28 11 17 września 2015 r. Wyprzedaż jest uzasadniona, ale nielogiczna Z Markiem Mobiusem, prezesem Templeton Emerging Markets Group, rozmawiała Joanna Zielińska. Czy wyprzedaż na rynkach wschodzących, która nasiliła się w ostatnich tygodniach, jest uzasadniona? Tak, jest uzasadniona, ponieważ na rynkach wciąż panuje powszechna niepewność wywoływana doniesieniami o słabnącym wzroście gospodarczym w Chinach, problemach w Brazylii czy rosyjskich sankcjach, połączona z niejasną przyszłością stóp procentowych w USA. Mówiąc, że wyprzedaż jest uzasadniona, nie twierdzę jednocześnie, by była ona logiczna, ponieważ akcje wielu spółek z rynków wschodzących są tanie z historycznego punktu widzenia. Długoterminowa perspektywa jest zawsze korzystna z dwóch ważnych powodów. Po pierwsze, rynki wschodzące są obecnie niedoważone w portfelach wielu inwestorów. Po drugie, rynki wschodzące wciąż notują ponad dwukrotnie większy wzrost gospodarczy na tle rynków rozwiniętych. Działania Fedu w obszarze stóp procentowych są bardzo istotne; jeżeli stopy będą agresywnie podwyższane i będą rosły szybciej, niż się tego oczekuje, będzie to miało niekorzystny wpływ na wszystkie rynki na całym świecie, nie tylko na rynki wschodzące. Nie sądzimy, by było to prawdopodobne, ale związana z tym niepewność jest przyczyną obaw i wahań inwestorów. Choć są powody tłumaczące wyprzedaż rynkową, mają one często charakter w większym stopniu emocjonalny niż logiczny. Czy tempo wzrostu zysków spółek na rynkach wschodzących spada? W niektórych obszarach, np. w przemyśle ropy naftowej czy górnictwie, zyski faktycznie rosną wolniej, jednak jest wiele spółek, w szczególności związanych z Internetem czy rynkiem konsumenckim, które notują solidny wzrost zysków. Czy inwestorzy potrafią dokonywać rozróżnienia pomiędzy rynkami wschodzącymi w dużym stopniu uzależnionymi od surowców, takimi jak Brazylia czy Rosja, a krajami wolnymi od tej zależności, takimi jak Indie czy Egipt? Właściwie nie. Podczas krótkoterminowych korekt rynkowych, spadki notowane są na całym rynku, bez względu na sektor czy kraj. Gdy jednak pierwsze emocje opadną, inwestorzy zaczynają selekcjonować te sektory, przed którymi rysują się korzystne perspektywy. Nawet w przypadku krajów silnie uzależnionych od surowców, takich jak Brazylia czy Rosja, bliższe spojrzenie pozwala znaleźć dobre możliwości inwestycyjne. Jakie są prognozy dla akcji spółek z rynków wschodzących? Czy dużo zależy od skali podwyżek stóp procentowych przez Fed w ciągu najbliższych 12 miesięcy, o ile w ogóle do takich podwyżek dojdzie? Długoterminowa perspektywa jest zawsze korzystna z dwóch ważnych powodów. Po pierwsze, rynki wschodzące są obecnie niedoważone w portfelach wielu inwestorów. Po drugie, rynki wschodzące wciąż notują ponad dwukrotnie większy wzrost gospodarczy na tle rynków rozwiniętych. Działania Fedu w obszarze stóp procentowych są bardzo istotne; jeżeli stopy będą agresywnie podwyższane i będą rosły szybciej niż się tego oczekuje, będzie to miało niekorzystny wpływ na wszystkie rynki na całym świecie, nie tylko na rynki wschodzące. Nie sądzimy, by było to prawdopodobne, ale związana z tym niepewność jest przyczyną obaw i wahań inwestorów. W których krajach dostrzegasz największe pokłady wartości i dlaczego? Nie jesteśmy w stanie wskazać krajów, w których wartość jest największa, ponieważ taką wartość znajdujemy na wszystkich rynkach. Musimy jednak przyglądać się takim rynkom, na których panuje największy pesymizm i notowane są największe spadki. Z jakiej perspektywy powinniśmy patrzeć na rynki wschodzące, w obliczu podwyżek stóp procentowych w USA? Jaką radę dałby Pan teraz inwestorom? Na obecnym etapie wciąż nie wiadomo na pewno, czy stopy procentowe rzeczywiście wzrosną, biorąc pod uwagę niską inflację, w szczególności w USA, gdzie rozmowy na temat podwyższania stóp przez Rezerwę Federalną są w centrum uwagi. W świetle tej niepewności, inwestorzy powinni zachować spokój w obliczu wzmożonych wahań i wykorzystywać możliwości pojawiające się wraz ze znaczącymi spadkami rynkowymi. Kluczowe znaczenie ma długoterminowa perspektywa. Co sądzi Pan obecnie o cenach ropy? Czy mamy spodziewać się dalszych wahań? Wygląda na to, że spadki cen ropy były zbyt głębokie, ale możemy spodziewać się dalszych wahań zarówno w górę, jak i w dół. Wpływ na zmiany cen mają przede wszystkim emocje, a nie rzeczywiste zależności pomiędzy podażą a popytem. Według naszych analiz, średnioroczne zmiany podaży i popytu na przestrzeni ostatnich 20 lat nie przekraczały 5 proc. w górę lub w dół, ale ceny rynkowe notowały znacznie większe wahania. Czy chciałby Pan jeszcze dodać jakiś istotny komentarz? Należy pamiętać, że zmiany na rynkach akcji czy surowców nie są zsynchronizowane z rzeczywistym stanem gospodarki. Dlatego należy unikać wyciągania wniosków na podstawie skrawków informacji na temat gospodarki czy rynku.
BIZNES RAPORT 29 11 17 września 2015 r. Czy wciąż opłaca się inwestować w nieruchomości? Przy każdej inwestycji, niezależnie czy są to nieruchomości, akcje czy złoto, nie można mieć absolutnej pewności co do zysków oraz ich wielkości. Każda inwestycja jest uwarunkowana pewnego rodzaju ryzykiem, które należy dobrze ocenić, zanim ulokuje się tam kapitał własny. Reklama tylko pod względem wykończenia oraz układu pomieszczeń (co oczywiście również pozostaje bardzo ważne), ale przede wszystkim lokalizacji. Utrzymująca się na wysokim poziomie podaż na rynku nieruchomości mieszkaniowych umożliwia potencjalnym klientom szeroki wybór jeśli chodzi o lokalizację mieszkania, jego wielkość, standard wykończenia itp. Inwestując w nieruchomości należy spoglądać co najmniej kilka lat w przód, w szczególności jeśli chodzi o plany infrastrukturalne konkretnej dzielnicy jakie placówki mają tam powstać, jak ma zmienić się komunikacja w najbliższych latach. Autor jest dyrektorem ds. sprzedaży i marketingu Home Invest Janusz Miller Niemniej jednak w przypadku nieruchomości, pozytywne prognozy, które były przewidywane na 2015 rok, sprawdzają się, a nawet przerastają oczekiwania deweloperów. Spodziewana jest dalsza stabilizacja cen mieszkań oraz utrzymanie się stóp procentowych, które tak naprawdę już teraz są na niskim poziomie. W takich warunkach rynkowych inwestycja w nieruchomości jest lepszą formą lokowania kapitału niż trzymanie pieniędzy w banku na lokacie. Niskie oprocentowanie sprzyja kredytom Inwestycja w obiekty mieszkalne już od wielu lat zalicza się do jednych z bezpieczniejszych, na której z reguły się nie traci i której średnia rentowność w skali roku oscyluje w granicach 4-5 proc. Oczywiście ceny mieszkań oraz stopy zwrotu mogą różnić się w zależności od miasta, co nie zmienia faktu, że szczególnie w dużych miastach, takich jak Warszawa, inwestycja w nieruchomości ciągle należy do opłacalnych. Oprocentowanie kredytów hipotecznych już od dobrych kilku miesięcy utrzymuje się na satysfakcjonującym, niskim poziomie. Tak sprzyjające okoliczności powodują, że zaciąganie kredytów hipotecznych z perspektywy potencjalnych klientów pozostaje korzystne. Pierwsze półrocze bieżącego roku było zaskakująco dobre dla deweloperów, którzy sprzedali więcej mieszkań niż w analogicznym okresie w poprzednich latach. Wzrosła także liczba podpisywanych umów kredytowych, co najlepiej świadczy o tym, że podniesienie wkładu własnego w ramach Rekomendacji S nie zniechęca klientów do ubiegania się o kredyt, który finansuje zakup nowego mieszkania. Inwestycja w nieruchomości jest inwestycją długoterminową, więc w tym przypadku warto zwrócić uwagę na prognozy dotyczące wzrostu lub spadku liczby ludności w poszczególnych miastach. Spodziewany niż demograficzny może spowodować, że w niektórych miastach np. w Bydgoszczy i Kielcach, liczba ludności za 20 lat spadnie o około 15-20 proc. Nie dotyczy to jednak chociażby Warszawy czy Krakowa. Z prognoz GUS-u wynika, że w 2035 r. ludność Warszawy zwiększy się o 9,6 proc., więc w tym przypadku stołeczni inwestorzy nie powinni mieć obaw związanych z brakiem zainteresowania ich mieszkaniami przeznaczonymi pod wynajem. Ludność systematycznie będzie napływać do największych ośrodków miejskich takich jak Warszawa, a więc rynek mieszkań przeznaczonych pod wynajem powinien stale wzrastać. Jeśli już inwestować, to gdzie? Niezależnie od miasta oraz prognoz dotyczących niżu demograficznego, warto inwestować w nieruchomości o dużym potencjale, atrakcyjne nie
30 11 17 września 2015 r. BIZNES RAPORT DOMY MAKLERSKIE NAJLEPSZE RACHUNKI MAKLERSKIE lp Dom maklerski 1 Deutsche Bank Biuro Maklerskie Koszt prowadzenia rachunku Prowizja akcje Prowizja obligacje Krzysztof Lewandowski Spora część inwestorów postanowiła przeczekać gorący okres bez pochopnych działań. To była dobra decyzja, gdyż po sierpniowej korekcie wiele z giełd na świecie rozpoczęło odrabianie strat. To tylko potwierdza słuszność rekomendowanego przez nas długofalowego podejścia do inwestowania i sugestie, by nie działać pod wpływem krótkoterminowych impulsów. Rozumiejąc jednak obawy klientów związane z zachwianą stabilnością na rynkach Pioneer uruchomił drugi subfundusz z linii tzw. strategii alternatywnych Pioneer Alternatywny Absolutnej Stopy Zwrotu. Strategia produktu umożliwia inwestowanie w różne Przelew wewnętrzny na powiązany rachunek osobisty klasy aktywów w celu wypracowania dodatniej stopy zwrotu niezależnie od koniunktury. W marcu br. Pioneer uruchomił subfundusz Pioneer Alternatywny Globalnego Dochodu, który inwestuje w instrumenty generujące stabilne i regularne dochody. Od początku sprzedaży subfundusz pozyskał blisko 100 mln zł nowych środków, co czyni go najlepszym tegorocznym debiutantem pośród wszystkich funduszy na polskim rynku. W sierpniu br. wysoką popularność utrzymały fundusze rynku pieniężnego. Subfundusz Pioneer Gotówkowy pozyskał 43,3 mln zł nowych środków, a od początku roku już 284 mln zł. Blisko 229 mln zł sprzedaż netto w 2015 r. wypracował również Pioneer Pieniężny Plus. Fundusze akcyjne Pioneer pomimo niesprzyjającej sytuacji rynkowej wciąż wykazują bardzo dobre wyniki inwestycyjne osiągnięte w perspektywie ostatnich kilku miesięcy czy Przelew (internetowy) do innego banku 0,00 zł 5 0,19 proc. 4 0,14 proc. 5 0,00 zł 3 5 zł (telefonicznie lub osobiście) Inne rynki suma punktów 0 TAK 3 20 2 X-Trade Brokers 0,00 zł 5 0,25 proc. 4 0,19 proc. 3 0,00 zł 3 3 NIE 0 18 3 DM BOŚ 0,00 zł 5 0,38 proc. 1 0,19 proc. 3 0,00 zł 3 do 500 zł 1 zł, powyżej 500 zł bezpłatnie 2 TAK 3 17 4 DM Raiffeisen Bank 4 DM Pekao 60 zł rocznie (opłata pobierana z góry), 30 zł dla rachunków otwieranych w drugim półroczu 4 DM Banku Handlowego 4 emakler Mbank 4 Rachunek Inwestycyjny DM BZ WBK 4 Centralny Dom Maklerski Pekao 0,00 zł 5 0,38 proc. 1 0,19 proc. 3 0,00 zł 3 0,00 zł 3 NIE 0 15 0 zależy od obrotów wygenerowanych w poprzednim miesiącu lub 3 poprzednich miesiącach (decyduje wyższa z tych wartości): 2 0,1 proc. 5 0,00 zł 3 1,00 zł 2 TAK 3 15 0,00 zł 5 0,38 proc. 1 0,19 proc. 3 0,00 zł 3 5,00 zł 0 TAK 3 15 0,00 zł 5 0,39 proc. 1 0,19 proc. 3 0,00 zł 3 0,00 zł 3 NIE 0 15 0 zł miesięcznie jeśli w poprzednim miesiącu dokonano przynajmniej 1 transakcji w przeciwnym wypadku: 5 zł miesięcznie klienci posiadający dostęp do systemu internetowego, 10 zł pozostali klienci 60 zł rocznie (opłata pobierana z góry), 30 zł dla rachunków otwieranych w drugim półroczu 3 0,39 proc. 1 0,19 proc. 3 0,00 zł 3 0,50 zł 2 TAK 3 15 0 zależy od obrotów wygenerowanych w poprzednim miesiącu lub 3 poprzednich miesiącach (decyduje wyższa z tych wartości): 2 0,1 proc. 5 0,00 zł 3 1,00 zł 2 TAK 3 15 4 Noble 0,00 zł 5 0,38 proc. 1 0,20 proc. 3 0,00 zł 3 0,00 zł 3 NIE 0 15 Securities 5 BM Alior Bank 0,00 zł 5 0,38 proc. 1 0,19 proc. 3 0,00 zł 3 0,00 zł 2 NIE 0 14 5 Konto Maklerskie Aktywne DM ING Securities 10 zł miesięcznie 0 0,19 proc. 4 0,19 proc. 3 0,00 zł 3 1,50 zł 1 TAK 3 14 6 DI Xelion 30,00 zł, 0,00 zł w wypadku wykonania na rachunku co najmniej jednej transakcji 6 Dom Maklerski PKO Banku Polskiego 7 Rachunek Maklerski BM Banku BGŻ BNP Paribas 8 Dom Maklerski Banku BPS 9 Rachunek inwestycyjny Millennium DM otwarty w pierwszym półroczu 55 zł, otwarty w drugim półroczu 30 zł raz na kwartał (na początku kwartału) bank pobiera opłatę za aktywację rachunku w kwocie 15 zł 3 0,37 proc. 2 0,19 proc. 3 0,00 zł 3 1,00 zł 2 NIE 0 13 0 0,39 proc. 1 0,20 proc. 3 0,00 zł 3 0,00 zł 3 TAK 3 13 0 zależy od obrotów wygenerowanych w poprzednim miesiącu lub 3 poprzednich miesiącach (decyduje wyższa z tych wartości): 2 0,20 proc. 3 0,00 zł 3 0,00 zł 3 NIE 0 11 50,00 zł 2 0,38 proc. 1 0,19 proc. 3 0,00 zł 3 2,00 zł 1 NIE 0 10 13 zł co kwartał 0 0,38 proc. 1 0,2 proc. 4 0,00 zł 3 2,00 zł 1 NIE 0 9 W inwestowaniu warto zachować spokój Sierpniowa korekta na giełdach spowodowała dużą nerwowość wśród części inwestorów. Odpływ aktywów obserwowany na początku miesiąca wyraźnie wyhamował, ostatecznie jednak sprzedaż netto funduszy Pioneer w sierpniu była ujemna i wyniosła -127 mln zł. Pomimo jednak mocnej korekty fundusze akcyjne Pioneer wciąż wykazują bardzo dobre wyniki inwestycyjne osiągnięte w perspektywie ostatnich kilku miesięcy czy lat. Pioneer nie odnotował zatem masowego odpływu kapitału z funduszy akcyjnych. Wyniki sprzedażowe produktów z ekspozycją na rynki globalne cechowało zbilansowane saldo zakupów i umorzeń. opracowanie własne lat. Pioneer Akcji Małych i Średnich Spółek Rynków Rozwiniętych w ciągu ostatniego roku wypracował 11,13 proc., a za okres 2 lat 31,00 proc. stopę zwrotu. Fundusz Pioneer Akcji Europejskich zarobił w perspektywie ostatnich 12 miesięcy 10,11 proc. Bardzo dobrze zachowują się również wybrane fundusze zorientowane na rynek amerykański. Pioneer Zrównoważony Rynku Amerykańskiego wypracował analogicznie 13,49 proc. i 26,42 proc. stopę zwrotu, a Pioneer Akcji Amerykańskich 12,47 proc. i 32,46 proc. stopę zwrotu. Obydwa subfundusze znalazły się w zestawieniu 5 najlepszych subfunduszy 2014 r., które również w 2015 r. uzyskują dodatnią stopę zwrotu. Na koniec sierpnia 2015 r. aktywa funduszy i subfunduszy Pioneer wyniosły 17,2 mld zł. Autor jest prezesem zarządu Pioneer Pekao TFI
BIZNES RAPORT 31 11 17 września 2015 r. Czy rynki rozwinięte oddają prym rynkom wschodzącym? Jest co najmniej kilka kryteriów, według których rynki klasyfikowane są jako rozwinięte, wschodzące czy też nowe rynki wschodzące (tzw. frontier markets). To sprawia, że państw, które uznaje się za wschodzące, przybywa, choć różnice między nimi są czasami bardzo wyraźne. dr inż. Krystian Zawadzki Nie wdając się w szczegóły definicyjne, warto podkreślić, że w 1980 r. dla inwestorów dostępnych było pięć krajów klasyfikowanych jako rynki wschodzące, a obecnie mamy ich ponad 60. To oddaje rozmiar zmian, jakie nastąpiły w tym względzie przez ostatnie 35 lat. W rzeczy samej istotnie wzrastające znaczenie rynków wschodzących obserwuje się od lat 80. ubiegłego wieku. Dobrym tego miernikiem jest udział rynków wschodzących we wzroście globalnego PKB. Podczas gdy w latach 1982 1987 kształtował się on na poziomie 31 proc., to obecnie oscyluje wokół 67 proc. To spory przyrost, a należy pamiętać, że regiony słabiej rozwinięte charakteryzują się dalszym potencjałem, uwidaczniającym się choćby w liczbie mieszkańców (ok. 80 proc. globalnej populacji żyje poza rozwiniętym światem) i korzystnych wskaźnikach demograficznych oraz m.in. w mniejszym zadłużeniu gospodarek, które wg danych MFW kształtują się średnio na poziomie 30 proc. (podczas gdy w przypadku rynków rozwiniętych przekraczają 100 proc.). Tak wyraźne dysproporcje oznaczają, że obraz globalnej gospodarki za 20 lub 30 lat może być zupełnie inny niż jest dzisiaj. Za główny powód wzrastającego znaczenia rynków wschodzących uznaje się masową urbanizację tych obszarów. Wzrastająca liczba coraz lepiej zarabiających konsumentów to ważna determinanta kształtująca na tych terenach popyt i stwarzająca coraz lepsze warunki lokowania dóbr przez potencjalnych dostawców. Wzrastające wskaźniki urbanizacji widać w większości państw rozwijających się. Dobrym przykładem Jest kilka rzeczy, których powinieneś uniknąć podczas swojego tradingu, nawet jeśli wszystko wydaje się być w porządku. Przeczytaj ten tekst, aby dowiedzieć o jakich trzech rzeczach mowa, których powinieneś wystrzegać się podczas handlu. Andrzej Kiedrowicz Tym, którzy rezygnują ze snu na rzecz niekończących się poszukiwań zyskownych pipsów, nie pomaga fakt, że istnieją trzy główne strefy czasowe umożliwiające trading 24 godziny na dobę. Brak snu Istnieją sytuacje, kiedy w głównym wydaniu wiadomości pojawiają się informacje z rynku w tym względzie są choćby kraje byłego bloku wschodniego z Polską na czele, ale nie zapominajmy o motorach globalnej konsumpcji ostatnich lat Chinach i aspirujących do tej roli Indiach. W Chinach na przykład obserwuje się dopiero wstępną fazę wzrostu wskaźników urbanizacji, a już przekłada się to na wzrastający poziom zamożności Chińczyków. Zresztą Chiny to w ogóle osobny temat. Oficjalnie Państwo Środka jest od 2011 r. drugą największą po USA gospodarką świata. Jeżeli dynamika rozwoju chińskiej gospodarki utrzyma się, to za mniej więcej dekadę Chińczycy staną się najpotężniejszą gospodarką świata. Na jednym z portali można wyczytać, że wracamy do dotyczące konkretnej strefy czasowej. W tym momencie traderzy z innej strefy mogą spać i dowiedzą się o zdarzeniu dopiero po przebudzeniu. Oczywiście, wtedy też będą starali się wykorzystać te wiadomości do osiągnięcia korzyści ze swojego tradingu. Doprowadzi to do wznowienia ruchu i dużego przepływu waluty na rynku, już po ruchu początkowym, który miał miejsce od razu po komunikacie medialnym. Nie ma w tym nic złego i jest to naturalna sytuacja, która występuje na rynku Forex. Problemy pojawiają się wtedy, kiedy trader, który skorzystał z początkowego ruchu, postanawia zrezygnować z drogocennego snu w czasie, kiedy pozostali traderzy z jego sesji wycofali się i poszli spać. Trader może zastosować taki zabieg kilka razy, ale trzeba pamiętać o jednej zasadzie dotyczącej snu każdy dług musi zostać spłacony. Brak snu prowadzi do dezorientacji, niejasnego rozumowania, zmęczenia i ostatecznie do podejmowania złych decyzji, które mogą prowadzić do strat. Chciwość Tylko jedna rzecz może działać na inwestora, który zarabiał pieniądze w jednej strefie czasowej tradingu, aby zrezygnować ze snu po to, żeby dalej zarabiać w drugiej strefie: CHCIWOŚĆ. Próba złapania każdego pipsa na rynku jest oznaką chciwości. Chcę to wszystko i chcę to teraz to postawa, która zrujnowała już wiele kont tradingowych. Chciwość doprowadza do tradingu, który traci sens: otwierania i trzymania zbyt wielu pozycji w jednym czasie, używania za dużej dźwigni finansowej lub zbyt dużego wolumenu pozycji otwierających trading. Gdy rynek ruszy w przeciwną stronę chciwość może zrujnować konto danego tradera. Staranie się być kimś, kim się nie jest Środowisko w jakim żyjemy oraz wychowanie mają wpływ na osobowość przez nas posiadaną. Naturalnie spontaniczna osoba będzie podejmowała decyzje na rynku Forex, które będą odzwierciedlały jej osobowość. źródeł, gdyż 7 tys. lat temu Chińczycy chodzili w jedwabiu i jedli z porcelany, podczas gdy nasza»zachodnia kultura«jeszcze wtedy ścigała się z małpami po drzewach, a ruszyła do przodu, jak zaczęliśmy wykorzystywać chiński wynalazek papier. Osobiście nie dziwi mnie tryumf Chin państwa, którego średnioroczne PKB w ciągu ostatnich 30 lat oscyluje na poziomie 10 proc. Ciekawsze jest to, jaki udział ma w tym wybór tzw. trzeciej drogi, czyli dążenie do kapitalistycznego modelu gospodarki przy zachowaniu systemu politycznego podporządkowanego socjalistycznym zasadom. Może w tym tkwi klucz do chińskiego sukcesu? Ważne jest także to, co do tej pory było piętą achillesową rynków wschodzących, a mianowicie słaba odporność na wszelkie kryzysy. Ostatni kryzys finansowy pokazał, że radzą sobie one nadzwyczaj dobrze. Choć skala spadków na tych rynkach była wyższa niż na giełdach w USA czy w Europie Zachodniej, późniejsze odbicie dość szybko zrekompensowało te straty i pozwoliło realizować zyski ze sporą nawiązką. Wreszcie ważnym atrybutem rynków wschodzących są potężne złoża nietkniętych dotąd zasobów naturalnych. Na nowych rynkach wschodzących jest wielu wiodących producentów ropy naftowej, gazu i metali szlachetnych, którzy mają wszelkie możliwości, by zyskiwać na rosnącym światowym popycie na te surowce. Co więcej, w miarę rozwoju gospodarek tych krajów, rosły będą także ich inwestycje w infrastrukturę, co będzie źródłem rozwoju branż związanych z bankowością, budownictwem, finansami, telekomunikacją, transportem i innymi. Choć znaczenie rynków wschodzących będzie niewątpliwie wzrastać i pomału zacierać się będzie różnica pomiędzy gospodarkami rozwiniętymi a rozwijającymi się, warto pamiętać o czasowych wyjątkach od prezentowanej reguły. Przede wszystkim, rynki wschodzące pozostają słabsze, co jest pochodną niższej płynności, jak i relatywnie wysokiego udziału sektorów cyklicznych, w tym dodatkowo surowcowych, które są bardziej wrażliwe na obniżające się ceny dóbr (surowców). Rynki rozwinięte mają lepszy dostęp do kapitału (który jest tańszy), a ponadto są napędzane w dużej mierze kapitałem spekulacyjnym przyciąganym przez aktywne banki centralne (m.in. Wielkiej Brytanii, Japonii czy USA), które stać na dostarczanie rynkowi świeżego pieniądza, także tego drukowanego. W dłuższej perspektywie nie powinno to jednak zmienić przewidywanego rozwoju sytuacji i rewizji znanego powiedzenia, że Jeśli Stany Zjednoczone kichają, reszta świata łapie przeziębienie na stwierdzenie: uważajmy, bo przeziębienie można złapać od każdego. Autor jest adiunktem w Katedrze Analizy Ekonomicznej i Finansów WZiE Politechniki Gdańskiej. Trzy rzeczy, których należy unikać podczas tradingu Flegmatyczna osoba nie będzie brała na siebie zbyt wielu zagrożeń, nawet wtedy, kiedy jest prawie pewne, że niektóre z tych zagrożeń potoczą się w dobrym kierunku. Dlatego ważną częścią tradingu na rynku Forex jest handel zgodny z osobowością tradera. Udawanie kogoś, kim się nie jest, nie może mieć miejsca. Na przykład inwestor, który zgodnie ze swoją naturą nie spędza wiele czasu przy jednej aktywności, nie może być nagle zmuszony do rozpoczęcia zamykania pozycji, normalnie pozostawionych na całe tygodnie. Tacy traderzy sprawdzą się lepiej w roli scalpera albo tradera intra-day. Wyżej wymienione czynniki to tylko niektóre z tych, które mogą wysadzić z siodła odnoszących sukcesy traderów rynku Forex. Inwestorom pozostaje zdawać sobie sprawę z zagrożeń, które na nich czyhają i umiejętnie sobie z nimi radzić. Autor jest poland branch director Easy Forex Trading Ltd
32 11 17 września 2015 r. BIZNES RAPORT Nie taki Forex straszny, jak go malują Wielu tak zwanych ekspertów przestrzega przed dużą zmiennością na rynku Forex, która w prosty sposób prowadzi do straty kapitału. Problem w tym, że takie stwierdzenia są nieprawdziwe, a historycznie patrząc zmienność na rynku walutowym jest dużo mniejsza od rynku akcyjnego. Mateusz Adamkiewicz Na temat rynku Forex krąży wiele skrajnych opinii. Jedni uważają ten rynek za doskonałe miejsce do pomnożenia swojego kapitału, zaś inni porównują go do kasyna, gdzie statystycznie klient musi przegrać. Prawda leży gdzieś pośrodku i w zasadzie obie strony mają rację. W gruncie rzeczy rynek Forex niewiele różni się od pozostałych rynków finansowych. Tutaj również cena kształtowana jest przez popyt i podaż, również zależy od czynników fundamentalnych i szanse graczy są wyrównane. Pod pewnymi względami rynek Forex jest nawet bardziej przejrzysty od rynku akcyjnego, ponieważ w tym przypadku trudno o tak zwany insider trading. Na kursy walut wpływa tak wiele czynników, że wyłączając bankierów centralnych i osoby przygotowujące dane makroekonomiczne, w zasadzie nikt nie może uzyskać przewagi dzięki niejawnym informacjom. Czym tak naprawdę jest rynek Forex Warto zacząć od tego, czym tak naprawdę jest rynek Forex. Jest to rynek walutowy, który charakteryzuje się największą płynnością ze wszystkich rynków finansowych. Dziennie zawiera się tu transakcje o wartości bilionów dolarów, co sprawia, że jest to rynek kilkadziesiąt razy bardziej płynny od Nowojorskiej Giełdy Papierów Wartościowych. Transakcji dokonują banki centralne, banki komercyjne, fundusze inwestycyjne, przedsiębiorstwa i na końcu klienci indywidualni. W dobie globalizacji wymiana walut jest rzeczą powszechną i niezbędną do funkcjonowania światowej gospodarki. Ze względu na wyjątkową płynność rynku Forex domy maklerskie są w stanie zaoferować wyjątkowo niskie koszty transakcyjne, co sprawia, że handel na rynku walut może zacząć w zasadzie każdy. Zmienność na rynku Forex Wielu tak zwanych ekspertów przestrzega przed dużą zmiennością na rynku Forex, która w prosty sposób prowadzi do straty kapitału. Problem w tym, że takie stwierdzenia są nieprawdziwe, a historycznie patrząc zmienność na rynku walutowym jest dużo mniejsza od rynku akcyjnego. Kursy głównych par walutowych bardzo rzadko zmieniają swoją wartość o kilka procent dziennie, co w przypadku spółek giełdowych nie stanowi żadnego wyjątku. Największym problemem dla graczy stawiających pierwsze kroki na rynku Forex jest to, co dla doświadczonych graczy jest jego największą zaletą dźwignia finansowa. Korzystając z dźwigni finansowej możemy dużo szybciej pomnożyć swoje środki. Warto pamiętać o tym, że dźwignia 1/100 na naszym koncie nie obliguje nas do jej użycia! Równie dobrze mając dostęp do takiej dźwigni i 1000 złotych na rachunku możemy otworzyć pozycję dokładnie o wartości 1000 złotych lub nawet mniejszej, co oznacza, że efektywnie nie korzystamy z żadnej dźwigni! Dźwignia finansowa To narzędzie, które umożliwia nam zarządzanie pozycją przekraczającą nasz depozyt. Przy dźwigni 1/100 możemy zająć pozycje o wartości 100 000 złotych dysponując jedynie 1000 złotych. Dzięki temu przy zmianie kursu danej pary walutowej o zaledwie 1 proc. nasze konto ulega podwojeniu. Z drugiej strony taki sam ruch może doprowadzić do wyczyszczenia naszego salda. Na tym przykładzie dobrze widać, że dźwignia jest zarówno dużą szansą, jak i potencjalnym zagrożeniem. Sztuka inwestowania polega na tym, żeby jak najlepiej korzystać z okazji rynkowych przy minimalizacji ryzyka i to samo dotyczy rynku Forex i dźwigni finansowej. Nie można stawiać wszystkiego na jedną kartę Wyobraźmy sobie, że pan Kowalski jest pasjonatem wyścigów konnych ogląda wszystkie gonitwy, prowadzi statystyki, zna poszczególnych dżokejów i konie. Przy okazji głównej gonitwy sezonu pan Kowalski postanawia postawić na swojego faworyta, który ma bardzo duże szanse na wygraną. Mimo że koń jest zdecydowanym faworytem, pan Kowalski nie stawia na niego oszczędności swojego życia, ponieważ zdaje sobie sprawę z tego, że coś może pójść nie tak. Zamiast ryzykować wszystko, pan Kowalski stawia pewną kwotę, której utrata nie doprowadzi go do bankructwa. W identyczny sposób należy traktować swoje inwestycje nie można stawiać wszystkiego na jedną kartę. Pierwsze kroki w świecie inwestycji Rynek Forex jest doskonałym rynkiem do stawiania pierwszych kroków w świecie inwestycji ze względu na niski próg wejścia, niewygórowane koszty transakcyjne, dostęp do wielu szkoleń i edukacji oferowanej przez brokerów. Również dźwignia finansowa jest ważna, zwłaszcza dla osób nie dysponujących pokaźnym kapitałem startowym. Dysponując kwotą 1000 złotych, nawet jeżeli uda nam się wybrać najlepszą spółkę na giełdzie i zarobimy na niej 100 proc., to uda nam się zarobić jedynie 1000 złotych przez cały rok. Korzystając z dźwigni finansowej możemy dużo szybciej pomnożyć swoje środki. Warto pamiętać o tym, że dźwignia 1/100 na naszym koncie nie obliguje nas do jej użycia! Równie dobrze mając dostęp do takiej dźwigni i 1000 złotych na rachunku możemy otworzyć pozycję dokładnie o wartości 1000 złotych lub nawet mniejszej, co oznacza, że efektywnie nie korzystamy z żadnej dźwigni! Przy konserwatywnym podejściu do ryzyka inwestycje na rynku walutowym mogą stać się dobrą alternatywą dla rynku giełdowego, zwłaszcza przy niekorzystnej sytuacji na GPW, natomiast z większej dźwigni warto korzystać okazjonalnie, kiedy mamy silne przekonanie co do słuszności naszych prognoz. Autor jest analitykiem rynków finansowych HFT Brokers
BIZNES RAPORT 49 11 17 września 2015 r. Wymagający rynek Forex Rynek Forex dostarcza wielu ciekawych okazji do zarabiania pieniędzy. Można grać na wzrosty jak i na spadki na walutach, indeksach giełdowych, akcjach i towarach. Wykorzystanie dużej dźwigni finansowej stwarza jednak spore ryzyko poniesienia straty. Sławomir Dębowski Rynek Forex dostarcza wielu ciekawych okazji do zarabiania pieniędzy. Z drugiej jednak strony nie jest łatwo osiągnąć na tym rynku długoterminowy sukces. Z badania przeprowadzonego przez Urząd Komisji Nadzoru Finansowego (UKNF) wśród krajowych domów maklerskich oferujących klientom możliwość inwestowania na rynku Forex poprzez elektroniczne platformy transakcyjne wynika, że w 2012 r. 81 proc. aktywnych inwestorów osiągnęło stratę, zaś 19 proc. zrealizowało zyski. Dodatkowo w przypadku 93 proc. wszystkich kont klienckich ich posiadacze nie osiągnęli dodatniego wyniku. Andrzej Prajsnar Rozszerzenie programu MdM na rynek wtórny wiązało się z ustaleniem osobnych limitów cenowych dla używanych mieszkań. Kilka wspólnych zasad Z danych UKNF wynika, że jest grupa inwestorów, która w długim terminie systematycznie zarabia pieniądze. Nie oznacza to jednak, że zarabiają oni w każdej transakcji. Są dziesiątki, a nawet setki różnych metod i systemów transakcyjnych wykorzystywanych przez traderów. Na szczęście skutecznych traderów łączy kilka wspólnych zasad. Dziś omówimy tę pierwszą najważniejszą. Największym ryzykiem na rynku Forex jest wykorzystanie dużej dźwigni finansowej. Umożliwia ona otwarcie wielokrotnie większej pozycji niż stan środków na rachunku. Przykładowo mając 1000 dolarów na koncie i do dyspozycji dźwignię 1:100, możemy otworzyć pozycję 100-krotnie większą o wartości 100 tys. USD. Prawidłowe wykorzystanie dźwigni wymaga sporej wyobraźni i dyscypliny. Inwestorzy z Warszawy i Krakowa nie mają powodów do obaw Graniczna cena używanego lokalu z dopłatą jest obliczana jako 90 proc. kosztu odtworzenia 1 m 2 w danej części województwa. Analogiczny limit dla rynku pierwotnego wynosi 110 proc. kosztu odtworzenia. Poprzez wprowadzenie takiego rozróżnienia w poziomie limitów ustawodawca przyjął, że używane lokale średnio są o jedną piątą tańsze od nowych odpowiedników. Tymczasem w Warszawie i Krakowie średni koszt zakupu 1 m 2 na rynku pierwotnym oraz wtórnym jest niemal równy. Brak odniesienia do warunków rynkowych sprawia, że warszawskie i krakowskie limity są zbyt niskie w stosunku do kosztów zakupu używanych mieszkań. Różnica w relacji do średniej transakcyjnej ceny 1 m 2 wynosi odpowiednio: Warszawa: (-24,76 proc.)/(-1773,91 zł) Kraków: (-32,06 proc.)/(-1973,99 zł) Wspomniane różnice prawdopodobnie pozostaną na wysokim poziomie po październikowej aktualizacji limitów MdM-u. Taka sytuacja będzie skutkowała dużymi trudnościami dla osób szukających używanego lokum z dopłatą w Warszawie i Krakowie. Problemy ze znalezieniem odpowiedniego mieszkania na rynku wtórnym mogą mieć też wrocławscy i gdańscy beneficjenci MdM-u. Niedopasowanie limitów do rynku wtórnego oznacza korzyści dla deweloperów. W Warszawie, Krakowie, Wrocławiu i Gdańsku koncentruje się aż 60 proc. ich całej oferty (według danych portalu Rynek- Pierwotny.pl). Rozszerzenie programu MdM na rynek wtórny może być odczuwalne dla inwestorów działających na terenie takich miast, jak Poznań, Łódź, Katowice i Olsztyn. Udział czterech wymienionych ośrodków miejskich w całej ofercie deweloperów, nie przekracza 12 proc. 13proc. Zatem można wnioskować, że włączenie rynku wtórnego do programu MdM nie wpłynie znacząco na aktywność inwestycyjną firm deweloperskich (w ujęciu ogólnopolskim). O wiele większe znaczenie może mieć np. planowana nowelizacja ustawy deweloperskiej. Po dwudziestu miesiącach dopłaty obejmą cały obszar kraju Wrześniowe zmiany programu MdM będą najbardziej odczuwalne w tych miejscowościach, które cechują się brakiem rynku pierwotnego. Inwestor sam decyduje Powszechnie uważa się, że wykorzystanie dźwigni automatycznie oznacza pojawienie się dużego ryzyka. Nie jest to prawdą. Inwestor sam decyduje, jak dużą pozycję otwiera. Na przykład: mając środki na rachunku w wysokości 10 tys. USD gracz otwiera pozycję o wartości 10 tys. USD. W tym przypadku jego ryzyko jest dokładnie takie samo jak dla inwestora, który gra na rynku kasowym (bez użycia dźwigni) i otworzy taką samą pozycję. Tak zwana faktyczna dźwignia (stosunek wartości pozycji do środków na rachunku) wynosi w tym przypadku 1:1. Niestety znakomita większość inwestorów otwiera zbyt duże pozycje w stosunku do wartości środków jakie mają na rachunku. Efekt jest taki, że podejmują zbyt duże ryzyko. Co gorsze najczęściej nie zdają sobie z tego sprawy. Generalnie do gry na rynku Forex podchodzimy zbyt optymistycznie zakładając, że straty mogą się przydarzyć innym, nie nam. Planując transakcję najczęściej widzimy jedną stronę medalu widząc potencjalne zyski, nie biorąc pod uwagę możliwości poniesienia porażki. Gdy dobrze zapowiadająca się transakcja przeradza się w stratę. Najczęściej paraliżuje ona nasze działania. Nie potrafimy sobie poradzić ze stratą. To z kolei prowadzi do tego, że staje się ona zbyt duża i nie jesteśmy już wtedy obiektywnie ocenić sytuacji na rynku. Gdy wreszcie zamykamy pozycję strata jest na tyle duża, że nie jesteśmy w stanie jej potem odrobić. W każdej transakcji możemy ponieść stratę Wielu inwestorów myśli, że kluczem do odniesienia sukcesu na rynku jest umiejętność przewidywania tego, co się może zdarzyć na rynku. Można do tego wykorzystać analizę techniczną lub fundamentalną. Nie ma jednak metod skutecznych w 100 proc. W związku z tym w każdej, nawet najlepiej zapowiadającej się transakcji, możemy ponieść stratę. Znajomość zasad kształtowania się cen na rynkach (analiza techniczna) jest ważna, jednak kluczowe jest ograniczanie ryzyka dla każdej transakcji. Doskonale o tym wiedzą zawodowi traderzy. Pomimo wieloletniego doświadczenia zdają sobie sprawę z tego, że zawsze może się zdarzyć seria strat. Aby utrzymać się w grze w długim terminie i zarabiać pieniądze muszą ograniczyć ryzyko w pojedynczej transakcji do akceptowalnego poziomu. Kluczem do długoterminowego sukcesu jest przeprowadzanie dużej liczby transakcji z rozsądnym i akceptowalnym dla nas ryzykiem. Najczęściej strata jest ograniczona do maksimum 3 proc. naszego kapitału, który chcemy przeznaczyć do gry na rynku Forex. Ponadto, aby skutecznie grać, emocje muszą być pod kontrolą. Psychika przeciętnego gracza Załóżmy, że zaakceptowaliśmy ograniczenie ryzyka dla poszczególnych transakcji do 3 proc. kapitału. Okazuje się, że w praktyce nie jest łatwo stosować tę zasadę. Na przeszkodzie staje psychika przeciętnego gracza, który widząc nadarzającą się okazję do zarobku pragnie zwiększyć wartość otwieranej pozycji (wzrost ryzyka i wzrost faktycznej dźwigni), aby osiągnąć większy zysk. Dlatego bardzo ważna jest dyscyplina w przestrzeganiu podstawowej zasady ograniczającej ryzyko do 3 proc. kapitału. Zawsze istnieje pokusa odejścia od tej zasady. Pamiętajmy też jak złudna jest gra bez ograniczania ryzyka. Możemy nawet mieć passę wielu zyskownych transakcji i osiągać spektakularne zyski. Co z tego, wcześniej czy później nasze przewidywania co do rynku nie sprawdzą się i wtedy w zaledwie 2-3 transakcjach możemy oddać wcześniejsze zyski i poważnie uszczuplić kapitał początkowy, a nawet go całkowicie stracić. Autor jest ekspertem działu Analiz Globtrex.com Czy zmiany w MdM-ie zaszkodzą deweloperom? Początek września br. przyniósł dwie istotne zmiany w programie Mieszkanie dla Młodych. Prócz znaczącego rozszerzenia pomocy dla rodzin wielodzietnych, ważne jest też włączenie używanych lokali do systemu dopłat. Taka modyfikacja zasad MdM-u nie ucieszy deweloperów budujących na terenie Poznania, Łodzi i Katowic. Inny stosunek do wrześniowych zmian, mają osoby mieszkające w małych miejscowościach. Dla nich program Mieszkanie dla Młodych rozpoczął się dopiero niedawno Relacja między limitami programu MdM i poziomem transakcyjnych cen w największych miastach kraju (wrzesień 2015 r.) Nazwa miasta Æ Limit MdM-u na rynku pierwotnym (wrzesień 2015 r.) Różnica między limitem programu MdM i średnią transakcyjną ceną 1 m 2 nowych lokali Limit MdM-u na rynku wtórnym (wrzesień 2015 r.) Różnica między limitem programu MdM i średnią transakcyjną ceną 1 m 2 używanych lokali Białystok 4 458,85 zł -147,15 zł/-3,19% 3 648,15 zł -96,85 zł/-2,59% Bydgoszcz 4 546,85 zł -173,15 zł/-3,67% 3 720,15 zł +153,15 zł/+4,29% Gdańsk 5 234,35 zł -517,54 zł/-9,00% 4 282,65 zł -926,76 zł/-17,79% Katowice 4 773,45 zł -124,53 zł/-2,54% 3 905,55 zł +461,46 zł/+13,40% Kielce 4 691,21 zł +184,59 zł/+4,10% 3 838,27 zł +121,45 zł/+3,27% Kraków 5 112,80 zł -806,40 zł/-13,62% 4 183,20 zł -1973,99 zł/-32,06% Lublin 4 620,83 zł -359,16 zł/-7,21% 3 780,68 zł -605,32 zł/-13,80% Łódź 4 515,50 zł -171,50 zł/-3,66% 3 694,50 zł +252,50 zł/+7,34% Olsztyn 5 465,35 zł +964,35 zł/+21,43% 4 471,65 zł +445,80 zł/+11,07% Opole 3 901,15 zł -832,37 zł/-17,58% 3 191,85 zł -669,63 zł/-17,34% Poznań 5 924,60 zł -293,48 zł/-4,72% 4 847,40 zł -108,77 zł/-2,19% Rzeszów 4 049,65 zł -940,35 zł/-18,84% 3 313,35 zł -1219,65 zł/-26,91% Szczecin 4 516,60 zł -314,10 zł/-6,50% 3 695,40 zł -123,79 zł/-3,24% Warszawa 6 588,32 zł -921,59 zł/-12,27% 5 390,44 zł -1773,91 zł/-24,76% Wrocław 5 181,00 zł -887,00 zł/-14,62% 4 239,00 zł -877,00 zł/-17,14% Zielona Góra 4 052,40 zł +309,40 zł/+8,27% 3 315,60 zł +418,60 zł/+14,45% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych NBP (ceny lokali) i BGK (limity MdM-u) Do tej grupy można zaliczyć wsie oraz wiele miast liczących sobie mniej niż 20 000 30 000 mieszkańców. W zdecydowanej większości takich miejscowości, program MdM de facto zaczął działać dopiero od 1 września 2015 r. Znaczenie Mieszkania dla Młodych poza dużymi miastami byłoby większe, gdyby ustawodawca podwyższył limit metrażu dotowanych domów. Obecnie powierzchnia użytkowa budynków kwalifikujących się do MdM-u nie może przekraczać 100 m 2 110 m 2. Warto wiedzieć, że wyższy limit metrażu (110 mkw.) dotyczy jedynie rodzin wielodzietnych. Nawet to ograniczenie wydaje się dość restrykcyjne, jeżeli weźmiemy pod uwagę aktualną ofertę używanych domów. Autor jest ekspertem RynekPierwotny.pl