Internet) Elastyczność 4
Modele świadczenia usług w chmurze Chmura prywatna - zasoby udostępniane wyłącznie jednej organizacji Chmura publiczna - zasoby udostępniane do użytku powszechnego Chmura prywatna Chmura publiczna Chmura hybrydowa - kombinacje chmury prywatnej, publicznej lub wspólnotowej Chmura wspólnotowa Chmura wspólnotowa - zasoby udostępniane do użytku zdefiniowanej grupie organizacji 5
Rodzaje świadczonych usług w chmurze Model tradycyjny IaaS PaaS SaaS Wzrost kontroli dostawcy usługi CENTRUM PRZETWARZANIA DANYCH CENTRUM PRZETWARZANIA DANYCH CENTRUM PRZETWARZANIA DANYCH CENTRUM PRZETWARZANIA DANYCH SIEĆ I FIREWALL SIEĆ I FIREWALL SIEĆ I FIREWALL SIEĆ I FIREWALL WIRTUALIZACJA WIRTUALIZACJA WIRTUALIZACJA WIRTUALIZACJA SYSTEM OPERACYJNY SYSTEM OPERACYJNY SYSTEM OPERACYJNY SYSTEM OPERACYJNY ŚRODOWISKO PROGRAMISTYCZNE ŚRODOWISKO PROGRAMISTYCZNE ŚRODOWISKO PROGRAMISTYCZNE ŚRODOWISKO PROGRAMISTYCZNE APLIKACJE APLIKACJE APLIKACJE APLIKACJE DANE DANE DANE DANE INTERFEJS INTERFEJS INTERFEJS INTERFEJS ZASOBY LUDZKIE ZASOBY LUDZKIE ZASOBY LUDZKIE ZASOBY LUDZKIE Wzrost kontroli użytkownika usługi Legenda: Zasoby pod kontrolą użytkownika Zasoby pod kontrolą dostawcy 6
Zwiększanie funkcjonalności Stopnie dojrzałości wdrożenia chmury obliczeniowej 5. Zarabiająca Konsola zarządzania usługami Integracja z systemami płatności i CRM Usługodawca przetwarzania w chmurze 4. Wzmocniona Świadczenie oparte o wzorce Orkiestracja usług Integracja chmury hybrydowej 2. Wdrożona Znormalizowane usługi Automatyzacja świadczenia Katalog usług Pomiary wykorzystania 3. Zoptymalizowana Zarządzanie obrazami Monitorowanie Kopie zapasowe / przywracanie Zarządzanie bezpieczeństwem Centrum danych przetwarzanych w chmurze 1. Zwirtualizowana Źródło: IBM SmartCloud: Building a Cloud Enabled Data Center. Pietro Ianucci, Manav Gupta. 2013. 7
Chmura obliczeniowa a tradycyjny model IT Model tradycyjny Przetwarzanie w chmurze WYMIAR FINANSOWY Wdrożenie modelu chmury oznacza zmniejszenie jednorazowych nakładów inwestycyjnych na rzecz cyklicznych opłat dla operatora chmury. Nakłady inwestycyjne (CAPEX) Koszty operacyjne (OPEX) Nakłady inwestyc. (CAPEX) Koszty operacyjne (OPEX) WYMIAR ZARZĄDZANIA Przejście od modelu zarządzania zasobami informatycznymi do zarządzania usługami. @ 8
Problemy z jakimi dziś w obszarze IT spotyka się administracja publiczna oraz jej klienci, korzystający z usług administracji
Problemy i wyzwania dla administracji, dla jej klientów Zapraszamy do dyskusji Jakie są Państwa obserwacje? Doświadczenia? Wyzwania, problemy w kontekście wykorzystania wsparcia IT 10
Z jakimi problemami w obszarze IT styka się administracja publiczna Silosowość rozwiązań, ograniczona interoperacyjność! Niska elastyczność systemów i procesu wdrożeniowego! Nieoptymalna alokacja kosztów! Skokowa ewolucja systemów!! Trudności w pozyskaniu specjalistów IT! Ograniczony dostęp do danych zbieranych w innych obszarach / jednostkach! Koncentracja na projektach informatycznych, a nie na usługach dla użytkownika! Wciąż dominuje dokumentacja papierowa 11
Z jakimi problemami stykają się obywatele i przedsiębiorcy w kontaktach z administracja publiczną? Załatwienie spraw przez Internet zbyt zawiłe, niezrozumiałe instrukcje @ Niska dostępność usług na obszarach peryferyjnych (małe miasta, gminy wiejskie) Mała liczba e-usług, Istniejące usługi są fragmentaryczne!!! Długotrwałe procedury Niewystarczająca komunikacja urzędów z obywatelami!!! Utrudniony dostęp do informacji publicznej (odmowy, opóźnienia) 12
Problemy i wyzwania w obszarze IT w administracji publicznej Zapraszamy do dyskusji Priorytetyzacja wyzwań / problemów (pod kątem poprawy elastyczności działania, jakości usług, zwiększenia efektywności wydatkowania środków) 13
Jak przetwarzanie w chmurze może pomóc rozwiązać zidentyfikowane problemy?
Korzyści z chmury obliczeniowej Korzyści społeczne Poprawa jakości obsługi obywateli przez administrację Ułatwienie dostępu i popularyzacja e-usług Wyrównanie szans małych jednostek administracji Chmura ma szansę zmniejszyć uzależnienie lokalnych jednostek od dostawców Potencjalne skrócenie procesów i wyższa transparentność realizacji spraw administracyjnych Jest pochodną korzyści biznesowych w zakresie poprawy efektywności działania administracji Rozszerzanie spektrum e-usług Powszechny dostęp do e-usług Małe jednostki mogą płacić za korzystanie z usługi stosowanie do zużycia brak ryzyka, że kosztowny system IT się nie zwróci Chmura ma szansę zmniejszyć uzależnienie lokalnych jednostek od dostawców 15
Korzyści z chmury obliczeniowej Korzyści finansowe Powstrzymanie sprzężenia zwrotnego skutkującego rosnącymi wydatkami IT Efektywne wykorzystanie infrastruktury IT Niższy koszt zakupu infrastruktury Zmniejszenie nakładów na infrastrukturę redundantną Przejście z modelu posiadania na wynajmowanie Powstrzymanie sprzężenia zwrotnego między wykorzystaniem IT a koniecznością ponoszenia rosnących inwestycji, dzięki przeniesieniu obowiązku zarządzania infrastrukturą oraz ryzyka dostarczenia usługi IT o określonym zakresie i jakości na dostawcę Ten efekt prowadzi również do korzyści organizacyjnych i społecznych Skonsolidowanie infrastruktury IT kilku jednostek administracji w jednym centrum Niższe koszty rozbudowy infrastruktury (lepsza skalowalność rozwiązania) Silniejsza pozycja negocjacyjna operatora chmury wobec dostawców infrastruktury Dostęp operatora chmury do innych centrów przetwarzanie danych Brak konieczności inwestycji (po stronie użytkownika) w rozwiązania backupowe i elementy zwiększające niezawodność (centra zapasowe) Zmniejszenie jednorazowych nakładów inwestycyjnych na rzecz cyklicznych opłat dla operatora chmury Opłata dla operatora zawiera (dotychczasowe) koszty amortyzacji i wynagrodzeń pracowników IT 16
Korzyści z chmury obliczeniowej Korzyści biznesowe Dostęp do najnowszych technologii Efektywność działania organizacji Szansa na zwiększenie skali wykorzystania platformy epuap Poprawa wizerunku jednostek administracji W przypadku wprowadzenia na rynek nowych, sprawdzonych technologii, w interesie operatora jest ich wdrożenie. Pozwala to operatorowi m.in. obniżyć koszty i podnieść jakość usług, co w konsekwencji przynosi korzyść jego klientom Cechy przetwarzania w chmurze umożliwiające poprawę sprawności pracy organizacji: dostęp online do aplikacji z dowolnej lokalizacji praca w ustandaryzowanych aplikacjach i środowisku IT wydajne przetwarzanie danych szybka wymiana informacji ograniczenie dokumentacji papierowej Określone usługi SaaS mogą dla korzystania z nich wymagać autoryzacji użytkowników Większa satysfakcja klientów dzięki uproszczeniu i cyfryzacji kontaktu między administracją a obywatelem / przedsiębiorcą, zwiększenie efektywności działania administracji Proekologiczny wizerunek 17
Jak chmura może rozwiązać istniejące problemy w administracji publicznej? Jakie istnieją bariery dla wdrożenia usług w chmurze? Zapraszamy do dyskusji Potencjał chmury do rozwiązania zidentyfikowanych problemów w administracji publicznej. Potencjalne bariery dla wdrażania rozwiązań w chmurze 18
Jak chmura może rozwiązać istniejące problemy w administracji publicznej? Problem Jak chmura może przyczynić się do jego rozwiązania? Spirala inwestycji Silosowość rozwiązań, ograniczona interoperacyjność Nieoptymalna alokacja kosztów Koncentracja na projektach informatycznych, a nie na usługach dla użytkownika Ograniczenie nakładów inwestycyjnych poprzez przejście z modelu zarządzania zasobami informatycznymi do zarządzania usługami Ponoszenie kosztów rzeczywistego wykorzystania usługi Centralizacja procesów inwestycyjnych i optymalizacja wykorzystania zasobów Ujednolicenie stosowanych rozwiązań (usługi SaaS) Większe wykorzystanie istniejących centralnych słowników i rejestrów Elastyczne wydatkowanie środków na usługi stosowanie do ich użycia Łączna (nakłady + koszty) suma wydatków zmaleje Powstrzymanie sprzężenia zwrotnego poprzez przeniesienie na dostawcę Wymuszenie zmiany sposobu zarządzania usługami IT z zarządzania zasobami (infrastruktura, oprogramowanie, ale również wewnętrzne kadry IT) na zarządzanie usługami koncentracja na parametrach usług, dostępności, inne rozłożenie akcentów w negocjacjach z dostawcami Skokowa ewolucja systemów Możliwość elastycznego reagowania na zwiększone zapotrzebowanie na zasoby czy też nowe funkcjonalności 19
Jak chmura może rozwiązać istniejące problemy obywateli? Problem Jak chmura może przyczynić się do jego rozwiązania? Mała liczba e-usług, Istniejące usługi są fragmentaryczne Część spraw mogłaby być realizowana przez stosunkowo tanie, udostępnione w sklepie aplikacje, zwiększając zakres dostępnych usług Utrudniony dostęp do informacji publicznej, niewystarczająca komunikacja Upowszechnienie i standaryzacja rozwiązań powielarnych, z których korzystałyby np. gminy Niska dostępność usług na peryferiach Zmniejszone bariery wejścia, czyli brak konieczności ponoszenia dużych nakładów inwestycyjnych, powinny zachęcić mniejsze jednostki do wdrażania usług IT, które w tradycyjnym model nie byłyby dostępne 20
Bariery dla wdrażania usług przetwarzania w chmurze wyniki ankiet Bariery wskazywane w ankietach Bariery najczęściej wskazywane przez ankietowane jednostki: Obawa o bezpieczeństwo i ochronę danych osobowych. Trudności w podziale kosztów utrzymania infrastruktury Brak uregulowań prawnych dotyczących stosowania rozwiązań w chmurze 82 54 73 54 64 58 % respondentów na poziomie centralnym % respondentów na poziomie regionalnym Bariery w obszarze technicznym Stosunkowo niewielka liczba respondentów wskazała na przeszkody natury technologicznej Szersza analiza ankiet pozwala na wyodrębnienie potencjalnych barier technicznych: niewystarczająco rozwinięta infrastruktura informatyczna, niespójność technologiczna, rozproszenie danych. 21
Bariery dla wdrażania usług przetwarzania w chmurze świat Przeszkody zaobserwowane za granicą Doświadczenia międzynarodowe wskazują głównie na: obawy jednostek o zachowanie prywatności i bezpieczeństwo danych, większe niż przewidywano koszty wdrożenia i utrzymania rozwiązań w chmurze (mniejsze oszczędności), brak dojrzałości technologii przetwarzania w chmurze, brak jasnych standardów, podejście silosowe, niechęć do zmian procesowych, ograniczone możliwości dostosowania rozwiązań w chmurze do potrzeb, luki kompetencyjne, brak odpowiedniego modelu zamówień. 22
Przetwarzanie w chmurze w kontekście obecnej strategii IT administracji publicznej w Polsce Koncentracja na projektach informatycznych, a nie na usługach dla użytkownika Nieoptymalna alokacja zasobów Problemy, które chmura pomoże rozwiązać Niska elastyczność systemów i procesu wdrożeniowego Skokowa ewolucja systemów Hierarchiczny model agregacji danych Niski poziom informatyzacji urzędów* Bariery dla chmury, które można zniwelować Dominacja papierowego obiegu informacji* Niewystarczająca dojrzałość wizji informatyzacji Silosowość, fragmentaryczność i niska interoperacyjność rozwiązań Niewystarczająca i nierównomierna penetracja Internetu szerokopasmowego Rozbieżności z modelem chmury Niska skłonność do podejmowania ryzyka Dofinansowanie wydatków inwestycyjnych z funduszy UE * cechy zakwalifikowane jednocześnie do grupy 1 oraz 2 23
Wybrane wyzwania w obszarze prawnym Zamawianie usług przetwarzania w chmurze w ramach obowiązujących uregulowań prawa zamówień publicznych Wybrane wyzwania w obszarze prawnym Centralny zamawiający lub zamówienia wspólne Forma organizacyjno-prawna umocowania / zaangażowania operatora: Publicznego: np. jednostka budżetowa, agencja wykonawcza, instytucja gospodarki budżetowej Prywatnego: np. zamówienie publiczne w trybie ustawy Pzp, partnerstwo publiczno-prywatne lub koncesja Uwarunkowania prawne dotyczące współpracy publiczno-publicznej (A2A) Konieczność oceny ewentualnego występowania pomocy publicznej przy finansowaniu poszczególnych inwestycji Proponowane główne zmiany w obszarze prawnym Wprowadzenie zmian w zakresie Pzp, które uelastycznią lub uproszczą pozyskanie usług w chmurze przez jednostki administracji, w szczególności w modelu sklepu z usługami Odformalizowanie rygorystycznych wymogów w zakresie ochrony danych osobowych Opracowanie wzorca umowy o dostawę usługi chmury obliczeniowej 24
Studia przypadku i dalsze kroki na drodze do chmury
Wykorzystanie chmury w administracji - trendy na świecie Sklep z aplikacjami (Digital Marketplace, były CloudStore) Władze Wielkiej Brytanii W ramach projektu stworzono portal, będący sklepem z aplikacjami. Dostawcy usług w chmurze mogą umieszczać tam swoje rozwiązania (IaaS, PaaS, SaaS), natomiast jednostki administracji publicznej mogą zakupić usługi w prosty i efektywny sposób, pomijając procesy przetargowe. Celem inicjatywy było zapewnienie otwartej platformę, całkowicie transparentnej dla administracji, rynku i obywateli, umożliwiającej zakup usług przetwarzania w chmurze. Ministerstwo Finansów i Administracji Publicznej Państwo jako właściciel i operator infrastruktury (SARA) Model polega na posiadaniu, administrowaniu, utrzymywaniu i udostępnianiu infrastruktury przez jednostkę centralną innym jednostkom administracyjnym. Ministerstwo Finansów i Administracji Publicznej jest właścicielem infrastruktury i jej operatorem, natomiast rozliczenia są dokonywane w oparciu o model pay-as-you-go jednostki administracyjne korzystające z niej są traktowane przez ministerstwo jak klienci Stany Zjednoczone Program konsolidacji centrów danych (FDCCI) Docelowy model świadczenia ich usług opiera się o skonsolidowaną i zwirtualizowaną infrastrukturę, której właścicielami mogą być jednostki na każdym szczeblu rządowym, wojewódzkim lub lokalnym. Projekt ma na celu konsolidację (a w konsekwencji likwidację) minimum 800 centrów danych do 2015 roku. Konsolidacja opiera się na: likwidacji zbędnych serwerów, centralizacji centrów danych, wirtualizacji, wykorzystaniu przetwarzania w chmurze. 26
Modele usług w chmurze wykorzystywane w Europie System zamówień w sklepie z usługami Platforma umożliwiająca zakup różnych rozwiązań przetwarzania w chmurze. Głównym założeniem funkcjonowania tego modelu jest oferowanie szerokiego spektrum usług w chmurze Współdzielenie zasobów Współdzielenie zasobów poprzez różne podmioty administracji publicznej z wykorzystaniem wspólnej centralnej infrastruktury lub platformy. Autonomiczne aplikacje Wdrożenie przez poszczególne podmioty administracji publicznej własnych aplikacji. Nacisk kładziony jest na przeniesienie do chmury aplikacji działających w modelu tradycyjnym. TAK Projekt porzucony TAK TAK TAK (w ograniczonym zakresie) TAK (marginalnie) TAK TAK TAK TAK (w planach, tylko sklep z aplikacjami) TAK TAK TAK (w planach) TAK Projekt porzucony TAK TAK (w planach) TAK (w planach) 27
Co warto przenieść na grunt polski? Zapraszamy do dyskusji Które rozwiązania mogą znaleźć zastosowania w Polsce? Jakie stoją wyzwania / przeszkody dla powielenia rozwiązań ze świata? Od czego zacząć? 28
Proponowane modele realizacji usług Podział modeli realizacji usług w oparciu o dwa wymiary: (1) rodzaj świadczonej usługi oraz (2) wrażliwość przetwarzanych informacji: A. Udostępnienie infrastruktury w formie usług IaaS A1. Świadczenie usług IaaS dla przetwarzania informacji wrażliwych A2. Świadczenie usług IaaS dla przetwarzania informacji niewrażliwych B. Udostępnienie komponentów i aplikacji w formie usług PaaS i SaaS B1. Świadczenie usług PaaS i SaaS przetwarzających informacje wrażliwe B2. Świadczenie usług PaaS i SaaS przetwarzających informacji niewrażliwe Powyższe modele uległy dalszemu uszczegółowieniu w zależności od metody wdrożenia i udostępniania usług: poprzez współdzielenie zasobów lub przez sklep z usługami: Przetwarzanie danych wrażliwych Przetwarzanie danych niewrażliwych Współdzielenie zasobów Sklep z usługami Resource Pooling Marketplace IaaS A1.1 A1.2 PaaS & SaaS B1.1 B1.2 IaaS A2.1 A2.2 PaaS & SaaS n/d B2 29
B2 A2.1 A2.2 B1.1 B1.2 A1.1 A1.2 Klasyfikacja i charakterystyka proponowanych modeli realizacji usług Rozważając poszczególne modele należy mieć na uwadze: model świadczenia usług (chmura prywatna/wspólnotowa/publiczna) sposób zapewnienia zasobów (np. konsolidacja zasobów publicznych, komercyjny dostawca współdzielonych zasobów, komercyjny dostawca zasobów w sklepie) model operatora (operator publiczny, operator komercyjny, pośrednik - sklep z usługami) Model realiza cji Cechy wspólne Model świadcz. usług Współdzielenie zasobów Zasoby Operator Zasoby Sklep z usługami Operator A1 B1 A2 B2 Chmura prywatna / wspólnotowa Chmura publiczna Konsolidacja zasobów publicznych + budowa nowych Komercyjny dostawca zasobów Operator publiczny Operator komercyjny Zasoby komercyjn ego dostawcy usługi w sklepie Zas oby A1.1 Zas oby A2.1 Operator publiczny (pośrednik usług) 30
Niska Wartość Wysoka Selekcja rozwiązań do realizacji w oparciu o przetwarzanie w chmurze Selekcji rozwiązań do wdrożenia lub migracji do chmury proponuje się dokonywać w oparciu o 2 kryteria: Wartość korzyści biznesowe, finansowe oraz społeczne możliwe do osiągnięcia przy wdrożeniu rozwiązania w oparciu o chmurę (w porównaniu z wdrożeniem tradycyjnym) Gotowość ryzyko, jakie niesie ze sobą wdrożenie lub zmigrowanie rozwiązania do chmury (aspekty do rozważenia: bezpieczeństwo, rynek, technologia, gotowość jednostek administracji, etap cyklu życia) Rozwiązania cechujące się wysoką wartością oraz wysoką gotowością będą kandydatami do wdrożenia w technologii chmury w pierwszej kolejności. Implementacja w dalszej perspektywie Brak gotowości Implementacja w średniej perspektywie Szybka implementacja Pełna gotowość Gotowość Źródło: Kundra.V. Federal Cloud Computing Strategy. Waszyngton, 2008 31
Dziękujemy.
Dane kontaktowe Paweł Darski Senior Manager +48 512 047 567, +48 22 528 11 22 pdarski@kpmg.pl Aleksander Urban Executive Consultant +48 664 718 624, +48 22 528 11 22 aurban@kpmg.pl Jan Karasek Partner +48 501 084 803, +48 22 528 11 22 jkarasek@kpmg.pl Mirosław Proppé Partner +48 604 496 390, +48 22 528 11 22 mproppe@kpmg.pl KPMG Advisory Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp.k. ul. Chłodna 51, 00-867 Warszawa Tel. +48 22 528 11 22 Fax +48 22 528 11 09 Informacje zawarte w niniejszej publikacji mają charakter ogólny i nie odnoszą się do sytuacji konkretnej firmy. Ze względu na szybkość zmian zachodzących w polskim prawodawstwie prosimy o upewnienie się w dniu zapoznania się z niniejszą prezentacją, czy informacje w niej zawarte są wciąż aktualne. Przed podjęciem konkretnych decyzji proponujemy skonsultowanie ich z naszymi doradcami.