Powłoki ciała Skóra Wytwory naskórka Paznokcie Włosy Gruczoły (potowe, łojowe, gruczoł mlekowy) Funkcja: Protekcyjna (mechaniczna, przed zewnętrznymi czynnikami uszkadzającymi) Bariera zabezpieczająca przed ubytkiem wody Bariera przed mikroorganizmami Termoregulacja Wydalanie soli Synteza witaminy D Zmysłowa (dotyk, ciepło, ucisk, ból) Wydzielanie ochronnie działających lipidów, mleka
SKÓRA > 5 mm grubości 1 2 mm grubości Skóra gruba (podeszwa) Skóra cienka (np. z ramienia)
SKÓRA GRUBA SKÓRA CIENKA Listewki (sople) naskórkowe
Nabłonek wielowarstwowy płaski ROGOWACIEJĄCY Naskórek Keratynocyty Melanocyty Komórki Langerhansa Komórki Merkla Keratynocyty 1. Warstwa podstawna 2. Warstwa kolczysta 3. Warstwa ziarnista 4. Warstwa jasna 5. Warstwa zrogowaciała
NASKÓREK - WARSTWA PODSTAWOWA (PODSTAWNA) Keratyny 5 i 14 Desmosomy Błona podstawna Hemidesmosomy Błona podstawna Komórki niezębate macierzyste Komórki zębate Blaszka jasna Blaszka gęsta Komórka nabołnkowa Lamnina Blaszka jasna Blaszka gęsta (ciemna) Blaszka siateczkowata Kolagen typu IV Kolagen typu VII Kolagen typu I i III Włókienka kotwiczące (VII)
Połączenie skórno-naskórkowe Zapalenie pęcherzowe skóry
Regeneracja uszkodzenia Dzielące się komórki warstwy rozrodczej naskórka Przesuwanie się komórek w kierunku ubytku dzięki błonie podstawnej Warstwa powierzchniowa Naskórkowy Czynnik Wzrostu (EGF) Czynnik Wzrostu Keratynocytów Retinol (wit. A) prekursor kwasu retinojowego [brak wit. A downregulation ekspresji genów] Błona podstawna Warstwa rozrodcza Nieprawidłowa kontrola proliferacji komórek warstwy podstawowej łuszczyca
NASKÓREK WARSTWA KOLCZYSTA Cytoplazma keratynocytów keratyny 1 i 10 Ziarna z błoniastym rdzeniem ciała blaszkowate wieloblaszkowate Tonofibryle płytka desmoplakinowa (desmosom) Desmosomy Warstwa podstawna Formujące się ciała wieloblaszkowate
NASKÓREK WARSTWA ZIARNISTA Keratyny 2e i 9 Tworzenie agregatów filamentów cytokeratynowych Synteza profilagryny, SPR (small prolin-rich protein), lorykryna, inwolukryna Ciała wieloblaszkowate zwiększają swoją objętość i liczbę, i uwalniają swoją zawartość glikolipid (acyloglukoceramid) do przestrzeni międzykomórkowej
Warstwa jasna i zrogowaciała Komórki nie zawierają jąder Warstwa zrogowaciała Uwolniony materiał (lipidy) z ciał wieloblaszkowatych tworzy wielowarstwową strukturę otaczającą keratynocyty w-wy jasnej od zewnątrz. Cytoplazma keratynocytów zawiera zagregowane filamenty keratynowe połączone z filagryną (filament matrix complex) Kompleks białek koperta wewnętrzna.
Łuszczyca Czas przejścia keratynocytów 8 razy krótszy
Bariera naskórkowa 1. Filament-matrix kompleks Filamenty cytokeratynowe spojone filagryną 2. Koperta - involukryna, lorikryna, keratolinina 3. Cement - uwolniona do przestrzeni międzykomórkowych zawartość ciał wieloblaszkowatych
MELANOCYTY
MELANOCYTY Pochodzenie grzebienie nerwowe (neuroektodermalne) Melanoblast melanocyt SCF + c-kit-r Brak połączeń desmosomalnych z keratynocytami Liczne wypustki pomiędzy keratynocytami Jako pierwsze komórki napływowe pojawiają się w naskórku
MELANOCYTY Tyrozyna Tyrozynaza DOPA (dihydroksyalanina) Dopachinon Melanina Melanosomy Premelanosomy Cytokrynia
MELANOCYTY Rasa czarna Rasa mongoidalna Rasa biała
NASKÓRKOWA JEDNOSTKA MELANINY MELANOCYT + 36-38 OBSŁUGIWANYCH PRZEZ NIEGO KERATYNOCYTÓW
Czerniak złośliwy
KOMÓRKI LANGERHANSA Pochodzenie szpikowe (mezenchymatyczne) Komórki dendrytyczne Udział w odpowiedzi immunologicznej (prezentacja antygenów limfocytom T komórka APC) Brak połączeń desmosomalnych z keratynocytami E-kadheryna Wywędrowują z naskórka do węzłów chłonnych Przybywają do naskórka 4 5 tygodni później niż melanocyty
Układ SALT Skin Associated Lymphoid Tissue Keratynocyty Komórki Langerhansa Limfocyty T wykazujące epidermotropizm Pełni nadzór immunologiczny nad komórkami zarażonymi wirusem lub transformowanymi nowotworowo
Efekty niewydolności układu SALT Półpasiec Opryszczka Rak
KOMÓRKI MERKLA Przypominają zmodyfikowane keratynocyty, w w-wie podstawnej. Liczne w opuszkach palców mechanoreceptory, łączące się desmosomami z keratynocytami Cytoplazma zawiera liczne ziarnistości neurotransmitery? Mogą pełnić funkcję endokrynną Pochodzenie grzebienie nerwowe Pojawiają się ok. 8 12 tygodnia rozwoju
SKÓRA WŁAŚCIWA
GRUCZOŁY POTOWE małe Funkcjonują od urodzenia Występują prawie w całej skórze, szczególnie licznie w grubej Mają budowę cewkową Wydzielają merokrynowo
GRUCZOŁY POTOWE duże Zaczynają funkcjonować w okresie dojrzewania Występują w pewnych okolicach: doły pachowe, pachwiny, okolica narządów płciowych, odbytu, otoczki brodawki sutkowej, przewodu słuchowego zewnętrznego Mają budowę cewkową Wydzielają merokrynowo
GRUCZOŁY POTOWE duże
GRUCZOŁ ŁOJOWY
GRUCZOŁ ŁOJOWY
WŁOS
WŁOS
SKÓRA WŁAŚCIWA
SKÓRA WŁAŚCIWA
TKANKA PODSKÓRNA
ZAKOŃCZENIA NERWOWE W SKÓRZE WOLNE ZAKOŃCZENIA NERWOWE CIAŁKA VATERA-PACINIEGO CIAŁKA MEISSNERA KOMÓRKI MERKLA
ZAKOŃCZENIA NERWOWE W SKÓRZE
Mammary gland consist of 15-25 lobes of the compound tubuloalveolar type whose function is to secrete milk to nourish newborns The histologic structure of the mammary gland varies according to sex, age and physiologic status Each lobe is separated from the others by dense connective tissue and adipose tissue, and is embedded in intralobular loose connective tissue Each lobe has its own excretory lactiferous duct which opens in the nipple
Mammary gland During puberty breasts increase in size and develop a prominent nipple Breast enlargement is a result of the accumulation of adipose tissue and connective tissue with increased growth and branching of lactiferous ducts (due to increase of ovarian estrogens) In adult woman each lobe is embeded in loose connective tissue; a denser, less cellular connective tissue separates the lobes Near the opening of the nipple the lactiferous ducts dilate to form the lactiferous sinuses lined with stratified squamous epithelium at the external openings
Mammary gland Simple cuboidal epithelium covered by myoepithelial cells Stratified columnar or cuboidal epithelium stratified squamous epithelium
Caseins, α-lactalbumin, Ig A, lactose Mammary gland In the connective tissue surrounding the alveoli there are lymphocytes and plasma cells, which population increases during pregnancy - toward the end of pregnancy; it is responsible for the secretion of immunoglobulins (Ig A) that confer passive immunity on the newborn The mammary glands undergo intense growth during pregnancy as a result of the proliferation of alveoli at the ends of the terminal interlobular ducts Alveoli are spherical collections of epithelial cells which secrete milk A fat droplets and membrane-limited secretory vacuoles containing dense aggregates of milk proteins are visible in apical part of cells
Mammary gland