PODSTAWY ENERGOELEKTRONIKI LABORATORIUM. Ćwiczenie 3

Plitechnika Łódzka Katedra Mikrelektrniki i Technik Infrmatycznych 90-924 Łódź, al. Plitechniki 11 tel. (04 26 31 26 45 faks (04 26 36 03 27 e-mail: secretary@dmcs.p.ldz.pl www: http://www.dmcs.p.ldz.pl PODSTAWY ENERGOELEKTRONIKI LABORATORIUM Ćwiczenie 3 Sterwanie fazwe sterwników prądu przemienneg W labratrium naleŝy wyknać pmiary, których mwa w paragrafie 3.3 instrukcji. Dla bciąŝenia rezystancyjneg liniweg naleŝy dknać dpwiednich bliczeń i wykreślić charakterystykę współczynnika mcy dświadczalną i teretyczną zgdnie z paragrafem 3.4. Pzstałe bliczenia mŝna wyknać w dmu. Opracwanie: Tmasz Pźniak Łukasz Starzak Łódź 2006 wer. 10.4.2006

2 Pdstawy energelektrniki Spis treści 1. Wstęp...3 2. Pdstawy teretyczne...4 2.1. Wprwadzenie...4 2.2. Układ z bciążeniem charakterze rezystancyjnym...4 2.3. Teretyczne charakterystyki układu przy bciążeniu rezystancyjnym...6 2.4. Układ z bciążeniem charakterze indukcyjnym (RL...7 3. Badanie układu...11 3.1. Układ pmiarwy...11 3.2. Pmiar kątów fazwych za pmcą scylskpu...12 3.3. Prgram pmiarów...13 Obciążenie rezystancyjne... 13 Obciążenie indukcyjne... 14 3.4. Opracwanie wyników...14 4. Oczekiwana zawartść sprawzdania...16 5. Literatura...16

Ćwiczenie 3. Sterwanie fazwe sterwników prądu przemienneg (10.4.2006 3 1. Wstęp Celem ćwiczenia jest pznanie zasady sterwania fazweg sterwników prądu przemienneg raz zbadanie charakterystyk sterwania i parametrów energetycznych takieg sterwnika. Badana jest praca z bciążeniem rezystancyjnym i indukcyjnym (RL z uwzględnieniem wynikających z teg graniczeń. Pruszne jest również zagadnienie wpływu nieliniwści dbirnika na charakterystyki przekształtnika na przykładzie typwej aplikacji sterwnika fazweg, jakim jest zmiana natężenia światła emitwaneg przez żarówkę.

4 Pdstawy energelektrniki 2. Pdstawy teretyczne 2.1. Wprwadzenie Sterwnik prądu przemienneg jest układem służącym d ciągłej (bezstpniwej zmiany wartści skutecznej napięcia, wartści skutecznej prądu bądź mcy czynnej dbirnika. Funkcję tę mże spełniać pjedynczy tyrystr lub każdy z układów prstwniczych, lecz występująca wówczas składwa stała w przebiegach wyjściwych mże być tlerwana tylk przy niektórych rdzajach bciążeń. Natmiast sterwniki mcy prądu przemienneg charakteryzują się symetrycznym przebiegiem napięcia na dbirniku i prądu dbirnika. Dlateg układy te mgą być stswane d sterwania typwych bciążeń indukcyjnych rdzeniwych bądź bciążeń rezystancyjnych za pśrednictwem np. transfrmatra. 2.2. Układ z bciąŝeniem charakterze rezystancyjnym Układ jednfazweg sterwnika prądu przemienneg z dbirnikiem rezystancyjnym R jest przedstawiny na rys. 1. Działanie teg układu jest dść prste. Układ sterwania tyrystra dwukierunkweg (triaka wykrywa przejście sinusidy napięcia wejściweg u przez zer. Od teg mmentu dmierzany jest czas tz dpwiadający kątwi fazwemu ϑz, zwanemu kątem załączania. W tym czasie tyrystr znajduje się w stanie blkwania; stąd w układzie nie płynie prąd, a całe napięcie wejściwe dkłada się na tyrystrze. P upływie czasu tz (jak łatw bliczyć, tz = ϑz / ω, gdzie ω jest częstścią napięcia wejściweg u następuje pdanie impulsu wyzwalająceg na bramkę triaka, który zaczyna przewdzić prąd i. W rzpatrywanym przypadku (dbirnik rezystancyjny prąd ten jest prprcjnalny d napięcia wejściweg u zgdnie z prawem Ohma. Spadek napięcia na przewdzącym triaku jest zaniedbywalnie mały w prównaniu z amplitudą napięcia wejściweg, którym w praktycznych aplikacjach jest z reguły napięcie sieciwe 230 V, 50 Hz. Zgdnie ze swją zasadą działania, z chwilą spadku prądu i pniżej wartści prądu pdtrzymania, triak wyłącza się. Pnwnie w układzie sterującym następuje dmierzenie czasu tz i pdanie impulsu wyzwalająceg na bramkę, dzięki czemu zaczyna n przewdzić prąd w drugim kierunku aż d jeg spadku pniżej prądu pdtrzymania. Następnie cała sekwencja pwtarza się d pczątku. Jak pwiedzian na wstępie, zadaniem sterwników prądu przemienneg jest sterwanie wartścią skuteczną prądu, napięcia lub mcą czynną dbirnika. Wielkści te zmieniają się wraz z wartścią kąta załączania ϑz. Pdstawwymi charakterystykami sterwnika są więc: 1 zależnść względneg skuteczneg prądu wyjściweg (dbirnika d kąta załączania: I( ϑz I r ( ϑ z =, (1 I(0

Ćwiczenie 3. Sterwanie fazwe sterwników prądu przemienneg (10.4.2006 5 2 zależnść względnej mcy czynnej wyjściwej (dbirnika d kąta załączania: P r P ( ϑz ( ϑ z =. (2 P (0 Wartści względne są liczne w dniesieniu d maksymalneg prądu skuteczneg i maksymalnej mcy czynnej. Jak wynika z zasady działania układu, występują ne dla kąta załączania ϑz = 0, gdyż wówczas mamy d czynienia z ciągłym przepływem prądu. a u T T i u Sterwanie u R b Rys. 1. Sterwnik prądu przemienneg przy bciążeniu rezystancyjnym: a schemat układu; b przebiegi w układzie przy sterwaniu fazwym Oprócz teg, jak każdy układ przekształtnikwy, sterwnik prądu przemienneg jest charakteryzwany przez dwa pdstawwe parametry energetyczne: 1 sprawnść energetyczną P P η = =, (3 P P + P gdzie P mc czynna wejściwa, P mc czynna wyjściwa (dbirnika, ΔP mc strat w sterwniku (między innymi w kluczu tyrystrwym; 2 współczynnik mcy układu P λ =, (4 S

6 Pdstawy energelektrniki gdzie S mc pzrna wejściwa, S= UI ; (5 przy czym przy załżeniu wyskiej sprawnści układu (η 1 współczynnik mcy układu mżna przybliżyć wzrem P λ. (6 S 2.3. Teretyczne charakterystyki układu przy bciąŝeniu rezystancyjnym Przebieg czaswy prądu dbirnika w pierwszym półkresie mżna pisać przy pmcy następująceg wyrażenia (patrz rys. 1: 0 i( t = U 2 sinωt R 0 ωt ϑ ϑ z z ωt π (7 Zakładamy przy tym, że spadek napięcia na tyrystrze ut jest zaniedbywalnie mały w prównaniu z napięciem wejściwym u; w związku z tym w przedziale d ϑz d π u = u ut u. (8 Wartść skuteczna prądu dbirnika bliczna na pdstawie pwyższeg wyrażenia wynsi przy czym U Aϑ ( z I=, (9 R π A ( ϑ + ϑ. (10 1 z = π ϑz sin 2 2 Stąd wartść względna prądu w dniesieniu d prądu przy pełnym wysterwaniu (ϑz = 0 wynsi Mc czynna dbirnika wynsi z I( ϑz A( ϑz I r ( ϑz = =. (11 I(0 π 2 2 U Aϑ ( z P = I R=, (12 R π

Ćwiczenie 3. Sterwanie fazwe sterwników prądu przemienneg (10.4.2006 7 zaś wartść względna mcy czynnej dbirnika P ( ϑz A( ϑz P r ( ϑz = =. (13 P (0 π Współczynnik mcy układu jest w związku z tym również funkcją kąta załączania: λ P P A( ϑ = =, (14 S UI π z ( ϑz Teretyczny zakres sterwania układu przy bciążeniu rezystancyjnym wynsi 0 ϑz π. (15 W rzeczywistści układ sterwania wnsi pewne późnienie związane z detekcją przejścia napięcia wejściweg przez zer i generacją impulsu bramkweg, c granicza zakres sterwania d dłu. Z klei z uwagi na niezerwy czas trwania impulsów niemżliwe jest nadmierne zbliżenie się d ϑz = π, gdyż przeciągnięcie impulsu na klejny półkres napięcia wejściweg mgłby dprwadzić d niepżądaneg załączenia triaka w klejnym półkresie już w chwili ϑz = 0. 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0 0 30 60 90 120 150 180 θz [ ] Rys. 2. Teretyczne charakterystyki sterwania dla bciążenia rezystancyjneg: względneg prądu skuteczneg dbirnika Ir i współczynnika mcy układu λ (linia przerywana raz mcy czynnej dbirnika Pr (linia ciągła Na rys. 2 przedstawine są teretyczne charakterystyki względnej wartści skutecznej prądu, względnej wartści mcy czynnej dbirnika raz współczynnika mcy układu przy bciążeniu czyst rezystancyjnym. 2.4. Układ z bciąŝeniem charakterze indukcyjnym (RL Ten typ bciążenia mżna przyjąć za pdstawwy i najczęściej sptykany. Schemat układu jest przedstawiny na rys. 3a.

8 Pdstawy energelektrniki Zgdnie z wykresem 3b przy czym: ϑw kąt wyłączania tyrystra, λt kąt przewdzenia tyrystra. ϑ = ϑ + λ π, (16 w z T> a u T T i u Sterwanie u R L b c Rys. 3. Układ dwrtnie równległy przy bciążeniu indukcyjnym: a schemat układu; b przebiegi napięć i prądów dla ϑz > ϕ; (c przebiegi napięć i prądów dla ϑz = ϕ. Równanie pisujące układ p załączeniu tyrystra ma pstać di U sin ω t = ir + L dt. (17 2

Ćwiczenie 3. Sterwanie fazwe sterwników prądu przemienneg (10.4.2006 9 Rzwiązanie teg równania daje następującą pstać przebiegu prądu: 2U R i ( t = sin( ωt ϕ sin( ϑz ϕ exp ( ωt ϑz, (18 Z ωl gdzie Z znacza mduł impedancji dbirnika Z 2 ( ωl 2 = R +, (19 zaś ϕ kąt fazwy dbirnika ωl ϕ = arctg. (20 R Obecnść indukcyjnści w bwdzie bciążenia pwduje zachwanie ciągłści prądu (brak dużych strmści prądwych raz późnienie mmentu wyłączenia przewdząceg tyrystra na następny półkres kąt wyłączania ϑw > π. Przeciąganie prądu na następny półkres jest tym większe, im większy jest kąt fazwy dbirnika ϕ. Pełne wysterwanie układu siąga się przy ϑz = ϕ. Zatem zakres sterwania przy bciążeniu RL wynsi ϕ ϑz π. (21 Pdbnie jak przy bciążeniu rezystancyjnym, mżna wyznaczyć teretyczne charakterystyki sterwania. Charakterystyka prądu skuteczneg ma pstać charakterystyka mcy czynnej dbirnika pstać: zaś współczynnika mcy: gdzie B jest pewną funkcją parametrów ϑz i ϕ. U B( ϑz, ϕ I=, (22 Z π 2 U B( ϑz, ϕ P = csϕ, (23 Z π B( ϑz, ϕ λ = csϕ, (24 π Jak już zauważyliśmy, w przypadku bciążenia RL minimalny kąt załączania jest równy kątwi fazwemu dbirnika. Przy tym kącie wystąpi pełne wysterwanie tyrystra i ciągłe przewdzenie prądu, a więc maksimum mcy dstarczanej d dbirnika. Dlateg wartści względne blicza się z zależnści I( ϑz I r ( ϑz =, (25 I( ϕ

10 Pdstawy energelektrniki P ( ϑz P r ( ϑz =. (26 P ( ϕ Charakterystyki sterwania układu bliczne na pdstawie wyżej pdanych wzrów są przedstawine na rys. 4. a b c d Rys. 4. Charakterystyki sterwania przy bciążeniu indukcyjnym w funkcji kąta załączania [3]: a względna wartść skuteczna napięcia na dbirniku u; b względna wartść skuteczna prądu i; c względna wartść mcy czynnej dbirnika P; d współczynnik mcy układu λ

Ćwiczenie 3. Sterwanie fazwe sterwników prądu przemienneg (10.4.2006 11 3. Badanie układu 3.1. Układ pmiarwy Badanim pddawany jest sterwnik prądu przemienneg sterwany fazw, w którym rlę klucza półprzewdnikweg pełni triak. D sterwnika należy przyłączyć dpwiedni dbirnik i włączyć w bwód mierniki, zgdnie z rys. 5. UWAGA! Pdłączenia układu d sieci w dpwiednim mmencie dknuje się pprzez transfrmatr separujący p sprawdzeniu płączeń przez prwadząceg zajęcia! Jeżeli układ jest włączny d sieci, nie należy dtykać wyprwadzeń punktów N, L i ut, na których mże występwać napięcie sieciwe. D dwu kanałów scylskpu należy przyłączyć: sygnał z gniazda BNC (wyjście przetwrnika LEM prąd/napięcie; współczynnik przetwarzania przetwrnika należy ustawić na 10 A/V; Multimetr TrueRMS z pmiarem mcy czynnej A W Gniazd w przystawce multimetru i V Odbirnik Gniazd BNC i u 230 V 50 Hz Transfrmatr separujący u Przetwrnik LEM Układ sterwania Gniazd na płycie układu Triak u T Układ labratryjny sterwnika fazweg Rys. 5. Schemat układu pmiarweg napięcie sieciwe u przez sndę tłumiącą 100:1. Pmiaru wielkści elektrycznych dknuje się za pmcą multimetru z przystawką umżliwiającą jednczesny pmiar mcy raz wartści skutecznych prądu i napięcia. Blce

12 Pdstawy energelektrniki sieciwe przystawki należy włączyć w gniazd na płycie układu pmiarweg, zaś w gniazd sieciwe przystawki włączyć dbirnik zgdnie z rys. 5. Drugą kńcówkę przystawki należy włżyć w dpwiednie gniazda multimetru zgdnie z pisem (20 A, COM, V/Ω. Na multimetrze ustawić tryb pmiaru POWER. Nieprzestawienie multimetru w tryb POWER grzi jeg uszkdzeniem! Pmiaru kąta załączania ϑz i kąta fazweg dbirnika ϕ dknuje się za pmcą scylskpu lub prgramu SP107. Odpwiednią prcedurę pisan w paragrafie 3.2. D rejestracji i przetwarzania przebiegów z scylskpu wykrzystuje się prgram SP107 dstępny z menu Start, zakładka Pmiary. Pbrania przebiegów aktualnie wyświetlanych na ekranie dknuje się przyciskiem Read. Jeżeli zgłaszany jest brak łącznści z scylskpem, należy sknfigurwać płączenie wciskając przycisk Cnfig i Autsearch, a następnie przestawiając prędkść płączenia na 115200 baud. Zapisu przebiegów w frmie numerycznej dknuje się z menu Data Save, a w frmie brazu przyciskiem WMF- Exprt; braz mżna również skpiwać d schwka z menu Data Clipbard. Zgdnie z instrukcją, dane z mierników zapisujemy w arkuszu kalkulacyjnym. W labratrium dstępny jest arkusz kalkulacyjny pakietu OpenOffice. Jeżeli przy uruchamianiu pjawi się infrmacja kniecznści dknania instalacji, należy ją przeprwadzić zgadzając się na wszystkie dmyślne ustawienia, bez wypełniania danych i rejestrwania prgramu. Obsługa arkusza kalkulacyjneg w zakresie ptrzebnym na labratrium jest identyczna z prgramem Micrsft Excel. Aby bezprblemw dczytać arkusz w prgramie Micrsft Excel, należy na kniec zapisać g w frmacie XLS (menu Plik, Zapisz jak. 3.2. Pmiar kątów fazwych za pmcą scylskpu Kąty fazwe należy dczytać w parciu wyświetlane przebiegi napięcia sieci i prądu dbirnika w następujący spsób. 1. W celu maksymalnie dkładneg pmiaru kąta należy ustawić pdstawę czasu tak, aby na ekranie widczny był jeden półkres napięcia sieci. W razie ptrzeby wyregulwać mment wyzwalania pkrętłem LEVEL; przebieg mżna przesuwać zgrubnie 1/4 ekranu w praw przyciskiem PTR (pre-trigger. 2. Zmierzyć czas dpwiadający danemu kątwi fazwemu (ϑz lub ϕ na scylskpie lub w prgramie SP107. a Pmiar bezpśredni na scylskpie: włączyć kursry wciskając i przytrzymując (d sygnału dźwiękweg przycisk CHI/II pd ekranem; wciskając i przytrzymując (d sygnału dźwiękweg przycisk I/II wybrać kursry pinwe; krótk wciskając przycisk I/II wybiera się kursr, którym mżna pruszać za pmcą dżjstika CURSOR; w prawym dlnym rgu ekranu wyświetla się długść zmierzneg dcinka czasu (jeżeli mierzy się częsttliwść, należy wcisnąć przycisk CHI/II. b Pmiar w prgramie SP107: pbrać przebiegi na kmputer;

Ćwiczenie 3. Sterwanie fazwe sterwników prądu przemienneg (10.4.2006 13 przeciągnąć myszą kursry (pinwe przerywane linie w kńce dpwiednieg dcinka czasu; długść dcinka wyświetla się w kienku Cursr, pzycja dt. 3. Przeliczyć czas na kąt fazwy w parciu znany kres przebiegu. Przeliczenia mżna dknać na kalkulatrze lub wpisując frmułę w arkuszu kalkulacyjnym [liczbę π mżna uzyskać wpisując PI( ]. 3.3. Prgram pmiarów Obciążenie rezystancyjne 1. Ustawić rezystancję dbirnika liniweg (szeregwe płączenie prników labratryjnych zgdnie z pleceniem prwadząceg. Uwaga. Pdczas pmiaru rezystancji należy dłączyć dbirnik d układu. 2. Włączyć w bwód dbirnik nieliniwy (żarówkę mcy wskazanej przez prwadząceg. 3. Włączyć układ d sieci (gniazd uzwjenia wtórneg transfrmatra i ustawić ϑz 90. Żarówka pwinna zacząć świecić. 4. Wprwadzić dpwiednie ustawienia scylskpu: a wyłączyć uwzględnianie tłumienia sndy 1:10 na bu kanałach wcisnąć i przytrzymać (d sygnału dźwiękweg przycisk AC DC bk wejścia kanału (uwzględnianie tłumienia jest sygnalizwane wyświetlaniem symblu sndy p lewej strnie wzmcnienia daneg kanału; b sprawdzić, czy na bu kanałach ustawine jest sprzężenie DC. Sprzężenie DC jest sygnalizwane przez znak = bk nazwy kanału na dle ekranu, zaś sprzężenie AC przez znak ~. W razie ptrzeby należy zmienić ustawienie wciskając (krótk przycisk AC DC; c wybrać wyzwalanie z kanału, d któreg dłączn napięcie sieci (wybór przyciskiem pd kntrlkami TRIG.; d ustawić tryb wyzwalania DC (przycisk TRIG. MODE; e jeżeli scylskp nie wyzwala się pprawnie (nie świeci się kntrlka TR lub braz jest niestabilny, należy wyregulwać pzim wyzwalania (pkrętł LEVEL; f wzmcnienia kanałów pwinny być takie, aby bserwwane przebiegi dla pełneg wysterwania zajmwały mżliwie dużą część ekranu. 5. Zmieniając kąt załączania ϑz d wartści maksymalnej d minimalnej (mżliwych d uzyskania w badanym układzie, dla k. 10 punktów pmiarwych należy: a dczytać z scylgramu nastawiną wartść ϑz (patrz par. 3.2; b pmierzyć wartść skuteczną prądu I; c pmierzyć mc czynną wydzielaną w dbirniku P; d zabserwwać, czy i jak zmienia się amplituda sinusidy prądu i; zarejestrwać przebiegi, które t brazują. Dane uzyskane w punktach a c prszę wpisać d arkusza kalkulacyjneg.

14 Pdstawy energelektrniki 6. Dla kąta załączania 90 i minimalneg zarejestrwać przebieg prądu na tle napięcia sieci. Pdstawę czasu należy ustawić tak, aby widczne były 2 3 kresy napięcia sieci. 7. P dknaniu pmiarów w dstępnym zakresie kąta załączania, należy ddatkw: a zewrzeć klucz półprzewdnikwy i również dla teg przypadku (ϑz = 0 zantwać wartści I i P; b zmierzyć wartść skuteczną napięcia sieci U. Uwaga. Zwarcia triaka należy dknywać pd nadzrem prwadząceg. 8. Pwtórzyć punkty 5 7 dla dbirnika liniweg nastawinej wcześniej rezystancji. Obciążenie indukcyjne 9. Odłączyć sterwnik d sieci. W szereg z prnikiem labratryjnym włączyć cewkę indukcyjnści pdanej przez prwadząceg. Pnwnie przyłączyć sterwnik d zasilania. 10. Zmieniając kąt załączania ϑz d wartści maksymalnej d minimalnej (pełne wysterwanie, z krkiem pdbnym jak w punkcie 5, należy: a dczytać nastawiną wartść ϑz; b pmierzyć wartść skuteczną prądu I; c pmierzyć mc czynną wydzielaną w dbirniku P; Uzyskane dane prszę wpisać d arkusza kalkulacyjneg. 11. Dla kąta załączania 90 i minimalneg zarejestrwać przebieg prądu na tle napięcia sieciweg. Pdstawę czasu należy ustawić tak, aby widczne były 2 3 kresy napięcia sieci. 12. Odłączyć układ d sieci. Odłączyć cewkę d układu i zmierzyć jej rezystancję RsL. 3.4. Opracwanie wyników 1. Na pdstawie danych z mierników, prszę bliczyć dla każdeg kąta ϑz, dla bu dbirników rezystancyjnych, na pdstawie wzrów pdanych w paragrafie 2.2: a względną wartść skuteczną prądu Ir, b względną wartść mcy czynnej dbirnika Pr, c mc pzrną pbieraną z sieci S, d współczynnik mcy układu λ. 2. Wykrzystując wzry wyprwadzne w paragrafie 2.3, prszę bliczyć teretyczne charakterystyki Ir(ϑz, Pr(ϑz i λ(ϑz. 3. Wyknać trzy wykresy charakterystyk: Ir(ϑz, Pr(ϑz i λ(ϑz, na każdym z nich umieszczając trzy przebiegi: dświadczalny dla dbirnika liniweg, dświadczalny dla dbirnika nieliniweg i teretyczny. Bez względu na wykrzystywane prgramwanie, należy wykreślać wykresy typu XY, a nie Liniwy. W przeciwnym razie ś X nie będzie dpwiedni wyskalwana w wartściach ϑz. Arkusz kalkulacyjny pakietu OpenOffice wymaga, aby wszystkie klumny danych, które zamierzamy umieścić na wykresie, leżały bezpśredni bk siebie. Jeżeli nie jest t spełnine, t dane należy skpiwać w nwe miejsce, używając funkcji Edycja Wklej

Ćwiczenie 3. Sterwanie fazwe sterwników prądu przemienneg (10.4.2006 15 specjalnie i zaznaczając Ciągi znaków, Liczby i Frmaty. Micrsft Excel nie psiada teg graniczenia. 4. Prszę przeanalizwać uzyskane wykresy, zwracając uwagę na różnicę między dbirnikiem liniwym a nieliniwym. Prszę wyjaśnić tę rzbieżnść. Na czym plega nieliniwść żarówki? jaki ma t związek z kątem załączania? Pmcne pwinny być wyniki z punktu 3.3.5 d. 5. Na pdstawie danych z mierników uzyskanych dla bciążenia indukcyjneg, prszę bliczyć dla każdeg kąta ϑz: a względną wartść skuteczną prądu Ir, b względną wartść mcy czynnej dbirnika Pr, c mc pzrną pbieraną z sieci S, d współczynnik mcy układu λ. 6. Prównać przebiegi zarejestrwane w punktach 3.3.6 i 3.3.11. 7. Odczytać z zarejestrwaneg scylgramu kąt fazwy dbirnika ϕ. Niezależnie d teg bliczyć kąt fazwy dbirnika na pdstawie znanej wartści indukcyjnści i zmierznych wartści rezystancji. Prównać trzymane wyniki. 8. Wyknać trzy wykresy charakterystyk: Ir(ϑz, Pr(ϑz i λ(ϑz, na każdym z nich umieszczając dwa przebiegi trzymane dświadczalnie dla bciążenia R liniweg i dla bciążenia RL. 9. Przeanalizwać wykresy trzymane dla bciążeń R i RL. Prównać charakterystyki dla bciążenia RL z pdanymi w paragrafie 2.4.

16 Pdstawy energelektrniki 4. Oczekiwana zawartść sprawzdania Sprawzdanie pwinn zawierać: tabele z wynikami pmiarów (par. 3.3 i bliczeń (par. 3.4, wraz z zastswanymi wzrami i przykładami bliczeń; wykresy uzyskane na pdstawie danych dświadczalnych i wzrów teretycznych (par. 3.4; przebiegi zarejestrwane w dpwiednich punktach (par. 3.3; wyniki z punktu 3.4.7; analizę wyników i wniski. W katalgu sieciwym zespłu należy zstawić plik arkusza kalkulacyjneg z wynikami pmiarów raz pliki z zarejestrwanymi przebiegami. 5. Literatura [1] Luciński J.: Układy tyrystrwe. Wydawnictwa Naukw-Techniczne, Warszawa 1978. [2] Luciński J.: Układy z tyrystrami dwukierunkwymi. Wydawnictwa Naukw- Techniczne, Warszawa 1986. [3] Nwak M., Barlik R.: Pradnik inżyniera energelektrnika. Wydawnictwa Naukw-Techniczne, Warszawa 1998. [4] Tunia H., Winiarski B.: Energelektrnika. Wydawnictwa Naukw-Techniczne, Warszawa 1994. [5] Barlik R., Nwak M.: Technika tyrystrwa. Wydawnictwa Naukw-Techniczne, Warszawa 1997.