PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYNÓW NA LATA Z PERSPEKTYWĄ DO 2020 R.

2013 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYNÓW NA LATA 2013-2016 Z PERSPEKTYWĄ DO 2020 R. OPRACOWANIE Przedsiębiorstwo Naukowo-Technicze Global Technics Jacek A. Roszczyc Ul. Jagiellońska 9b/1 17-100 Bielsk Podlaski tel. 606 438 492

Spis treści Spis treści... 1 I. WSTĘP... 3 1. PODSTAWA OPRACOWANIA... 3 2. METODA REALIZACJI... 3 3. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA OBSZARU OBJĘTEGO PROGRAMEM... 3 4. KONCEPCJA PROGRAMU... 5 5. UWARUNKOWANIA PROGRAMU... 6 5.1. Zasady polityki ekologicznej... 7 5.2. Podstawowe założenia polityki ekologicznej... 7 5.3. Przyjęte kierunki rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Chynów... 8 II. KIERUNKI ROZWOJU GMINY ORAZ CELE O CHARAKTERZE SYSTEMOWYM... 12 1. PRIORYTETOWE KIERUNKI ROZWOJU GMINY... 12 1.1. Rozwój rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego... 12 1.2. Rozwój małej i średniej przedsiębiorczości... 12 1.3. Edukacja i usługi publicznej sfery społecznej... 13 1.4. Rozwój turystyki i rekreacji w oparciu o walory środowiskowe... 13 2. CELE SYSTEMOWE... 14 2.1. Integracja aspektów ekologicznych z rozwojem społeczno-gospodarczym... 14 2.2. Rolnictwo... 14 2.3. Przemysł i usługi... 16 2.4. Turystyka i wypoczynek... 17 2.5. System transportowy i usługi obsługi komunikacji... 18 2.6. Sieć osadnicza... 19 III. PROGRAM. OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO... 20 1. OCHRONA PRZYRODY I KRAJOBRAZU... 20 2. ZWIĘKSZENIE LESISTOŚCI GMINY CHYNÓW... 21 3. OCHRONA GLEB... 23 4. OCHRONA ZASOBÓW KOPALIN... 26 IV. PROGRAM. JAKOŚĆ ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWO EKOLOGICZNE... 27 1. STOSUNKI WODNE I JAKOŚĆ WÓD... 27 Strona 1

2. GOSPODARKA ODPADAMI... 32 3. JAKOŚĆ POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO... 37 4. HAŁAS... 40 5. PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE... 41 6. AWARIE... 42 V. PROGRAM. ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE SUROWCÓW, MATERIAŁÓW, WODY I ENERGII... 43 1. RACJONALIZACJA UŻYTKOWANIA WODY... 43 2. WYKORZYSTANIE ENERGII I ŹRÓDEŁ ODNAWIALNYCH... 45 VI. PROGRAM. EDUKACJA EKOLOGICZNA... 47 1. EDUKACJA DZIECI I MŁODZIEŻY... 47 2. EDUKACJA DOROSŁYCH... 48 3. EDUKACJA ROLNIKÓW... 49 VII. OCENA REALIZACJI PROGRAMU... 51 1. INSTRUMANTY ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKIEM... 51 2. ORGANIZACJA ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKIEM... 55 3. ZARZĄDZANIE PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA... 57 VIII.ASPEKTY FINANSOWE WDRAŻANIA PROGRAMU... 59 1. WPROWADZENIE... 59 2. RAMY FINANSOWE WDRAŻANIA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA... 59 3. OSZACOWANIE KOSZTÓW REALIZACJI PROGRAMU... 68 IX. PODSUMOWANIE... 70 Wykaz tabel... 71 Wykaz rysunków... 71 Wykaz wykresów... 71 Strona 2

I. WSTĘP 1. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA Podstawę prawną niniejszego opracowania stanowią: 1. Ustawa Prawo Ochrony Środowiska z dn. 27 kwietnia 2001 r. (Dz.U. z 2008 nr 25 poz. 150), zgodnie z którą do sporządzania programów, zobligowane są organy wykonawcze województwa, powiatu i gminy (art.17 ustawy) 2. Umowa między Urzędem Gminy Chynów a Przedsiębiorstwem Naukowo- Technicznym GLOBAL TECHNICS J.A. Roszczyc z dnia 15.03.2013., które wyłonione zostało na podstawie zapytania ofertowego jako wykonawca projektu Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chynów na lata 2013-2016 tym samym aktualizując program z lat 2004-2007. 2. METODA REALIZACJI Głównymi źródłami danych, w ramach których wykonana została aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chynów 2013-2016 są: 1. Informacje i materiały uzyskane z Urzędu Gminy Chynów 2. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Chynów Chynów 2011 3. Program Ochrony Środowiska Powiatu Grójeckiego na lata 2013-2016 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2017 2020 Grójec 2013 4. Lokalna Strategia Rozwoju Gminy Chynów na lata 2007-2020 Chynów 2012 r. 5. Wytyczne sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym przygotowane przez Ministerstwo Środowiska (Warszawa, grudzień 2002 r.). 6. Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016 Warszawa 2008 r. 7. Program Ochrony Środowiska Województwa Mazowieckiego na lata 2011-2014 z uwzględnieniem perspektywy do 2018 roku Warszawa 2012 8. Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego do 2030 r. 9. Publikacje, bazy danych Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Warszawie 10. Informacje Głównego Urzędu Statystycznego 11. Roczne sprawozdania z działalności Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, 12. Informacje Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie 3. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA OBSZARU OBJĘTEGO PROGRAMEM Obszar gminy znajduje się w centralnej części województwa mazowieckiego, w północnej części powiatu grójeckiego, w odległości ok. 40 km w kierunku południowym od Warszawy. Z gminą graniczą następujące gminy: od północy Prażmów, od pn.-wsch. Góra Kalwaria, od południa Jasieniec, płd.-wsch. Warka, od zachodu Grójec. Strona 3

Tabela 1 Wybrane dane statystyczne dla Gminy Chynów Dane 2009 2010 2011 Powierzchnia w ha 13499 13499 13499 Ludność 9627 9634 9677 Ludność na 1 km2 71 71 72 Kobiety na 100 mężczyzn 97 99 99 Źródło: Rocznik Statystyczny 2012 r. Użytki rolne zajmują 80,8% powierzchni gminy (grunty orne 45,3%, sady 18,5%, trwałe użytki zielone 16,2%, grunty pod wodami 0,8%), lasy i grunty zadrzewione 13,6%, grunty zabudowane 4,9%, nieużytki 0,7%. Urozmaiceniem powierzchni terenu gminy są wzniesienia i wały wydmowe o łagodnych kształtach. Ta lekko falista wysoczyzna morenowa przecięta jest doliną rzeki Czarnej dzielącą obszar gminy na części - zachodnią i wschodnią. Dominującą funkcję gospodarczą gminy pełni rolnictwo stanowiące 80% przestrzeni gminy. Na terenie gminy znajduje się 2 300 gospodarstw, z przewagą gospodarstw o pow. 2-5 ha. Uprawia się: zboża, ziemniaki, buraki cukrowe, rośliny okopowe pastewne oraz truskawki. Głównym kierunkiem w produkcji zwierzęcej jest chów bydła mlecznego, zaś uzupełniającym trzoda chlewna i drób. Poniższy rysunek prezentuje Gminę Chynów na tle całego powiatu. Rys. 1: Usytuowanie Gminy Chynów na tle całego powiatu grójeckiego. Źródło: Lokalna Strategia Rozwoju Gminy Chynów na lata 2007-2020 Cechą charakterystyczną gminy jest jej położenie w rejonie ukształtowanej specjalizacji sadowniczej o znaczeniu krajowym w tzw. - grójecko-wareckim zagłębiu sadowniczym. Rejon ten obejmuje 11 Strona 4

gmin, w którym sady zajmują ponad 46 tys. ha, produkując 1/3 owoców w kraju. Powierzchnia nasadzeń sadowniczych w gminie wynosi ok. 2 540 ha Gmina posiada dogodne połączenie drogowe przez drogę krajową nr 50 (połączenie z Warszawą przez Grójec lub Górę Kalwarię oraz z Radomiem przez Grójec). Trasa nr 50 stanowi tzw. Dużą obwodnicę Warszawy i aktualnie przenosi znaczny strumień ruchu międzynarodowego tranzytu wschód zachód. Na obszarze gminy istnieje komunikacja publiczna obsługiwana przez PKS Grójec. Przez teren gminy przebiega linia kolejowa relacji Warszawa Radom Kielce Kraków, na której zlokalizowana jest stacja w Chynowie oraz przystanki w Krężelu i Sułkowicach. Przewozy towarowe związane są z gospodarką gminy, głównie spedycją owoców z rejonu grójeckiego. Warto dodać, że na obszarze gminy, mimo przeważającej funkcji rolniczej, jest bardzo wysoki udział innych sektorów w gospodarce, przy jednoczesnym wysokim wskaźniku przedsiębiorczości mieszkańców gminy. Usługi niekomercyjne i komercyjne zlokalizowane są głównie w miejscowościach: Chynów, Wola Chynowska, Sułkowice i Drwalew. Sołectwa należące do gminy: 1. Adamów Rososki 2. Barcice Drwalewskie 3. Barcice Rososkie 4. Budy Sułkowskie 5. Budziszyn 6. Budziszynek 7. Chynów 8. Dobiecin 9. Dąbrowa Duża 10. Drwalew 11. Drwalewice 12. Edwardów 13. Franciszków 14. Gaj Żelechowski 15. Gliczyn 16. Grobice 17. Henryków 18. Jakubowizna 19. Janów 20. Jurandów 21. Kukały 22. Krężel 23. Lasopole 24. Ludwików 25. Machcin 26. Marianów 27. Martynów 28. Marynin 29. Mąkosin 30. Milanów 31. Nowe Grobice 32. Ostrowiec 33. Pawłówka 34. Pieczyska 35. Piekut 36. Przyłom 37. Rososz 38. Rososzka 39. Staniszewice 40. Sułkowice 41. Sułkowice Osiedle 42. Watraszew 43. Węszelówka 44. Widok 45. Wola Chynowska 46. Wola Kukalska 47. Wola Pieczyska 48. Wola Żyrowska 49. Wygodne 50. Zalesie 51. Zawady 52. Żelazna 53. Żelechów 54. Żyrów oraz osiedla: 1. osiedle Drwalew 2. osiedle Biowet 4. KONCEPCJA PROGRAMU Koncepcja Programu oparta jest głównie o zapisy trzech dokumentów, którymi są: 1. Prawo ochrony środowiska z 27 kwietnia 2001 roku. Definiuje ono ogólne wymagania w odniesieniu do programów ochrony środowiska opracowywanych dla potrzeb m.in. gmin. Zgodnie z ustawą (Art.14 ust.1 POŚ2), program ochrony środowiska, na podstawie aktualnego stanu środowiska, określa w szczególności: cele ekologiczne, priorytety ekologiczne, rodzaj i harmonogram działań proekologicznych, środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki finansowe. Strona 5

2. Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016, dostosowana do wymagań ustawy Prawo ochrony środowiska. Zgodnie z zapisami tego dokumentu Program winien definiować cele średniookresowe i zadania na lata 2013 2016 oraz monitoring realizacji Programu i nakłady finansowe na jego wdrożenie. Cele i zadania ujęte w kilku blokach tematycznych: cele i zadania o charakterze systemowym ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne użytkowanie zasobów przyrody zrównoważone wykorzystanie surowców jakość środowiska i bezpieczeństwo ekologiczne 3. Wytyczne do sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym, które podają sposób i zakres uwzględniania polityki ekologicznej państwa w programach ochrony środowiska oraz wskazówki co do zawartości programów. W gminnym programie powinny być uwzględnione: zadania własne gminy tzn. te przedsięwzięcia, które będą finansowane w całości lub częściowo ze środków będących w dyspozycji gminy, zadania koordynowane, tzn. finansowane ze środków przedsiębiorstw oraz ze środków zewnętrznych, będących w dyspozycji organów i instytucji szczebla powiatowego, wojewódzkiego i centralnego, bądź instytucji działających na terenie gminy, ale podległych bezpośrednio organom powiatowym, wojewódzkim, bądź centralnym W Programie uwzględniono również zapisy POŚ (Art.14 ust.2, art. 18 ust.2) wskazujące, że program ochrony środowiska przyjmuje się na 4 lata, a Wójt zobowiązany jest do sporządzania co 2 lata raportów o wykonaniu Programu i przedstawiania ich radzie gminy. Kierując się powyższymi zapisami, Program podaje: 1. Cele ekologiczne średniookresowe wraz z kierunkami działań poprzedzone stanem wyjściowym oraz listę przedsięwzięć przewidzianych do realizacji w latach 2013 2016 ujęte w blokach tematycznych wymienionych powyżej z uwzględnieniem wskazówek zawartych powyżej. 2. Monitoring realizacji Programu 3. Aspekty finansowe wdrażania Programu Program ochrony środowiska pozostaje w ścisłej relacji z "Programem ochrony środowiska dla województwa mazowieckiego", projektem "Programu ochrony środowiska powiatu Grójeckiego" oraz Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Chynów i Programem zrównoważonego rozwoju gminy Chynów. Z dokumentów tych wynikają główne kierunki rozwoju społeczno-gospodarczego omawianego obszaru i związane z nimi kierunki presji na środowisko. Program ma na celu dążenie do sukcesywnej poprawy stanu środowiska w gminie. Jego istotą jest skoordynowanie, zaplanowanych w Programie działań z administracją (starostwa powiatowe, urzędy miast i gmin) oraz przedsiębiorcami i społeczeństwem a następnie ich realizacja przez wskazane podmioty przy efektywnym wykorzystaniu dostępnych środków finansowych. 5. UWARUNKOWANIA PROGRAMU Zasady realizacji polityki ekologicznej, cele i zadania ujęte w dokumentach Polityka Ekologiczna Państwa, Program Ochrony Środowiska dla Województwa Mazowieckiego oraz Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Grójeckiego zostały przyjęte jako ścisła podstawa niniejszego Programu. Strona 6

5.1. Zasady polityki ekologicznej W Programie Ochrony Środowiska dla gminy Chynów 2013-2016 przyjęto następujące zasady polityki ekologicznej za Programem Ochrony Środowiska dla Powiatu Grójeckiego: 1) Zasada zrównoważonego rozwoju - tj. racjonalnego i optymalnego sposobu zarządzania zasobami przyrodniczymi oraz zapobiegania powstawaniu negatywnych skutków działalności człowieka / intensywnego rozwoju gospodarki; 2) Zasada przezorności - podejmowanie działań już w momencie pojawienia się uzasadnionego prawdopodobieństwa, że problem wymaga rozwiązania; 3) Zasada prewencji przeciwdziałanie negatywnym skutkom dla środowiska na etapie planowania i realizacji przedsięwzięcia, które to przeciwdziałanie określane jest przez cztery hierarchiczne grupy: zapobieganie powstawaniu zanieczyszczeń i innych uciążliwości, recykling, zintegrowane podejście do ograniczania i likwidacji zanieczyszczeń i zagrożeń, zgodne z zaleceniami Dyrektywy Rady 96/61/WE (tzw. Dyrektywy IPPC), wprowadzanie pro środowiskowych systemów zarządzania procesami produkcji i usługami, 4) Zasada wysokiego poziomu ochrony środowiska, która zakłada, że planowana jakość środowiska będzie możliwie najwyższa, szczególnie z punktu widzenia bezpieczeństwa dla zdrowia ludzkiego; 5) Zasada integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi - m. in. idea likwidacji zanieczyszczeń u źródła; 6) Zasada regionalizmu 7) Zasada subsydiarności (pomocniczości) 8) Zasada równego dostępu do środowiska przyrodniczego - oparta na założeniach: sprawiedliwości międzypokoleniowej, międzyregionalnej i międzygrupowej oraz równoważenia szans pomiędzy człowiekiem a przyrodą; 9) Zasada uspołecznienia - m. in. rozwój edukacji ekologicznej, angażowanie obywateli, grup społecznych, czy organizacji pozarządowych; 10) Zasada likwidacji aktualnych problemów i zasada zanieczyszczający płaci - realizacja przedsięwzięć ochronnych, egzekwowanie opłat za korzystanie ze środowiska; 11) Zasada skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej - wybór przedsięwzięć inwestycyjnych ochrony środowiska, uwzględniający minimalizację nakładów finansowych na jednostkę uzyskanego efektu. 5.2. Podstawowe założenia polityki ekologicznej Cele polityki ekologicznej państwa jak i województwa oraz powiatu grójeckiego określone odpowiednio w III Polityce Ekologicznej Państwa i Programie Ochrony Środowiska Województwa Mazowieckiego na lata 2011-2018 oraz projekcie Programu Ochrony Środowiska Powiatu Grójeckiego określają konkretne wyzwania i obszary zainteresowania dla Programu ochrony środowiska dla gminy Chynów. Gmina Chynów, z powyższych dokumentów strategicznych najbardziej priorytetowymi dla siebie uznała: 1. Racjonalną gospodarkę zasobami wód podziemnych i ograniczenie poboru wód podziemnych przez rolnictwo i przemysł 2. Uregulowanie gospodarki odpadami stałymi 3. Zwiększenie stopnia zaopatrzenia ludności w wodę wodociągową i poprawa jej jakości 4. Zwiększenie stopnia skanalizowania Strona 7

5.3. Przyjęte kierunki rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Chynów Lokalna Strategia Rozwoju Gminy Chynów na lata 2007-2020 opracowana w 2007 roku przyjmuje dla rozwoju gminy zestaw 6 celów strategicznych oraz zestaw celów operacyjnych: CEL STRATEGICZNY 1. ROZWOJ USŁUG PUBLICZNYCH CEL STRATEGICZNY 2. POPRAWA JAKOŚCI USŁUG KOMUNALNYCH ŚWIADCZONYCH PRZEZ GMINĘ CEL STRATEGICZNY 3. MODERNIZACJA I RESTRUKTURYZACJA ROLNICTWA CEL STRATEGICZNY 4. ROZWOJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI CEL STRATEGICZNY 5. OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO CEL STRATEGICZNY 6. ROZWOJ TURYSTYKI I REKREACJI Każdemu z celów strategicznych przypisano po kilka celów operacyjnych, które składają się na osiągnięcie celu strategicznego. Cele operacyjne podzielone są na działania (programy), które pozwalają podjąć szczegółowe zadania. Z punktu widzenia ochrony środowiska szczególnie ważnymi są cele 2 Poprawa jakości usług komunalnych świadczonych przez gminę, 3 Modernizacja i restrukturyzacja rolnictwa oraz 5 Ochrona środowiska naturalnego CEL STRATEGICZNY 2 POPRAWA JAKOŚCI USŁUG KOMUNALNYCH ŚWIADCZONYCH PRZEZ GMINĘ Dobrze rozwinięta sieć dróg i infrastruktury technicznej powinna być priorytetem dla samorządu, ponieważ poprawa sytuacji w tej dziedzinie przybliża osiągnięcie wszystkich celów strategicznych wpływa na standard życia mieszkańców, ułatwia rozwój nowoczesnego, ekologicznego rolnictwa, umożliwia tworzenie nowych przedsiębiorstw i podnosi zainteresowanie terenami pod budownictwo mieszkaniowe, rekreacyjne i gospodarcze. Ma również olbrzymie znaczenie dla ochrony środowiska naturalnego. Realizacja założonego celu strategicznego możliwa będzie dzięki wdrożeniu następujących celów operacyjnych: 2.1. Budowa i modernizacja dróg oraz infrastruktury drogowej Działania: 2.1.1. Budowa dróg gminnych 2.1.2. Modernizacja dróg gminnych 2.1.3. Budowa i modernizacja dróg powiatowych 2.1.4. Budowa i modernizacja chodników 2.1.5. Budowa i modernizacja oświetlenia 2.1.6. Budowa parkingów 2.1.7. Budowa tras rowerowych 2.2. Budowa i modernizacja sieci wodnokanalizacyjnej i burzowej Działania: 2.2.1. Budowa i modernizacja sieci wodociągowej 2.2.2. Budowa i modernizacja stacji uzdatniania wody 2.2.3. Budowa i modernizacja sieci kanalizacyjnej 2.2.4. Budowa systemu kanalizacji burzowej 2.2.5. Uzbrojenie terenów pod budownictwo mieszkaniowe 2.2.6. Budowa systemu przydomowych oczyszczalni ścieków w rozproszonej zabudowie 2.2.7. Budowa i rozbudowa oczyszczalni ścieków 2.2.8. Budowa i modernizacja Stacji Uzdatniania Wody Strona 8

2.3. Gazyfikacja gminy Działania: 2.3.1. Opracowanie dokumentacji dotyczącej budowy sieci gazowej 2.3.2 Budowa gazociągu i stacji redukcyjnych 2.3.3. Modernizacja istniejącej sieci gazowej 2.4. Modernizacja systemów grzewczych i elektroenergetycznych Działania: 2.4.1. Modernizacja systemów grzewczych (w tym termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej, modernizacja kotłowni, popularyzacja termomodernizacji w budynkach prywatnych) 2.4.2. Propagowanie wykorzystania alternatywnych źródeł energii i biopaliw 2.4.3. Modernizacja systemów elektroenergetycznych 2.4.4. Budowa nowoczesnych ekologicznych kotłowni 2.5. Rozwój gminnego systemu gospodarki odpadami Działania: 2.5.1. Organizacja Gminnego Punktu Zbiorki Odpadów Niebezpiecznych 2.5.2. Selektywne zbieranie odpadów 2.5.3. Inwentaryzacja i likwidacja dzikich składowisk oraz przeprowadzanie rekultywacji tych terenów 2.5.4. Właściwe lokalizowanie kontenerów na terenie gminy CEL STRATEGICZNY 3. MODERNIZACJA I RESTRUKTURYZACJA ROLNICTWA Charakter rolniczy gminy nie pozwala na pominięcie w planowaniu rozwoju wykorzystania instrumentów wsparcia rozwoju rolnictwa i usług w tym zakresie. Aktywność gospodarcza w sferze rolniczej, samoorganizowanie producentów są niezbędne w gospodarce rynkowej. Rozwój rolnictwa zależeć będzie od samych rolników, samorządu rolników (Izb Rolniczych) oraz szeroko pojętej edukacji. Niezbędna będzie tu także pomoc organizacyjna władz samorządowych w zakresie samoorganizacji grup producenckich, marketingu i promocji. Realizacja założonego celu strategicznego możliwa będzie dzięki wdrożeniu następujących celów operacyjnych: 3.1. Rozwój rolnictwa ekologicznego i specjalistycznego Działania: 3.1.1. Działania marketingowe promujące rozwój rolnictwa ekologicznego 3.1.2. Aktywna pomoc rolnikom przy wypełnianiu wniosków z zakresu pozyskiwania funduszy na realizację inwestycji i dopłat obszarowych 3.1.3. Działania edukacyjne (szkolenia, kursy) z zakresu tematyki rolnictwa ekologicznego 3.1.4. Zastosowanie w rolnictwie odnawialnych źródeł energii 3.1.5. Budowa zbiorników retencyjnych przez indywidualnych rolników 3.1.6. Budowa i modernizacja urządzeń melioracyjnych na potrzeby rolników 3.2. Promowanie i wspieranie inwestycji w zakresie przetwórstwa rolno-spożywczego Działania: 3.2.1. Wspieranie istniejących grup producenckich i tworzenie nowych 3.2.2. Działania marketingowe promujące lokalną produkcję rolniczą 3.2.3. Opracowanie oraz upowszechnianie informacji o możliwościach wsparcia (m.in. finansowego) dla osób rozpoczynających działalność w zakresie przetwórstwa rolnospożywczego 3.2.4. Szkolenia, doradztwo Strona 9

3.3. Rozwój i promocja agroturystyki Działania: 3.3.1. Działania marketingowe promujące agroturystykę w gminie 3.3.2. Działania zachęcające lokalną społeczność do podjęcia działalności agroturystycznej 3.3.3. Modernizacja gospodarstw rolnych na potrzeby agroturystyki 3.3.4. Opracowanie i wdrożenie systemu skutecznej pomocy (prawnej, organizacyjnej) dla gospodarstw chcących prowadzić działalność agroturystyczną. 3.4. Przekształcenie struktury agrarnej gospodarstw rolnych Działania: 2.3.1. Scalanie gruntów o niższych klasach bonitacyjnych 2.3.2. Przemianowanie gruntów rolnych słabej jakości i nieużytków na cele inwestycyjne i budownictwo 2.3.3. Opracowanie procedur przyspieszających regulowanie kwestii własnościowych w gospodarstwach rolnych, mających kilku właścicieli (przy wykonywaniu scaleń) CEL STRATEGICZNY 5: OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO Założeniem tego celu są inwestycje sprzyjające ochronie środowiska, dzięki którym nastąpi poprawa m.in. warunków życia, stanu zdrowia mieszkańców, możliwa będzie produkcja zdrowej żywności, nastąpi poprawa czystości wód, powietrza i gleb. Działania te mogą być zrealizowane nie tylko poprzez inwestycje proekologiczne, lecz także poprzez włączenie się całej społeczności gminy w działania ukierunkowane na ochronę środowiska naturalnego. Dlatego ważnym elementem jest kształtowanie świadomości ekologicznej wśród mieszkańców. Niezbędne jest również stałe monitorowanie czystości i porządku a także okresowe badania stanu środowiska naturalnego w gminie. Osiągnięcie założonego celu strategicznego nastąpi poprzez realizację poniższych celów operacyjnych: 5.1. Edukacja ekologiczna mieszkańców i estetyzacja wsi Działania: 5.1.1. Opracowanie oferty i prowadzenie programów edukacyjnych 5.1.2. Przebudowa centrów wsi w celu poprawy wizerunku gminy 5.1.3. Utworzenie Gminnego Centrum Edukacji Ekologicznej 5.1.4. Dbałość o estetykę gminy 5.2. Inwestycje proekologiczne Działania: 5.2.1. Inwentaryzacja i likwidacja dzikich składowisk oraz ich rekultywacja 5.2.2. Zadania ciągłe związane z edukacją i praktyką dotyczącą selektywnej zbiorki odpadów i ich zagospodarowania 5.2.3. Budowa wysypiska 5.2.4. Budowa oczyszczalni ścieków 5.2.5. Współpraca z sąsiednimi gminami w zakresie ochrony środowiska 5.3. Poprawa stanu środowiska naturalnego Działania: 5.3.1. Zastępowanie ogrzewania węglowego ogrzewaniem ekologicznym 5.3.2. Rozwijanie wykorzystania alternatywnych źródeł energii i biopaliw 5.3.3. Kontynuowanie gazyfikacji terenu gminy 5.3.4. Termomodernizacja budynków 5.3.5. Utrzymanie czystości rzek i zbiorników wodnych 5.3.6. Budowa zbiorników retencyjnych na terenie gminy. 5.3.7. Zakaz wypalania traw Strona 10

Gmina Chynów określa również kierunki zmian rozwoju społeczno-gospodarczego w znowelizowanym Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego z 2011 r. W celu osiągnięcia trwałego, zrównoważonego rozwoju, a także wymienionych celów i priorytetowych kierunków rozwoju, zawartych w lokalnej strategii rozwoju, przyjmuje się szereg określonych kierunków zmian w strukturze przestrzennej gminy. Najważniejszymi z punktu widzenia niniejszego Programu są: I. Przy planowaniu rozwoju przestrzennego za priorytet uznaje się ochronę terenów o dużych wartościach przyrodniczych, krajobrazowych lub terenów istotnych dla zachowania bioróżnorodności oraz ochronę terenów użytkowanych rolniczo (pól, sadów i łąk), w tym ochronę przed niekontrolowaną zabudową oraz użytkowaniem, mogącym prowadzić do ich degradacji. II. Przewiduje się utrwalenie cech poszczególnych (głównych dla gminy) trzech stref funkcjonalnych z zachowaniem charakteru ich zagospodarowania, tj.: strefę rozwoju osadnictwa, strefę rozwoju rolniczej przestrzeni produkcyjnej oraz strefę aktywizacji zainwestowania pod funkcje gospodarki pozarolniczej. W strukturze użytkowania gruntów wyodrębnia się ponadto istotną dla rozdzielenia wyżej wymienionych stref funkcjonalnych i dla właściwego funkcjonowania systemu przyrodniczego gminy strefę lasów, łąk, dolin rzecznych i innych terenów cennych przyrodniczo. Strefa lasów, łąk, dolin rzecznych i innych terenów cennych przyrodniczo wyodrębniona na terenach leśnych, łąk, dolin rzecznych, oraz wokół nich i w pasmach, łączących je między sobą. Pełni ona ważną funkcję przyrodniczą. Główne kierunki zmian w zagospodarowaniu przestrzennym obejmują: ochronę istniejących lasów i wyznaczenie terenów rolnych wskazanych do zalesień; ochronę walorów dolin rzecznych i zakaz zabudowy w ich obszarze; wskazanie obszarów lokalizacji nowych bądź adaptacji istniejących obiektów i urządzeń sportu, rekreacji i agroturystyki; wskazanie terenów dla perspektywicznego rozwoju funkcji mieszkaniowej zabudowy jednorodzinnej ekstensywnej i zabudowy jednorodzinnej na ponad normatywnych działkach o charakterze letniskowym, z priorytetem zachowania wartości krajobrazowych terenu. Najważniejsze obszary włączone do tej strefy leżą przede wszystkim przy północnej granicy gminy (rejon Woli Pieczyskiej), w centralnej i wschodniej części gminy - kompleksy leśne wraz z otoczeniem i wzdłuż rzeki Czarnej. W zakresie zasobów ochrony przyrody oraz krajobrazu kulturowego i uzdrowisk Studium przewiduje: 1. System przyrodniczy gminy Chynów opiera się o główne bazy zasilające i ciągi ekologiczne, jakimi są: dolina rzeki Czarnej i rzeki Kraski oraz kompleksy leśne w centralnej i północno wschodniej części gminy. System ten musi być wzmacniany zarówno przez ochronę przed nową zabudową, jak i dolesieniami oraz przez sankcjonowanie wymogów ochrony według przepisów odrębnych. 2. Przewiduje się kształtowanie możliwie ciągłego przestrzennie, sieciowego układu terenów biologicznie czynnych wzdłuż dolin rzecznych, łąk i terenów podmokłych, powiązanego z kompleksami leśnymi, terenami przewidzianych do zalesień i innymi terenami otwartymi. 3. Ogranicza się zmianę sposobu użytkowania gruntów rolnych o relatywnie wysokim potencjale produkcyjnym, oznaczonych zgodnie z legendą do rysunku studium. Strona 11

II. KIERUNKI ROZWOJU GMINY ORAZ CELE O CHARAKTERZE SYSYTEMOWYM 1. PRIORYTETOWE KIERUNKI ROZWOJU GMINY 1.1. Rozwój rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego Gmina Chynów wypełnia funkcje głownie rolnicze oraz przemysłowo-usługowe i w niewielkim stopniu turystyczne. Duża część terenów gminy Chynów to tereny orne oraz sady i w niewielkim stopniu lasy. Rekompensatą niskiej lesistość są drzewa owocowe, które nadają gminie swoisty walor krajobrazowy w okresie kwitnienia. Zakłada się, że w gminie Chynów rozwijać się będzie sektor usług dla ludności, usługi w otoczeniu rolnictwa oraz drobna wytwórczość. Dla tego typu form działalności gospodarczej nie jest wymagane uzbrojenie i skomunikowanie terenu wykraczające poza zakres obsługi typowych obszarów zabudowy wiejskiej. Procesy związane z restrukturyzacją rolnictwa (wymóg poprawy efektywności produkcji rolnej, zalesienia gruntów o najniższej wartości, realizacja programów dostosowawczych UE i Banku Światowego) będą stwarzały warunki dla zwiększenia liczby podmiotów gospodarczych związanych z obsługą rolnictwa oraz przetwórstwem rolno-spożywczym. Wzmocnienie roli producentów oraz grup producenckich na rynku produktów rolnych, a także ekologizacja rolnictwa, zakładane w polityce krajowej również generować będą miejsca pracy związane z zakładanym przejęciem przez rolników funkcji wykonywanych do tej pory przez pośredników, związanych z konfekcjonowaniem, składowaniem i przetwórstwem lokalnych produktów w miejscu ich wyprodukowania, z zastosowaniem rygorystycznych norm i kontroli. Zakłada się, że w dziale usług dla rolnictwa oraz przetwórstwa rolno-spożywczego przeważać będą podmioty generujące niewielką liczbę miejsc pracy (1-3) np. składy, punkty skupu, hurtownie, warsztaty itp. Nie można jednak wykluczyć, że na bazie istniejących w gminie utrwalonych kierunków produkcji rolnej powstać mogą także większe zakłady przetwórstwa rolno-spożywczego. 1.2. Rozwój małej i średniej przedsiębiorczości Istotnym wskaźnikiem koniunktury w gminach jest powstawanie nowych przedsiębiorstw, ponieważ tworzą one miejsca pracy, jak również przyczyniają się do wzrostu gospodarczego gminy i poziomu dochodów mieszkańców. Usługi i wytwórczość nie związana bezpośrednio z rolnictwem będą prawdopodobnie powstawać w oparciu o aktywizującą rozwój funkcję drogi Nr 50 (w pasie terenów usytuowanych wzdłuż tej drogi), a także w ośrodkach obsługi ludności i większych jej skupiskach (Żyrów, Drwalew, Chynów, Wola Chynowska, Pułkowice, Nowe Grobice). Istotnym czynnikiem rozwoju usług będzie także nowe osadnictwo, realizowane w sołectwach objętych opracowaniem miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, przewidujących scalenia i podziały terenów pod budownictwo mieszkalne i letniskowe. Oczekiwana skala tego typu przedsięwzięć, nie jest wielka -przeważać będą podmioty gospodarcze zatrudniające 1-3 pracowników. W społeczności istnieje wielka potrzeba rozbudzenia ducha przedsiębiorczości. Strona 12

Ze szczególną troską należy myśleć o młodym pokoleniu. Dlatego już na etapie szkoły podstawowej niezbędne są rożne szkolenia stymulujące rozpoczęcie działalności gospodarczej przez młodzież. Doświadczenia rozwiniętych państw oraz niektórych rejonów naszego kraju dowodzą, że przedsiębiorczość rozwija się tam, gdzie istnieje dobrze rozwinięta infrastruktura. Wyposażenie terenów w infrastrukturę techniczną będzie atutem gminy przy podejmowaniu decyzji o lokalizacji firm przez potencjalnych przedsiębiorców. Zachętą dla tego typu przedsięwzięć winna być pro przedsiębiorcza polityka władz gminy polegająca na stosowaniu preferencji podatkowych dla nowo powstających firm czy też zatrudniających bezrobotnych z terenu gminy. 1.3. Edukacja i usługi publicznej sfery społecznej Jednym z priorytetowych kierunków rozwoju gminy Chynów przez najbliższe lata będą zadania gminy skierowane na zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej. Samorząd gminy będzie dążył do podnoszenia poziomu edukacji i rozszerzenia oferty kształcenia, podnoszenia poziomu świadczonych usług zdrowotnych oraz standardu istniejącej bazy lecznictwa. Jednocześnie będzie prowadził działania z zakresu przeciwdziałania bezrobociu oraz aktywizacji lokalnego rynku pracy, działania związane z organizacją pomocy społecznej, wyrównywaniem szans rozwoju zawodowego i awansu materialnego środowisk zagrożonych marginalizacją, szczególnie środowisk osób niepełnosprawnych, poprawą stanu bezpieczeństwa publicznego i usuwania zagrożeń patologicznych. Działania te winny być prowadzone we współpracy z organizacjami społecznymi, stowarzyszeniami, lokalnymi przedsiębiorcami i służbami bezpieczeństwa. Gmina tworzyć będzie warunki do rozwoju rynku mieszkaniowego wszystkich typów budownictwa. Rozwój budownictwa mieszkaniowego, dbałość o istniejące zasoby i prawidłowa gospodarka tymi zasobami to jedno z ważniejszych zadań z zakresu polityki społecznej. Niezwykle ważnym zadaniem lokalnych władz będzie poprawa komunikacji społecznej i usprawnienie funkcjonowania administracji samorządowej. Integracja i aktywizacja społeczeństwa gminy wokół wspólnych celów jest warunkiem ożywienia i poprawy sytuacji w gminie. Działania te będą zmierzały do zintegrowania rożnych grup mieszkańców oraz ich aktywizacji i są niezwykle ważne, wręcz fundamentalne dla dalszego powodzenia wszelkich szeroko rozumianych działań prorozwojowych. 1.4. Rozwój turystyki i rekreacji w oparciu o walory środowiskowe Rozwój funkcji rekreacji i wypoczynku (w tym usług z nimi związanych) opierać się będzie na lokalnych zasobach środowiska przyrodniczego. Dotyczy to zwłaszcza występowania na obszarze gminy terenów predysponowanych dla zagospodarowania pod funkcję budownictwa letniskowego, realizowanego w odpowiedzi na zapotrzebowanie mieszkańców metropolii warszawskiej. Wykorzystanie tych zasobów związane będzie z prawnym udostępnieniem terenów pod zainwestowanie. Aktualnie opracowywane plany miejscowe dla sołectw: Budy Sułkowskie, Grabina, Nowe Grobice i Wola Pieczyska przewidują lokalizacje kolejnych zespołów działek letniskowych. Powierzchnie terenów przeznaczanych pod te funkcje wynoszą odpowiednio: Budy Sułkowskie - 26,6ha; Grabina - 30ha; Nowe Grobice - 50ha; Wola Pieczyska - 36ha. Z funkcją budownictwa letniskowego wiąże się sezonowy wzrost zapotrzebowania na rożnego rodzaju usługi (handel, gastronomia, sport, rekreacja, rozrywka, itp.), których odbiorcami będą użytkownicy działek letniskowych. Wyżej wymienione plany miejscowe przewidują i umożliwiają realizację takich usług. Rozwój agroturystyki zorientowanej na rodziny z małymi dziećmi oraz Strona 13

turystyki ekologicznej, czyli pobyty w gospodarstwach produkujących zdrową żywność to kierunek rozwoju, który jest powszechnie akceptowany i uzasadniony ze względu na walory przyrodnicze. Należy także uatrakcyjnić gminę poprzez budowę ścieżek rowerowych, szlaków turystycznych. Szansą jest tzw. turystyka tranzytowa związana z przebiegającą przez teren gminy drogą krajową nr 50. Jest to związane z możliwością powstania obiektów takich jak: motele, stacje benzynowe, stacje napraw, centra handlowe itd. Zasadniczą przesłanką rozwoju gminy Chynów jest więc połączenie funkcji: produkcji rolnej w wybranych kierunkach z rozwinięciem usług otoczenia rolnictwa, drobnej przedsiębiorczości oraz rekreacji i agroturystyki przy poprawie stanu infrastruktury zarówno technicznej jak i społecznej. 2. CELE SYSTEMOWE 2.1. Integracja aspektów ekologicznych z rozwojem społecznogospodarczym Istotnym czynnikiem wpływającym na stan środowiska naturalnego gminy Chynów jest jej rozwój społeczny i gospodarczy. Analiza poszczególnych dziedzin gospodarki, tendencji i kierunków zmian ich rozwoju z punktu widzenia negatywnej presji na środowisko pozwoliła na określenie działań minimalizujących to oddziaływanie. Poniżej przedstawiono działania minimalizujące negatywne oddziaływania na środowisko następujących dziedzin rozwoju: I. Rolnictwo II. Przemysł i usługi III. Turystyka i wypoczynek IV. System transportowy i usługi obsługi komunikacji V. Rozwój osadnictwa 2.2. Rolnictwo Tabela 2 Użytkowanie gruntów powiatu grójeckiego oraz w Gminie Chynów Wyszczególnienie Powierzch nia ogółem Razem Grunty orne Użytki rolne Sady Łąki Pastwiska Inne Ha Lasy i grunty leśne Pozostałe grunty Gmina Chynów 13499 11266 6092 2522 814 1343 495 1793 440 Powiat Grójecki 126774 102968 49717 34970 6069 8008 4204 17241 6565 Źródło: Powszechny Spis Rolny 2010, GUS Niska jakość gleb na terenie Gminy Chynów powoduje, że nie ma tu wykształconego kierunku produkcji rolniczej. Specyfiką gminy Chynów jest znaczny udział sadów, które stanowią około 19% powierzchni gminy i około 23% powierzchni użytków rolnych. Gmina Chynów wraz z pozostałymi gminami powiatu grójeckiego stanowi największy ośrodek sadowniczy w Polsce, a nawet w Europie. Intensywne sadownictwo, charakteryzuje się wysokim stopniem chemizacji (w okresie wegetacyjnym stosuje się od 15 do 20 oprysków) oraz znacznymi potrzebami w zakresie nawadniania (od 4-6 m3 /ha Strona 14

dziennie). Należy podkreślić, że w znacznym stopniu potrzeby w zakresie nawadniania i opryskiwania są pokrywane w sadownictwie z poboru wód podziemnych, które pozostaje poza kontrolą. Sadownictwo, a obok niego warzywnictwo są dynamicznie rozwijającymi się sektorami rolnictwa. Sady i uprawy polowe warzyw zastępują ekstensywnie użytkowane grunty rolne i trwałe użytki zielone, nawet w dolinach rzek. Świadczy o tym znaczne zróżnicowane pomiędzy powierzchnią ewidencyjną sadów a powierzchnią sadów określoną w ostatnim Spisie rolnym dla powiatu grójeckiego. Sadownictwo powoduje więc znaczne zagrożenia dla środowiska: chemizację środowiska, pogorszenie jakości wód powierzchniowych, zagrożenie dla jakości wód podziemnych a przede wszystkim zagrożenie dla zasobów wód podziemnych i zagrożenie wystąpienia deficytu wód podziemnych na terenie gminy. Ponadto, stosowane w sadownictwie opryski są wskazywane jako źródło nieprzyjemnych zapachów. Zjawisko rozwoju sadów w dolinach rzek, powoduje bezpośrednie zagrożenie dla ekosystemów wodnych, poprzez bezpośrednie wprowadzenie chemicznych środków ochrony roślin do wód powierzchniowych. Dodatkowo, praktyka sadownicza stosowana obecnie, może stanowić zagrożenie dla rozwoju pozostałych sektorów gospodarczych, dla zachowania powierzchni sadów na terenie gminy, a przede wszystkim dla zaopatrzenia ludności w wodę, ponieważ w większości w nieograniczony i niekontrolowany sposób sadownicy korzystają z dość ograniczonych na terenie powiatu zasobów wód podziemnych, co może prowadzić do deficytów wody. Już teraz część mieszkańców gminy, podobnie jak mieszkańcy sąsiedniego Jasieńca wskazują, że jednym z podstawowych problemów środowiskowych są przerwy w dostawach wody. W części gminy Chynów, gdzie jakość gleb jest gorsza rozwija się hodowla, szczególnie bydła mlecznego i trzody chlewnej. Zagrożenie dla środowiska związane z hodowlą ma znaczenie szczególnie lokalnie dla jakości wód powierzchniowych, co związane jest ze składowaniem obornika na gruncie. Jednocześnie należy dodać, że ten kierunek produkcji rolnej też wymaga znacznych ilości wody. Innym problemem związanym z rolnictwem na terenie gminy jest odłogowanie lub ugorowanie gruntów najsłabszych. Kierunki działań minimalizujących zagrożenia Stworzenie na obszarach intensywnego rozwoju sadownictwa systemu retencjonowania wód powierzchniowych i systemu melioracyjnego, który pokrywałby potrzeby w zakresie nawadniania sadów, Wprowadzenie nowoczesnych systemów nawadniania sadów, Zachowanie fitomelioracyjnych zadrzewień i zakrzewień na gruntach rolnych czyli: remiz (grup drzew i krzewów) śródpolnych, oczek wodnych, miedz, alei i szpalerów drzew; Wprowadzenie na terenach intensywnych sadów nowych zadrzewień fitomelioracyjnych, które ograniczałyby straty wody poprzez ograniczanie prędkości i porywistości wiatrów, Kontrola poboru wód podziemnych dla potrzeb nawadniania sadów, Kontrola sposobu likwidacji studni, które znajdują się na terenie intensywnych sadów, Wprowadzanie ekologicznych technik upraw sadowniczych Wprowadzenie zakazu lokalizacji hodowli bezściełowej, szczególnie w obszarach objętych ochroną na podstawie ustawy o ochronie przyrody i na obszarach parków wiejskich; Ograniczenie w miejscowych planach lokalizacji ferm hodowlanych powyżej 50 DJP w bezpośrednim sąsiedztwie zabudowy mieszkaniowej lub zabudowy mieszkaniowozagrodowej (DJP Duże Jednostki Przeliczeniowe) Stosowanie we wszystkich fermach hodowlanych instalacji i urządzeń ograniczających ich negatywne oddziaływanie na środowisko (płyty gnojowe, instalacje energetycznego spalania biogazów), szczególnie dotyczy to hodowli trzody chlewnej i drobiu, w hodowli bydła mlecznego częściowo wymagane jest to przez UE Strona 15

Wprowadzenie kontroli przekształcania trwałych użytków zielonych w sady i uprawy warzyw; Wprowadzenie Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej; Wyłączenie z produkcji rolnej najsłabszych gruntów poprzez zalesienia lub rozwój produkcji roślin energetycznych; 2.3. Przemysł i usługi Na terenie gminy Chynów wg GUS znajduje się około 164 podmiotów sektora przemysłowego, rolniczego i budowlanego. W większości są to podmioty przemysłu rolno-spożywczego. Tereny przemysłowe skupione są w m. Chynów, Wola Chynowska, Drwalew. Usługi zlokalizowane są w miejscowościach: Sułkowice, Grobice, Jakubowizna, Janów, Watraszew, Żyrów, Nowe Grobice, Budziszynek i Krężel. Do największych podmiotów gospodarczych zlokalizowanych na terenie gminy Chynów, które posiadają dla jej gospodarki największe znaczenie i tworzą najwięcej miejsc pracy należą: Zakład Produkcji Leków Weterynaryjnych BIOWET S.A w Drwalewie Fabryka Farb i Lakierów MALCHEM w Sułkowicach SOKOŁ Sp. z o.o. w Nowych Grobicach - stacja paliw, gastronomia, sklep POLEX Sp. z o.o. w Grobicach skup i sprzedaż owoców i warzyw Serwis samochodów używanych Nowe Grobice SUN SAD - Grobice Nowe skup sprzedaż owoców i warzyw AGRO-SERVICE Sp. z o.o. Nowe Grobice skup sprzedaż owoców i warzyw MERICO Chynów stacja paliw, gastronomia, baza noclegowa Jabłuszko - Pawłówka skup sprzedaż owoców i warzyw GGP HANDLO SAD s.c. w Chynowie - skup sprzedaż owoców i warzyw ITM Gołębiowski Wola Chynowska produkcja okien KOMERS Wola Chynowska produkcja palet DREW-MET Chynów produkcja palet PPHU Cybulska, Borowski Chynów skup, sprzedaż owoców, transport TAR PLAST Drwalew produkcja opakowań foliowych. Wg Studium Uwarunkowań tereny Chynów- Wola Chynowska- Drwalew położone przy krajowej drodze nr 50 stanowią główne pasmo aktywizacji funkcji gospodarczych i usługowych w obszarze gminy. Z punktu widzenia ochrony środowiska rozwój przemysłu powoduje wiele zagrożeń tj. zwiększenie emisji zanieczyszczeń, zwiększenie poboru wód podziemnych, zwiększenie ilości powstających na terenie odpadów, zwiększenie zapotrzebowania na energię itd. Kierunki działań minimalizujących zagrożenia Ścisłe określenie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego obszarów, gdzie dopuszcza się rozwój przemysłu, preferowanie lokalizacji tej funkcji na gruntach o dobrej dostępności komunikacyjnej, w bezpiecznej odległości od zabudowy mieszkalnej, z możliwością obsługi w zakresie mediów; Preferowanym kierunkami rozwoju przemysłu i usług uciążliwych powinny być: Rewaloryzacja terenów poprzemysłowych lub terenów obsługi rolnictwa, Rozwój terenów przemysłowych na obszarach gruntów zdewastowanych; Tworzenie stref inwestycyjnych w formie parków technologicznych z 30% udziałem powierzchni biologicznie czynnych, w tym roślinności wysokiej średniej; Wprowadzanie środowiskowego zarządzania w zakładach przemysłowych; Strona 16

Wprowadzenie zamkniętych obiegów wody w zakładach przemysłowych Rozwój przemysłu przyjaznego środowisku, Wprowadzanie technologii mało i bezodpadowych, Edukacja ekologiczna przedsiębiorców, Restrukturyzacja starych zakładów poprzez zmiany technologiczne ograniczające zużycie wody, energii i materiałów na jednostkę produktu wprowadzanie najlepszych dostępnych technologii; Zakłady przemysłowe w coraz większym stopniu ponosić będą odpowiedzialność za ochronę środowiska. Zadania z tym związane nie będą ograniczać się do naprawy zaistniałych szkód i spełnienia wymogów zdefiniowanych w pozwoleniach na korzystanie ze środowiska, ale będą zmierzać do zapobiegania powstawaniu negatywnych oddziaływań i szkód w środowisku. Respektowanie zasady zrównoważonego rozwoju w przemyśle jest jednym z warunków skutecznej realizacji polityki ekologicznej państwa. Osiągnięcie celów polityki ekologicznej nie będzie możliwe bez aktywnego włączenia się przedsiębiorstw przy jednoczesnym zewnętrznym wsparciu finansowym i merytorycznym w spełnianiu obligatoryjnych wymagań. Jednym z koniecznych działań będzie dostosowanie się zakładów do tzw. zintegrowanych pozwoleń, obejmujących wszystkie elementy środowiska (zgodnie z Dyrektywą IPPC). Istotne będzie podejmowanie przez przedsiębiorstwa dobrowolnych działań na rzecz środowiska jak również upowszechnienie systemów zarządzania środowiskowego. W systemach zarządzania środowiskowego zwracana jest uwaga na: a. oszczędne korzystanie z surowców, b. stosowanie surowców ekologicznych, c. energochłonność i wodochłonność, d. prewencję odpadów, e. systemy rejestracji emisji i zużywanych surowców, f. efektywne procesy produkcyjne. Cechą zarządzania środowiskowego jest włączenie środowiska i jego ochrony do celów strategicznych firmy i przypisanie tych zagadnień do kompetencji zarządu firmy. Idea ta jest realizowana poprzez wprowadzanie systemów zarządzania środowiskiem (systemy sformalizowane - np. normy ISO 14 000, EMAS, lub niesformalizowane - np. Program Czystszej Produkcji). Powinny być prowadzone działania inspirujące firmy do starań o wprowadzenie systemu zarządzania środowiskowego, wskazujące na niewątpliwe korzyści wynikające z jego wprowadzenia. Wspomniane systemy zarządzania środowiskowego polecane są również dla zakładów gospodarki komunalnej oraz instytucji publicznych. 2.4. Turystyka i wypoczynek Usługi turystyki i wypoczynku są lokalizowane przede wszystkim na terenach cennych przyrodniczo i kulturowo, z których wynika atrakcyjność wypoczynkowa i rekreacyjna. Rozwój turystyki na terenie gminy Chynów odbywa się przede wszystkim w formie zabudowy letniskowej. W Studium wyznaczono obszary pod rozwój tej formy zagospodarowania w rejonach sołectw: Sułkowice, Grobice, Nowe Grobice, Adamów, Budy Sułkowskie, Dąbrowa Duża, Gaj żelechowski, Grabina, Henryków, Marianów, Marianów, Milanów, Pieczyska, Piekut, Rososz, Rososzka, Wola Pieczyska, Kozłów, Edwardów. Strona 17

Podstawowym problemem związanym z rozwojem turystyki jest fakt, że rozwój ten ma miejsce na obszarach nie przygotowanych pod względem infrastrukturalnym do pełnienia tej funkcji. A więc, nie ma kanalizacji, gospodarka odpadami nie jest uregulowana i występują braki w zaopatrzeniu w wodociągi i energię elektryczną. Problem też stanowi znaczne zagęszczenie indywidualnej bazy noclegowej, grodzenie działek, a także dewastacja przybrzeżnych ekosystemów, emisja z indywidualnych systemów ogrzewania. Istotnym problemem jest także obszarowe zaśmiecanie i dewastacja poprzez swobodną penetrację obszarów, często cennych przyrodniczo, występujących w bezpośrednim sąsiedztwie obszarów rozwoju turystyki. Kierunki działań minimalizujących zagrożenia Dostosowanie zabudowy letniskowej do możliwości środowiska poprzez określenie chłonności wypoczynkowej środowiska i odpowiednie analizy krajobrazowe Rozwój zabudowy letniskowej poza obszarami wsi jedynie na podstawie ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego; Wprowadzenie standardów urbanistycznych i architektonicznych dla zabudowy letniskowej nawiązujących do budownictwa tradycyjnego w tym: określenie maksymalnej wielkości zabudowy, obowiązującej linii zabudowy, minimalnej wielkości działek rekreacyjnych i letniskowych, wskaźnika powierzchni czynnej biologicznie, wskaźnika zabudowy netto; Ograniczenie zjawiska tworzenia zwartych, wielkoprzestrzennych struktur zabudowy letniskowej poprzez preferowanie w planach tworzenia małych, izolowanych od siebie struktur o wyraźnym układzie zabudowy, których wielkość powinna być ustalana indywidualnie w zależności od możliwości środowiska przyrodniczego w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego; Wprowadzenie w mpzp minimalnej wielkości działek pod zabudowę letniskową na poziomie 1200 m2 w obszarach nieskanalizowanych; Rozwój agroturystyki (świadczenie usług przez rolników); Ograniczanie przestrzennego rozwoju turystyki i zjawiska wyłączania gruntów rolnych z rolniczego użytkowania poprzez: adaptację dla celów rozwoju turystycznego obiektów zabytkowych i historycznych takich jak: parki podworskie, dwory i pałace, adaptację dla ruchu turystycznego terenów poprzemysłowych, rozwój turystyki i rekreacji na gruntach zdewastowanych, adaptację dawnych budynków użyteczności publicznej, Wyposażenie terenów rozwoju turystyki w kanalizację lub grupowe systemy oczyszczania ścieków; Zwodociągowanie obszarów rozwoju turystyki; Rozwój alternatywnych źródeł energii, szczególnie wykorzystanie energii słonecznej do ogrzewania wody; Uregulowanie odbioru odpadów z terenów turystycznych poprzez wprowadzenie rozwiązań systemowych; Edukacja ekologiczna turystów; Rozwój ścieżek turystycznych pieszych i rowerowych. 2.5. System transportowy i usługi obsługi komunikacji Układ drogowy stanowi obecnie jeden z podstawowych czynników rozwoju osadnictwa i innych funkcji, zarówno produkcyjnych jak usługowych. Jednocześnie ruch samochodowy stanowi jeden z głównych problemów środowiskowych. Usługi obsługujące komunikację i transport takie jak: stacje Strona 18

paliw, bazy transportowe, warsztaty samochodowe stanowią także zagrożenie dla jakości środowiska. Podstawowym problemem związanym z systemem transportu jest hałas zagrażający zdrowiu ludzi w miejscach, gdzie system transportowy przebija się przez system osadniczy, oraz emisja spalin, zanieczyszczenie wód powierzchniowych i nadzwyczajne zagrożenia środowiska związane z transportem substancji niebezpiecznych. Należy podkreślić, że ruch samochody jest uciążliwy przede wszystkim ze względu na brak rozdzielenia ruchu tranzytowego od lokalnego w obszarach najgęściej zaludnionych. Kierunki działań minimalizujących zagrożenia Ścisłe określenie w miejscowych planach obszarów pod rozwój usług związanych z obsługą komunikacji wraz z wyłączeniem wprowadzania tych funkcji do zwartej zabudowy o funkcji mieszkaniowej; Wyłączenie terenów cennych przyrodniczo i kulturowo z lokalizacji usług obsługi komunikacji i transportu; Rozwój komunikacji publicznej; Rozwój ścieżek rowerowych i szlaków pieszych na terenie gminy; Ograniczenie liniowego rozwoju zabudowy mieszkaniowej i zagrodowej wzdłuż dróg wojewódzkich; Poprawa standardów technicznych sieci drogowej, 2.6. Sieć osadnicza Wszystkie jednostki osadnicze gminy cechuje w przewadze zabudowa mieszkaniowa zagrodowa z pewnym udziałem zabudowy jednorodzinnej. Wydzielone zespoły zabudowy jednorodzinnej występują w sołectwach Chynów, Wola Chynowska, Drwalew, Sułkowice, Jakubowizna, Wola Pieczyska, Nowe Grobice. W Drwalewie i Sułkowicach występują zespoły zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej związane z istniejącymi tutaj zakładami pracy. Kierunki działań minimalizujących zagrożenia Wprowadzenie zasady lokalizacji zabudowy jednorodzinnej w zwartych układach osadniczych, z wyłączeniem możliwości tej zabudowy na terenach rolnych poza ww. terenami zwartej zabudowy; Zwiększenie stopnia zwodociągowania terenów wiejskich, w celu ograniczenia poboru wód podziemnych; Zwiększenie stopnia skanalizowania terenów wiejskich w celu ograniczenia zanieczyszczenia gruntu i wód powierzchniowych; Zwiększenie skuteczności odbioru odpadów stałych w celu ograniczenia zjawiska zaśmiecenia terenów przydrożnych, lasów i terenów zadrzewionych oraz tworzenia dzikich wysypisk. Strona 19

III. PROGRAM. OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO 1. OCHRONA PRZYRODY I KRAJOBRAZU Stan wyjściowy Na terenie gminy Chynów ochroną z ustawy o ochronie przyrody objęte są, w formie pomników przyrody, 4 obiekty: 3 dęby szypułkowe w Budziszynie i Edwardowie oraz głaz narzutowy w Pieczyskach. Według Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Chynów wskazano do objęcia ochroną w formie użytku ekologicznego zagłębienie terenu z oczkiem wodnym w rejonie Watraszewa, ze względu na gnieżdżenie się tutaj ptaków wodno - błotnych. Cele średniookresowe i kierunki działań Celem na okres kierunkowy 2014 jest: Zachowanie obecnych walorów krajobrazowych i przyrodniczych Kierunki działania: 1. Rozpoznanie przyrodnicze obiektów i obszarów wskazanych w studium uwarunkowań do objęcia ochroną z ustawy o ochronie przyrody 2. Zachowanie parków wiejskich 3. Pielęgnacja pomników przyrody znajdujących się na gruntach komunalnych Zachowanie parków wiejskich Na obszarze gminy znajdują się 3 parki wiejskie o wartościach zabytkowych i historycznych w Budziszynie, Drwalewie i Grobicach. Wszystkie zostały wpisane do Rejestru Zabytków, część z nich stanowi parki wiejskie. Wójt Gminy Chynów będzie dążył do zachowania istniejącego starodrzewu oraz, w miarę możliwości, do zachowania pierwotnego układu parków. Parki zostaną zachowane w sukcesywnie przygotowywanych miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, gdzie jednocześnie ograniczona zostanie możliwość lokalizacji w sąsiedztwie przedsięwzięć o negatywnych wpływach na środowiska, dla których wymagane są lub mogą być wymagane raporty o oddziaływaniu inwestycji na środowisko. Władze gminy stosować będą podobne ograniczenia w wydawanych (do uchwalenia planów) decyzjach o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu oraz w decyzjach o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego. Jednocześnie parki stanowiące własność gminy zostaną przystosowane do funkcji wypoczynkowej i prowadzone będą bieżące prace pielęgnacyjne we współpracy ze społecznością lokalną tj. dziećmi i młodzieżą szkolną, organizacjami pozarządowymi, harcerzami jako element edukacji ekologicznej. Strona 20

Przedsięwzięcia przewidziane do realizacji w latach 2013-2016 1. 2. Lata realizacji Koszty w latach 2013 2016 Źródła finansowania Lata realizacji Koszty w latach 2013 2016 Źródła finansowania Pielęgnacja pomników przyrody znajdujących się na gruntach komunalnych UC Chynów Własne Ciągłe 2013 2014 2015 2016 2017-2020 1 1 1 1 4 Budżet gminy Pielęgnacja parków wiejskich UC Chynów Własne Ciągłe 2013 2014 2015 2016 2017-2020 4 5 5 5 20 Budżet gminy 2. ZWIĘKSZENIE LESISTOŚCI GMINY CHYNÓW Stan wyjściowy Lasy zajmują na terenie gminy powierzchnię 1883,2 ha. co stanowi 14 % powierzchni ogólnej gminy. Występuje tu kilka zwartych kompleksów o pow. powyżej 200 ha, znajdują się one praktycznie w każdej części gminy: północnej- związany z doliną rzeki Czarnej, we wschodniej i w południowowschodniej oraz centralnej- w rejonie Woli Chynowskiej. Ponad to na terenie gminy występuje szereg mniejszych rozproszonych kompleksów leśnych. Według informacji otrzymanych ze Starostwa Powiatowego w Grójcu na terenie gminy w latach 2004-2020 planowane jest zalesianie ok. 167 ha słabych gruntów. Należy dodać, że powierzchnia gleb klasy V i VI wynosi około 1200 ha, co stanowi znaczny potencjał do zwiększenia lesistości gminy. Zalesienie gruntów ww. klasy pozwoliłoby na zwiększenie lesistości gminy do 21 %. Na terenie gminy występują też grunty zadrzewione, około 187 ha. Są one własnością Skarbu Państwa jak i prywatną. Ponad to występujące na terenie gminy trwałe użytki zielone stanowią dodatkowe 17 % powierzchni. Część z nich stanowi zwarte kompleksy w dolinach rzek i terenach podmokłych lub bezodpływowych tworząc ważny element funkcjonowania przyrodniczego gminy. Cele średniookresowe i kierunki działań Cel: Zwiększenie lesistości gminy do 15% w 2020 r W zakresie zwiększenia lesistości powierzchni gminy, władze gminy mogą podjąć następujące działania: a. wyznaczenie w mpzp obszarów pod zalesienia, co otwiera drogę prywatnym właścicielom gruntów (rolnikom) do uzyskania pomocy Państwa w zalesieniach, Strona 21

b. zalesienie gruntów przeznaczonych do tego użytkowania w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, które stanowią własność gminy, c. wsparcie działań Starosty w zakresie przekwalifikowania zalesionych nieużytków i ugorów na grunty leśne. Szereg działań w tym zakresie to działania koordynowane Starostwa Powiatowego i właścicieli gruntów, m.in.: zalesienie gruntów, nadzór nad lasami niepaństwowymi itd. Przedsięwzięcia przewidziane do realizacji w latach 2013-2016 1. 2. Wprowadzenie do mpzp terenów pod zalesienie UG Chynów Gminne Lata realizacji Ciągłe Koszty w latach 2013 2016 2013 2014 2015 2016 2017-2020 Brak kosztów dodatkowych Źródła finansowania - Zalesienie gruntów komunalnych przeznaczonych do zalesienia UG Chynów Gminne Lata realizacji Ciągłe Koszty w latach 2013 2016 2013 2014 2015 2016 2017-2020 5 5 5 5 20 Źródła finansowania - 3. Lata realizacji Koszty w latach 2013 2016 Źródła finansowania Zalesienie gruntów prywatnych przeznaczonych do zalesienia Starostwo Powiatowe/Właściciele gruntów Koordynowane Ciągłe 2013 2014 2015 2016 2017-2020 0 25 25 25 75 WFOŚiGW, Nadleśnictwa, budżet państwa 4. Opracowanie uproszczonych planów urządzania dla lasów prywatnych Starostwo powiatowe Koordynowane Lata realizacji 2013-2020 Koszty w latach 2013 2016 2013 2014 2015 2016 2017-2020 0 0 0 0 40 Źródła finansowania budżet starostwa Strona 22

3. OCHRONA GLEB Stan wyjściowy Na obszarze gminy Chynów dominują gleby z rzędu brunatnoziemnych - brunatne kwaśne i wyługowane, charakteryzujące się korzystnymi stosunkami wodno-powietrznymi, a tym samym wysokimi walorami produkcyjnymi, występujące na terenach wysoczyznowych (część południowa), a także gleby bielicowe, występujące głównie na obszarach zalesionych (północno wschodnia i północno- zachodnia część) Ponadto na terenie gminy, głównie w obrębie dolin rzecznych, występują hydrogeniczne gleby bagienne, gleby z rzędu pobagiennych - murszowe oraz napływowe - piaszczyste i pyłowe mady. W strukturze użytkowania przeważają grunty orne, które zajmują 54% powierzchni użytków rolnych gminy. Blisko 19% stanowią sady. Gleby o wysokiej produktywności, występują przede wszystkim w centralnej i południowej części gminy, gleby o znacznie gorszych właściwościach fizycznych i stosunkach wodnych zajmują powierzchnie pod lasami oraz na obszarach przyleśnych. Trwałe użytki zielone (łąki i pastwiska) zajmują 17,2 % powierzchni. Łąki i pastwiska zajmują głównie tereny w sąsiedztwie dolin rzecznych i licznych obniżeń terenu. Użytki zielone, reprezentujące głównie III i IV klasę zaliczają się do kompleksu średniego i słabego. powierzchni gminy. Wykres 1 Struktura użytków rolnych w gminie Chynów 12% 5% 7% 22% 54% Grunty orne Sady Łąki Pastwiska Inne Źródło: Dane z gminy Chynów Wg klasyfikacji bonitacyjnej w przewadze występują tu gleby orne średniej jakości, zaliczane do klas IV - IVa i IVb o średniej żyzności. Grunty orne, w granicach gminy, zaliczają się w większości do żytnich kompleksów przydatności rolniczej 4 i 6, tj.: żytniego bardzo dobrego i żytniego słabego (blisko 50 %), występują w rejonie wsi Drwalew, Chynów, Jakubowice, Budziszyn. Znacznie rozproszone powierzchnie zajmują również gleby 7- żytniego bardzo słabego- około 17 % oraz 5 żytniego dobrego nieco ponad 12 %. Uwagę zwraca stosunkowo wysoki procent gleb o najniższej produktywności, należących do kompleksy 9- zbożowo-pastewnego słabego ( około 10%) oraz 8 kompleksu przydatności rolniczej- zbożowo-pastewnego mocnego (blisko 6%). Gleby te, charakteryzujące się nadmiernym uwilgoceniem i słabym przewietrzaniem, występują jako rozproszone płaty na terenie całej gminy. Ponad 70 % gleb na terenie gminy charakteryzuje niski i b. niski odczyn (ph<5,5), co stwarza niekorzystne warunki dla upraw rolniczych i sprawia, iż gleby w większości wymagają wapnowania. Gleby te cechują się też niską zawartością azotu i potasu a także przyswajalnych mikroelementów, takich jak bor, czy mangan, przy wysokich jednak zawartościach magnezu i fosforu. Wykazują ponadto niewielkie zanieczyszczenie metalami ciężkimi. Są to gleby o Strona 23