Miasta jako bieguny wzrostu w świetle wyników programu ESPON

Transkrypt

1 Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych Uniwersytet Warszawski Maciej Smętkowski Miasta jako bieguny wzrostu w świetle wyników programu ESPON Warszawa, Konferencja Terytorialny Wymiar Rozwoju. Polska z perspektywy badań ESPON, KPK Programu ESPON, 27 listopada 2012 r.

2 Projekty badawcze ESPON FOCI Future orientation of cities celem projektu była ocena potencjału rozwojowego miast europejskich, w tym roli powiązań funkcjonalnych dla wzrostu ich konkurencyjności, spójności społecznej, a także trwałości procesów rozwojowych. Badaniami objęto wszystkie europejskie funkcjonalne obszary miejskie, choć w wielu przypadkach analizy ograniczono wyłącznie do najważniejszych metropolitalnych obszarów wzrostu (MEGA). Przedmiotem badań były różnego rodzaju powiązania miast przede wszystkim: gospodarcze, transportowe, naukowe, a także regionalne. ESPON SGPTD Second Tier Cities and Territorial Development in Europe: Performance, Policies and Prospects - celem projektu była próba określenia jaka jest rola miast pozastołecznych w procesach rozwoju gospodarczego, a także na ile inwestycje w tych miastach przyczyniają się do wzrostu ogólnokrajowego dobrobytu. Przedmiotem badań były 184 pozastołeczne najważniejsze ośrodki miejskie, czyli głównie MEGA uzupełnione o pozostałe miasta zajmujące najwyższą pozycje w krajowych systemach osadnicznych. ESPON TOWN Small and Medium-Sized Towns - celem projektu jest ocena znaczenia MSM (w tym ich funkcji) w procesach rozwoju regionalnego oraz ich potencjalnego wkładu do realizacji strategii EUROPE 2020

3 Wybrane elementy badań: 1. Miasta europejskie na arenie globalnej (powiązania największych firm globalnych) 2. Rola powiązań transportowych w tworzeniu europejskiej sieci miast (wskaźnik transportowej dostępności dobowej) 3. Rola pozastołecznych ośrodków miejskich w procesach rozwoju (różnice w poziomie rozwoju, tempo wzrostu, czynniki rozwoju) 4. Spójność makroregionów metropolitalnych (pomiar pośredni: zróżnicowanie wewnątrzregionalne)

4 Powiązania gospodarcze (1.1) Stopień internacjonalizacji Funkcje kontrolne

5 Powiązania gospodarcze (1.2) Znaczenie miasta dla firm globalnych Wewnątrzkrajowe sieci powiązań

6 Powiązania transportowe (2.1) Contactability transportowa dostępność dobowa -ważna dla powiązań o charakterze biznesowym - kolorem czerwonym koleje - kolorem niebieskim lotnictwo

7 Powiązania transportowe (2.2) Transportowa dostępność dobowa - liczba dostępnych obszarów metropolitalnych

8 Pozastołeczne ośrodki miejskie (3.1) Czynniki rozwoju: Twarde: -Innowacyjność -Dywersyfikacja -Kapitał ludzki -Dostępność Miękkie: - Jakość miejsca/życia - Planowanie strategiczne

9 Pozastołeczne ośrodki miejskie (3.2)

10 Różnice w poziomie rozwoju wewnątrz makroregionów metropolitalnych (4.1) 1995 r r.

11 Relacje miasto-region (4.2) Zmiana wskaźnika zróżnicowania wewnątrzregionalnego (stosunek PKB per capita w obszarze metropolitalnym i pozostałej części regionu metropolitalnego) Czynniki: -Różnice strukturalne -Produktywność w przemyśle -Koncentracja miejsc pracy i drenaż zasobów ludzkich

12 Terytorialny wymiar kryzysu gospodarczego - pozycja regionów stołecznych ( ) (5.1) Wygrani Wzrost PKB (realny) Przegrani Relatywny wzrost miast stołecznych Relatywny wzrost PKB (w stosunku do średniej krajowej)

13 WNIOSKI DLA POLSKI jednostronność powiązań kapitałowych polskich metropolii w relacjach zagranicznych i ich peryferyjność w globalnej gospodarce, słabość powiązań wewnątrzkrajowych na tle europejskim oraz słaba dostępność europejska i wewnątrz krajowa, policentryczny system osadniczy Polski jako czynnik ograniczający wzrost dywergencji dochodu regionalnego, niski stopień integracji wewnątrzregionalnej w układzie metropolita-region ( odrywanie się metropolii od zaplecza, przewaga procesów wymywania zasobów)

14 DYLEMATY I PYTANIA ROZWOJOWE 1) Tworzenie warunków do napływu kapitału zagranicznego czy działania wspomagające ekspansję zagraniczną polskich firm? 2) Rozwój powiązań zewnętrznych polskich metropolii czy rozwój powiązań wewnątrz krajowej sieci ośrodków metropolitalnych (jakie rodzaje powiązań transportowych)? 3) Wspieranie stolicy czy rozwój ośrodków drugorzędnych w celu zachowania policentrycznej struktury osadniczej kraju? Znaczenie gospodarcze czy społeczne ośrodków pozastołecznych? 4) Relacje metropolia a region - jak wspierać procesy dyfuzji rozwoju z metropolii do ich otoczenia regionalnego w Polsce?

15 Dziękuję za uwagę! Więcej szczegółów na: