Przedmiotowy system oceniania z języka polskiego dla klas I-III ZSO nr 4 w Bydgoszczy [LICEUM] ZałoŜenia 1. Ocenie z języka polskiego podlega: a) umiejętność analizy i interpretacji tekstów, b) znajomość utworów wskazanych w kanonie lektur szkolnych, c) kultura języka w mowie i piśmie: - ortografia, - płynność wypowiedzi, - poprawność językowa i stylistyczna, d) umiejętność redagowania róŝnych form wypowiedzi: - sposób ujęcia tematu, - dobór argumentacji, - wnioskowanie, - rzeczowość, e) znajomość faktów i pojęć: - indywidualne zainteresowania, - wiedza z zakresu kultury, - stosowanie języka przedmiotu, f) twórcze zastosowanie przyswojonej wiedzy, g) indywidualizm w sposobie myślenia, h) aktywna praca na lekcji. i) prezentacja. 2. Narzędzia oceny na języku polskim: a) prace klasowe, b) ukierunkowana praca z tekstem, c) testy z pytaniami otwartymi, d) sprawdziany z zakresu nauki o języku, e) praca ucznia na lekcji: indywidualna i w grupie, f) odpowiedź ustna z bieŝącego materiału, g) pisemne prace domowe, h) indywidualne osiągnięcia ucznia, i) recytacja, drama, scenki, j) pełnienie roli asystenta (referaty, przyg. fragmentów lekcji ). 3. Sposoby oceniania na języku polskim: - stopnie, plusy, - pochwały, - komentarz wspierający. 4. Wypowiedź ustna i pisemna ucznia oraz dziedziny jego aktywności są oceniane w formie opisowej takŝe ustnej lub pisemnej, a do dziennika zapisywane jako stopnie: 6 (cel), 5 (bdb), 4 (db), 3 (dost), 2 (dop), 1 (ndst). Strona 1 z 11
5. Prace klasowe i dłuŝsze domowe prace stylistyczne są zapowiadane z dwutygodniowym wyprzedzeniem. 6. Prace pisemne są obowiązkowe. Jeśli uczeń nie moŝe z przyczyn losowych napisać ich z całą klasą (praca klasowa, sprawdzian) lub oddać w terminie wyznaczonym przez nauczyciela (praca domowa) winien uczynić to później w czasie uzgodnionym z nauczycielem i za jego zgodą. 7. Poprawa ocen niedostatecznych [ za zgodą nauczyciela ] jest dobrowolna, tylko raz, w terminie uzgodnionym z nauczycielem. 8. Zasady oceniania poprawy stopnia są takie same jak pierwotne. 9. Ocena jest wyraŝona stopniem poprzedzonym recenzją - ustną lub pisemną. 10. Nie przewiduje się końcowego sprawdzianu zaliczeniowego. 11. W semestrze obowiązują dwie prace klasowe, sprawdziany lub testy po omówieniu określonej partii materiału, moŝna przeprowadzać bez zapowiedzi kartkówkę z trzech ostatnich tematów. 12. Pisemne prace domowe i prace klasowe, sprawdziany muszą zostać ocenione w ciągu trzech tygodni od momentu ich oddania bądź przeprowadzenia. 13. We wszelkich innych kwestiach zasady reguluje Wewnątrzszkolny System Oceniania. Ocenianie odpowiedzi ustnych: 1. Przy ocenie wypowiedzi ustnej ucznia nauczyciel bierze pod uwagę następujące czynniki: a) zakres wiadomości z przedmiotu; b) umiejętność komunikowania się; c) umiejętność rozwiązywania problemów na poziomie p p; d) kulturę językową ; e) umiejętność uzasadniania, argumentowania, analizowania i syntetyzowania ; f) gotowość do stosowania wiedzy z innych przedmiotów na języku polskim ; g) nawiązania do kontekstów ; h) kompozycja wypowiedzi ; 2. Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który: a) ma zakres wiadomości szerszy niŝ stanowią to wymagania programowe ( samokształcenie ), b) przedstawia treści powiązane ze sobą w sposób logiczny ; c) samodzielnie i sprawnie posługuje się wiedzą dla celów teoretycznych i praktycznych; d) przywołuje róŝne konteksty (np.: filozoficzny, historyczny, biograficzny); e) swobodnie posługuje się terminologią naukową, mówi poprawnym językiem; 3. Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który: Strona 2 z 11
a) w sposób wyczerpujący opanował materiał; jego wiadomości są powiązane i przekazywane zgodnie z logicznym układem; b) umiejętnie wykorzystuje wiadomości w teorii i praktyce ; c) w sposób poprawny i precyzyjny posługuje się terminologią przedmiotu; mówi poprawnym językiem. W sytuacjach typowych uczeń umie: - wskazać związki omawianych epok z kulturą powszechną, - ustalić konteksty filozoficzne i estetyczne, społeczno-polityczne i wykorzystać je w interpretacji utworu. W sytuacjach problemowych uczeń umie: - analizować i oceniać zjawiska literackie omawianych epok, - analizować, oceniać i syntetyzować zjawiska kulturowe epok, - wskazać związki epok z kulturą powszechną na podstawie dzieł poznanych w trakcie samodzielnej pracy, - wykorzystać wiedzę z róŝnych źródeł w interpretacji utworów i faktów literackich, - interpretować róŝne znaki kultury, - analizować teksty literackie ze wskazaniem poznanych środków stylistycznych, - redagować własne teksty i dokonywać ich korekty, - oceniać i wartościować teksty literackie i postawy bohaterów, - dowieść swojej racji w ocenie dzieł kultury, - zabrać konstruktywny głos w dyskusji, - wykrywać treści uniwersalne w dziełach kultury, - gromadzić, porządkować i wykorzystywać materiały ze źródeł naukowych. 4. Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który a) opanował materiał; jego wiadomości w danym zakresie są logicznie powiązane; b) inspirowany przez nauczyciela wyjaśnia zjawiska, umiejętnie je interpretuje; c) podstawowe pojęcia wyjaśnia za pomocą terminów naukowych; d) redaguje wypowiedź klarowną w stopniu zadowalającym, popełnia nieliczne usterki stylistyczne i składniowe. W sytuacjach typowych uczeń umie: - wskazać funkcjonowanie róŝnych motywów w literaturze innych epok, - scharakteryzować idee filozoficzne omawianych epok, - wskazać podobieństwa między dziedzinami sztuki, - nazwać i objaśnić funkcje środków stylistycznych, charakterystycznych dla danej epoki, czy tekstu, - charakteryzować bohaterów utworów literackich w kontekście epoki, - powiązać fakty literackie z nurtami filozoficznymi, - analizować typowe dla epoki teksty ze wskazaniem dominanty interpretacyjnej, - określić róŝnice i podobieństwa w odczytywaniu, funkcjonowaniu motywów w literaturze róŝnych epok, - ustalić szerszy kontekst interpretacyjny utworu (sytuacja narodu, społeczeństwa, prądy umysłowe epoki), - interpretować poznane utwory w konwencjach gatunkowych i prądów artystycznych epoki, - wskazać cechy gatunku literackiego w tekście, W sytuacjach problemowych uczeń umie: - rozwiązywać problemy postawione w toku pracy nad lekturą, - ocenić bohaterów utworów w kontekście epoki, - gromadzić, porządkować i wykorzystywać w wypowiedziach ustnych i pisemnych materiały z róŝnych źródeł, Strona 3 z 11
- zabrać głos w dyskusji (z odwołaniem do cytatów, utworów, epoki), 5. Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który: a) wiadomości ograniczył do treści podstawowych; b) prawie poprawnie rozumie podstawowe uogólnienia; c) wyjaśnia waŝniejsze zjawiska przy pomocy nauczyciela; d) stosuje wiadomości dla celów praktycznych i teoretycznych przy pomocy nauczyciela; e) popełnia nieliczne błędy, ma przeciętny zasób słownictwa; jego język jest zbliŝony do potocznego, a wypowiedź fragmentaryczna. Zapamiętanie: - uczeń potrafi podać cechy utworów i gatunków literackich poznanych epok, - wymienić przedstawicieli poznanych kierunków artystycznych w sztuce i literaturze. - zna treść utworów literackich. Rozumienie: - uczeń potrafi wyjaśnić definicje wskazane przez nauczyciela jako podstawowe, - wyjaśnić idee dominujące w epokach, - zilustrować przykładem wyjaśniane definicje, pojęcia, - posługiwać się terminami związanymi z poznawanymi epokami, - wskazać utwory kontynuujące tradycje literackie, - wyróŝnić cechy kierunków artystycznych poznanych epok i podać przykładowe dzieła, - rozpoznać cytaty. W sytuacjach typowych uczeń umie: - powiązać fakty literackie z wydarzeniami historycznymi, - scharakteryzować wzorce osobowe poznanych epok i bohaterów literackich, - określić związki między literaturą epok pokrewnych (np. antyk renesans), - porównać epoki pod względem róŝnic światopoglądowych, - odnajdywać hasła epoki w tekstach literackich, - ustalić kontekst interpretacyjny. 6. Na oceną dopuszczającą uczeń: a) ma wiadomości podstawowe, nieusystematyzowane, b) słabo rozumie podstawowe uogólnienia,podejmuje próbę wyjaśnienia zjawisk ; c) stosuje wiedzę wyłącznie w sytuacjach typowych przy pomocy nauczyciela; a) popełnia liczne błędy, ma trudności w formułowaniu myśli, ubogie słownictwo, nieporadny styl. Zapamiętanie: - uczeń potrafi wymienić tytuły i autorów utworów literackich wskazanych w liście lektur, - wymienić bohaterów literackich poznanych utworów i podjąć próbę scharakteryzowania ich - podać kolejność zdarzeń, - wskazać czas i miejsce akcji utworu, - podać główne idee poznanych epok, - wskazać ramy czasowe epok, - odtworzyć z pamięci definicje pojęć wskazanych przez nauczyciela ( podstawowych ) - wykazać się znajomością nazw i pojęć gatunków literackich, - zna podstawowe pojęcia z gramatyki. Rozumienie: - uczeń potrafi wskazać cechy wzorów osobowych omawianych epok, - wskazuje podstawowe cechy danego gatunku literackiego, Strona 4 z 11
W sytuacjach typowych uczeń umie: - określić cechy gatunków literackich. 7. Uczeń, który nie spełnia wymagań przynajmniej na ocenę dopuszczającą, otrzymuje stopień niedostateczny. 8. Kryteria wymagań na poszczególne stopnie mogą być dostosowane przez nauczyciela do moŝliwości ucznia oraz uwzględniać specyfikę danej wypowiedzi. 9. Wady wymowy ucznia nie mogą mieć wpływu na ostateczną ocenę jego wypowiedzi. Poziom podstawowy 100% - 90% bdb 89% - 75% db 74% - 56% dst 55% - 40% dop 39% -.. ndst Kryteria oceniania prac pisemnych Poziom rozszerzony 100% - 95% celujący 94% - 90% bdb 89% - 75% db 74% - 56% dst 55% - 40% dop 39% -. ndst Oznaczenie błędów w zadaniach otwartych: Rodzaj błędu Sposób oznaczenia 1. błędy merytoryczne a) błędy rzeczowe rz. lub rzecz. b) błędy logiczne log. 2. błędy gramatyczne a) fleksyjne fl. b) składniowe skł. 3. błędy leksykalne a) słownikowe (wyrazowe) wyr. b) frazeologiczne fraz. c) słowotwórcze słow. 4. błędy stylistyczne styl. 5. błędy zapisu a) ortografia o. lub ort. b) interpunkcja i. lub int. c) grafia (przestawienie, opuszczenie lub zamiana graf. liter) 6. kompozycja komp. Klasyfikacja błędów ortograficznych: Strona 5 z 11
Błędy podstawowe to wykroczenia przeciw pisowni: - rz Ŝ, ó u, h ch, - nie z róŝnymi częściami mowy, - wielkich i małych liter, - ę em, ą om, en, - -by z czasownikami, - grupom spółgłoskowym, w których zachodzi upodobnienie pod względem dźwięczności lub ubezdźwięcznienie Błędy drugorzędne dotyczą pisowni: - pisowni dopełniacza rzeczowników zakończonych na ia i na ja, - cząstki by z innymi niŝ czasownik częściami mowy, - -en, -em, -on, -om w wyrazach zapoŝyczonych, - uproszczeń spółgłoskowych w grupach dzki, -cki, -ctwo, - pisownia wyraŝeń przyimkowych. Ocenianie sprawdzianów krótkich i testów wiadomości 1. Sprawdziany krótkie obejmują materiał opracowany na trzech ostatnich jednostkach tematycznych. 2. Testy wiadomości obejmują wyznaczoną przez nauczyciela partię materiału i muszą być zapowiedziane co najmniej tydzień prze terminem ich przeprowadzenia. 3. Oceny ze sprawdzianów krótkich nie podlegają poprawieniu. 4. Oceny z testów wiadomości mogą być poprawiane na ogólnych zasadach przyjętych w szkole. Ocenianie recytacji 1. Uczeń osiągnął poziom wymagań podstawowych w zakresie recytacji i inscenizacji, jeśli: a) opanował pamięciowo fragment prozy lub wiersza ; b) mówi poprawnie; 2. Uczeń osiągnął poziom wymagań ponadpodstawowych w zakresie recytacji i inscenizacji, jeŝeli po spełnieniu wymagań podstawowych dodatkowo: a) dba o estetykę wypowiedzi, mówi wyraźnie, z zaznaczeniem akcentów logicznych i uczuciowych; b) recytuje utwory poetyckie w sposób twórczy; 4. Na poziomie wymagań podstawowych ocenienie recytacji, inscenizacji stopniem dopuszczającym lub dostatecznym będzie zaleŝało od jakości spełnionych na ten poziom warunków. 5. Wystawienie oceny bardzo dobrej lub dobrej zaleŝy od stopnia spełnienia wymagań na poziom ponadpodstawowy. 6. Ocenę celującą za recytację lub inscenizację otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania w zakresie wymagań podstawowych i ponadpodstawowych, a dodatkowo: a) stosuje zachowania pozawerbalne; b) w swoich wypowiedziach stosuje elementy stylu retorycznego, wzbogaca ekspresję Strona 6 z 11
wypowiedzi; c) dba o prawidłową dykcję, intonację; rozumie rolę gestów, mimiki; Ogólne wymagania na poziom podstawowy - idee omawianych epok, - ramy czasowe epok, - cechy utworów poznanych epok, - tytuły i autorów utworów literackich wskazanych w liście lektur, - bohaterów literackich poznanych utworów, - wzorce osobowe lub postawy Ŝyciowe popularne w omawianych epokach, - cechy wzorów osobowych lub postaw Ŝyciowych w omawianych epokach, - kolejność zdarzeń w utworze epickim, - czas i miejsce akcji utworu, - przedstawicieli poznanych kierunków artystycznych w sztuce i literaturze, - cechy kierunków artystycznych poznanych epok, - utwory literackie kontynuujące tradycje literackie, - definicje pojęć wskazanych przez nauczyciela jako podstawowe, - nazwy gatunków literackich, - podstawowe pojęcia z gramatyki. Uczeń potrafi - powiązać fakty literackie z wydarzeniami historycznymi, - scharakteryzować wzorce osobowe poznanych epok i bohaterów literackich, - streścić fragmenty lektury podstawowej, wątki lektur, - posługiwać się terminami związanymi z poznawanymi epokami, - zilustrować przykładem wyjaśniane definicje, - odróŝnić gatunki literackie epok, - określić cechy gatunków literackich na przykładzie tekstów, - rozpoznać cytaty, - określić związki między literaturą epok pokrewnych (np. antyk renesans), - porównać epoki pod względem róŝnic światopoglądowych, - odnajdywać hasła epoki w tekstach literackich, - wyjaśnić definicje wskazane przez nauczyciela jako podstawowe, - ustalić kontekst interpretacyjny utworu, - wskazać przykłady środków stylistycznych w tekście, - sporządzić notatkę, - posługiwać się sprawnie klasycznymi formami wypowiedzi (opis, rozprawka, opowiadanie, charakterystyka, streszczenie, itp.), - kształtować własny tekst w sposób zamierzony pod względem jego spójności i kompozycji, wyraŝonej w zapisie graficznym. Strona 7 z 11
Ogólne wymagania na poziom ponadpodstawowy Uczeń wykazał się wiadomościami i umiejętnościami z poziomu podstawowego Wiedza - przedstawić sylwetki twórców literatury omawianych epok, - definiować wybrane wyrazy i pojęcia w kontekście epoki. - wskazać i omówić funkcjonowanie róŝnych motywów w literaturze innych epok, - określić róŝnice i podobieństwa w odczytywaniu, funkcjonowaniu motywów w literaturze róŝnych epok, - wskazać w utworze literackim charakterystyczne znaki, motywy, symbole danej epoki, - wskazać związki omawianych epok z kulturą powszechną, - wskazać związki epok z kulturą powszechną na podstawie dzieł poznanych w trakcie samodzielnej pracy, - scharakteryzować idee filozoficzne omawianych epok, - powiązać fakty literackie z nurtami filozoficznymi, - porównać róŝne dziedziny sztuki, - charakteryzować i oceniać bohaterów utworów literackich w kontekście epoki, - analizować typowe dla epoki teksty ze wskazaniem dominanty interpretacyjnej, - ustalić szerszy kontekst interpretacyjny utworu (sytuacja narodu, społeczeństwa, prądy umysłowe epoki), - ustalić konteksty filozoficzne i estetyczne, społeczno-polityczne i wykorzystać je w interpretacji utworu, - interpretować poznane utwory w konwencjach gatunkowych i prądów artystycznych epoki, - wskazać cechy gatunku literackiego w tekście, - scharakteryzować zadania pisarzy epoki, - rozwiązywać problemy postawione w toku pracy nad lekturą, - analizować i oceniać zjawiska literackie omawianych epok, - analizować, oceniać i syntetyzować zjawiska kulturowe epok, - oceniać i wartościować teksty literackie i postawy, - wykrywać treści uniwersalne w literaturze, - dostrzegać obecność róŝnych kultur w literaturze, - interpretować róŝne znaki kultury w nowych tekstach, - dowieść swojej racji w ocenie dzieł kultury, - analizować teksty literackie ze wskazaniem poznanych środków stylistycznych i ich funkcji, - sklasyfikować i objaśnić funkcje środków stylistycznych, charakterystycznych dla danej epoki, - gromadzić, porządkować i wykorzystywać w wypowiedziach ustnych i pisemnych materiały z róŝnych źródeł, - wykorzystać wiedzę z róŝnych źródeł w interpretacji utworów i faktów literackich, - zabrać głos w dyskusji (z odwołaniem do cytatów, utworów, epoki), - redagować własne teksty i dokonywać ich korekty. Strona 8 z 11
Część I Wymagania na poziom podstawowy - róŝne źródła kultury europejskiej; - definicje pojęć: mit, topos, motyw, antyk, Biblia, uniwersalizm, augustynizm, tomizm, franciszkanizm, humanizm, reformacja, kontrreformacja; - pojęcia związane z kulturą oświecenia: racjonalizm, klasycyzm, sentymentalizm, empiryzm - definicję i istotę toposu, symbolu, alegorii, metafory; - nazwy i cechy gatunków literackich: dramat antyczny, epopeja, przypowieść, pieśń, hymn, fraszka, tren, sonet, komedia; - pojęcie komunikatu językowego i funkcji języka; - komponenty komunikatu językowego - na pamięć tekst poetycki, fragment prozy. - zidentyfikować motywy mitologiczne i biblijne w tekście literackim; - zilustrować przykładem motywy mitologiczne i biblijne, średniowieczne, renesansowe i barokowe; - posługiwać się terminami związanymi z kulturą antyku i literaturą biblijną; - scharakteryzować średniowieczne i renesansowe wzorce osobowe; - scharakteryzować sylwetkę humanisty, obywatela i dworzanina; - odróŝnić i scharakteryzować dwa nurty w literaturze baroku; - określić wizję świata i człowieka w literaturze średniowiecza, renesansu i baroku; - wskaŝe komponenty komunikatu językowego; - rozpoznać funkcje tekstów językowych. Wymagania na poziom ponadpodstawowy - określić róŝnice i podobieństwa w odczytywaniu, funkcjonowaniu motywów mitologicznych, biblijnych oraz toposów w literaturze dawnych epok; - określić jednorodność motywów średniowiecza i baroku, motyw śmierci, vanitas; - wskazać i uzasadnić funkcje tekstów językowych; - sporządzić samodzielną notatkę; - dokonać parafrazy i korekty własnej pracy. Część II Wymagania na poziom podstawowy - główne fakty z Ŝycia i twórczości A. Mickiewicza i J. Słowackiego; - pojęcia związane z kulturą romantyzmu: ludowość, indywidualizm, mesjanizm, prometeizm, winkelriedyzm; - nazwy gatunków literackich oświecenia i romantyzmu: bajka, satyra, poemat heroikomiczny, komedia, ballada, dramat romantyczny, epopeja, powieść poetycka; - pojęcia z poetyki historycznej: komizm, ironia, synkretyzm rodzajowo-gatunkowy, tragizm, ironia romantyczna; - pojęcia związane z kulturą romantyzmu (romantyzm, indywidualizm romantyczny, historyzm, ludowość, natura, miłość romantyczna, mesjanizm, wieszcz itp); - na pamięć 2 utwory romantyczne; - pojęcia: synonim, związek frazeologiczny, budowa słowotwórcza; - funkcje frazeologizmów; - pojęcie treść i zakres znaczeniowy wyrazu. - wskazać i opisać charakterystyczne cechy językowe i stylistyczne w tekstach oświecenia i romantyzmu; - rozpoznać i wyjaśnić funkcje motywów antycznych i symboli biblijnych w poznanych utworach literackich; - analizować znaki języka pod względem ich budowy słowotwórczej, znaczenia i nacechowania, - uporządkować wyrazy pod względem ich treści i zakresu znaczeniowego; - wyjaśni funkcje frazeologizmów; - sporządzić konspekt, notatkę streszczenie opracowania popularnonaukowego. Strona 9 z 11
Wymagania na poziom ponadpodstawowy - przykłady wybitnych inscenizacji teatralnych dramatów romantycznych; - pojęcia: tragizm, ironia romantyczna, mistycyzm, autoironia; - istotę romantycznego rozumienia narodu i wolności; - romantyczne wzorce patriotyzmu. - charakteryzować bohaterów literatury oświecenia i romantyzmu, wyjaśnić ich artystyczne kreacje na tle epoki i w późniejszym odbiorze czytelników; - scharakteryzować róŝne zadania twórczości pisarzy oświecenia; - scharakteryzować róŝne wcielenia poety romantycznego; - przedstawić przykłady tradycji klasycznej i romantycznej w utworze współczesnym; - przedstawić ewolucję bohatera romantycznego; - posługiwać się świadomie i celowo synonimami róŝnych typów oraz wyrazami i związkami wyrazowymi wartościującymi i nacechowanymi uczuciowo w formach wypowiedzi wskazanych przez program; - porównać bohaterów oświeceniowych i romantycznych; - porównać bohaterów romantycznych. Część II - ciąg dalszy Wymagania na poziom podstawowy - definicje pojęć: dekadentyzm, impresjonizm, ekspresjonizm, symbolizm, naturalizm, secesja, katastrofizm; - nazwy i cechy gatunków literackich objętych programem: nowela, opowiadanie, powieść, dramat symboliczny i naturalistyczny, powieść parabola; - odmiany języka ogólnopolskiego; - na pamięć tekst poetycki i fragment prozy. - wypowiedzieć się na temat poznanych utworów i bohaterów literackich; - zidentyfikować symbol w tekście literackim, metaforę i obraz poetycki, antyestetyzm, dialektyzację oraz archaizację; - wyjaśnić istotę symbolu; - rozróŝniać typy metafory; - wypowiedzieć się na temat budowy omawianych utworów literackich; - zredagować referat, recenzję; - podjąć próbę analizy i interpretacji utworu literackiego z uwzględnieniem terminologii teoretycznoliterackiej; - wyjaśnić pojęcie stylu funkcjonalnego i artystycznego; - wyliczyć stylistyczne środki językowe; - wskazać w literaturze przykłady poznanych środków stylistycznych; - nazwać błąd stylistyczny; - zapisać bibliografię. Strona 10 z 11
Wymagania na poziom ponadpodstawowy - porównać idee pozytywistyczne z cechami formacji romantycznej i młodopolskiej; - scharakteryzować utwory będące ilustracją pozytywistycznych idei i młodopolskich izmów; - porównać róŝne dziedziny sztuki: literaturę malarstwo, teatr, film; - interpretować róŝne teksty kultury; - scharakteryzować cechy językowe utworów literackich; - w tekstach gwarowych rozpoznać i nazwać zjawiska dialektyczne; - analizować teksty dialektyczne; - napisać szkolną recenzję poprawną kompozycyjnie; - napisać szkolny esej lub esej krytycznoliteracki; - sporządzić bibliografię na zadany temat; - układać teksty własne w określonym stylu z wykorzystaniem róŝnych środków stylistycznych; - parafrazować tekst własny za pomocą doboru róŝnych środków językowych. Część III Wymagania na poziom podstawowy - definicje pojęć: holocaust, totalitaryzm, dokumentaryzm, egzystancjalizm; - pojęcia związane z kulturą po 1939 roku, - główne cechy twórczości Baczyńskiego, Miłosza, Szymborskiej, RóŜewicza, Herbeta; - nazwy i cechy gatunków literackich objętych programem: dziennik, pamiętnik, reportaŝ, antydramat; - na pamięć tekst literacki, fragment prozy; - tendencje rozwojowe współczesnej polszczyzny. Wymagania na poziom ponadpodstawowy Uczeń zna - pojęcie katastrofizmu generacyjnego; - pokolenia poetyckie po 1945 roku; - cechy poezji i prozy współczesnej; - wyznaczniki klasycyzmu dawnego i współczesnego w literaturze; - teksty filozoficzne i naukowe stanowiące kontekst omawianych utworów; - współczesnych światowych twórców kultury; - cechy rozprawy naukowej. - rozpoznać w utworach literackich cechy reprezentatywne dla tendencji współczesnych; - syntetyzować wiedzę wokół tematu; - wskazać kierunki przeobraŝeń dramatu na przestrzeni wieków; - porównać powieść XIX i XX wieku; - redagować konspekt, Ŝyciorys, podanie, cv, list motywacyjny; - rozwiązać test badający umiejętność czytania tekstu literackiego lub popularnonaukowego ze zrozumieniem. - wypowiadać się na temat hierarchii wartości w literaturze współczesnej i wartości uniwersalnych; - odczytać utwór na tle tradycji literackiej i kulturowej; - odczytać dzieło kultury na tle tradycji estetycznych; - wskazać wyznaczniki kategorii estetycznych w utworach literackich; - rozwiązać test badający umiejętność czytania ze zrozumieniem eseju lub rozprawy naukowej; - posłuŝyć się stylem naukowym w pracach pisemnych, mających charakter rozprawy; - podać współczesne przykłady naruszenia kultury języka. Zmiany wprowadziła i dokonała poprawy: Katarzyna Narojczyk Strona 11 z 11