Studencki Punkt Informacji Prawnej Klinika Prawa - Klinika Praw Dziecka

Studencki Punkt Informacji Prawnej Klinika Prawa - Klinika Praw Dziecka www.wpia.uni.lodz.pl/klinika

Studencki Punkt Informacji Prawnej Klinika Prawa Klinika Praw Dziecka Wydział Prawa i Administracji Uniwersytet Łódzki ul. Kopcińskiego 8/12 pok. 0.27 90-232 Łódź tel./fax (42) 635 46 32 www.wpia.uni.lodz.pl/klinika klinika@wpia.uni.lodz.pl Redakcja: Magdalena Ustaborowicz Projekt i skład: klauze.com Szanowni Państwo, Mija 10 lat funkcjonowania Studenckiego Punktu Informacji Prawnej Kliniki Prawa i Kliniki Praw Dziecka na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego. Był to czas nauki i poznawania idei klinicznych dla nas wszystkich: studentów, opiekunów, członków kolegium dziekańskiego i Rady Wydziału. Dziś nie ma chyba na Wydziale Prawa studenta, czy pracownika naukowo dydaktycznego i administracyjnego, który nie słyszałby o naszej Poradni; znają nas też rozmaite instytucje pomocowe, NGO s, instytucje publiczne. Ostatnio Sąd Rejonowy zalecił wnioskodawcy zgłoszenie się do naszej Kliniki po pomoc prawną. Współpracujemy między innymi z Rzecznikiem Praw Obywatelskich i z Rzecznikiem Praw Dziecka. A zaczynaliśmy skromnie od zajęć dla grupki ciekawskich nowinek dydaktycznych. Dziś w Klinice pracuje 80 studentów, którymi opiekuje się 10 osób, a wachlarz klinicznych programów dydaktycznych proponowany studentom jest bardzo szeroki, o czym mogą Państwo przeczytać w naszej broszurze. Nasz sukces wziął się z zaangażowania młodych ludzi oddanych idei nauczania klinicznego, ich entuzjazmu i oddania. Dziś entuzjazm ten jest nadal bardzo ważny, zwłaszcza po stronie pracujących w Klinice studentów, ale oprócz tego niezbędna jest profesjonalna organizacja współpracy studentów i opiekunów, którą zawdzięczamy sekretariatowi Kliniki, czyli jej administratorkom. Sukces Kliniki buduje oczywiście także wiedza i osobiste zaangażowanie opiekunów Poradni, ich cierpliwość i życzliwa pomoc studentom w rozwiązywaniu rozmaitych dylematów. Należy ponadto podkreślić pomoc o różnym charakterze, w tym finansowym i organizacyjnym, wszystkich po kolei władz dziekańskich naszego Wydziału oraz życzliwe zainteresowanie władz naszymi poczynaniami. Wskazać trzeba także na budującą nasz sukces wieloletnią współpracę z Fundacją Uniwersyteckich Poradni Prawnych w Warszawie oraz wspieranie przez Fundację naszych poczynań w okresie wszystkich lat naszego działania. Wreszcie wspomnieć także należy owocną współpracę z Fundacją Uniwersytetu Łódzkiego, dzięki której udaje nam się pozyskiwać dodatkowe środki na nasze projekty. Praca w Klinice wymaga prawdziwego zaangażowania po stronie studentów. Stawiamy im wysokie wymagania, ale też dużo dajemy w zamian. W ciągu dwóch semestrów pracy klinicznej studenci IV roku uczą się prawa w działaniu, uczą się różnych ról zawodowych, rozmawiają o prawie i o życiu, uczą się mediacji, pisania pism procesowych, poznają problemy społeczne i etyczne, uczą się pomagać ludziom biednym i zagubionym społecznie, dowiadują się jak bardzo praca pro bono jest ważna. Uczą się tego jak być prawnikiem i co to znaczy być prawnikiem. Stają się bardziej wrażliwi społecznie i etycznie. W tym upatrujemy sens nauczania klinicznego. Koordynator SPIP w Łodzi Prof. dr hab. Małgorzata Król 2 3

Klinika Prawa UŁ - wczoraj i dziś... mgr Magdalena Ustaborowicz Kliniki Prawa już na dobre zadomowiły się na Wydziałach Prawa w Polsce. Pierwsze studenckie poradnie prawne powstały na Uniwersytecie Jagiellońskim (1997) i Uniwersytecie Warszawskim (1998). Istotny wpływ na proces zmian naszego systemu edukacji prawniczej miało również Europejskie Stowarzyszenie Studentów Prawa ELSA. W maju 1998 roku w Szczecinie ELSA zorganizowała konferencję pod tytułem: Reforma edukacji prawniczej. Rozwój idei uniwersyteckich poradni prawnych, od której rozpoczęła się poważna dyskusja na temat rozwoju klinicznego nauczania w Polsce. Najszybciej i w najszerszym zakresie edukacja kliniczna rozwinęła się w Stanach Zjednoczonych, gdzie pierwsze kliniki prawa zaczęły powstawać w pierwszej połowie XX wieku. Na szerszą skalę idea nauczania klinicznego rozkwitła w latach 60-tych. Za jeden z powodów uważa się rozwój ruchów społecznych związanych z prawami obywatelskimi, sprzeciwem wobec wojny w Wietnamie oraz programów politycznych walki w ubóstwem. Przeniesienie idei klinik prawa na polski grunt zawdzięczmy polskim nauczycielom akademickim i ich wizytom w Szkołach Prawa w Stanach Zjednoczonych i działających na nich klinikach prawa. Dzięki zaangażowaniu kadry naukowej polskich Wydziałów Prawa oraz wsparciu finansowemu Fundacji im. Stefana Batorego, a także zaangażowaniu środowiska studenckiego, zaczęły powstawać w Polsce pierwsze kliniki prawa. Obecnie w Polsce działa 25 poradni prawnych, w których nieodpłatną pomoc prawną świadczą studenci uczelni prawniczych. Studencki Punkt Informacji Prawnej Klinika Prawa powstał w 2001 roku dzięki osobistemu zaangażowaniu Prof. dr hab. Małgorzaty Król, wsparciu ówczesnych władz Wydziału Prawa i Administracji UŁ oraz inicjatywie grupy studentów prawa. Działalność Kliniki, początkowo skromna, z czasem zaczęła się rozwijać. Rosła liczba studentów uczestniczących w tych nietypowych zajęciach oraz osób, które zgłaszały się do Kliniki z problemami prawnymi. Obecnie Klinika Prawa oprócz swojej podstawowej działalności świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej osobom niezamożnym prowadzi liczne programy dodatkowe, udział w których pozwala studentom zdobyć nowe umiejętności. Są wśród nich programy Znam swoje prawa, Kurator oraz dodatkowe formy dydaktyczne jak szkolenia, ćwiczenia i warsztaty. 2005/2006) praca w Klinice Prawa trwa cały rok akademicki i jest skierowana do studentów IV roku studiów prawniczych (zarówno dziennych jak i niestacjonarnych) oraz I roku uzupełniających studiów magisterskich na kierunku administracja. Studenci chętni do uczestniczenia w pracach Kliniki wybierani są na podstawie dotychczasowych osiągnięć w nauce oraz przeprowadzanej rozmowy kwalifikacyjnej. Od 2006 roku działalność w poradni studenckiej pozwala także na odbycie obowiązkowych praktyk studenckich. Zainteresowanie uczestnictwem w zajęciach Kliniki Prawa jest z roku na rok coraz większe. Absolwenci Kliniki są także poszukiwani na rynku pracy. W czasie swej dziesięcioletniej działalności Klinika Prawa przyjęła około 3500 spraw z niemalże każdej dziedziny prawa. Najczęściej przedstawiane przez klientów problemy prawne dotyczyły spraw z zakresu: szeroko rozumianego prawa cywilnego i rodzinnego, prawa karnego oraz zagadnień związanych z prawem pracy i ubezpieczeń społecznych. W tym czasie porad prawnych udzielało około 600 studentów Prawa i Administracji. 300 306 258 258 W 2003 roku zajęcia w Klinice Prawa zostały włączone do programy studiów prawniczych na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego jako jeden z wykładów monograficznych. Zajęcia trwały je- 4 den semestr (zimowy bądź letni). Obecnie (od roku akademickiego 5 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 120 100 80 60 40 20 0 Liczba spraw przyjętych przez Klinikę Prawa 2003/2004 2004/2005 2005/2006 2006/2007 2007/2008 2008/2009 2009/2010 95 60 45 64 7 7 8 10 9 9 9 10 50 58 303 Liczba studentów i opiekunów pracujących w Klinice Prawa 74 80 380 432 Liczba studentów Liczba opiekunów

>>Studenci mgr Magdalena Ustaborowicz mgr Magdalena Ustaborowicz Opiekunowie Porad prawnych w Klinice Prawa udzielają studenci Wydziału Prawa i Administracji. Na przestrzeni dziesięciu lat naszego funkcjonowania w Klinice działało około 600 studentów. Początkowo porad prawnych udzielało zaledwie kilku studentów zapaleńców, którzy tworzyli studencką poradnię prawną na Uniwersytecie Łódzkim. Z czasem liczba chętnych do pracy w poradni rosła. Zmieniały się także zasady rekrutacji studentów. Od kilku lat studenci chętni do pracy w Klinice Prawa muszą spełnić określone kryteria oraz pomyślnie przejść rozmowę kwalifikacyjną. Obecnie w Klinice Prawa pracują studenci IV roku studiów na kierunku prawo oraz I roku uzupełniających studiów magisterskich na kierunku administracja. Zajęcia w Klinice trwają cały rok akademicki od października do czerwca. Studenci pracują w parach, a merytoryczny nadzór nad przygotowywanymi przez nich opiniami prawnymi sprawują opiekunowie. Zajęcia w Klinice obejmują cotygodniowe godzinne dyżury podczas których studenci spotykają się z klientami, udział w ćwiczeniach dotyczących psychologicznych aspektów kontaktów interpersonalnych oraz warsztatach sporządzania pism procesowych. Dodatkowo studenci uczestniczą w obowiązkowym szkoleniu psychologicznym przygotowującym do spotkań z klientami, a także odbywają regularne seminaria z opiekunami, podczas których omawiane są sprawy wpływające do poradni. Do programu nauczania klinicznego należą także zajęcia z etyki obecnie w formie zadań typu e-learning. Dla studentów chętnych do poszerzania swojej wiedzy i umiejętności staramy się w ramach możliwości finansowych organizować szkolenia z zakresu mediacji. Zajęcia w Klinice są częścią programu studiów prawniczych na WPiA UŁ. Począwszy od roku akademickiego 2009/2010 decyzją Rady Wydziału studenci prawa otrzymują 16 punktów ECTS (praktyki studenckie, wykład monograficzny oraz udział w ćwiczeniach laboratoryjnych) a studenci administracji 8 punktów ECTS (dwa wykłady monograficzne). Nadzór merytoryczny nad pracą studentów w Klinice Prawa sprawują opiekunowie. Funkcję tę pełnią nauczyciele akademiccy pracownicy Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego. Nadzorują oni pracę grup 6 8 studentów, którzy pracują zawsze w parach. Opiekunowie poszczególnych zespołów przygotowują seminaria, podczas których omawiane są problemy prawne pojawiające się podczas rozwiązywania spraw, skomplikowane zagadnienia z zakresy prawa materialnego czy wątpliwości natury etycznej. Obecnie rolę opiekunów pełnią: dr Anna Barańska Katedra Postępowania Cywilnego I; dr Małgorzata Wysoczyńska Katedra Prawa Karnego; dr Tomasz Kłos Katedra Prawa Administracyjnego i Nauki Administracji; dr Michał Krakowiak Katedra Postępowania Cywilnego I; dr Paweł Łabieniec Zakład Polityki Prawa; dr Maciej Muliński Katedra Postępowania Cywilnego I; dr Radosław Olszewski Katedra Postępowania Karnego i Kryminalistyki; dr Krzysztof Stefański Katedra Prawa Pracy; dr Zbigniew Świderski Katedra Prawa Cywilnego; dr Przemysław Wilczyński Katedra Prawa Administracyjnego i Nauki Administracji; mgr Magdalena Ustaborowicz Zakład Polityki Prawa, stypendystka Fundacji Kościuszkowskiej i Public Intrest Law Institute na Uniwersytecie Columbia w Nowym Jorku w zakresie metodologii nauczania klinicznego. Nad całością funkcjonowania Kliniki Prawa czuwa koordynator poradni. Jego zadaniem jest merytoryczny i organizacyjny nadzór nad pracą studentów, opiekunów i biura Kliniki oraz dbałość o odpowiednie przygotowanie nauczycieli akademickich pracujących w Klinice. Od samego początki funkcjonowania poradni na Wydziale Prawa i Administracji UŁ funkcję koordynatora pełni dr hab. Małgorzata Król, prof. nadzw. UŁ. Wszyscy opiekunowie Kliniki Prawa regularnie uczestniczą w szkoleniach i warsztatach podnoszących ich umiejętności w zakresie metodologii nauczania klinicznego, stosowania niedyrektywnych metod kształcenia oraz pełnienia merytorycznego nadzoru nad pracą studentów. Warto podkreślić, że Klinika Prawa UŁ jest jedyną poradnią, w której wszyscy opiekunowie zostali odpowiednio przygotowani do sprawowania tej funkcji, a co więcej nieustannie podnoszą swoje kwalifikacje. Wpływa to na ciągłe podnosze- Absolwenci Kliniki Prawa dzięki zdobytej wiedzy orazumiejętnościach są cenieni na rynku pracy oraz osiągają znakomite wyniki podczas egza- 6 minów na aplikacje prawnicze. nie poziomu kształcenia w Klinice Prawa. 7

>> Warsztaty psychologiczne dr Przemysław Kubiak dr Michał Krakowiak Ćwiczenia z pisania pism procesowych Jednym z nieodzownych elementów pełnego wykształcenia prawnika są z pewnością umiejętności psychologiczne. Zręczne prowadzenie rozmowy z klientem, radzenie sobie w trudnych sytuacjach, umiejętne i asertywne reagowanie na zaistniałe wydarzenia, jak zrozumienie własnych emocji, stresu i motywacji, to jedynie kilka z podstawowych zagadnień niezbędnych w klinicznej edukacji. Nasza Klinika realizuje powyższe założenie w dwójnasób. Z jednej strony, już od 8 lat prowadzone są dla studentów przychodzących do poradni po raz pierwszy warsztaty z zakresu kontaktu z klientem. Na tym jednodniowym szkoleniu studenci dowiadują się o podstawowych zasadach poprawnej komunikacji, w tym przede wszystkim o regułach asertywnego zachowania. Celem tego treningu nie jest oczywiście przekazanie wyłącznie wiedzy teoretycznej, lecz również sprawdzenie nabytych wiadomości w praktyce. Z tego powodu, oprócz różnego rodzaju interaktywnych metod przekazywania wiedzy, zwieńczeniem tego warsztatu jest udział w scenkach, gdzie studenci spotykają się z klientami i ich zadaniem jest jak najzręczniejsza ich obsługa. Uzupełnieniem tego elementu kształcenia w Klinice są również laboratoria, prowadzone w małych grupach co dwa tygodnie, pogłębiające zrozumienie zdobytych informacji i umiejętności. Studenci w ich ramach mają okazję poznać podstawowe informacje z zakresu funkcjonowania emocji oraz motywacji, technik radzenia sobie ze stresem, a także kreatywnych sposobów rozwiązywania problemów. Właściwe potraktowanie powyższych tematów jest niezmiernie istotne w pracy prawnika, decyduje bowiem nie tylko o bezproblemowym kontakcie zawodowym z klientami, umożliwia jednocześnie skuteczne zorganizowanie sobie pracy i radzenie sobie z trudnościami podczas jej wykonywania. Także i w tym wypadku, główne znaczenie odgrywają umiejętności praktyczne, mające konkretne zastosowanie w napotkanych sytuacjach nie tylko zawodowych. Można dodać, iż zajęcia te nie są jedynie pouczającą lekcją profesjonalizmu, lecz jednocześnie wyborną zabawą. Warto może wspomnieć, iż naturalną kontynuacją powyższych form edukacji jest również szkolenie mediacyjne, organizowane przez naszą Klinikę w formie dwudniowych warsztatów, gdzie wszystkie opanowane umiejętności poddawane są ciężkiej próbie. Od początku roku akademickiego 2009/2010 do programu zajęć dla studentów działających w Klinice Prawa wprowadzono nowe zajęcia w postaci warsztatów z zakresu redagowania pism procesowych. Z uwagi na charakter oraz cel zajęć, zostały one zorganizowane w małych grupach maksymalnie 15 20 osobowych. Celem warsztatów z zakresu redagowania pism procesowych jest przekazanie studentom praktycznej wiedzy związanej ze sporządzaniem pism procesowych w stopniu szerszym niż jest to czynione na ćwiczeniach z postępowania cywilnego. Studenci opanowują umiejętność sporządzania tych pism procesowych, które najczęściej są redagowane w ramach działalności Kliniki Prawa. Zajęcia zostały przygotowane w ten sposób, aby uwzględnić specyfikę spraw załatwianych w łódzkiej Klinice Prawa. W naszej Klinice ogromną większość spraw stanowią sprawy cywilne, w tym także sprawy z zakresu prawa rodzinnego. Najczęściej występujące rodzaje spraw z tej dziedziny prawa zdeterminowały ramy programowe warsztatów z zakresu redagowania pism procesowych, jednakże również dwa zajęcia warsztatów są poświęcone pismom sporządzanym w postępowaniu karnym, administracyjnym i sądowoadministracyjnym. Po przeprowadzeniu zajęć wprowadzających do problematyki pism procesowych obejmujących zapoznanie studentów z pojęciem, rodzajami i ogólną charakterystyką pism procesowych, ogólnymi warunkami formalnymi pism oraz sądowym trybem uzupełniania i poprawiania pism procesowych, w toku poszczególnych zajęć studenci przygotowują pod kierunkiem prowadzącego zajęcia, w szczególności następujące rodzaje pism: pozew o zapłatę, pozew o eksmisję, pozew o ustalenie wstąpienia w stosunek najmu lokalu mieszkalnego, pozew o alimenty, pozew (wniosek) o orzeczenie separacji, pozew o rozwód, pozew pracownika w postępowaniu z zakresu prawa pracy, wnioski wszczynające postępowanie nieprocesowe - wniosek o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie, wniosek o stwierdzenie nabycia spadku w trybie dziedziczenia ustawowego i testamentowego, wniosek o dział spadku. W toku warsztatów studenci zostają zapoznani także w zakresie sporządzania środków odwoławczych w postępowaniu rozpoznawczym oraz redagowania wniosku o wszczęcie postępowania zabezpieczającego i postępowania egzekucyjnego. 8 9

>> Klinika Praw Dziecka mgr Magdalena Ustaborowicz dr Paweł Łabieniec Etyka Kliniki prawa na stałe związane są już z Wydziałami Prawa polskich uczelni. Jednak coraz częściej napotykają na potrzebę rozwinięcia swojej działalności poprzez skupienie się na jakimś specyficznym wycinku zagadnień prawnych. Tak też było w przypadku Studenckiego Punkty Informacji Prawnej Klinika Prawa w Łodzi. Wiosną 2005 roku w Timisoarze (Rumunia) odbyła się konferencja poświęcona prawom dziecka, na której łódzką Klinikę Prawa reprezentował dr Tomasz Kłos. Uczestnicy spotkania podkreślali znaczenie pomocy prawnej mającej na celu ochronę praw dziecka, w szczególności wskazując na rolę, jaką mogą i powinny odgrywać studenckie poradnie prawne. Konferencja zaowocowała pomysłem powołania na Wydziale Prawa i Administracji UŁ Kliniki Praw Dziecka. Idea ta szybko znalazła poparcie, przy czym nie bez znaczenia były głośne w tamtym czasie przypadki łamania praw dzieci w Łodzi. Rozpoczęte z początkiem roku akademickiego 2005/2006 przygotowania już po kilku miesiącach zostały zakończone sukcesem i w grudniu 2005 roku Klinika mogła rozpocząć swoją działalność. Za główny cel postawiła sobie ona kształcenie studentów zakresie praw dziecka a także uwrażliwienie ich na potrzeby najmłodszych. Jest to szczególnie istotne zważywszy na fakt, że tzw. prawa dzieci to zbiór przepisów różnego szczebla, rozsianych po różnych aktach prawnych i należących do niemalże wszystkich gałęzi prawa. Klinika Praw Dziecka została oficjalnie powołana do życia 1 grudnia 2005 roku. Stało się to możliwe dzięki funduszom pozyskanym od Open Society Justice Initaitve (OSJI). Organizacja ta udzieliła także Klinice niezbędnego wsparcia merytorycznego poprzez udostępnienie materiałów oraz pomoc w rozwiązywaniu pojawiających się problemów. Koordynatorami projektu Kliniki Praw Dziecka z ramienia OSJI były Prof. Jane Spinak (Columbia University) oraz Lusine Hovhannisian (PILI). Dzięki podpisanym porozumieniom z Rzecznikiem Praw Dziecka (26.11.2004 r. oraz 12.03.2010 r.), Łódzka Klinika Praw Dziecka może także liczyć na pomoc Rzecznika i jego Biura. Klinika Praw Dziecka jest odpowiedzią na coraz wyraźniej uwidoczniające się zapotrzebowanie społeczne. Mimo wielu informacji pojawiających się w mediach, znajomość i rozumienie praw dziecka wciąż dalekie są od ideału. Faktem jest, że problemy dzieci są coraz częściej dostrzegane, przez co istnieje możliwość ich rozwiązywania. Jednak szczególnie w sytuacji osób ubogich znajomość prawa i efektywność jego egzekwowania są bardzo niskie. Właśnie w celu pomocy takim osobom powołana została Klinika Praw Dziecka. Naszym celem jest dalszy rozwój jej działalności. Etyka prawnicza jest jednym ze stałych elementów kształcenia w klinikach prawa. Przez cały dziesięcioletni okres działalności Kliniki poszukujemy optymalnej formy nauczania tego przedmiotu. Aż do roku akademickiego 2001/2002 w programie studiów prawniczych na Wydziale Prawa i Administracji UŁ nie przewidywano zajęć z etyki prawniczej dla ogółu studentów. Przedmiot taki pojawił się najpierw jako wykład monograficzny do wyboru. Dla wszystkich studentów uczestniczących w pracach Kliniki organizowane były wykłady obejmujące problematykę etyki zawodowej. Część wykładów miała charakter spotkań z prawnikami- -praktykami, którzy dzielili się ze studentami swoimi spostrzeżeniami dotyczącymi specyfiki swego zawodu i przypisanej mu deontologii. Wiele wykładów prowadzonych przez praktyków spotykało się z wysoką, wręcz entuzjastyczną oceną studentów, którzy mieli okazję zadawać gościom pytania. Gorszą stroną tej formy edukacji był brak możliwości aktywizowania większości słuchaczy. W tej sytuacji zapadła decyzja o zmianie sposobu uczenia etyki prawniczej w Klinice. Sięgnięto po metodę powszechnie stosowaną w Stanach Zjednoczonych metodę kazusów (case method). W roku akademickim 2009/2010 każda para studentów otrzymała do opracowania zwięzły opis stanu faktycznego z zadaniem wskazania właściwego sposobu postępowania w oparciu o zasady deontologii danego zawodu prawniczego. Okazało się jednak, że brak ogólnego wprowadzenia w problematykę etyki prawniczej, stanowił bardzo poważną trudność przy opracowaniu kazusów. W roku akademickim 2010/2011 zastosowano metodę nauki na odległość (e-learning). Studenci otrzymali drogą elektroniczną esej dotyczący etyki prawniczej i zadanie przygotowania odpowiedzi na kilka pytań dotyczących różnych aspektów etyki zawodowej. Można wskazać dobre i złe strony tej metody. Do zalet zaliczyć trzeba wszystkie atuty nauki na odległość: możliwość elastycznego dopasowania nauki do indywidualnego terminarza obowiązków studenta, możliwość sięgania po dostępną literaturę i pogłębiania w ten sposób wiedzy w zakresie opracowywanego tematu. Do minusów należy przede wszystkim brak możliwości przedyskutowania w grupie problemów etycznych. W łódzkiej Klinice Prawa trwają poszukiwania najlepszego sposobu nauczania zagadnień etyki prawniczej. Wydaje się, że optymalnej metody szukać należy w połączeniu przekazywania wiedzy ogólnej o etyce, kodeksach deontologicznych i zasadach poszczególnych etyk zawodów prawniczych z opracowywaniem kazusów i zastosowaniem metod kon- 10 wersatoryjnych (dialogicznych). 11

>> Grupa sądowa dr Małgorzata Wysoczyńska dr Maciej Muliński Szkolenia z mediacji Projekt grupy sądowej, jako oferty edukacyjnej Kliniki Prawa, oparto o trzy powiązane elementy: studenci mieli za zadanie uczestniczyć w pracach Kliniki Prawa na standardowych zasadach, z obowiązkiem realizacji obligatoryjnych dla wszystkich elementów kształcenia klinicznego, jak udział w szkoleniach, spotkania z klientami i opiniowanie spraw zlecanych do analizy oraz sporządzenie pracy nad zagadnieniem z zakresu etyki prawniczej. Równocześnie zobowiązani zostali do uczestniczenia w zorganizowanych, całodniowych pobytach w sądzie, na sali sądowej podczas posiedzenia rozprawy głównej, w wymiarze jednego spotkania w miesiącu, w skali 6 7 godzin dziennie. Ostatecznie, efektem ich pracy miały być przygotowane przez okres jednego semestru, wedle pierwotnego wyboru specjalizacyjnego, dwie rozprawy symulacyjne, do przygotowania których zobowiązani zostali samodzielnie, choć pod pieczą opiekunów naukowych, prezentowane publicznie na Festiwalu Nauki, Techniki i Sztuki oraz w Sądzie Okręgowym w Łodzi. Całość tych działań odbywała się w ramach tzw. zawodowych praktyk studenckich. Warto w tym miejscu wspomnieć o pozamerytorycznych wartościach płynących z tej metody edukacyjnej: studenci, związani formalnym uczestnictwem w grupie, muszą radzić sobie z interpersonalnymi oddziaływaniami, uczą się sztuki współpracy dla dobra zespołu, na wspólny sukces, odpowiedzialności (od rzetelności, terminowości jednej osoby zależy sukces wszystkich), wreszcie poznają ograniczenia własnej natury, z którymi w długim, bo trwającym semestr procesie przygotowań do publicznego wystąpienia muszą sobie radzić. Od początku istnienia Studenckiego Punktu Informacji Prawnej Klinika Prawa Klinika Praw Dziecka chcieliśmy przekazać naszym studentom wiedzę z zakresu alternatywnych form rozwiązywania sporów oraz zachęcić do zapoznania się z funkcją mediatora. W tym celu w 2006 r. nawiązaliśmy współpracę z Polskim Centrum Mediacji w Łodzi, która zaowocowała przeprowadzeniem pierwszych szkoleń mediacyjnych w 2006 i 2007 r. Począwszy od roku akademickiego 2008/2009 prowadzenia szkolenia podjęli się nasi opiekunowie - dr Przemysław Kubiak i dr Maciej Muliński. Szkolenie trwa dwa dni i obejmuje 16 godzin zajęć z zastosowaniem metod interaktywnych. Szkolenie to ma charakter fakultatywny studenci działający w Klinice nie mają obowiązku brać w nim udziału, jednakże zdecydowana większość studentów decyduje się na uczestnictwo w tych zajęciach. Pierwsza część szkolenia jest poświęcona prawnym aspektom prowadzenia mediacji. W ramach tej części studenci zapoznają się z przepisami regulującymi mediację w postępowaniu cywilnym, w postępowaniu w sprawach rodzinnych, w postępowaniu karnym, sądowoadministracyjnym, a także mediację prowadzoną przy rozwiązywaniu sporów zbiorowych z zakresu prawa pracy. Studenci w oparciu o przygotowany przez prowadzących warsztaty stan faktyczny sporządzają umowę o mediację, protokół z przeprowadzonej mediacji oraz ugodę zawieraną przed mediatorem. Druga część szkolenia dotyczy psychologicznych aspektów prowadzenia mediacji. Obejmuje ona przede wszystkim zasady (techniki) z zakresu komunikacji interpersonalnej użyteczne podczas prowadzenia mediacji. Studenci odgrywają scenki, w czasie których poznają praktyczne zastosowanie omówionych wcześniej technik prowadzenia mediacji. Nagroda zaś w postaci prestiżowego miejsca prezentacji efektów ich pracy (sala sądowa Sądu Okręgowego w Łodzi), dla beneficjentów programu jest dodatkowym bodźcem do podjęcia dalszego kształcenia w kierunku aplikacji prawniczych. Udział zaś w posiedzeniach sądowych stanowi dla nich podobnie istotną wskazówkę co do wyboru dalszej drogi kariery zawodowej. Trzecia część szkolenia (odbywana w jego drugim dniu) w całości poświęcona jest symulacjom postępowania mediacyjnego z udziałem studentów. Symulacje te oparte są na stanach faktycznych przygotowanych wcześniej przez prowadzących szkolenie. Każda symulacja postępowania mediacyjnego kończy się jej szczegółowym omówieniem. 12 13

>> Znam swoje prawa dr Krzysztof Stefański mgr Aleksandra Kuszewska-Kłąb Program Kurator Klinika Prawa prowadzi od dwóch lat program Znam Swoje Prawa adresowany do uczniów łódzkich szkół średnich. Program wzorowany na amerykańskich koncepcjach street law powstał z przekonania o konieczności podniesienia poziomu wiedzy prawniczej w społeczeństwie. Wybór programu edukacji prawniczej skierowanego do uczniów szkół średnich był podyktowany kilkoma przyczynami. Najistotniejszym wydaje się fakt, iż uczniowie ci, wchodzący w dorosłe życie powinni, naszym zdaniem, zostać wyposażeni w choćby elementarną wiedzę na temat swoich praw i obowiązków. Ponadto uczniowie ci mogą upowszechniać zdobyte wiadomości o prawie w swoich środowiskach, co może wpłynąć na podniesienie poziomu wiedzy prawniczej w społeczeństwie. Program Znam Swoje Prawa w roku ak. 2009/2010 był realizowany w czterech łódzkich liceach. Poruszono zagadnienia z zakresu prawa pracy, prawa cywilnego, prawa karnego oraz administracyjnego. Program traktowany pilotażowo był wówczas finansowany przez Instytut Spraw Publicznych ze środków Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności w ramach Programu Obywatel i Prawo V. W roku akademickim 2010/2011 liczba szkół jest powiększona do ośmiu liceów ogólnokształcących oraz dwóch zespołów szkół zawodowych, a program jest realizowany przy współpracy Urzędu Miasta Łodzi. Poza czterema gałęziami prawa wymienionymi wcześniej omawiane są wybrane instytucje prawa autorskiego, prawa spadkowego oraz prawa rodzinnego. Warto podkreślić, iż realizacja programu opiera się w dużej mierze na pracy studentów V roku, pracujących na zasadach wolontariatu. Każdy z 2-3 osobowych grup opracowyje jeden temat. Przygotowanie obejmuje stworzenie rozbudowanego konspektu zarówno od strony merytorycznej jak i wyboru metod prowadzenia zajęć, przeprowadzenie warsztatów w czterech szkołach oraz sporządzenie części publikacji. Założeniem jest, aby możliwie dużo rzetelnej wiedzy przekazane było uczniom nowoczesnymi, aktywnymi metodami nauczania, dostosowanymi zarówno do poruszanej problematyki jak i wieku oraz wiedzy odbiorców. Studenci odbywają gruntowne szkolenie dotyczące takich metod prowadzenia zajęć. Podsumowaniem rocznego programu jest uczestnictwo uczniów w symulacji rozprawy sądowej, przygotowywanej pod kierunkiem studentów oraz opiekunów merytorycznych. Jesteśmy przekonani, że program ten będzie pomocny w podniesieniu poziomu edukacji prawniczej wśród młodzieży. Jednocześnie pozwoli na przybliżenie studentom niełatwej sztuki nauczania prawa, co może być korzystne w ich przyszłej karierze zawodowej. Realizacja programu Kurator rozpoczęła się w 2008 r., gdy do Studenckiego Punktu Informacji Prawnej Klinika Prawa Klinika Praw Dziecka z prośbą o wskazanie kandydatów na kuratorów spadku lub absentis zwrócił się Dyrektor Wydziału Planowania Przestrzennego i Ochrony Zabytków Urzędu Miasta Łodzi. Zgłosiło się wielu studentów, którzy zaczęli być powoływani na stanowisko kuratora. Po pierwszych postanowieniach o ustanowieniu kuratora do Kliniki Prawa zaczęły wpływać pisma z łódzkich sądów z zapytaniem, czy moglibyśmy wyznaczyć studentów do pełnienia funkcji kuratorów w konkretnych sprawach. Do dnia dzisiejszego kuratorami zostało ok. 15 osób. Studenci są powoływani do pełnienia funkcji: kuratora spadku, kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu curator absentis, kuratora dla osoby częściowo ubezwłasnowolnionej, opiekuna dla osoby całkowicie ubezwłasnowolnionej. Dla zapewnienia ciągłości wykonywanej funkcji, gdy student nie może być dłużej kuratorem zgłasza ten fakt w Klinice Prawa, która szuka dla niego zastępcy. We wniosku zawierającym rezygnację kurator od razu wskazuje dane osobowe studenta, który przejmie jego stanowisko. Dzięki pełnieniu funkcji kuratora studenci zapoznają się z pracą kuratora, a także z działaniem sądu i innych instytucji publicznych. Wielu studentów wskazuje, że dzięki udziałowi w programie Kurator nauczyli się samodzielności zawodowej. Musieli reprezentować sprawy swoich podopiecznych nie tylko przed sądem, ale także przed urzędami, przedsiębiorstwami, spółdzielniami. Podnieśli tym samym swoje kompetencje zawodowe oraz nabyli nowych umiejętności m.in. pisania różnego rodzaju pism, reprezentowania interesu klienta, organizacji pracy. 14 15

>> Festiwal Nauki, Techniki i Sztuki mgr Aleksandra Kuszewska-Kłąb mgr Aleksandra Kuszewska-Kłąb Punkty zamiejscowe Festiwal Nauki, Techniki i Sztuki jest organizowany w Łodzi od 2001 r. Celem Festiwalu jest m.in. uświadomienie Łodzianom roli nauki w rozwoju gospodarczym miasta, popularyzacja i prezentacja osiągnięć naukowych, promocja nauki, a przy tym także łódzkich uczelni wyższych. Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego jest wpisany w program Festiwalu od samego początku, dzięki pracy i zaangażowaniu prof. dr hab. Sławomira Cieślaka. Klinika Prawa została zaproszona do współpracy w ramach Festiwalu w 2008 r. Pierwsze wystąpienie Kliniki miało na celu zapoznać uczestników Festiwalu z zasadami funkcjonowania Studenckiego Punktu Informacji Prawnej Klinika Prawa Klinika Praw Dziecka, podkreślić rolę nauczania klinicznego w procesie kształcenia studentów prawa oraz zwrócić uwagę na ogromne zapotrzebowanie istnienia bezpłatnego poradnictwa prawnego. W ramach IX edycji Festiwalu Nauki, Techniki i Sztuki Klinika została poproszona o przygotowanie symulacji rozprawy sądowej. Celem symulacji było pokazanie uczestnikom Festiwalu, jak wygląda rozprawa sądowa oraz na czym polegają poszczególne role procesowe. Bardzo dobre przyjęcie symulacji przez uczestników zachęciło organizatorów Festiwalu do zaproponowania Klinice Prawa wzięcie udziału w jego X edycji. Tym razem symulacja rozprawy była skierowana do licealistów. Jej zadaniem było zapoznanie uczniów z atmosferą sali sądowej oraz zachęcenie do wyboru studiów prawniczych na Uniwersytecie Łódzkim. Znakomita współpraca Kliniki Prawa z organizatorami Festiwalu Nauki, Techniki i Sztuki zaowocowała inscenizacją symulacji rozprawy sądowej podczas jego XI edycji. Na prezentację symulacji zostali zaproszeni uczniowie łódzkich liceów oraz przedstawiciele zawodów prawniczych, zajmujący się szkoleniem aplikantów adwokackich, radcowskich i sądowych. Po prezentacji odbyła się dyskusja na temat przedstawionego stanu faktycznego. Celem organizatorów było również zwrócenie uwagi na rolę interaktywnych form nauczania w trakcie studiów prawniczych oraz zachęcenie uczestników do wymiany poglądów na temat modelu przygotowania zawodowego młodych adeptów sztuki prawniczej po ukończeniu studiów. Rosnące zainteresowanie bezpłatnym poradnictwem prawnym wśród mieszkańców Łodzi i okolic zachęciło nas do utworzenia punktu zamiejscowego Studenckiego Punktu Informacji Prawnej Klinika Prawa Klinika Praw Dziecka. Dzięki uprzejmości Pani Poseł Agnieszki Hanajczyk pierwszy punkt zamiejscowy został utworzony w jej biurze poselskim w Zgierzu. Działał dwa razy w tygodniu po dwie godziny w okresie od 1 marca do 31 maja 2010 r. Przedstawiciele Kliniki Prawa Liwia Marciniak i Maciej Kubiak zajmowali się przyjmowaniem spraw w Zgierzu, które następnie były rozwiązywane przez studentów Kliniki pod nadzorem opiekunów (doktorów nauk prawnych) na Wydziale Prawa i Administracji UŁ. Bardzo dobra współpraca z Panią Poseł Agnieszką Hanajczyk oraz zaangażowanie jednego ze studentów Kliniki Krystiana Stańczyka, spowodowało, że od 1 grudnia 2010 r. funkcjonuje punkt zamiejscowy Kliniki Prawa w Aleksandrowie Łódzkim. Sprawy przyjmowane są raz w tygodniu w biurze poselskim Agnieszki Hanajczyk w Aleksandrowie Łódzkim. Osoby, które dyżurują w punkcie zamiejscowym Kliniki są rekrutowane spośród absolwentów Kliniki Prawa osób, które przeszły specjalistyczne szkolenie psychologiczne oraz mające odpowiednie doświadczenie w ustalaniu stanu faktycznego sprawy z klientem. W toku warsztatów studenci zostają zapoznani także w zakresie sporządzania środków odwoławczych w postępowaniu rozpoznawczym oraz redagowania wniosku o wszczęcie postępowania zabezpieczającego i postępowania egzekucyjnego. 16 17 6 5 4 3 2 1 0 Rodzaj przyjmowanych spraw w punktach zamiejscowych Pr. karne Pr. cywilne Pr. rodzinne Pr. spadkowe Pr. pracy i ubezpieczeń społecznych Zgierz Aleksandrów Łódzki Pomoc społeczna Pr. administracyjne Pr. lokalowe