Benchmarking miast Prezentacja aplikacji online 6 XI 2013 Warszawa Katarzyna Wojnar
Benchmarking miast Benchmarking miast w praktyce omówienie metody w oparciu o przykłady 6 XI 2013 Warszawa Jakub Rok
Plan prezentacji Cel: przedstawienie procedury benchmarkingu rezultatów na dwóch przykładach, z wykorzystaniem krajowych baz danych i narzędzi ESPON Uwagi wstępne + model postępowania Benchmarking miast z perspektywy administracji centralnej, w oparciu o narzędzie ESPON HyperAtlas Benchmarking miast z perspektywy administracji regionalnej, w oparciu o Bank Danych Lokalnych GUS Benchmarking miast z perspektywy administracji lokalnej Konkluzja
Uwagi wstępne Przedstawione przykłady są ćwiczeniami nie mają charakteru pełnego procesu benchmarkingowego. Co to oznacza w praktyce? Skupiliśmy się na ocenie rezultatów; pełne wykorzystanie potencjału uczenia się w oparciu o BM wymaga także analizy procesów Wykorzystaliśmy tylko dane ilościowe; dane jakościowe pozwoliłyby na pogłębienie uzyskanego obrazu. Każde ćwiczenie oparliśmy na 1 źródle danych; łączenie źródeł daje możliwość doboru bardziej adekwatnych wskaźników Pominęliśmy partycypację społeczną; proces ten jest kluczowy dla zdefiniowania charakteru badania i interpretacji wyników. Konsultacje wymuszają iteratywność procesu wprowadzanie modyfikacji w oparciu o informacje zwrotne
Nasz model postępowania Punkt wyjścia: potrzeba Badana jednostka Kategoria porównania Zdefiniowanie celu Kontekst działań strategicznych Priorytety i główne wyzwania Dobór jednostek odniesienia Skala przestrzenna porównania Kryteria selekcji Selekcja wskaźników Wybór bazy danych/ narzędzia Dopasowanie wskaźników Obliczenia Przeliczenia, rozwiązywanie ew. problemów metodologicznych Wizualizacja wyników Analiza wyników Analiza i próba interpretacji
BM z perspektywy administracji centralnej I CEL: Porównanie wyników społeczno-gospodarczych regionów, które do niedawna opierały swoją gospodarkę na przemyśle ciężkim i wydobyciu węgla, a następnie zostały zmuszone do restrukturyzacji swojej bazy gospodarczej dla województwa śląskiego Powiązanie z celami Strategii Europa 2020 Kryteria porównania: rynek pracy, demografia, siła gospodarki Dobór jednostek odniesienia: podobna historia przekształceń gospodarczych + porównywalne znaczenie w kraju + Europa Środkowa i Środkowo-Wschodnia Zagłębie Ruhry, Zagłębie Saary (Niemcy), Zagłębie Ostrawskie (Czechy), Dolina Jiu (Rumunia) Selekcja wskaźników narzędzie ESPON HyperAtlas
BM z perspektywy administracji centralnej II WSKAŹNIKI Rynek pracy wskaźnik aktywności zawodowej osób w wieku 15-64 lata stopa bezrobocia Demografia odsetek młodych (15-29 lat) w ogólnej liczbie aktywnych zawodowo Siła gospodarki PKB w przeliczeniu na mieszkańca wg parytetu siły nabywczej produktywność pracy wg parytetu siły nabywczej Źródło: oprac. własne na podst. ESPON HyperAtlas W odniesieniu do średniej dla regionów przyległych
BM z perspektywy administracji centralnej III PKB per capita: typologia Źródło: oprac. własne na podst. ESPON HyperAtlas Wartość bezwzględna Względem średniej krajowej Region Stopa bezrobocia Aktywność zawodowa % młodych w ludności aktywnej zawodowo PKB w przeliczeniu na mieszkańca [PSN] Produktywność pracy [PSN] Śląsk (PL) 19% 107% 72% 103% 33% 96% 12400 108% 17200 105% Kraj Morawsko-Śląski (CZ) 14% 175% 72% 101% 31% 100% 14400 85% 20000 83% Vest (RU) 7% 93% 71% 101% 33% 95% 8870 113% 12500 111% Saarland (DE) 11% 97% 66% 99% 25% 95% 25400 97% 38600 98% Arnsberg (DE) 12% 109% 66% 98% 26% 99% 24300 93% 37100 95%
BM z perspektywy administracji regionalnej I CEL: Ocena wyników w dziedzinie ochrony środowiska w miastach na prawach powiatu z województwa kujawsko-pomorskiego Na bazie wyzwań zidentyfikowanych w sektorowej Strategii BEiŚ oraz Strategii rozwoju woj. kujawsko-pomorskiego do 2020 roku Kryteria porównania: zarządzanie przestrzenne, energetyka, jakość powietrza, jakość wód, gospodarka odpadami oraz świadomość ekologiczna. Grupa odniesienia: średnia dla miast na prawach powiatu Bydgoszcz, Toruń, Grudziądz, Włocławek Selekcja wskaźników Bank Danych Lokalnych GUS
BM z perspektywy administracji regionalnej II WSKAŹNIKI Zarządzanie przestrzenne: % terenów z mpzp oraz udział terenów zielonych Energetyka: brak danych na poziomie NUTS-4 Jakość powietrza: emisja zanieczyszczeń powietrza na 1 mieszkańca Jakość wód: % ścieków oczyszczanych w wymagających oczyszczania Gospodarka odpadami: ilość odpadów zmieszanych na 1 mieszkańca Świadomość ekologiczna: zużycie wody na 1 korzystającego Wskaźnik nakładów: wydatki na OŚ na 1 mieszkańca [średnia trzyletnia] Przeliczenie wskaźników dla obszaru funkcjonalnego (grodzki+ziemski) Podejście dynamiczne: 2005-2012 Wskaźniki: relatywne względem średniej, względem 2005 roku
BM z perspektywy administracji regionalnej III 2,5 2 1,5 WYNIKI 2012 względem średniej dla 4 miast 1.mpzp 2.ter. zielone 3.emisja 1 0,5 4.ścieki 5.odpady 6.zuż. wody 0 UJĘCIE DYNAMICZNE 2005-2012 Bydgoszcz Toruń Grudziądz Włocławek % wyniku z 2005 odchylenie od średniej `12 zielony: in plus 7.wydatki OŚ 2.ter. zielone 3.emisja 4.ścieki 5.odpady 6.zuż. wody 7.wydatki OŚ Bydgoszcz 104 73 95 89 90 108 Toruń 115 43 46 122 96 47 Źródło: oprac. własne na podst. BDL Grudziądz 108 102 104 114 95 104 Włocławek 100 96 105 143 95 538
BM z perspektywy administracji lokalnej I A teraz przykład z życia wzięty Łódź 2011 Cel: Wkład merytoryczny do diagnozy strategicznej na potrzeby opracowania strategii rozwoju miasta Łódź do 2020 roku Kryteria porównania: Pozyskiwanie inwestora, Komunikacja miejska, Partycypacja społeczna, Gospodarka komunalna/ mieszkaniowa, Współpraca metropolitalna, Rynek pracy, Spółki miejskie Grupa odniesienia: miasta konkurencyjne Białystok, Gdynia, Kraków, Poznań, Rzeszów, Warszawa, Wrocław Źródła danych: dane ilościowe z różnych źródeł + dane jakościowe z badań wykonanych na potrzeby benchmarkingu
BM z perspektywy administracji lokalnej II Dane ilościowe Źródło: Strategia Rozwoju Miasta Łódź 2020+, Diagnoza Strategiczna
Konkluzja I MODELE BENCHMARKINGU Zuniwersalizowane porównania wewnętrzne Lista jest otwarta Modele mogą się przenikać całe grupy jednostek w kraju, np. powiaty ziemskie lub stolice wojewódzkie podobne jednostki w regionie (vide przykład kujawsko-pomorskiego) lub w kraju (przykład Łodzi) Porównania obszarów specyficznych jednostka o specyficznym charakterze + podobne podmioty z kraju i/lub zagranicy (vide przykład Śląska) wybrane obszary województwa, np. miasto centralne, układ policentryczny, obszary specyficzne + jednostki spoza regionu/kraju Dystans do lidera wybrane jednostki z regionu/kraju + zidentyfikowany lider zewnętrzny lub wewnętrzny
Konkluzja II Na co zwracać uwagę? Kryteria: czy są dopasowane do celu? czy uwzględniają kontekst strategiczny? Dobór grupy odniesienia: czy dostosowany do celu? czy umożliwia skuteczne porównanie? Dane: czy istotnie różnicują? czy są wiarygodne? Obliczenia: jak poprawić adekwatność wskaźników? jak zwiększyć wartość poznawczą?. co jeszcze?
Dziękuje za uwagę Jakub Rok j.rok@uw.edu.pl Centrum Europejskiej Studiów Regionalnych i Lokalnych (EUROREG) UW www.euroreg.uw.edu.pl
ĆWICZENIE ĆWICZENIE: Zaprojektowanie analizy benchmarkingu miast TEMAT: ocena atrakcyjności miast jako miejsca zamieszkania dla osób z wyższym wykształceniem w wieku 20-40 lat: kraju (grupa 1) 3 ośrodków metropolitalnych regionu (grupa 2) układ miast w wybranym województwie miasta (grupa 3) wybrane miasto ZADANIE 1: KONCEPTUALIZACJA ZADANIE 2: WYBÓR GRUPY ODNIESIENIA: ZADANIE 3: WYBÓR KRYTERIÓW 4 z 8 ZADANIE 4: PRZEGLĄD DOSTĘPNYCH DANYCH ZADANIE 5: WYBÓR WSKAŹNIKÓW ZADANIE 6: EW. WIZUALIZACJA I INTERPRETACJA
Kryteria 1. Jakość życia 2. Rozwój gospodarczy 3. Rynek pracy 4. Jakość środowiska 5. Innowacyjność 6. Potencjał demograficzny 7. Usługi publiczne 8. Dostępność przestrzenna