Jak się uczyć, by robić to skutecznie Krzysztof Rynkiewicz
Problemy z tym dziś się zmagamy wszyscy!
Panta rhei
Dzisiejszy świat niepewność, nieprzewidywalność, gwałtowne, niespotykane na dotychczasową skalę tempo zmian (Bauman, Luhmann, Giddens), nieprawdopodobny przyrost informacji, intensywność komunikacji, różnice w operowaniu technologiami, w tym Internetem, walka o uwagę, niebywały rozwój technologiczny, niedostosowanie instytucji do skali, tempa i kierunku zmian w tym niestety dzisiejszej szkoły (Robinson, Fischer, Giddens), brak fundamentów, oparcia, podstawy, zaufania (Sztompka) paradoks wielości wyboru. Chaos.
Grzechy szkoły brak wsparcia szkoły dla rozwoju umiejętności taniec, sztuka, teatr, film, sport itd. (Mamy nie tylko mózgi, ale i ciała, Robinson), przeładowanie wiedzą, jej rozłączność i fragmentaryczność. Nieróżnicowanie technik uczenia, jednowymiarowość zajęć, brak nauki uczenia (Przepis, w którym zawarto składniki, ale pominięto instrukcję), zaniedbywanie nowych technologii i nowych mediów w nauczaniu, brak wsparcia motywacyjnego i celowościowego ucznia (Dlaczego mam się tego uczyć? Bo tak! Ucz się!) nakierowanie na jeden rodzaj inteligencji. pomijanie twórczości, kreatywności, wynalazczości.
Nie, nie, to nie kryzys, to wyzwanie!
Co więc możemy zrobić? Wiele!
5 najważniejszych rozpoznań Jak się uczę rozpoznanie indywidualnego stylu uczenia (wzrokowiec, słuchowiec, kinestetyk) oraz sposobu uczenia (planowe, systematyczne, niesystematyczne). Co mnie interesuję rozpoznanie zainteresowań, tego, co autentycznie angażuje, czemu poświęcam najwięcej czasu, uwagi, Jakie są moje cele szkolne (teraźniejszość i bliska przyszłość) oraz życiowe (dalsza przyszłość). Czemu/komu poświęcam najwięcej czasu i jak go spędzam pracy/ nauce (produktywnie, nieproduktywnie), przyjemnościom własnym, rodzinie/ przyjaciołom/ znajomym. Co/ kto mnie motywuję co powoduje, że mimo trudności, nie poddaje się jestem konsekwentny i wytrwały, a jeśli tak nie jest, dlaczego.
Pytania, których nie zadajemy Kim chcę być i co chcę robić za 15, 10, 5 lat, 3 lata, za 1 rok, 0,5 roku jakie są moje cele krótko- i długoterminowe? Dlaczego chcę to robić jaka jest moja motywacja? Czy jeśli nie mam pomysłu na przyszłość, czy poszukuję swojej drogi i zastanawiam się nad nią? Czy znam swoje silne i słabe strony? Co robię, by realizować swoje cele (jeśli je znam)? Czy wystarczająco dobrze znam siebie? Dlaczego mimo że wiem, czego chcę nie udaje mi się wytrwać w postanowieniach? Mam słabą silną wolę? Kto jest dla mnie drogowskazem/ mentorem/ autorytetem? Czy mam osobę, która może być moim przewodnikiem? Czy mam osobę, która wspiera i konstruktywnie krytykuje?
Jak więc się uczyć?
1 Poznaj swój styl uczenia Co to znaczy?
1 Wykorzystuj te techniki uczenia, które w twoim przypadku są najskuteczniejsze. Testuj, sprawdzaj, ucz się na błędach, odrzucaj. Wybierz tylko to, co działa i przynosi rezultaty. Problem: wymaga czasu i samopoznania
2 Obierz strategię. Planuj uczenie
2 Ustal, ile czasu dziennie poświęcasz na naukę, i trzymaj się tego. Korzystaj z harmonogramów dnia. Zobowiąż się przez sobą do solidnej pracy nad poznaniem siebie. Problem: konsekwencja, praca u podstaw
3 Bądź gotowy na porzucenie strefy komfortu
3 Nie oczekuj rezultatów bez pracy i zaangażowania. Ustaw priorytety i trzymaj się ich. Bądź konsekwentny. Problem: pokusy
4 Techniki uczenia to umiejętności, które trzeba posiąść
4 Samo poznanie nie wystarczy, trzeba je opanować, tak jak uczy się tańca, gry gitarze, żonglowania. Problem: wymaga czasu, systematyczności, obserwowania siebie, wytrwałości i wiary, że się uda
5 Obserwuj małe sukcesy. Postęp trwa w czasie
5 (Samo)Motywacja jest motorem najszybszych, najskuteczniejszych, najtrwalszych zmian. Problem: samoobserwacja. Jeśli widzisz cel końcowy, to potrafisz wyznaczyć drogę i widzieć każdy krok naprzód
Czego używać w nauce, bez względu na styl uczenia Wyobraźni, myślenia obrazowego zobacz to, czego się uczysz, Emocji poczuj to, czego się uczysz, doświadcz tego, Zabawy, humoru, żartu, ironii, sarkazmu, anegdoty, opowiastki, Doświadczenia, eksperymentu czy udałoby się sprawdzić to w działaniu lub zobaczyć w naturze (chemia, biologia, fizyka itd.), (samo)poznania nie bój się pytać, stawiaj pytania sobie i innym, Łącz zmysły ucz się wyobrażając sobie, dotykając/ czując, smakując, wąchając, słysząc, robiąc/ wykonując, Wiary w siebie i własne możliwości wspieraj je motywacją zewnętrzną i wewnętrzną, Pasji i zaangażowania krytykuj, nie zgadzaj się, dyskutuj, Nowych technologii i mediów blogów, mikroblogów, czytników RSS, podkastów, poczty elektronicznej, wirtualnych słowników i encyklopedii, forów internetowych, czatów tamatycznych, Twórczości namaluj to, narysuj, stwórz, skonstruuj, zbuduj, opracuj,
Co naprawdę Cię interesuje?
Credo Nie bądź obojętny, Zastanawiaj się, myśl, działaj, Wyciągaj wnioski.
Techniki uczenia (wybrane)
Wizualizacja Sposób pracy: Zamknij oczy i wyobraź sobie to, co chcesz zapamiętać w formie obrazu (filmu) im więcej nadasz mu szczegółów, im więcej włączysz w to zmysłów i emocji, tym łatwiej i na dłużej zapamiętasz. Musisz zawsze widzieć to, co czytasz w formie obrazów. Zastanów się, ile pamiętasz z filmów, ile z książek. Dlaczego? Do czego używać: do pracy na materiale abstrakcyjnym (np. liczby, daty historyczne) i konkretnym (np. fabuła powieści). do zapamiętywania danych liczbowych w formie wykresów i map. do tworzenia połączeń (skojarzeń), łączenia faktów, wydarzeń.
Fiszki i system kartotekowy Sposób pracy: kartkę A4 podziel na 16 karteczek o tej samej wielkości. Wykorzystaj pudełko o zbliżonej wielkości (np. po herbacie) lub kup oryginalny pojemnik na fiszki. Stwórz 3 zakładki: 1 (ndst.) nie umiem/ nie pamiętam, 3 (dst.) pamiętam słabo, nie potrafię odtworzyć w całości, 5 (bdb.) pamiętam bardzo dobrze, znam, umiem. na każdej karteczce z jeden strony zapisz: słowo polskie/ pojęcie/ pytanie/ hasło. Na drugiej stronie napisz: słowo obce/ definicję/ odpowiedź/ rozwiązanie. nauka odbywa się poprzez segregowanie karteczek wg 3 kategorii nie umiem w ogóle, nie umiem wystarczająco, umiem. system pozwala widzieć skalę przerobionego materiału oraz poziom jego zapamiętania (motywacja, wiedza o postępie). Do czego używać: do nauki słownictwa języka obcego, terminów (np. fizycznych, literackich), pojęć, haseł. do nauki w formie pytań i odpowiedzi każdego materiału z każdego przedmiotu
Mapa myśli Sposób pracy: wykorzystaj czystą kartę A4, długopis, kredki lub kolorowe flamastry. w centrum mapy umieść główny temat lub ideę, od niej prowadź kolejne zasada od ogółu do szczegółu. gałęzie drzewa/ mapy powinny odróżniać się od siebie; główne grubsze, poboczne cieńsze. Używaj kolorów, nie pisz całymi zdaniami, ale używaj słów-kluczy, ikon, obrazów, Mapa powinna rozchodzić się promieniście we wszystkich kierunkach, Zachowaj czytelną, przejrzystą strukturę całości, do łączenia elementów wykorzystaj skojarzenia, Podkreślaj rzeczy najważniejsze, baw się formą, Do czego używać: do tworzenia notatek z każdego przedmiotu (z czytanej lektury, zajęć i in.), upraszcza, streszcza i łączy w zależności czytany tekst/ notowaną lekcję szczególnie atrakcyjna dla wzrokowców.
źródło: http://www.mindtools.com/
Gdzie i jak się uczyć higiena uczenia Przy biurku nie na łóżku, miękkim krześle, kanapie. Jeśli lubisz chodzić podczas nauki, rób to. W swoim pokoju, przy zamkniętych drzwiach w ciszy lub przy muzyce, którą lubisz (najlepiej jednak bez słów - a jeśli, to w językach obcych). Nauce świetnie sprzyja muzyka barokowa (Vivaldi, Bach, Monteverdi i in.). Wyczyść z pola widzenia wszystkie przedmioty, które odwracają Twoją uwagę. Na biurku miej wszystko to, co niezbędne do pracy (ale nic więcej). Staraj się przez cały czas nauki utrzymać uwagę, nie pracuj nad jednym przedmiotem lub zadaniem bez przerwy dłużej niż 0,5 godziny. Najlepiej uczymy się na początku i końcu nauki. Przerwy między sesjami (nie dłuższe jednak niż 10-15 minut) wykorzystaj na odprężenie lub odpoczynek.
Gdzie i jak się uczyć higiena uczenia Jeśli czytasz lekturę (szkolną), kontroluj co jakiś czas poziom swojej uwagi streść przeczytaną stronę, rób notatki po każdym rozdziale, oznacz w tekście (za pomocą zakładek) ważne fragmenty lub zwroty akcji. Nie ucz się jednego przedmiotu przez dłużej niż godzinę w sesji. Brak kontrastu miedzy nowymi treściami powoduje, że są trudniej pamiętane. Zawsze możesz wrócić do tego przedmiotu, po nauce innego lub po odpoczynku. Planuj swoją naukę w harmonogramie godzin. Wyznaczaj sobie czas (np. 60 min) na wykonanie danego zadania. Powoduje to pozytywne spięcie, które zwiększa tempo uczenia, Twoją koncentrację i uwagę. Nagradzaj się za dobrze wykonane zadnie. Niech nagradzają Cię za nie inni, ale uwaga: zbyt częsta motywacja zewnętrzna może stwarzać problemy.
Wiele zależy od Ciebie. Wykorzystaj to!
Polecana literatura Gordon Dryden, Jeannete Vos, Rewolucja w uczeniu, przeł. Beata Jóźwiak, Poznań 2003. Monika Łukasiewicz, Sukces w szkole, Poznań 2005. Robert Fischer, Uczymy jak myśleć, przeł. Krzysztof Kruszewski, Warszawa 1999. [dostępna w antykwariatach nakład wyczerpany]. Robert Fischer, Uczymy jak się uczyć, przeł. Krzysztof Kruszewski, Warszawa 1999. [dostępna w antykwariatach nakład wyczerpany]. Ken Robinson, Oblicza umysłu. Ucząc się kreatywności, przeł. Aleksander Baj, Kraków 2010.
Dziękuję za Twój poświęcony czas!