Centrum Kształcenia Praktycznego i Doskonalenia Nauczycieli w Mielcu Zeszyty Nauczycielskie Nr 4
Redaktor techniczny: Marek Patyk Skład komputerowy: Barbara Słocka Zespół Redakcyjny: Elwira Angrocka, Anna Mikuła, Zdzisław Nowakowski Zdjęcia ze zbiorów: Centrum Kształcenia Praktycznego i Doskonalenia Nauczycieli w Mielcu Muzeum Regionalnego w Mielcu Publikacja wydana przez: Centrum Kształcenia Praktycznego i Doskonalenia Nauczycieli w Mielcu 30-300 Mielec, Wyspiańskiego 6 tel. (0-17) 7885193, 7885194, 7885195 e-mail: ckp@ckp.edu.pl http://www.ckp.edu.pl w ramach Projektu Rozwijanie umiejętności informatycznych i językowych z elementami e-learningu Projekt został sfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Druk: Zakład Poligraficzny Zbigniew Gajek 39-300 Mielec, ul. Korczka 23, tel/fax 017 581 03 11 ISBN 83-88308-74-2 Mielec, grudzień 2005 2
Spis treści Od Redakcji... 5 Zdzisław Nowakowski Nowe koncepcje kształcenia oparte na e-learningu... 7 Zygmunt Sumiec Zakładanie konta użytkownika na platformie do nauczania na odległość http://moodle.ckp.edu.pl... 15 Zygmunt Sumiec Tworzenie nowych pytań materiał dla osób prowadzących kursy... 23 Zdzisław Nowakowski Programy multimedialne w nauczaniu języków obcych... 29 Anna Butryn, Renata Osiczko, Barbara Słocka E-learning w nauczaniu języków obcych... 49 Jan Świąder E-learning w nauczaniu języków obcych... 59 Katarzyna Nowińska-Furdyna Pomoc czy przeszkoda, czyli tradycyjne nauczanie wspomagane e-learningiem... 61 Anna Mikuła Opinie o projekcie lektorów języków obcych... 63 Elwira Angrocka, Anna Mikuła Podsumowanie ankiet ewaluacyjnych... 67 Anna Mikuła Ogólny opis systemów bibliotecznych MOL, MAK i PROLIB... 71 Krystyna Szubka Program biblioteczny MAK... 79 Urszula Kośla Program naprawczy czytelnictwa... 83 Krystyna Maria Haptaś Biblioteka, bibliotekarz i czytelnik... 97 3
Spis treści Jerzy Skrzypczak Region mielecki. Historia i teraźniejszość... 101 ZAŁĄCZNIK NA PODSTAWIE STRONY http://linguaporta.de/pl/referenzrahmen.htm... 105 4
Od Redakcji Kolejny czwarty numer Zeszytu Nauczycielskiego w całości jest poświęcony projektowi Rozwijanie umiejętności informatycznych i językowych z elementami e-learningu. Został on złożony w 2005 roku przez Centrum Kształcenia Praktycznego i Doskonalenia Nauczycieli w Mielcu do Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Rzeszowie w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR) działanie 2.1: Rozwój umiejętności powiązany z potrzebami rynku pracy i możliwości kształcenia ustawicznego w regionie. Projekt został w 75% sfinansowany z Europejskiego Funduszu Społecznego, a w 25% z budżetu państwa. Projekt zakładał przeprowadzenie: kursów językowych w dwunastu grupach dla 180 nauczycieli i innych osób pracujących z wykorzystaniem elementów e-learningu na różnych poziomach zaawansowania, określonych przez Europejski System Opisu Kształcenia Językowego 1 (ESOK); kursu Przygotowanie bibliotekarza do zmieniającej się funkcji bibliotek w trzech grupach dla 45 pracowników bibliotek z powiatu mieleckiego. Kurs językowy zawierał cztery moduły: MODUŁ I: kurs informatyczny przygotowujący do e-learningu (10 h); MODUŁ II: nauczanie języka obcego metodą tradycyjną (100 h); MODUŁ III: e-learning (50 h); MODUŁ IV: ścieżka edukacji regionalnej i europejskiej (15 h). Kurs dla bibliotekarzy zawierał siedem modułów: MODUŁ I: Społeczeństwo informacyjne i komunikacja społeczna (16 h); MODUŁ II: Technologie informacyjne (16 h); MODUŁ III: Promocja biblioteki i czytelnictwa (24 h); 1 ESOK definiuje poziomy kompetencji językowych, które pozwalają na stałą ocenę postępów w nauce języka. W opisie kompetencji wyróżniono użytkownika początkującego (poziom A1 i A2), użytkownika samodzielnego (poziom B1 i B2), użytkownika zaawansowanego (poziom C1 i C2). Więcej na ten temat na stronie internetowej http://linguaporta.de/pl/referenzrahmen.htm. 5
Od Redakcji MODUŁ IV: Internet w pracy bibliotekarza (32 h); MODUŁ V: Systemy biblioteczne (52 h); MODUŁ VI: Ścieżka regionalna (15 h); MODUŁ VII: Bezwzrokowe pisanie na klawiaturze komputera (20 h). W przypadku kursu bibliotekarskiego, uczestnikom zaproponowano zdawanie trzech egzaminów cząstkowych w ramach Europejskiego Certyfikatu Umiejętności Komputerowych 2 (ECDL). Były to moduły: Użytkowanie komputerów, Grafika menedżerska i prezentacyjna oraz Usługi w sieciach informatycznych. Zapraszamy do lektury Zeszytu, w którym zamieściliśmy: część materiałów wykorzystanych w trakcie prowadzenia zajęć są to artykuły poświęcone platformie e-learningowej Moodle, multimedialnemu programowi E-teacher wspomagającemu nauczanie języków obcych, systemom informatycznym wykorzystywanym w bibliotekach oraz wprowadzeniu do historii regionalizmu polskiego i europejskiego; opinie lektorów oraz uczestników szkoleń na temat wykorzystania komputerów i Internetu w nauczaniu języków obcych; wypracowanym przez uczestników szkoleń materiałów poświęconym czytelnictwu; kilka zdjęć dokumentujących realizację projektu. Bardzo duże zainteresowanie kursami językowymi zachęciło CKPiDN do złożenia kolejnego projektu do Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Rzeszowie. W ramach projektu E społeczeństwo. Szkolenia informatyczne i językowe wspomagane technikami e-learningowymi i multimedialnymi w latach 2006-2007 zostaną zorganizowane dla osób pracujących kursy językowe (według tych samych zasad, co poprzednio) oraz kursy informatyczne o różnym stopniu zaawansowania. Dyrektor CKPiDN w Mielcu 2 Certyfikat ECDL zaświadcza, że jego posiadacz zdał 1 egzamin teoretyczny oraz 6 egzaminów praktycznych z następujących dziedzin: podstawy technik informatycznych, użytkowanie komputerów, przetwarzanie tekstów, arkusze kalkulacyjne, bazy danych, grafika menedżerska i prezentacyjna, usługi w sieciach informatycznych. Więcej na ten temat na stronie www.ckp.edu.pl. 6
Nowe koncepcje kształcenia oparte na e-learningu Zdzisław Nowakowski Centrum Kształcenia Praktycznego i Doskonalenia Nauczycieli w Mielcu Uznanym priorytetem wszystkich państw europejskich (w tym także Polski) stała się przebudowa społeczna oparta na realizacji modelu społeczeństwa informacyjnego 1. Globalne społeczeństwo informacyjne niesie ze sobą wyzwania w odniesieniu do większości dziedzin naszego życia. Gospodarkę, pracę i handel w coraz większym stopniu charakteryzują nowe pojęcia: e-gospodarka, e-handel, e-learning (tzw. nauczanie na odległość), e-praca (tzw. telepraca, czyli także praca na odległość). W tym artykule uwagę skupimy jedynie na kształceniu drogą elektroniczną, które coraz powszechniej jest stosowane w polskiej edukacji. Czym jest e-learning? Nauczanie na odległość (ang. e-learning) jest to metoda prowadzenia procesu dydaktycznego w warunkach, gdy nauczyciele (trenerzy) i uczniowie (studenci) są od siebie oddaleni (czasami znacznie) i nie znajdują się w tym samym miejscu, stosując do przekazywania informacji oprócz tradycyjnych sposobów komunikowania się również współczesne, bardzo nowoczesne technologie telekomunikacyjne, przesyłając: głos, obraz wideo, komputerowe dane oraz materiały drukowane. Współczesne technologie umożliwiają również bezpośredni kontakt w czasie rzeczywistym pomiędzy nauczycielem (trenerem) a uczniem (studentem, uczestnikiem kursu) za pomocą audio- lub wideokonferencji, niezależnie od odległości, jaka ich dzieli 2. 1 Społeczeństwo informacyjne jest ogółem obywateli, których życie zbiorowe jest zorganizowane przy powszechnym wykorzystaniu technologii informacyjno-komunikacyjnych, i których gospodarka jest oparta na wiedzy, co oznacza, że dominują w niej produkty i usługi o wartości rynkowej zależnej w przeważającym stopniu od wkładu wiedzy, a nie materiałów, energii lub pracochłonności [Prof. Wojciech Cellary Akademia Ekonomiczna w Poznaniu]. 2 Zdzisław Nowakowski: Dydaktyka informatyki i technologii informacyjnej w praktyce. Wybrane zagadnienia MIKOM, Warszawa 2003. 7
Zdzisław Nowakowski Nowe koncepcje kształcenia oparte na e-learningu Na temat tej metody nauczania wypowiadała się także Komisja Europejska, która definiuje e-learning jako wykorzystanie nowych technologii multimedialnych i Internetu w celu zwiększenia jakości nauczania poprzez ułatwienie dostępu do zasobów i usług przez zdalną wymianę danych i współpracę. Ten sposób kształcenia jest szczególnie zalecany dla: osób pracujących, u których występują ograniczenia czasowe związane z dojazdem do szkoły lub uczelni; samotnych matek, które z konieczności więcej czasu spędzają w domu; młodzieży z mniejszych miejscowości, w których nie ma pełnej oferty edukacyjnej i której nie stać na kosztowne wyjazdy; młodzieży uczącej się, która pragnie pogłębić swoją wiedzę korzystając z dodatkowej oferty kursowej przygotowanej przez szkoły; nauczycieli, którzy tą drogą pragną podnieść swoje kompetencje oraz wymieniać doświadczenia pedagogiczne. Najkrócej cechy nauczania na odległość można określić porównując je z nauczaniem tradycyjnym. Nauczanie tradycyjne Budynek szkolny. Uczeń i nauczyciel w tym samym miejscu. Grupa uczniów w tym samym miejscu. Dwustronna komunikacja ucznia i nauczyciela w tym samym czasie. Przekaz informacji tradycyjny, ale także z wykorzystaniem współczesnych mediów. Kontrola procesu uczenia przede wszystkim po stronie nauczyciela. Nauczanie na odległość Przestrzeń wirtualna Internet. Uczeń i nauczyciel oddaleni od siebie. Grupy uczniów w różnych miejscach niekoniecznie w tym samym czasie. Dwustronna komunikacja nauczyciela i ucznia niekoniecznie w tym samym czasie. Przekaz informacji oparty na współczesnych mediach. Kontrola procesu uczenia raczej po stronie osoby uczącej się. 8
CKPiDN w Mielcu Zeszyty nauczycielskie Nr 4/2005 Wyróżniamy cztery różne modele nauczania i komunikowania się w edukacji na odległość: ten sam czas, to samo miejsce tradycyjna klasa, ten sam czas, różne miejsca komunikowanie się oraz przekazywanie materiałów odbywa się głównie w oparciu o komunikatory oraz programy konferencyjne; różne czasy, to samo miejsce nowoczesna szkoła, w której uczniowie mają ciągły dostęp do materiałów edukacyjnych, a przekaz odbywa się poprzez sieć lokalną; różne czasy, różne miejsca przekazywanie informacji odbywa się głównie w oparciu o strony WWW oraz pocztę elektroniczną. Ze względu na czas mówimy o nauczaniu synchronicznym (ten sam czas) oraz nauczaniu asynchronicznym (różne czasy). Nauczanie na odległość wymaga spełnienia czterech podstawowych warunków: infrastruktury teleinformatycznej zapewniającej właściwy komfort nauki; platformy programowej pozwalającej tworzyć materiały dydaktyczne; wartościowych materiałów dydaktycznych, opracowanie których wymaga szczególnie dużego wysiłku; przekonania uczestników szkoleń o korzyściach wynikających z tej metody nauczania i umotywowanie ich do systematycznej pracy w miejscu i czasie, które wybiorą sobie sami. Rozwiązania firmy IBM (IBM Learning Solution) także wskazują na cztery podstawowe elementy i aspekty e-learnigu: elementy ukierunkowane na technologie, takie jak: infrastruktura sprzętu i oprogramowania, w tym serwery, routery, urządzenia użytkowników końcowych, przepustowość sieci, bazy danych, platformy do przekazywania wiedzy oraz technologie mobilne i sieciowe; elementy ukierunkowane na procesy, takie jak: ochrona i prywatność oraz systemy zarządzania nauczaniem obejmujące funkcje obsługi zgłoszeń, testowania online, raportowania oraz mierzenia efektywności; elementy ukierunkowane na treść merytoryczną, takie jak: bogata treść multimedialna, narzędzia do tworzenia treści, łatwe w użyciu funkcje zarządzania danymi (duże możliwości kategoryzacji i wyszukiwania); 9
Zdzisław Nowakowski Nowe koncepcje kształcenia oparte na e-learningu elementy ukierunkowane na człowieka, takie jak: metody pedagogiczne i dydaktyczne, personalizowane mechanizmy wspomagające pracę osób uczących się, jakość pracy i kwalifikacje nauczyciela, preferencje osób uczących się, czynniki kulturowe, nowe role (np. wirtualni korepetytorzy, liderzy wspólnot), elementy społeczne (np. interakcja w grupie, współpraca i współużytkowanie wiedzy). Wypracowując koncepcję nauczania na odległość przez CKPiDN w Mielcu, skorzystaliśmy ze sprawdzonych sposobów stosowania tej metody nauczania 3 oraz dokonaliśmy przeglądu dostępnych platform e-learningowych: Moodle będącego oprogramowaniem typu Open Source, 4system e-learning, Learning Environment Online (LEO) firmy Young Digital Poland. Materiały kursu e-learningowego Według G. Wieczorkowskiej 4 typowy materiał kursu podzielony jest na tygodnie. W danym tygodniu uczestnicy szkoleń e-learningowych mają za zadanie zapoznać się z porcją materiału w formie: wybranych stron podręcznika (papierowego), pliku tekstowego zamieszczonego w Internecie, pliku wideo, pliku audio, linku do ogólnie dostępnych w Internecie materiałów. Mają także wykonać prace domowe, które przyjmują różną postać: Test wyboru jest to konieczny element edukacji internetowej, ponieważ sprawdza czy uczestnik szkolenia zapoznał się z danym materiałem. Wykładowca może ustalić, jaki typ informacji zwrotnej otrzymuje uczestnik szkolenia, np. wyświetlana jest tylko ocena, w przypadku odpowiedzi błędnych nie jest wyświetlana odpowiedź prawidłowa, jest możliwość rozwiązywania testu ponownie. Praca uczestnika szkolenia jest odnotowywana w systemie, wykładowca może zatem obserwować postępy, na bieżąco otrzymuje też informacje o pytaniach, które sprawiają największe problemy. Test uzupełnień jest to forma, która w szczególności wspomaga uczenie się definicji nowych pojęć. Ważne, aby prawidłowe odpowiedzi były jednoznacznie sformułowane, ponieważ pozwala to 3 Grażyna Wieczorkowska: Zalety i wady edukacji internetowej. Model dydaktyczny: COME. E-learning na Uniwersytecie Warszawskim, dodatek do pisma Uniwersytet Warszawski, październik 2004. 4 tamże 10
CKPiDN w Mielcu Zeszyty nauczycielskie Nr 4/2005 odciążyć nauczyciela poprzez powierzenie sprawdzania wyników komputerowi. Pytania otwarte ten rodzaj pracy domowej pozwala wykładowcy udostępnić drogą elektroniczną pytania w formie druku. Są one zatem sformułowane w sposób niezwykle czytelny (nie jest to pismo odręczne), nie jest to także polecenie słowne (czyli ulotne) wykonania zadania. Praca grupowa jednym z celów edukacji internetowej jest stworzenie wspólnoty uczących się. Zadania grupowe są kierowane do grup 3-5 osobowych. Platforma e-learningowa Moodle Warunkiem korzystania z platformy e-learningowej jest między innymi posiadanie własnego adresu e-mailowego. W praktyce zachodzi bowiem konieczność informowania tą drogą uczestników szkoleń o nowych zadaniach, czy też przekazywania ważnych spraw organizacyjnych. Wprawdzie każda platforma zawiera Forum Aktualności, jednak częściej korzystamy z poczty elektronicznej dla wielu z nas jest to już nawyk, że co najmniej raz dziennie zaglądamy do niej. Moodle jest rozprowadzane darmowo jako oprogramowanie Open Source. W skrócie oznacza to, że Moodle podlega prawom autorskim, ale użytkownik ma pewne uprawnienia. Może kopiować, używać i modyfikować Moodle, pod warunkiem, że zgadza się na udostępnianie źródła innym osobom, nie zmienia oryginalnej licencji, oraz załącza tę licencję do wszelkich prac pochodnych. Słowo Moodle jest skrótem od Modular Object-Oriented Dynamic Learning Environment (Modularne, zorientowane obiektowo dynamiczne środowisko nauczania). Zarządzanie serwisem Serwis jest zarządzany przez administratora, ustalanego podczas instalacji. Administrator może dostosować serwis do lokalnych potrzeb kolory, rodzaje czcionek, grafika itp. Dodatkowe moduły zawierające składowe kursów mogą być dodawane do zainstalowanej wersji Moodle. Pakiety językowe umożliwiają pełną lokalizację (wersje narodowe serwisu, np. polska wersja językowa). Mogą one być edytowane za pomocą wbudowanego sieciowego edytora. Obecnie istnieją pakiety dla ponad dwudziestu ośmiu języków. 11
Zdzisław Nowakowski Nowe koncepcje kształcenia oparte na e-learningu Zarządzanie użytkownikami Studenci sami tworzą swoje konta. Podany adres e-mail jest sprawdzany poprzez przesyłanie potwierdzenia. Każda osoba musi posiadać tylko jedno konto pocztowe. Administrator kontroluje tworzenie kursów, oraz przypisuje do tych kursów prowadzących. W ramach zapewniania bezpieczeństwa prowadzący mogą tworzyć Klucze dostępu do kursu, aby nie dopuszczać do kursu osób z zewnątrz. Klucz może być przekazywany osobiście lub za pośrednictwem poczty elektronicznej. Prowadzący mogą dopisywać lub skreślać osoby z kursu. W przeciwnym wypadku studenci są automatycznie wypisywani z kursów po pewnym okresie braku aktywności (ustalanym przez administratora). Studenci są zachęcani do tworzenia profili sieciowych, zawierających własną fotografię i opis. Każdy użytkownik może określić swoją strefę czasową, a każda data podana w Moodle jest tłumaczona na tę strefę. (np. daty postów, terminy oddawania prac itp.) Każdy użytkownik może wybrać język, w którym będzie u niego wyświetlany interfejs Moodle (angielski, francuski, niemiecki, polski itd.). Zarządzanie kursami Prowadzący ma pełną kontrolę nad wszystkimi ustawieniami kursu. Istnieje możliwość wyboru formatu kursu: tygodniowy, tematyczny, towarzyski. Struktura każdego kursu jest standaryzowana i zawiera: fora, dzienniki, quizy, zasoby, wybory, ankiety, zadania. W większości miejsc gdzie wprowadzony jest tekst (zasoby, posty na forum, wpisy do dzienników itd.) mogą być edytowane za pomocą wbudowanego edytora WYSIWYG HTML. Dokładny mechanizm zapisywania logów i śledzenia działań użytkowników raporty aktywności każdego studenta są dostępne na jednej stronie razem z wykresami, szczegółami na temat każdego z modułów (ostatni dostęp, ilość odczytów), a także historią działań każdego ze studentów. Integracja z pocztą elektroniczną kopie postów na forach, informacje zwrotne od prowadzących itp. mogą być przesyłane pocztą w formacie HTML lub jako czysty tekst. 12
CKPiDN w Mielcu Zeszyty nauczycielskie Nr 4/2005 Moduł zadań Zadania mogą być określane wraz z terminem oddawania prac i maksymalną oceną. Studenci mogą przesyłać swoje rozwiązania (w dowolnym formacie) na serwer. Data każdego przesłania jest zapamiętywana. Można przesyłać prace opóźnione, ale wielkość spóźnienia jest jasno przedstawiana prowadzącemu. Dla każdego zadania cała grupa może zostać oceniona (ocena i komentarz) na jednej stronie jednego forum. Informacje zwrotne od prowadzącego są dodawane do każdego zadania, a powiadomienia są wysyłane pocztą elektroniczną. Prowadzący może zezwolić na powtórne przesyłanie prac, już po wystawieniu oceny (do powtórnej oceny). Moduł quizów Prowadzący może stworzyć bazę danych pytań, aby móc ich używać wielokrotnie. Pytania mogą być przechowywane w kategoriach, aby ułatwić do nich dostęp. Kategorie mogą zostać Opublikowane dzięki czemu staną się dostępne na każdym kursie tego serwisu. Quizy są automatycznie oceniane, oraz mogą zostać ocenione ponownie, jeśli pytania zostaną zmienione. Quizy mogą mieć przypisane okno czasowe, poza którym nie są dostępne. Zgodnie z wyborem prowadzącego do quizów można podchodzić wielokrotnie, oraz może być pokazywana informacja zwrotna łącznie z prawidłową odpowiedzią. Pytania i odpowiedzi do quizów mogą być wymieszane, aby ograniczyć możliwość oszukiwania. Do pytań można załączać grafiki i kod HTML. Pytania mogą być importowane z zewnętrznych plików tekstowych. Pytania wielokrotnego wyboru mogą umożliwiać wybór tylko jednej odpowiedzi lub wybór wielu odpowiedzi. Możliwe są także pytania do krótkiej odpowiedzi, pytania prawdafałsz, pytania typu dopasuj odpowiedź, pytania wybierane losowo. Moduł zasobów Umożliwia wyświetlanie treści elektronicznych w formacie edytora Word, grafiki menedżersko-prezentacyjnej PowerPoint, plików wideo, plików dźwiękowe itd. 13
Zdzisław Nowakowski Nowe koncepcje kształcenia oparte na e-learningu Pliki mogą być przesyłane i zarządzane na serwerze, albo tworzone na miejscu w formatach sieciowych (tekst, HTML). Można zamieszczać odnośniki do zewnętrznych stron WWW. Mogą one być włączane w niezauważalny sposób do interfejsu kursu. Zewnętrzne aplikacje sieciowe mogą być uruchamiane, a także można do nich przekazywać parametry. Moduł ankiet Wbudowano ankiety (COLLES, ATTLS) w celu ułatwienia analizy grupy on-line. Dostępne są raporty z ankiety, zawierające wiele wykresów. Dane można ściągnąć jako arkusz Excel, albo plik tekstowy CVS. Interfejs ankiet zapobiega wysyłaniu ankiet nie do końca uzupełnionych. Studenci otrzymują informacje zwrotne, a ich wybory są porównywane z wyborami pozostałych uczestników kursu. 14
Projekt językowy Zakładanie konta użytkownika na platformie do nauczania na odległość http://moodle.ckp.edu.pl Zygmunt Sumiec Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 1 w Mielcu I. Abyś mógł korzystać z platformy do nauczania na odległość Moodle, musisz w pierwszej kolejności założyć konto użytkownika. W tym celu należy uruchomić przeglądarkę internetową (np. Internet Explorer, Firefox, Opera, Mozilla, itp.) następnie wpisać adres http://moodle.ckp.edu.pl. Po chwili zobaczysz poniższy rysunek: Rys. 1. Strona platformy Moodla CKPiDN w Mielcu 15
Zygmunt Sumiec Zakładanie konta użytkownika... Jeżeli nie posiadasz jeszcze konta, kliknij z prawej części okna napis Zacznij teraz od utworzenia nowego konta. Zakładanie konta zaczynasz od wypełnienia formularza (patrz rys. 2). Rys. 2. Formularz rejestracyjny. Przy wpisywaniu imienia i nazwiska pamiętaj o używaniu polskich liter. Rys. 3. Informacja pojawiająca się przy zakładaniu konta przez użytkownika. 16
CKPiDN w Mielcu Zeszyty nauczycielskie Nr 4/2005 Wypełnij formularz zakładania nowego konta i kliknij przycisk Utwórz moje nowe konto. Konto użytkownika zostanie założone, jednak korzystanie z niego nie będzie możliwe do chwili aktywacji. Na adres e-mail podany podczas rejestracji zostanie automatycznie wysłana wiadomość z linkiem potwierdzającym rejestrację (patrz rys. 3). Odbierz pocztę i kliknij na link podany w e-mailu (patrz rys. 4) konto zostanie aktywowane. Rys. 4. Treść listu jaki otrzymuje użytkownik podczas tworzenia konta. Rys. 5. Informacja zwrotna dla użytkownika po dokonaniu rejestracji. 17
Zygmunt Sumiec Zakładanie konta użytkownika... Po aktywacji konta (patrz rys. 5) będziesz mógł logować się w witrynie http://moodle.ckp.edu.pl, używając swojej nazwy użytkownika i hasła podanej podczas wypełniania formularza. Po zalogowaniu się do systemu Moodle dokonujesz wyboru i zapisujesz się na interesujący Cię kurs. Niektóre z kursów są zabezpieczone hasłem kluczem, który możesz uzyskać od prowadzącego dany kurs. II. Co robić w przypadku, gdy zapomnisz swojej nazwy użytkownika lub hasła? Jeśli zapomniałeś swojej nazwy użytkownika lub hasła kliknij na stronie głównej Moodla (http://moodle.ckp.edu.pl) przycisk lub napis Zaloguj się, nie wpisuj żadnych danych. Zostaniesz przeniesiony na stronę (patrz rys. 6). Kliknij przycisk Wyślij mi moje dane e-mail em. Rys. 6. Informacja, którą otrzyma użytkownik przy błędnym logowaniu. 18
CKPiDN w Mielcu Zeszyty nauczycielskie Nr 4/2005 Rys. 7. Komunikat, który wyświetla się w kolejnym oknie podczas zmiany hasła. Podaj poprawnie swój adres e-mail podany podczas rejestracji i wybierz przycisk OK (patrz rys. 7). Na podany przez Ciebie e-mail zostanie wysłana informacja z instrukcją dalszego postępowania (patrz rys. 8). Rys. 8. Czytelność komunikatów pozwala użytkownikowi na samodzielność podczas zmiany hasła i kontynuowanie pracy w systemie. 19
Zygmunt Sumiec Zakładanie konta użytkownika... Odbierz pocztę i kliknij na podany w e-mailu odnośnik (patrz rys. 9). Rys. 9. Treść listu informuje użytkownika co powinien dalej zrobić aby uzyskać dostęp do systemu. Rys. 10. Komunikat po potwierdzeniu zmiany hasła przez użytkownika. 20
CKPiDN w Mielcu Zeszyty nauczycielskie Nr 4/2005 Po kliknięciu podanego odnośnika zobaczysz komunikat systemu Moodle (patrz rys. 10). Nie loguj się jeszcze w tym momencie do Moodle a. Po tym komunikacie ponownie sprawdź swoją pocztę e-mail, w nowej wiadomości otrzymasz zapomnianą nazwę użytkownika oraz wygenerowane hasło potrzebne do zalogowania się do systemu Moodle (patrz rys. 11). Rys. 11. W otrzymanej wiadomości znajduje się zapomniana nazwa użytkownika oraz wygenerowane hasło. Kliknij na podany w e-mailu odnośnik, a zostaniesz automatycznie przeniesiony na stronę, na której możesz zmienić hasło. W tym miejscu podaj informacje, które otrzymałeś w e-mailu oraz podaj nowe odpowiadające Ci hasło. Zapamiętaj je, lub zapisz w bezpiecznym miejscu. 21
Zygmunt Sumiec Zakładanie konta użytkownika... Kliknij przycisk Zmień hasło Rys. 12. Formularz umożliwiający zmianę hasła. Rys. 13. Potwierdzenie zmiany hasła. Od tego momentu możesz logować się do systemu Moodle z nowym hasłem. 22
Projekt językowy Tworzenie nowych pytań materiał dla osób prowadzących kursy Materiał opracowany na podstawie pomocy do systemu Moodle Zygmunt Sumiec Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 1 w Mielcu Importowanie plików w formacie "GIFT" Format GIFT jest najbardziej wszechstronnym formatem. Został zaprojektowany do tworzenia pytań w formacie pliku tekstowego. GIFT obsługuje pytania Wielokrotnego wyboru, Prawda-Fazłs, Krótkie odpowiedzi, Dopasuj odpowiedź, Numeryczne oraz zadania typu Wstaw brakujące słowo. Rys. 1. Wygląd pliku tekstowy przygotowany do zaimportowania 23
Zygmunt Sumiec Tworzenie nowych pytań materiał dla osób prowadzących kursy Kilka typów pytań może być użytych w jednym pliku tekstowym. Ponadto format ten zezwala na umieszczanie komentarzy, nazw pytań, informacji zwrotnych i ważenie ocen. Kodowanie polskich liter musi być identyczne z ustawieniami Modle, czyli Europa Środkowa (ISO), a nie Europa Środkowa (Windows). Należy umieszczać pustą linię (podwójna interlinia) pomiędzy każdym pytaniem. Można również zapisać każdą odpowiedź w osobnej linii i nawet zastosować wcięcie. Wygląd przykładowego pliku tekstowego przygotowanego do zaimportowania poniżej pokazano na rysunku 1. Podstawowe TYPY PYTAŃ I. PYTANIA WIELOKROTNEGO WYBORU: W przypadku pytań Wielokrotnego wyboru odpowiedzi błędne poprzedzamy tyldą (~) a poprawne znakiem równości (=). Przykład: Jakie miasto jest Stolicą Polski?{~Kraków ~Gniezno =Warszawa ~Gdańsk} II. BRAKUJĄCE SŁOWO: Format ten automatycznie wstawia miejsce na słowo w postaci w środku zdania. Aby stworzyć tego typu pytanie, wstaw odpowiedzi w miejsce, gdzie ma brakować słowa. Wstawienie odpowiedzi za ostatnim znakiem interpunkcyjnym nie działa w tym przypadku. Przykład: Mielec jest miastem w województwie {= podkarpackim ~świętokrzyskim ~małopolskim} i liczy około 65 tys. mieszkańców. Wszystkie typy pytań mogą być zapisane w formacie Brakujące słowo III. KRÓTKA ODPOWIEDŹ: Wszystkie odpowiedzi w tym typie pytania są poprzedzone znakiem równości (=). Czyli wszystkie odpowiedzi są poprawne. Żadna z odpowiedzi nie może zawierać tyldy (~) Przykład: Jaka rzeka przepływa przez Mielec?{=Wisłoka} Jeśli jest tylko jedna poprawna, krótka odpowiedź, może być zapisana bez znaku równości (=). 24
CKPiDN w Mielcu Zeszyty nauczycielskie Nr 4/2005 IV. PRAWDA-FAŁSZ: W tym typie pytamy, czy dane stwierdzenie jest prawdą czy fałszem. Odpowiedź musi być zapisana jako {TRUE}, czyli prawda lub {FALSE}, czyli fałsz. Alternatywnie można użyć odpowiednio {T} lub {F}. Przykład: Wisła jest najdłuższą rzeką Polski.{TRUE} V. PASUJĄCE ODPOWIEDZI: Pasujące pary zaczynają się od znaku równości (=) i są oddzielone znakiem ->. W pytaniu muszą znaleźć się przynajmniej trzy pasujące pary. Przykład: Dopasuj województwo do miasta. { =Mielec -> podkarpackie =Kielce -> świętokrzyskie =Katowice -> śląskie =Gdańsk-> pomorskie} Pytania tego typu nie obsługują informacji zwrotnej ani ważenia ocen. VI. NUMERYCZNE: Odpowiedź w pytaniu numerycznym musi zaczynać się od znaku #. Pytania tego typu mogą zawierać margines błędu, który dopisujemy za odpowiedzią poprzedzając go dwukropkiem. Jeśli np. odpowiednia odpowiedź mieści się pomiędzy 1.5 a 2.5, zapiszemy odpowiedź jako {#2:0.5}. Jeśli nie zdefiniujesz marginesu błędu, system ustawi go na zero. Przykład: Kiedy Polska otrzymała chrzest?{#966} Dodatkowe OPCJE Poza podstawowymi formatami pytań, format ten zawiera szereg opcji dodatkowych: komentarze, nazwa pytania, informacja zwrotna, waga odpowiedzi. Komentarze: Komentarze nie są importowane do Moodle. Służą do przejrzystego zapisu pliku z pytaniami. Wszystkie linie rozpoczynające się dwoma znakami prawego ukośnika // (nie licząc tabulacji i spacji) zostaną pominięte. Przykład: // Poniżej jest pytanie numeryczne Ile jest dwa plus dwa? {#4} 25
Zygmunt Sumiec Tworzenie nowych pytań materiał dla osób prowadzących kursy Nazwa pytania: Nazwa pytania musi znaleźć się przed pytaniem i należy poprzedzić i zakończyć ją podwójnym dwukropkiem ::. Przykład: ::Pochodzenie pisma japońskiego::pismo japońskie pochodzi z? {=Chin} ::Wigilia::Wigilię w Polsce obchodzi się {=24 ~25 ~26} grudnia. Jeśli nie zdefiniujesz nazwy pytania, nazwą stanie się samo pytanie. Informacja zwrotna: Do każdej odpowiedzi może być dodana informacja zwrotna przy pomocy znaku hash (#). Przykład: Jaka jest odpowiedź na to pytanie?{ ~zła odpowiedź#informacja zwrotna do tej odpowiedzi ~kolejna zła odpowiedź#informacja zwrotna do tej odpowiedzi =poprawna odpowiedź#doskonale!} W przypadku pytań wielokrotnego wyboru, informacja zwrotna wyświetlana jest tylko do odpowiedzi, którą wybrał student. W przypadku krótkich odpowiedzi informacja zwrotna pojawia się wyłącznie w przypadku poprawnej odpowiedzi. W przypadku pytań Prawda-Fałsz informacja zwrotna pojawia się wyłącznie po wybraniu błędnej odpowiedzi. Waga odpowiedzi: Ważenie odpowiedzi działa w przypadku pytań wielokrotnego wyboru i krótkich odpowiedzi. Waga procentowa odpowiedzi musi znaleźć się za tyldą lub znakiem równości w przypadku krótkiej odpowiedzi, ale przed odpowiedzią. Wartość wagi zamieszczamy pomiędzy znakami procentu (np. %50%). Zaleca się dodanie komentarza. Przykład: trudne pytanie.{ ~zła odpowiedź ~%50%prawie dobra odpowiedź =dobra odpowiedź} Przykład: ::Miasto Jezusa::Jezus pochodził z { ~Jeruzalem#To było ważne miasto w jego życiu, ale odpowiedź jest błędna. ~%25%Betlejem#Tutaj się urodził, ale wychowywał gdzie indziej. ~%50%Galilea#Musisz być bardziej dokładny. 26
CKPiDN w Mielcu Zeszyty nauczycielskie Nr 4/2005 =Nazaret#Tak!} ::Miasto Jezusa::Jezus urodził się w { =Betlejem#Zgadza się. =%50%Betleiem#Dobrze, ale pisze się Betlejem.} Pierwsze dwa pytania to wielokrotne odpowiedzi, ostatnie pytanie to krótka odpowiedź (patrz na ~ i =) UWAGA: Mimo iż możesz ustawić wagi, nie będą one widoczne i możliwe do edycji poprzez interfejs Moodle. W trakcie edycji masz do wyboru predefiniowane wagi. Jeśli wagi zdefiniowane w formacie GIFT nie będą zgodne z predefiniowanymi, Moodle zmieni je na predefiniowane i tak zostaną zapisane. Wiele odpowiedzi poprawnych: Opcji tej używamy, gdy w pytaniu wielokrotnego wyboru należy zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź. Aby uzyskać taki efekt, musimy wstawić wagi sumujące się do 100 (dokładnie) przy poprawnych odpowiedziach. Żadna odpowiedź nie może być odpowiedzią pełną (tj. poprzedzoną znakiem =). Przykład: Państwa sąsiadujące z Polską od wschodu to:{ ~Niemcy ~Czechy ~%50% Ukraina ~%50%Litwa} Aby pozbyć się problemu uzyskiwania maksymalnej punktacji za zaznaczenie wszystkich możliwych opcji, umieść ujemne wagi obok błędnych odpowiedzi. Przykład: Państwa sąsiadujące z Polską od wschodu to:{ ~%-100% Niemcy ~%-100% Czechy ~%50% Ukraina ~%50%Litwa} W pierwszym przypadku każda niepoprawna odpowiedź da 0 punktów za pytanie. W drugim przypadku za niepoprawne odpowiedzi naliczane są punkty karne. Znaki specjalne ~ = # { } : Te symbole ~ = # { } są znakami funkcyjnymi GIFT i nie mogą być używane normalnie w pytaniu lub odpowiedzi. Aby jednak użyć ich w treści pytania lub odpowiedzi, należy przed każdym znakiem specjalnym postawić lewy ukośnik (\). 27
Zygmunt Sumiec Tworzenie nowych pytań materiał dla osób prowadzących kursy Przykład: Jakie działanie daje w wyniku 5? { ~ \= 2 + 2 = \= 2 + 3 ~ \= 2 + 4} W trakcie importu backslashe są usuwane. Moodle zawiera szeroki zakres modułów działań (składowych), które mogą być wykorzystane do zbudowania kursu dowolnego typu. 28
Projekt językowy Programy multimedialne w nauczaniu języków obcych Zdzisław Nowakowski Centrum Kształcenia Praktycznego i Doskonalenia Nauczycieli w Mielcu W trakcie realizacji projektu Rozwijanie umiejętności informatycznych i językowych z elementami nauczania na odległość, współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego, zaproponowano nauczycielom program multimedialny eteacher. Wybór programu podyktowany był jego walorami edukacyjnymi. Do prezentacji możliwości programu wykorzystano tablicę interaktywną. Bardzo krótki opis programu eteacher jest programem, który doskonale nadaje się do nauki języków obcych. W zależności od wersji, może to być język angielski, niemiecki lub francuski. Instalacja programu odbywa się po włożeniu płyty CD do napędu. Jeśli nie będziemy wprowadzać w trakcie instalacji jakichkolwiek zmian, wówczas program zainstaluje się w folderze C:\Program Files\ete40. Program pozwala użytkownikowi pracować w trzech podstawowych trybach. Są to: <Nauka>, <Test> oraz <Edycja>: W trybie <Nauka> program stwarza nam możliwość wykonywania ćwiczeń z możliwością powtarzania źle wykonanych zadań, możemy ponadto skorzystać z podpowiedzi, nie jesteśmy także oceniani przez program. W trybie <Test> program nie zezwoli nam na powtórzenie źle wykonanego zadania, nie możemy także skorzystać z podpowiedzi, ponadto na bieżąco jesteśmy oceniani. W trybie <Edycja> mamy możliwość tworzenia własnych testów. eteacher jest programem otwartym. Oznacza to, że oprócz ćwiczeń dostarczonych przez producenta programu, można także tworzyć własne zadania. Bardziej doświadczony użytkownik, oprócz wprowadzania tekstu, może także tworzyć własne nagrania dźwiękowe w formacie wav lub własne ilustracje w formacie bmp, pcx lub gif. Znaczne możliwości programu wyrażają się w tym, że mamy do wyboru różne rodzaje zadań. Są to: testy wyboru, obrazkowe testy wyboru, ćwiczenia językowe 29
Zdzisław Nowakowski Programy multimedialne w nauczaniu języków obcych. (tłumaczenia słów z jednego języka na drugi), obrazkowe ćwiczenia językowe, wstawianie właściwych słów do zdania z luką, transformacje zdań, formułowanie pytań, tłumaczenie zdań. Główne walory programu wyrażają się w tym, że możemy samodzielnie lepiej opanować gramatykę (np. czasy, mowa zależna, zdania złożone) oraz łatwiej uczyć się nowych słów (możliwość tworzenia własnych ćwiczeń słownikowych poświęconych wybranym dziedzinom wiedzy i zainteresowań) Do programu został dołączony elektroniczny podręcznik, który przede wszystkim pełni funkcję pomocy gramatycznej. Początkującym użytkownikom sugerujemy także zapoznanie się z obsługą programu zamieszczoną w menu <Pomoc>. Instalacja programu Instalacja programu jest bardzo prosta. Wystarczy włożyć do napędu płytę CD z oryginalnym oprogramowaniem. Po chwili na ekranie pojawi się okno prezentowane na rys. 1, z którego myszą należy wybrać polecenie <Setup>. Następnie pojawią się kolejne okna, których nie ma potrzeby omawiać, ponieważ wyświetlane komunikaty są oczywiste. Między innymi akceptujemy warunki licencji, decydujemy się na instalację pełną lub minimalną, wskazujemy miejsce na dysku, gdzie zostanie zainstalowany program. Jeśli nie wprowadzimy jakichkolwiek zmian, program zostanie zapisany w C:\Program Files\ete40. Rys. 1. Aby zainstalować program, należy wybrać polecenie <Setup> 30
CKPiDN w Mielcu Zeszyty nauczycielskie Nr 4/2005 Co zrobić, aby ekran główny programu był w polskiej wersji językowej? Po kliknięciu na ikonie programu eteacher 40, pojawi się okno główne programu w angielskiej wersji językowej (rys. 2). Rys. 2. Główne okno programu w angielskiej wersji językowej Rys. 3. Wybór języka polskiego w opisie programu 31
Zdzisław Nowakowski Programy multimedialne w nauczaniu języków obcych. Nie ma przeszkód, aby menu programu było w polskiej wersji językowej. W tym celu w menu <Options> wybieramy polecenie <Program Options>. Wówczas na ekranie pojawi się okno prezentowane na rys. 3, w którym wybieramy opcję <Polish>. Następnie po naciśnięciu przycisku <OK> otrzymamy okno główne programu z polskim menu (rys. 4). Rys. 4. Okno główne programu w polskiej wersji językowej Wszystkie funkcje programu są umieszczone w menu: <Plik>, <Gramatyka>, <Słownictwo>, <Testy>, <Opcje>, <Podręcznik>, <Pomoc>. Z metodycznego punktu widzenia błędem byłoby omawianie obecnie wszystkich poleceń zawartych w menu. My przyjmujemy inną zasadę. W trakcie korzystania z programu, będziemy odwoływali się do tych jego funkcji, które będą nam niezbędnie potrzebne. W ten sposób obronimy się przed zbędnymi szczegółami, a tym samym program stanie się dla nas bardziej przyjazny. Tryb Nauka Aby skorzystać z trybu <Nauka>, w menu <Plik> należy wybrać polecenie <Nauka> (rys. 5). Następnie wskażmy <Testy wyboru> i w okienku, które się pojawi (rys. 6), otwórzmy przykładowy test a_easy01.mlt (rys. 7). 32
CKPiDN w Mielcu Zeszyty nauczycielskie Nr 4/2005 Rys. 5. W trybie <Nauka> wybieramy <Testy wyboru> Rys. 6. Okno pozwalające wybrać określony plik z zestawem pytań Rys. 7. Przykładowe ćwiczenie w teście wyboru 33
Zdzisław Nowakowski Programy multimedialne w nauczaniu języków obcych. Z proponowanej listy A, B, C, D, E należy wybrać właściwą odpowiedź. W tym konkretnym przypadku jest to Everybody. Po udzieleniu prawidłowej odpowiedzi, elektroniczny nauczyciel pochwali nas (w przypadku złej odpowiedzi wyrazi swoją dezaprobatę), a następnie w głośniku usłyszymy poprawną odpowiedź wypowiedzianą w języku angielskim. W tym konkretnym przypadku będzie ona brzmiała: Everybody loves her, she is so sweet, czyli Wszyscy ją kochają, ona jest taka słodka. Jeśli będziemy chcieli ponownie usłyszeć prawidłową odpowiedź, należy kliknąć myszą przycisk <Odtwórz>. Wybór kolejnego pytania wymaga kliknięcia myszą przycisku ze strzałką. Rys. 8. Budowa okna dialogowego dla ćwiczeń słownikowych Należy zauważyć, że wykonując w trybie <Nauka> inne rodzaje ćwiczeń, np. ćwiczenia słownikowe, na ekranie pojawi się nieco odmienne okno (rys. 8) od okna typowego dla testu wyboru (rys. 7). Jednak ogólna zasada korzystania z nich jest taka sama. Prawidłowa odpowiedź dla auta to oczywiście car. Jeśli jednak pojawi się trudniejsze słowo, z powodzeniem można skorzystać z przycisku <Podpowiedź> lub <Wszystkie odpowiedzi>. Z tym drugim przypadkiem będziemy mieli do czynienia wówczas, gdy z prawidłową odpowiedzią będzie skojarzonych (do wyboru) kilka słów, np. dla słowa dom, poprawnymi odpowiedziami będą home lub house. Ćwiczenie: Wybierając kolejne rodzaje ćwiczeń w trybie <Nauka>, zapoznaj się z budową okien dialogowych, w których będziesz starał się później udzielać poprawnych odpowiedzi ucząc się lub rozwiązując testy. 34
CKPiDN w Mielcu Zeszyty nauczycielskie Nr 4/2005 Tryb Test Rys. 9. W trybie <Test> jesteśmy oceniani Warto spróbować rozwiązać to samo ćwiczenie co poprzednio (a_easy01.mlt), ale tym razem w trybie <Test> (rys. 9). Jak już wspomnieliśmy w rozdziale Bardzo krótki opis programu, tym razem nie ma możliwości skorzystania z podpowiedzi, czyli w tym przypadku z przycisku <Odtwórz>. Zatem każda odpowiedź jest oceniana. Spróbowaliśmy odpowiedzieć na kilka pytań. Z analizy rysunku wynika, że spośród 46% pytań dostępnych w teście, prawidłowo odpowiedzieliśmy na 83% pytań, a mimo to surowy elektroniczny egzaminator ocenia nasze umiejętności na ocenę dostateczną. Rys. 10. W tym oknie możemy ustalić m.in. korektę wymagań Czy (dla poprawienia samopoczucia) możemy złagodzić wymagania? Tak! W tym celu w menu <Opcje>, wybieramy polecenie <Opcje nauczania> i w oknie które się pojawi (rys. 10), ustalamy korektę wymagań. Przesuwając suwak w lewo, 35
Zdzisław Nowakowski Programy multimedialne w nauczaniu języków obcych. wybieramy łagodnego egzaminatora, z kolei przesuwając w prawo, wybieramy wymagającego egzaminatora. Tryb Edycja Z trybem <Edycja> wiąże się jedna z najważniejszych zalet programu, która dotyczy modyfikowania dołączonych do programu ćwiczeń, bądź tworzenia własnych materiałów. Rys. 11. W trybie edycji możemy modyfikować ćwiczenie Po raz trzeci skorzystamy z tego samego testu a_easy01.mlt. Tym razem okno tego samego ćwiczenia przedstawia rys. 11. Nie mamy żadnych wątpliwości, że poprawna odpowiedź, to Everybody. Zauważmy bowiem, że w przycisku C znajduje się kropka. Z poprawną odpowiedzią jest skojarzony plik dźwiękowy a_e01_12.wav. Aby go wysłuchać, wystarczy kliknąć ikonę z głośnikiem. Przyciski <Pierwszy>, <Poprzedni>, <Następny>, <Ostatni> pozwalają poruszać się po kolejnych pytaniach testu. Przycisk <Dodaj> umożliwia dodanie do testu kolejnego pytania. Przycisk <Usuń> umożliwia usunięcie bieżącego pytania z testu. Przycisk <Zachowaj> pozwala zapisać na dysku wprowadzone zmiany. Gdzie umieszczane są pliki z danymi? We wstępie napisaliśmy już o tym, że program eteacher instaluje się w folderze ete40, który (w przypadku Windows XP) znajduje się na dysku C: w folderze Program Files. W informatyce mówimy o tzw. ścieżce dostępu: C:\Program Files\ete40. Jeśli otworzymy ten folder, to zobaczymy w nim szereg plików oraz kolejne foldery z danymi (rys. 12). 36
CKPiDN w Mielcu Zeszyty nauczycielskie Nr 4/2005 Rys. 12. Taki jest efekt na dysku C: po zainstalowaniu programu eteacher Nas przede wszystkim będzie interesował folder AUDIO, w którym będziemy umieszczać nagrane przez nas pliki dźwiękowe oraz folder DRILL, w którym znajdują się pliki z zadaniami dołączonymi do eteacher (rys. 13). Jak widać, producent oprogramowania dołączył stosunkowo dużo zadań i ćwiczeń. Nie wyczerpuje to oczywiście wszystkich możliwości programu, ponieważ dzięki funkcji <Edycja> będziemy mogli tworzyć własne zestawy ćwiczeń. Rys. 13. Pliki z zadaniami dołączonymi do eteacher 37
Zdzisław Nowakowski Programy multimedialne w nauczaniu języków obcych. Jakie znaczenie mają rozszerzenia plików? Wracając ponownie do rys. 5 możemy stwierdzić, jak różne rodzaje zadań są dostępne w programie. Analizując z kolei rys. 12 możemy zauważyć, że z plikami skojarzone są różne rozszerzenia. One właśnie charakteryzują typ zadania. I tak: Testy wyboru rozszerzenie mlt Obrazkowe testy wyboru rozszerzenie mpd Słownik polsko-angielski rozszerzenie dic Słownik angielsko-polski rozszerzenie dep Obrazkowe ćwiczenia słownikowe rozszerzenie wpd Wstawianie słów rozszerzenie fil Transformacja z początkiem rozszerzenie phr Transformacja ze słowem rozszerzenie fix Formułowanie pytań rozszerzenie que Tłumaczenie zdań rozszerzenie tra Zapisywane przez nas w folderze AUDIO pliki dźwiękowe będą miały rozszerzenie wav. Dlaczego warto się zastanowić, jaką nazwę nadać plikowi z danymi? Dane zapisane na dysku stają się plikiem. Jest on identyfikowany przez nazwę i rozszerzenie. Jeśli w folderze mamy tylko kilka plików, ich identyfikacja nie sprawi nam żadnych problemów. Jeśli natomiast ich ilość jest znaczna, warto zastanowić się nad przemyślanym nazewnictwem tych plików mając do dyspozycji tylko osiem znaków (eteacher w wersji 4.0 nie akceptuje niestety dłuższych nazw). Dlatego nasza propozycja (w przypadku tworzenia własnych zestawów ćwiczeń) jest następująca: pierwszy znak w nazwie oznacza numer podręcznika, dwa kolejne znaki oznaczają numer lekcji w podręczniku, pięć kolejnych znaków definiuje temat ćwiczenia, trzy znaki rozszerzenia oznaczają typ zadania. Oto kilka przykładów: 103kwiaty.dic słownik polsko-angielski poświęcony kwiatom do lekcji trzeciej w pierwszym podręczniku, 208mowaz.mlt test wyboru poświęcony mowie zależnej do lekcji ósmej w drugim podręczniku, 312nascz.tra tłumaczenie zdań poświęcone następstwie czasów do lekcji dwunastej w trzecim podręczniku, 38
CKPiDN w Mielcu Zeszyty nauczycielskie Nr 4/2005 105tens1.fil, 105tens2.fil wstawianie słów do dwóch kolejnych ćwiczeń (lekcja piąta w pierwszym podręczniku) poświęconych czasowi teraźniejszemu prostemu ( tense simple ) Kilka słów o multimediach Program eteacher jest programem multimedialnym, ponieważ komunikuje się z nami za pomocą tekstu, obrazu oraz dźwięku. Jest to jednak bardzo prosty program multimedialny, co z jednej strony stanowi jego wadę, a z drugiej strony zaletę. Jest przede wszystkim prosty w obsłudze. Nie wymaga także do swojego działania szybkiego komputera i bardzo pojemnego dysku. Aby w pełni wykorzystać walory programu, dodatkowo musimy dysponować słuchawkami z mikrofonem. Aby w programie eteacher utworzyć własne ćwiczenie zawierające obok tekstu, także dźwięk, dodatkowo należy skorzystać z dostępnego w środowisku Windows XP systemowego rejestratora dźwięku. Ścieżkę dostępu do programu przedstawiono na rys. 14 Po jego uruchomieniu na ekranie monitora pojawi się okno przedstawione na rys. 15. Rys. 14. Ścieżka dostępu do Rejestratora dźwięku 39
Zdzisław Nowakowski Programy multimedialne w nauczaniu języków obcych. Rys. 15. Systemowy Rejestrator dźwięku Tworzymy nasz pierwszy test wyboru Nasz pierwszy test wyboru będzie poświęcony geografii. To także pokaże nam kolejną cechę programu. Okazuje się, że program z powodzeniem można wykorzystać nie tylko do nauki języków obcych. Wybór tematu podyktowany jest tym, abyśmy nie mieli jakichkolwiek wątpliwości z wyborem prawidłowych odpowiedzi. Test będzie po prostu bardzo łatwy. Do tworzenie nowych zadań najlepiej skorzystać z menu <Testy>, a następnie z polecenia <Własne>. W efekcie na ekranie pojawi się okno umożliwiające między innymi zainicjowanie nowego ćwiczenia (rys. 16). W tym celu należy kliknąć przycisk <Nowe>. Rys. 16. Okno umożliwiające zainicjowanie nowego ćwiczenia 40
CKPiDN w Mielcu Zeszyty nauczycielskie Nr 4/2005 W kolejnym wyświetlonym oknie (rys. 17) należy wybrać typ ćwiczenia. My decydujemy się na <Testy wyboru>. Rys. 17. Tworzymy nowe ćwiczenie będzie to test wyboru Z oknem, które wyświetli się na ekranie, już zetknęliśmy się (rys. 11). Tym razem jest ono puste, a po wypełnieniu zadaniem, jego widok przedstawiono na rys. 18. Wprowadziliśmy do niego następujące dane: Pytanie: Ile województw utworzono w podziale administracyjnym państwa polskiego w 1999 roku? Odpowiedzi: A. 49 B. 17 Rys. 18. Pierwsze pytanie w nowym teście 41
Zdzisław Nowakowski Programy multimedialne w nauczaniu języków obcych. C. 16 D. 10 E. 12 Za prawidłową uznano odpowiedź C, klikając myszą przycisk rombu znajdujący się przy tej literze. Aby wprowadzić kolejne pytanie do testu, należy kliknąć przycisk <Dodaj>. Wyświetli się puste okno edycji, do którego wprowadzimy następne zadanie (rys. 19). Rys. 19. Drugie pytanie w nowym teście Rys. 20. Nasz nowy test wyboru zapisujemy pod nazwą podz_adm.mlt 42
CKPiDN w Mielcu Zeszyty nauczycielskie Nr 4/2005 Według tej zasady postępujemy tak długo, aż wyczerpiemy zestaw przygotowanych wcześniej pytań. Na zakończenie ćwiczenie należy zapisać na dysku w folderze DRILL. W tym celu klikamy przycisk <Zachowaj>. W wyświetlonym oknie wprowadzamy nazwę pliku. Ponieważ ćwiczenie dotyczy podziału administracyjnego kraju, proponujemy nazwę podz_adm.mlt (rys. 20). Automatycznie wyświetlone rozszerzenie mlt wynika z typu ćwiczenia (jest to test wyboru). Są trzy metody sprawdzenia, że test został zapisany na dysku: Pierwszy sposób polega na ponownym wybraniu polecenia <Własne> w menu <Testy>, a następnie <Testy wyboru>. Przedstawia to rys. 21. Drugi sposób polega na sprawdzeniu w menu <Plik> w dowolnym trybie (<Nauka>, <Test> lub <Edycja>), że plik o nazwie podz_adm.mlt znajduje się w zestawie ćwiczeń <Testy wyboru>. Trzeci sposób polega na sprawdzeniu z poziomu MS Windows zawartości folderu DRILL. Do samodzielnej analizy pozostawiamy interpretację pozostałych przycisków znajdujących się w oknach przedstawionych na rysunkach 19 i 21. Rys. 21. W oknie Ćwiczenia pojawił się test podz_adm.mlt Do utworzonego testu wyboru wprowadzamy dźwięk Zauważmy, że w utworzonym przez nas teście nie ma dołączonych plików dźwiękowych. Oczekiwalibyśmy, aby prawidłowa odpowiedź została wypowiedziana przez lektora. Nie jest to trudne. Wystarczy skorzystać z systemowego rejestratora dźwięku (rys. 15). Po podłączeniu mikrofonu oraz głośników (lub słuchawek) i naciśnięciu w rejestratorze dźwięku przycisku z czerwoną kropką należy nagrać prawidłową odpowiedź: W wyniku podziału administracyjnego kraju w 1999 roku, mamy w Polsce 16 województw. Następnie (wybierając w menu 43
Zdzisław Nowakowski Programy multimedialne w nauczaniu języków obcych. Plik polecenie Zapisz jako ) nagrany dźwięk zapisujemy w folderze C:\Program Fil\ete40\AUDIO na przykład pod nazwą 16_woj.wav. Rys. 22. Umieszczenie pliku dźwiękowego przy prawidłowej odpowiedzi Ostatnią czynnością jest umieszczenie pliku dźwiękowego przy prawidłowej odpowiedzi. W tym celu przy odpowiedzi C klikamy ikonę przedstawiającą folder, a następnie z folderu AUDIO wybieramy plik 16_woj.wav. Końcowy efekt przedstawia rys. 22. Tworzymy ćwiczenia słownikowe Kolejne ćwiczenie będzie dotyczyło utworzenia prostego słownika polsko-angielskiego nt. domowych zwierząt: owca sheep a sheep kaczka duck a duck krowa cow a cow królik rabbit a rabbit koń horse a horse kogut cook a cook świnia pig a pig pies dog a dog kot kot a cat Jest sprawą oczywistą, że jeśli np. w przypadku owcy odpowiemy shepp lub a sheep, obie odpowiedzi będą prawidłowe. Dlatego też do naszego słownika wprowadzimy dla każdego słowa po dwie wersje odpowiedzi (rys. 23). Wpisanie kolejnej odpowiedzi wymaga wcześniejszego kliknięcia przycisku <Dodaj>. Tutaj 44
CKPiDN w Mielcu Zeszyty nauczycielskie Nr 4/2005 łatwo o pomyłkę, ponieważ w oknie w prezentowanym na rys. 23 są dwa takie przyciski. Pierwszy z nich znajduje się przy odpowiedzi i o niego właśnie nam chodzi. Natomiast drugi z przycisków <Dodaj> znajduje się w dolnej części okna i odnosi się do kolejnego pytania w słowniku. Rys. 23. Pierwsze słowo w nowym słowniku polsko-angielskim Utworzony słownik zapiszemy na dysku na przykład pod nazwą zwierz.dic. Także i w tym przypadku rozszerzenie dic zostało przyjęte domyślnie. Jeśli uznamy, że chcemy nagrać poprawną wymowę tych słów, ponownie musimy się zdecydować na skorzystanie z rejestratora dźwięku i umieszczenie pliku z nagraniem we właściwym miejscu okna rys. 23. Według tej samej zasady (dokładnie w takich samych oknach) możemy utworzyć ćwiczenia dotyczące między innymi: Wstawianie słów, Formułowanie pytań, Tłumaczenie zdań. 45