Makroekonomia Blok VIII Handel i finanse międzynarodowe. Zagadnienia podstawowe
Międzynarodowy podział pracy (od autarkii do pełnego otwarcia) Powiązania międzynarodowe przepływy realne + przepływ informacji Międzynarodowa specjalizacja produkcji Międzynarodowy podział pracy Relacja między poziomem rozwoju a miejscem w międzynarodowym podziale pracy
Handel międzynarodowy HANDEL ZAGRANICZNY to eksport i import towarów i usług HANDEL ŚWIATOWY to suma eksportu wszystkich krajów
Teoria kosztów absolutnych (bezwzględnych) Przewaga bezwzględna produkt na jednostkę pracy Kraj Wino (galony) Sukno (jardy) Anglia 4 2 Portugalia 8 1 4
Teoria kosztów względnych (komparatywnych) Przewaga względna produkt na jednostkę pracy Kraj Wino (galony) Sukno (jardy) Anglia 12 6 Portugalia 8 1 5
Teoria handlu międzynarodowego Rozwinięcie modelu Ricardo: wino sukno Anglia 12 6 Portugalia 8 1 Korzyści: Anglia wymieni 1 jard sukna za więcej niż 2 galony wina Portugalia kupi w Anglii 1 jard sukna za mniej niż 8 gal wina Terms of trade: 7,9 2,1 galonów wina za 1 jard sukna Terms of trade będą zależeć: - Od siły popytów na importowane towary w obydwu krajach, - Kosztów transportu, - Ceł. 6
Teoria obfitości zasobów (H-O) (B. Ohlin i E. Heckscher) Porównanie relacji zasobów podstawowych czynników produkcji (pracy i kapitału) Zasoby Ceny zasobów Ceny towarów KRAJ A Zasobny w siłę roboczą KRAJ B Zasobny w kapitał Ceny wyrobów pracochłonnych NISKIE WYSOKIE Ceny wyrobów kapitałochłonnych WYSOKIE NISKIE
Teoria obfitości zasobów (H-O) (B. Ohlin i E. Heckscher) Kraje eksportują towary, do wytworzenia których wykorzystują relatywnie więcej czynnika produkcji w danym kraju obfitego zaś importują te towary, do wytworzenia których wykorzystuje się relatywnie dużo czynnika w danym kraju rzadkiego. PARADOKS W. LEONTIEFA i podział czynnika pracy na: pracę zwykłą i kapitał ludzki
Teoria luki technologicznej (Michael Posner) Postęp technologiczny wpływa na rozwój handlu międzynarodowego. KRAJ wprowadzający innowacje posiada nad innymi: 1. Przewagę absolutną (przez pewien czas). 2. Przewagę komparatywną. Wynikają one z luki popytu i luki imitacyjnej
Teoria luki technologicznej (Michael Posner) Luka popytu - to czas potrzebny konsumentom na reakcję na nowo pojawiające się produkty. Im krótszy jest czas odpowiedzi, tym szybciej rozwija się eksport nowych zaawansowanych technologicznie produktów Luka imitacyjna - jest czasem potrzebnym dla zagranicznych producentów na stworzenie imitacji (składają się na nią: opóźnienia krajowych i zagr. producentów oraz tzw. okres uczenia się ) Im dłuższa luka tym dłużej dany kraj jest eksporterem netto
Teoria cyklu życia produktu (R. Vernon a) Technologia jako czynnik rozwoju handlu międzynarodowego Produkt przechodzi III fazy życia: 1. Nowego produktu. 2. Dojrzałości. 3. Standaryzacji.
Teoria cyklu życia produktu (R. Vernon a) I FAZA Nowego produktu wprowadzanie na rynek, sprzedaż głównie w kraju producenta, eksport rośnie, elastyczność cenowa niska, ochrona patentowa. II FAZA Dojrzałości eksport osiąga max. i zmniejsza się, wzrost konkurencji, elastyczność cenowa zwiększa się, rośnie produkcja zagraniczna, następuje wymiana w obie strony. III FAZA Standaryzacji produkcja produktu upowszechnia się w krajach rozwijających, a kraj innowator staje się importerem netto.
Teoria konkurencyjności międzynarodowej (M.E. Potera) Determinant międzynarodowej przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstw należy szukać na poziomie mikroekonomicznym (Romb Potera 4 + 2)
Romb Potera 4 współzależne czynniki determinujące przewagę 1. CZYNNIKI PRODUKCJI zasoby naturalne kapitałowe i ludzkie, infrastruktura: technologiczna, administracyjna, naukowa, informacyjna. 2. CHARAKTER POPYTU KRAJOWEGO tradycjonalizm, zdolność do chłonienia nowości. 3. OBECNOŚĆ KONKURENCYJNYCH PRZEMYSŁÓW dostępność i jakość dostawców i kooperantów; ich międzynarodowa konkurencyjność. 4. STRATEGIE FIRM, sposoby zarządzania i konkurowania
Romb Potera + 2 5. RZĄD może wpływać na czynniki produkcji, popyt krajowy, strategie konkurencyjności. Wpływ może być pozytywny i negatywny. 6. ZDARZENIA LOSOWE trudne do przewidzenia wydarzenia mogące w dwojaki sposób wpływać na pozostałe czynniki.
Wszystkie elementy modelu są współzależne. Konieczność oddziaływania kompleksowego
Specjalizacja w handlu Specjalizacja międzygałęziowa (związana z różnicami w zasobach naturalnych) Specjalizacja wewnątrzgałęziowa (związana z wyborami konsumentów, zamożnością społeczeństw, korzyściami skali produkcji)
Cło i inne elementy polityki handlowej Cło to opłata na rzecz państwa, jaką eksporter lub importer musi uiścić przy dokonywaniu transakcji.
Motywy podnoszenia ceł 1. Zwiększenie dochodów budżetowych. 2. Popieranie krajowej produkcji w wybranych dziedzinach (infant industries) 3. Ochrona całych gałęzi, czy branż produkcji krajowej. 4. Ochrona zatrudnienia. 5. Ochrona pewnych grup społecznych (np. rolników) Co z: konsumentami, alokacją zasobów, kosztami społecznymi?...?
Pozacelne narzędzia polityki handlowej 1. Ograniczenia ilościowe, tzw. kwoty. 2. Bariery pozataryfowe (normy techniczne, standardy ich potwierdzania, przepisy sanitarne, standardy opakowań, itp.) podwyższają koszty i wydłużają czas. 3. Subsydia eksportowe celem jest promowanie eksportu. Państwo dopłaca pokrywa różnicę między wysokimi kosztami krajowego producenta, a z reguły niską ceną na rynku światowym.
Kurs walutowy Kurs walutowy jest relacją wymienną danej waluty na inną (ceną jednej waluty wyrażoną w drugiej walucie). Rynek walutowy miejsce transakcji, gdzie sprzedaje się i kupuje waluty krajowe, po danej cenie (kursie). Co wpływa na popyt i podaż waluty: - obroty handlowe, - przepływy kapitałów, - niehandlowe obroty ekonomiczne (turystyka, przepływ technologii, przekazy pieniężne), - polityka walutowa rządu.
Rodzaje kursów walutowych Kurs sztywny formy pośrednie Kurs płynny k. pełzający sterowane k. płynne dewaluacja rewaluacja deprecjacja aprecjacja wym. wewnętrzna pełna wymienialność PAŃSTWO MOŻE DĄŻYĆ DO DEPRECJACJI LUB APRECJACJI KURSU POPRZEZ SKUP LUB WYPRZEDAŻ WALUT OBCYCH
Wahania kursu walutowego Prawo jednej ceny: ceny danego towaru w różnych krajach wyrównują się Et * Pka = Pza Prawo jednej ceny rozszerzone na całą gosp.: Et * Pk = Pz Parytet siły nabywczej: Stopa zmiany Et = stopa inflacji zagr. st. inf. kraj. Parytet stopy procentowej: warunek zrównania się stóp zysku z aktywów w kraju i za granicą: Rz ( E / Et) = Rk
Wybór lokaty pieniężnej w kraju lub za granicą
Bilans płatniczy Bilans płatniczy to zestawienie wartości wszystkich transakcji ekonomicznych dokonanych w danym czasie między daną gosp. krajową (państwem, przedsiębiorcami, rządem), a zagranicą. Zestawienie wszelkich dochodów (wpływów) i wydatków (płatności) Składa się z: A) Rachunku obrotów bieżących, B) Rachunku obrotów kapitałowych C) Rachunku zmian rezerw rządowych.
Równowaga bilansu płatniczego Transakcje autonomiczne (rynkowe) Transakcje wyrównawcze (podjęte w celu skorygowania stanu bilansu płatniczego). Nadwyżka w bilansie płatniczym (w sensie ekonomicznym) gdy przychody z transakcji autonomicznych przewyższają płatności autonomiczne. Deficyt bilansu płatniczego - odwrotnie
Bilans płatniczy a kurs walutowy Swoboda na rynku walutowym w warunkach kursów płynnych zapewnia równowagę płatniczą Jaki jest sens operacji wyrównawczych państwa? ZMIANY KURSU WALUTOWEGO WYWOŁUJĄ ZMIANY POPYTU ZA GRANICĄ NA DOBRA KRAJOWE ORAZ POPYTU KRAJOWEGO NA DOBRA ZAGRANICZNE Operacje wyrównawcze są instrumentem przeciwdziałającym niepożądanym zmianom kursu walutowego
Międzynarodowe przepływy kapitału KAPITAŁ DŁUGOTERMINOWY: Zagraniczne inwestycje bezpośrednie (green field industry lub zakup papierów wartościowych umożliwiających kontrolę) Zagraniczne inwestycje portfelowe Długoterminowe kredyty bankowe Długoterminowe kredyty eksportowe Długoterminowe kredyty oficjalne i pomoc bezzwrotna KAPITAŁ KRÓTKOTERMINOWY: Kredyty o krótkim horyzoncie czasu Ruch prywatnego kapitału