Warszawa, Pozycja polskiej nauki na tle światowym 11 czerwca 2012 Karol Życzkowski
Karol Życzkowski Instytut Fizyki, Uniwersytet Jagielloński Centrum Fizyki Teoretycznej, PAN (1/2 etatu) Forum Integracyjne Nauki Polskiej zainteresowania badawcze: - dynamika nieliniowa, - chaos klasyczny i kwantowy, - informacja i mechanika kwantowa, - teoria głosowania.
A. Wittlin and K. Ż. Ekonomia badań naukowych, Znak nr 579, sierpień 2003 A. Wittlin and K. Ż. Kiedy Dostaniemy Nobla? Tygodnik Powszechny, 19 września 2004 K. Ż. Czy nauka polska może być konkurencyjna? wydawnictwo PAU 2008 K. Ż. artykuły w Forum Akademickim: 9/2008; 4/2009; 10/2011; 11/2011 K. Ż. artykuły w PAU-zie 2011, 2012 K. Ż. artykuł w Academii 2011 i inne
Tradycje uprawiania nauki w Polsce : Mikołaj Kopernik - XVI wiek lecz do końca XIX wieku wkład Polski w rozwój nauki nie był znaczący (wyjątek: skroplenie tlenu w Krakowie Maria Skłodowska-Curie sukcesy już we Francji ) ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Początek XX wieku: powstanie polskiej szkoły matematyki: Zygmunt Janiszewski, Hugo Steinhaus, Stefan Banach, Wacław Sierpiński, Stanisław Mazur, Kazimierz Kuratowski, Alfed Tarski,...
Druga Wojna Światowa: 1939-1945 - śmierć wielu wybitnych uczonych; - zniszczenie całego systemu nauki polskiej Okres komunizmu: 1945-1989 - lata pięćdziesiąte: sowietyzacja nauki - odcięcie nauki polskiej od nauki światowej - dominacja źle opłacanej pseudo-nauki ( naukowcy udawali że pracują, rząd udawał że płacił )
Polska Świat mapa standardowa
Badania naukowe całkowita liczba prac opublikowanych w 2001 2006 www.worldmapper.org
1997-2007 Kraj Liczba prac z fizyki Liczba cytowań Średnia liczba cytowań na 1 pracę 1 USA 218,045 2,719,244 12.47 2 NIEMCY 104,592 1,100,855 10.53 3 JAPONIA 117,017 899,691 7.69 4 FRANCJA 74,124 683,324 9.22 5 WIELKA 55,085 577,457 10.48 BRYTANIA 6 ROSJA 80,575 458,682 5.69 7 WŁOCHY 49,700 449,636 9.05 8 CHINY 86,679 371,287 4.28 9 SZWAJCARIA 22,231 304,182 13.68 10 HISZPANIA 28,461 261,164 9.18 11 KANADA 24,759 238,065 9.62 12 HOLANDIA 17,407 206,652 11.87 13 KOREA Płd. 32,313 191,334 5.92 14 POLSKA 24,529 168,958 6.89
Pracujemy dużo, ale inni nas wyprzedzają (1) Dane bibliometryczne dotyczące fizyki polskiej rok 2005-13 miejsce na świecie pod względem całkowitej liczby cytowań rok 2007-14 miejsce na świecie (wyprzedziła nas Korea Południowa). rok 2011-15 miejsce na świecie (wyprzedziły nas Indie ). wkaźnik średniej liczby cytowań na pracę - 6.8 Szwajcaria - 13.7
Nie jest tak dobrze! (1) Dane bibliometryczne dotyczące innych dziedzin: Pod względem całkowitej liczby cytowań: polska matematyka, fizyka, astronomia i chemia są (nadal) w pierwszej dwudziestce na świecie nauki techniczne, rolnicze, biologiczne, medyczne, społeczne,. (daleko) poza pierwszą dwudziestką!! nauki humanistyczne trudniej poddają się analizie bibliometrycznej
Social Sciences 1 179 2 334 2,0 Dyscyplina Nauki Miejsce Polski w świecie Liczba prac Liczba cytowań Średnia liczba cytowań pracy Mathematics 14 6 186 15 525 2,5 Physics 15 24 029 177 787 7,4 Space Science 16 2 898 44 128 15,2 Chemistry 17 29 110 203 527 7,0 Engineering 22 13 787 44 178 3,2 Biology & Biochemistry Computer Science Clinical Medicine Agricultural Science 24 9 209 77 711 8,4 26 3 116 8 317 2,7 26 17 331 183 056 10,6 30 2 585 13 675 5,3 Geosciences 33 3 627 16 230 4,5 Economics 41 523 1 096 2,1 Dane za lata 2001-2011 za ISI Web of Science
Nie jest tak dobrze! (2) przykład: ERC Starting Granty European Research Council : na 1450 grantów Starting przyznanych w latach 2007-2011 jedynie 8 powędrowało do Polski: Stefan Dziembowski (informatyka UW, 2007) Natalia Letki (socjologia UW, 2009) Mikołaj Bojańczyk (informatyka, UW, 2009) Janusz Bujnicki (biologia molekularna, PAN, 2010) Maciej Konacki (astronomia, UMK Toruń, 2010) Piotr Sankowski (informatyka, UW, 2010) Piotr Garstecki (chemia fizyczna, PAN, 2011) Marcin Nowotny (biologia molekularna, PAN, 2011)
Nie jest tak dobrze! (3) przykład: ERC Advanced Granty European Research Council : na 1086 grantów ERC Advanced przyznanych w latach 2008-2011 jedynie 4 uzyskali uczeni z Polski: Tomasz Dietl (fizyka, IF PAN, 2008) Maciej Lewenstein (fizyka, 2008) (dawniej PAN Warszawa, obecnie ICFO Barcelona) Andrzej Udalski (astronomia, UW, 2009) Ryszard Horodecki (fizyka, Gdańsk, 2011)
Pracujemy dużo, ale inni nas wyprzedzają (2) Sumaryczne dane bibliometryczne pod względem całkowitej liczby publikacji za lata 2001-2011 a Polska zajmuje 20 miejsce ` (niedawno wyprzedziła nas Turcja i Tajwan ) Pod względem całkowitej liczby cytowań całego kraju Polska jest na 25 miejscu na świecie : (lepsze od nas są np. Belgia, Dania i Izrael
Analogia sportowa: Jakie miejsce zajmują polskie zespoły w rankingach światowych? a) Piłka nożna
Analogia sportowa: Jakie miejsce zajmują polskie zespoły w rankingach światowych? a) Piłka nożna Ranking FIFA Polska 2007-21 miejsce 2009-40 miejsce 2011-68 miejsce (panie zajmują 32 miejsce!)
Analogia sportowa: Jakie miejsce zajmują polskie zespoły w rankingach światowych? b) Siatkówka
Analogia sportowa: Jakie miejsce zajmują polskie zespoły w rankingach światowych? b) Siatkówka Ranking FIVB Polska 2011-8 miejsce 2012-4 miejsce!! 2012 (panie zajmują 11 miejsce!)
Analogia sportowa: A czy znają Państwo dyscyplinę sportową, w której pozycja Polski w świecie jest jeszcze wyższa?
W jakiej dyscyplinie sportowej organizowany jest mecz Polska - Reszta Świata?
W jakiej dyscyplinie sportowej organizowany jest mecz Polska - Reszta Świata? Żużel: wygrana 47 : 45 w Gorzowie Wielkopolskim, 14 kwietnia 2012
W jakiej (niszowej) dziedzinie sportu Polska jest potęgą na skalę światową?
W jakiej (niszowej) dziedzinie sportu Polska jest potęgą na skalę światową? Himalaizm zimowy: 1980 Mount Everest L.Cichy, K. Wielicki + 9 innych ośmiotysięczników zdobytych przez Polaków zimą marzec 2012 : Adam Bielecki i Janusz Gołąb jako pierwsi zdobywają zimą Gasherbrum I (8068 m)
Analogia w nauce: Skoro nie możemy osiągnąć czołowych pozycji w najważniejszych dziedzinach nauki, Polska mogłaby pokusić się o zdobycie przewodnictwa w poddziedzinach wąskich (i nieco niszowych), ale rozwojowych
Analogia w nauce: Skoro nie możemy osiągnąć czołowych pozycji w najważniejszych dziedzinach nauki, Polska mogłaby pokusić się o zdobycie przewodnictwa w poddziedzinach wąskich (i nieco niszowych), ale rozwojowych Tak postąpili matematycy polscy, którzy po I wojnie światowej tworząc zręby polskiej szkoły matematycznej postanowili specjalizować się w teorii mnogości oraz logice matematycznej
Znaczenia położenia Polski na listach bibliometrycznych oraz miejsc polskich uniwersytetów w rankingach światowych nie należy przeceniać: Nauka to nie sport! Celem polskich naukowców jest tworzenie nauki na poziomie światowym, a nie awans o 2 miejsca w rankingu światowym w jakiejś kategorii
Rozwój badań naukowych: stosunek liczb prac opublikowanych w latach 2001 oraz 1990 2006 www.worldmapper.org
Wydatki na badania i rozwój (R&D) całkowite wydatki kraju na R&D w roku 2002 2006 www.worldmapper.org
Polska mało inwestuje w badania naukowe! nakłady na R&D (research and development) w stosunku do produktu krajowego brutto (GDP): dane worldbank.org za rok 2010 Finlandia 3.8% GDP Szwecja 3.4 % średnia UE-27 2.0% Polska 0.54-0.74% (czerwona latarnia Unii) w inwestycjach w rozwój i badania... Rumunia - 0.47%
Polska mało inwestuje w badania naukowe! a) Z jednej strony należy dążyć do zwiększenia nakładów na R&D: możliwość odpisu podatkowego dla firm b) Z drugiej strony trzeba zreformować system organizacji nauki, aby efektywnie wykorzystywać dostępne środki! Jak to osiągnąć??
??
główne tezy artykułu A.W. & K.Ż. pisanego w roku 2002 : Polscy naukowcy nie mogą pracować jak za PRL-u jednocześnie zarabiając jak na zachodzie... Dobrym naukowcom trzeba więcej płacić, ale też znacznie więcej od nich wymagać! Wszystkie wyniki badań prowadzonych za pieniądze podatnika muszą być jawne! Zmiana algorytmu dofinansowania uczelni, która wymusi mobilność i konkurencyjność naukowców (rzetelne konkursy o etaty).
Problemy nauki polskiej 2012 : niestabilność przepisów prawnych nieprzewidywalność finansowania reforma nauki skutkuje zwiększającą się biurokracją (na wszystkich szczeblach!) marnotrawienie środków finansowanie badań odtwórczych oraz naukawych
! Dziękuję za uwagę
Wydatki na R&D w Europie 1997-2010 Polska 0.64 (2000) - 0.74% (2010) PKB