Programy multimedialne w nauczaniu języków obcych

Transkrypt

1 Projekt językowy Programy multimedialne w nauczaniu języków obcych Zdzisław Nowakowski Centrum Kształcenia Praktycznego i Doskonalenia Nauczycieli w Mielcu W trakcie realizacji projektu Rozwijanie umiejętności informatycznych i językowych z elementami nauczania na odległość, współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego, zaproponowano nauczycielom program multimedialny eteacher. Wybór programu podyktowany był jego walorami edukacyjnymi. Do prezentacji możliwości programu wykorzystano tablicę interaktywną. Bardzo krótki opis programu eteacher jest programem, który doskonale nadaje się do nauki języków obcych. W zależności od wersji, może to być język angielski, niemiecki lub francuski. Instalacja programu odbywa się po włożeniu płyty CD do napędu. Jeśli nie będziemy wprowadzać w trakcie instalacji jakichkolwiek zmian, wówczas program zainstaluje się w folderze C:\Program Files\ete40. Program pozwala użytkownikowi pracować w trzech podstawowych trybach. Są to: <Nauka>, <Test> oraz <Edycja>: W trybie <Nauka> program stwarza nam możliwość wykonywania ćwiczeń z możliwością powtarzania źle wykonanych zadań, możemy ponadto skorzystać z podpowiedzi, nie jesteśmy także oceniani przez program. W trybie <Test> program nie zezwoli nam na powtórzenie źle wykonanego zadania, nie możemy także skorzystać z podpowiedzi, ponadto na bieżąco jesteśmy oceniani. W trybie <Edycja> mamy możliwość tworzenia własnych testów. eteacher jest programem otwartym. Oznacza to, że oprócz ćwiczeń dostarczonych przez producenta programu, można także tworzyć własne zadania. Bardziej doświadczony użytkownik, oprócz wprowadzania tekstu, może także tworzyć własne nagrania dźwiękowe w formacie wav lub własne ilustracje w formacie bmp, pcx lub gif. Znaczne możliwości programu wyrażają się w tym, że mamy do wyboru różne rodzaje zadań. Są to: testy wyboru, obrazkowe testy wyboru, ćwiczenia językowe 29

2 Zdzisław Nowakowski Programy multimedialne w nauczaniu języków obcych. (tłumaczenia słów z jednego języka na drugi), obrazkowe ćwiczenia językowe, wstawianie właściwych słów do zdania z luką, transformacje zdań, formułowanie pytań, tłumaczenie zdań. Główne walory programu wyrażają się w tym, że możemy samodzielnie lepiej opanować gramatykę (np. czasy, mowa zależna, zdania złożone) oraz łatwiej uczyć się nowych słów (możliwość tworzenia własnych ćwiczeń słownikowych poświęconych wybranym dziedzinom wiedzy i zainteresowań) Do programu został dołączony elektroniczny podręcznik, który przede wszystkim pełni funkcję pomocy gramatycznej. Początkującym użytkownikom sugerujemy także zapoznanie się z obsługą programu zamieszczoną w menu <Pomoc>. Instalacja programu Instalacja programu jest bardzo prosta. Wystarczy włożyć do napędu płytę CD z oryginalnym oprogramowaniem. Po chwili na ekranie pojawi się okno prezentowane na rys. 1, z którego myszą należy wybrać polecenie <Setup>. Następnie pojawią się kolejne okna, których nie ma potrzeby omawiać, ponieważ wyświetlane komunikaty są oczywiste. Między innymi akceptujemy warunki licencji, decydujemy się na instalację pełną lub minimalną, wskazujemy miejsce na dysku, gdzie zostanie zainstalowany program. Jeśli nie wprowadzimy jakichkolwiek zmian, program zostanie zapisany w C:\Program Files\ete40. Rys. 1. Aby zainstalować program, należy wybrać polecenie <Setup> 30

3 CKPiDN w Mielcu Zeszyty nauczycielskie Nr 4/2005 Co zrobić, aby ekran główny programu był w polskiej wersji językowej? Po kliknięciu na ikonie programu eteacher 40, pojawi się okno główne programu w angielskiej wersji językowej (rys. 2). Rys. 2. Główne okno programu w angielskiej wersji językowej Rys. 3. Wybór języka polskiego w opisie programu 31

4 Zdzisław Nowakowski Programy multimedialne w nauczaniu języków obcych. Nie ma przeszkód, aby menu programu było w polskiej wersji językowej. W tym celu w menu <Options> wybieramy polecenie <Program Options>. Wówczas na ekranie pojawi się okno prezentowane na rys. 3, w którym wybieramy opcję <Polish>. Następnie po naciśnięciu przycisku <OK> otrzymamy okno główne programu z polskim menu (rys. 4). Rys. 4. Okno główne programu w polskiej wersji językowej Wszystkie funkcje programu są umieszczone w menu: <Plik>, <Gramatyka>, <Słownictwo>, <Testy>, <Opcje>, <Podręcznik>, <Pomoc>. Z metodycznego punktu widzenia błędem byłoby omawianie obecnie wszystkich poleceń zawartych w menu. My przyjmujemy inną zasadę. W trakcie korzystania z programu, będziemy odwoływali się do tych jego funkcji, które będą nam niezbędnie potrzebne. W ten sposób obronimy się przed zbędnymi szczegółami, a tym samym program stanie się dla nas bardziej przyjazny. Tryb Nauka Aby skorzystać z trybu <Nauka>, w menu <Plik> należy wybrać polecenie <Nauka> (rys. 5). Następnie wskażmy <Testy wyboru> i w okienku, które się pojawi (rys. 6), otwórzmy przykładowy test a_easy01.mlt (rys. 7). 32

5 CKPiDN w Mielcu Zeszyty nauczycielskie Nr 4/2005 Rys. 5. W trybie <Nauka> wybieramy <Testy wyboru> Rys. 6. Okno pozwalające wybrać określony plik z zestawem pytań Rys. 7. Przykładowe ćwiczenie w teście wyboru 33

6 Zdzisław Nowakowski Programy multimedialne w nauczaniu języków obcych. Z proponowanej listy A, B, C, D, E należy wybrać właściwą odpowiedź. W tym konkretnym przypadku jest to Everybody. Po udzieleniu prawidłowej odpowiedzi, elektroniczny nauczyciel pochwali nas (w przypadku złej odpowiedzi wyrazi swoją dezaprobatę), a następnie w głośniku usłyszymy poprawną odpowiedź wypowiedzianą w języku angielskim. W tym konkretnym przypadku będzie ona brzmiała: Everybody loves her, she is so sweet, czyli Wszyscy ją kochają, ona jest taka słodka. Jeśli będziemy chcieli ponownie usłyszeć prawidłową odpowiedź, należy kliknąć myszą przycisk <Odtwórz>. Wybór kolejnego pytania wymaga kliknięcia myszą przycisku ze strzałką. Rys. 8. Budowa okna dialogowego dla ćwiczeń słownikowych Należy zauważyć, że wykonując w trybie <Nauka> inne rodzaje ćwiczeń, np. ćwiczenia słownikowe, na ekranie pojawi się nieco odmienne okno (rys. 8) od okna typowego dla testu wyboru (rys. 7). Jednak ogólna zasada korzystania z nich jest taka sama. Prawidłowa odpowiedź dla auta to oczywiście car. Jeśli jednak pojawi się trudniejsze słowo, z powodzeniem można skorzystać z przycisku <Podpowiedź> lub <Wszystkie odpowiedzi>. Z tym drugim przypadkiem będziemy mieli do czynienia wówczas, gdy z prawidłową odpowiedzią będzie skojarzonych (do wyboru) kilka słów, np. dla słowa dom, poprawnymi odpowiedziami będą home lub house. Ćwiczenie: Wybierając kolejne rodzaje ćwiczeń w trybie <Nauka>, zapoznaj się z budową okien dialogowych, w których będziesz starał się później udzielać poprawnych odpowiedzi ucząc się lub rozwiązując testy. 34

7 CKPiDN w Mielcu Zeszyty nauczycielskie Nr 4/2005 Tryb Test Rys. 9. W trybie <Test> jesteśmy oceniani Warto spróbować rozwiązać to samo ćwiczenie co poprzednio (a_easy01.mlt), ale tym razem w trybie <Test> (rys. 9). Jak już wspomnieliśmy w rozdziale Bardzo krótki opis programu, tym razem nie ma możliwości skorzystania z podpowiedzi, czyli w tym przypadku z przycisku <Odtwórz>. Zatem każda odpowiedź jest oceniana. Spróbowaliśmy odpowiedzieć na kilka pytań. Z analizy rysunku wynika, że spośród 46% pytań dostępnych w teście, prawidłowo odpowiedzieliśmy na 83% pytań, a mimo to surowy elektroniczny egzaminator ocenia nasze umiejętności na ocenę dostateczną. Rys. 10. W tym oknie możemy ustalić m.in. korektę wymagań Czy (dla poprawienia samopoczucia) możemy złagodzić wymagania? Tak! W tym celu w menu <Opcje>, wybieramy polecenie <Opcje nauczania> i w oknie które się pojawi (rys. 10), ustalamy korektę wymagań. Przesuwając suwak w lewo, 35

8 Zdzisław Nowakowski Programy multimedialne w nauczaniu języków obcych. wybieramy łagodnego egzaminatora, z kolei przesuwając w prawo, wybieramy wymagającego egzaminatora. Tryb Edycja Z trybem <Edycja> wiąże się jedna z najważniejszych zalet programu, która dotyczy modyfikowania dołączonych do programu ćwiczeń, bądź tworzenia własnych materiałów. Rys. 11. W trybie edycji możemy modyfikować ćwiczenie Po raz trzeci skorzystamy z tego samego testu a_easy01.mlt. Tym razem okno tego samego ćwiczenia przedstawia rys. 11. Nie mamy żadnych wątpliwości, że poprawna odpowiedź, to Everybody. Zauważmy bowiem, że w przycisku C znajduje się kropka. Z poprawną odpowiedzią jest skojarzony plik dźwiękowy a_e01_12.wav. Aby go wysłuchać, wystarczy kliknąć ikonę z głośnikiem. Przyciski <Pierwszy>, <Poprzedni>, <Następny>, <Ostatni> pozwalają poruszać się po kolejnych pytaniach testu. Przycisk <Dodaj> umożliwia dodanie do testu kolejnego pytania. Przycisk <Usuń> umożliwia usunięcie bieżącego pytania z testu. Przycisk <Zachowaj> pozwala zapisać na dysku wprowadzone zmiany. Gdzie umieszczane są pliki z danymi? We wstępie napisaliśmy już o tym, że program eteacher instaluje się w folderze ete40, który (w przypadku Windows XP) znajduje się na dysku C: w folderze Program Files. W informatyce mówimy o tzw. ścieżce dostępu: C:\Program Files\ete40. Jeśli otworzymy ten folder, to zobaczymy w nim szereg plików oraz kolejne foldery z danymi (rys. 12). 36

9 CKPiDN w Mielcu Zeszyty nauczycielskie Nr 4/2005 Rys. 12. Taki jest efekt na dysku C: po zainstalowaniu programu eteacher Nas przede wszystkim będzie interesował folder AUDIO, w którym będziemy umieszczać nagrane przez nas pliki dźwiękowe oraz folder DRILL, w którym znajdują się pliki z zadaniami dołączonymi do eteacher (rys. 13). Jak widać, producent oprogramowania dołączył stosunkowo dużo zadań i ćwiczeń. Nie wyczerpuje to oczywiście wszystkich możliwości programu, ponieważ dzięki funkcji <Edycja> będziemy mogli tworzyć własne zestawy ćwiczeń. Rys. 13. Pliki z zadaniami dołączonymi do eteacher 37

10 Zdzisław Nowakowski Programy multimedialne w nauczaniu języków obcych. Jakie znaczenie mają rozszerzenia plików? Wracając ponownie do rys. 5 możemy stwierdzić, jak różne rodzaje zadań są dostępne w programie. Analizując z kolei rys. 12 możemy zauważyć, że z plikami skojarzone są różne rozszerzenia. One właśnie charakteryzują typ zadania. I tak: Testy wyboru rozszerzenie mlt Obrazkowe testy wyboru rozszerzenie mpd Słownik polsko-angielski rozszerzenie dic Słownik angielsko-polski rozszerzenie dep Obrazkowe ćwiczenia słownikowe rozszerzenie wpd Wstawianie słów rozszerzenie fil Transformacja z początkiem rozszerzenie phr Transformacja ze słowem rozszerzenie fix Formułowanie pytań rozszerzenie que Tłumaczenie zdań rozszerzenie tra Zapisywane przez nas w folderze AUDIO pliki dźwiękowe będą miały rozszerzenie wav. Dlaczego warto się zastanowić, jaką nazwę nadać plikowi z danymi? Dane zapisane na dysku stają się plikiem. Jest on identyfikowany przez nazwę i rozszerzenie. Jeśli w folderze mamy tylko kilka plików, ich identyfikacja nie sprawi nam żadnych problemów. Jeśli natomiast ich ilość jest znaczna, warto zastanowić się nad przemyślanym nazewnictwem tych plików mając do dyspozycji tylko osiem znaków (eteacher w wersji 4.0 nie akceptuje niestety dłuższych nazw). Dlatego nasza propozycja (w przypadku tworzenia własnych zestawów ćwiczeń) jest następująca: pierwszy znak w nazwie oznacza numer podręcznika, dwa kolejne znaki oznaczają numer lekcji w podręczniku, pięć kolejnych znaków definiuje temat ćwiczenia, trzy znaki rozszerzenia oznaczają typ zadania. Oto kilka przykładów: 103kwiaty.dic słownik polsko-angielski poświęcony kwiatom do lekcji trzeciej w pierwszym podręczniku, 208mowaz.mlt test wyboru poświęcony mowie zależnej do lekcji ósmej w drugim podręczniku, 312nascz.tra tłumaczenie zdań poświęcone następstwie czasów do lekcji dwunastej w trzecim podręczniku, 38

11 CKPiDN w Mielcu Zeszyty nauczycielskie Nr 4/ tens1.fil, 105tens2.fil wstawianie słów do dwóch kolejnych ćwiczeń (lekcja piąta w pierwszym podręczniku) poświęconych czasowi teraźniejszemu prostemu ( tense simple ) Kilka słów o multimediach Program eteacher jest programem multimedialnym, ponieważ komunikuje się z nami za pomocą tekstu, obrazu oraz dźwięku. Jest to jednak bardzo prosty program multimedialny, co z jednej strony stanowi jego wadę, a z drugiej strony zaletę. Jest przede wszystkim prosty w obsłudze. Nie wymaga także do swojego działania szybkiego komputera i bardzo pojemnego dysku. Aby w pełni wykorzystać walory programu, dodatkowo musimy dysponować słuchawkami z mikrofonem. Aby w programie eteacher utworzyć własne ćwiczenie zawierające obok tekstu, także dźwięk, dodatkowo należy skorzystać z dostępnego w środowisku Windows XP systemowego rejestratora dźwięku. Ścieżkę dostępu do programu przedstawiono na rys. 14 Po jego uruchomieniu na ekranie monitora pojawi się okno przedstawione na rys. 15. Rys. 14. Ścieżka dostępu do Rejestratora dźwięku 39

12 Zdzisław Nowakowski Programy multimedialne w nauczaniu języków obcych. Rys. 15. Systemowy Rejestrator dźwięku Tworzymy nasz pierwszy test wyboru Nasz pierwszy test wyboru będzie poświęcony geografii. To także pokaże nam kolejną cechę programu. Okazuje się, że program z powodzeniem można wykorzystać nie tylko do nauki języków obcych. Wybór tematu podyktowany jest tym, abyśmy nie mieli jakichkolwiek wątpliwości z wyborem prawidłowych odpowiedzi. Test będzie po prostu bardzo łatwy. Do tworzenie nowych zadań najlepiej skorzystać z menu <Testy>, a następnie z polecenia <Własne>. W efekcie na ekranie pojawi się okno umożliwiające między innymi zainicjowanie nowego ćwiczenia (rys. 16). W tym celu należy kliknąć przycisk <Nowe>. Rys. 16. Okno umożliwiające zainicjowanie nowego ćwiczenia 40

13 CKPiDN w Mielcu Zeszyty nauczycielskie Nr 4/2005 W kolejnym wyświetlonym oknie (rys. 17) należy wybrać typ ćwiczenia. My decydujemy się na <Testy wyboru>. Rys. 17. Tworzymy nowe ćwiczenie będzie to test wyboru Z oknem, które wyświetli się na ekranie, już zetknęliśmy się (rys. 11). Tym razem jest ono puste, a po wypełnieniu zadaniem, jego widok przedstawiono na rys. 18. Wprowadziliśmy do niego następujące dane: Pytanie: Ile województw utworzono w podziale administracyjnym państwa polskiego w 1999 roku? Odpowiedzi: A. 49 B. 17 Rys. 18. Pierwsze pytanie w nowym teście 41

14 Zdzisław Nowakowski Programy multimedialne w nauczaniu języków obcych. C. 16 D. 10 E. 12 Za prawidłową uznano odpowiedź C, klikając myszą przycisk rombu znajdujący się przy tej literze. Aby wprowadzić kolejne pytanie do testu, należy kliknąć przycisk <Dodaj>. Wyświetli się puste okno edycji, do którego wprowadzimy następne zadanie (rys. 19). Rys. 19. Drugie pytanie w nowym teście Rys. 20. Nasz nowy test wyboru zapisujemy pod nazwą podz_adm.mlt 42

15 CKPiDN w Mielcu Zeszyty nauczycielskie Nr 4/2005 Według tej zasady postępujemy tak długo, aż wyczerpiemy zestaw przygotowanych wcześniej pytań. Na zakończenie ćwiczenie należy zapisać na dysku w folderze DRILL. W tym celu klikamy przycisk <Zachowaj>. W wyświetlonym oknie wprowadzamy nazwę pliku. Ponieważ ćwiczenie dotyczy podziału administracyjnego kraju, proponujemy nazwę podz_adm.mlt (rys. 20). Automatycznie wyświetlone rozszerzenie mlt wynika z typu ćwiczenia (jest to test wyboru). Są trzy metody sprawdzenia, że test został zapisany na dysku: Pierwszy sposób polega na ponownym wybraniu polecenia <Własne> w menu <Testy>, a następnie <Testy wyboru>. Przedstawia to rys. 21. Drugi sposób polega na sprawdzeniu w menu <Plik> w dowolnym trybie (<Nauka>, <Test> lub <Edycja>), że plik o nazwie podz_adm.mlt znajduje się w zestawie ćwiczeń <Testy wyboru>. Trzeci sposób polega na sprawdzeniu z poziomu MS Windows zawartości folderu DRILL. Do samodzielnej analizy pozostawiamy interpretację pozostałych przycisków znajdujących się w oknach przedstawionych na rysunkach 19 i 21. Rys. 21. W oknie Ćwiczenia pojawił się test podz_adm.mlt Do utworzonego testu wyboru wprowadzamy dźwięk Zauważmy, że w utworzonym przez nas teście nie ma dołączonych plików dźwiękowych. Oczekiwalibyśmy, aby prawidłowa odpowiedź została wypowiedziana przez lektora. Nie jest to trudne. Wystarczy skorzystać z systemowego rejestratora dźwięku (rys. 15). Po podłączeniu mikrofonu oraz głośników (lub słuchawek) i naciśnięciu w rejestratorze dźwięku przycisku z czerwoną kropką należy nagrać prawidłową odpowiedź: W wyniku podziału administracyjnego kraju w 1999 roku, mamy w Polsce 16 województw. Następnie (wybierając w menu 43

16 Zdzisław Nowakowski Programy multimedialne w nauczaniu języków obcych. Plik polecenie Zapisz jako ) nagrany dźwięk zapisujemy w folderze C:\Program Fil\ete40\AUDIO na przykład pod nazwą 16_woj.wav. Rys. 22. Umieszczenie pliku dźwiękowego przy prawidłowej odpowiedzi Ostatnią czynnością jest umieszczenie pliku dźwiękowego przy prawidłowej odpowiedzi. W tym celu przy odpowiedzi C klikamy ikonę przedstawiającą folder, a następnie z folderu AUDIO wybieramy plik 16_woj.wav. Końcowy efekt przedstawia rys. 22. Tworzymy ćwiczenia słownikowe Kolejne ćwiczenie będzie dotyczyło utworzenia prostego słownika polsko-angielskiego nt. domowych zwierząt: owca sheep a sheep kaczka duck a duck krowa cow a cow królik rabbit a rabbit koń horse a horse kogut cook a cook świnia pig a pig pies dog a dog kot kot a cat Jest sprawą oczywistą, że jeśli np. w przypadku owcy odpowiemy shepp lub a sheep, obie odpowiedzi będą prawidłowe. Dlatego też do naszego słownika wprowadzimy dla każdego słowa po dwie wersje odpowiedzi (rys. 23). Wpisanie kolejnej odpowiedzi wymaga wcześniejszego kliknięcia przycisku <Dodaj>. Tutaj 44

17 CKPiDN w Mielcu Zeszyty nauczycielskie Nr 4/2005 łatwo o pomyłkę, ponieważ w oknie w prezentowanym na rys. 23 są dwa takie przyciski. Pierwszy z nich znajduje się przy odpowiedzi i o niego właśnie nam chodzi. Natomiast drugi z przycisków <Dodaj> znajduje się w dolnej części okna i odnosi się do kolejnego pytania w słowniku. Rys. 23. Pierwsze słowo w nowym słowniku polsko-angielskim Utworzony słownik zapiszemy na dysku na przykład pod nazwą zwierz.dic. Także i w tym przypadku rozszerzenie dic zostało przyjęte domyślnie. Jeśli uznamy, że chcemy nagrać poprawną wymowę tych słów, ponownie musimy się zdecydować na skorzystanie z rejestratora dźwięku i umieszczenie pliku z nagraniem we właściwym miejscu okna rys. 23. Według tej samej zasady (dokładnie w takich samych oknach) możemy utworzyć ćwiczenia dotyczące między innymi: Wstawianie słów, Formułowanie pytań, Tłumaczenie zdań. 45

18 Zdzisław Nowakowski Programy multimedialne w nauczaniu języków obcych. Tworzymy ćwiczenie dotyczące tłumaczenia zdań Rys. 24. Dwie możliwe odpowiedzi dla zdania Ona będzie słuchała radia Oto propozycja ćwiczenia: Oni słuchają teraz radia They are listening to the radio now On często słucha radia He often listenes to the radio Ona będzie słuchała radia She is going to listen to the radio lub Swe will be listening to the radio Rys. 24 przedstawia dwie możliwe odpowiedzi dla zdania Ona będzie słuchała radia. Plik został zapisany na dysku pod nazwą 3_czasy.tra. Rozszerzenie tra zostało przez program przyjęte domyślnie. Rys. 25. Okno z zestawem własnych ćwiczeń 46

19 CKPiDN w Mielcu Zeszyty nauczycielskie Nr 4/2005 Do tej pory utworzyliśmy trzy własne ćwiczenia. Są to: podz_adm.mlt, zwierz.dic, 3_czasy.tra. Możemy je zaobserwować w oknie Ćwiczenia przedstawionym na rys. 25. Jest ono dostępne w menu <Testy>\<Własne>. Do zestawu własnych ćwiczeń możemy przenieść także dowolne ćwiczenia znajdujące się w folderze DRILL. Służy do tego przycisk <Dodaj>. W ten sposób dodano ćwiczenia: 310przyi.mlt (wraz z opisem) oraz 311zaimk.mlt (wraz z opisem). Być może niektórzy z nas mogą być poirytowani efektami dźwiękowymi pojawiającymi się po udzieleniu poprawnej bądź błędnej odpowiedzi. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby je wyłączyć. W tym celu w menu <Opcje> wybieramy polecenie <Dźwięk>, a następnie w wyświetlonym oknie odznaczamy ptaszki przy efektach dźwiękowych (rys. 26). Rys. 26. Wyłączenie efektów dźwiękowych przy poprawnej i błędnej odpowiedzi Gorąco zachęcamy do tworzenia własnych zestawów ćwiczeń, ponieważ już w trakcie ich wprowadzania do komputera występuje element nauki. Później wielokrotnie (aż do skutku) możemy ćwiczyć słówka, tłumaczenie zdań, formułowanie pytań, uzupełnianie zdań z luką, rozwiązywanie testów. Występuje przy tym pozytywna motywacja do nauki, natomiast elektroniczny nauczyciel jest nad wyraz cierpliwy. W tym tkwi siła programów multimedialnych, że mogą one wspomóc naukę, jednak nigdy nie zastąpią nauczyciela. 47

20 48