Seminarium Produkty Lokalne - Szanse i Wyzwania 14-15 października 2011 r. Łódź Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie. Prezentacja opracowana przez Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich Prezentacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 - Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Istota produktów regionalnych i tradycyjnych i ich znaczenie w rozwoju lokalnym. WyróŜnianie Ŝywności wysokiej jakości.
Produkty regionalne to: Terytorium Kultura Ludzie warunki naturalne: klimat, gleba, ukształtowanie terenu roślinność, zwierzęta (specyficzne odmiany i gatunki występujące tylko na danym obszarze) umiejętności ludzi (przekazywane z pokolenia na pokolenie) dziedzictwo kulturowe (zwyczaje, nazewnictwo, obrzędy)
Produkty regionalne Terytorium warunki naturalne: klimat, gleba, ukształtowanie terenu roślinność, zwierzęta (specyficzne odmiany i gatunki występujące tylko na danym obszarze) róŝa pomorska
Modelowy związek produktu z regionem: góralski ser oscypek
Produkty regionalne Kultura dziedzictwo kulturowe (zwyczaje, nazewnictwo, obrzędy) sójki mazowieckie byśki
Produkty regionalne Kultura dziedzictwo kulturowe (zwyczaje, nazewnictwo, obrzędy)
Produkty regionalne Ludzie umiejętności ludzi (przekazywane z pokolenia na pokolenie)
Produkty regionalne Ludzie umiejętności ludzi (przekazywane z pokolenia na pokolenie)
Produkt lokalny wyrób lub usługa, z którą utoŝsamiają się mieszkańcy regionu, Produkowany w naturalny sposób, na małą skalę, z surowców lokalnie dostępnych. Produkt lokalny, dzięki specyficznym i niepowtarzalnym cechom moŝe być wizytówką regionu Produkty inspirują mieszkańców do rozwoju przedsiębiorczości lokalnej Produkty często stają się uznaną Marką Lokalną jest to promocja tradycyjnej, lokalnej wytwórczości poprzez nadanie wyrobom regionalnego certyfikatu
Produkty: lokalne, regionalne, tradycyjne niewielkie terytorium, np. wieś, gmina szerszy obszar - specyficzna receptura _
Specyfika produktów regionalnych i tradycyjnych Sposób wytwarzania Związek z regionem lub miejscem pochodzenia Tradycyjne surowce, często ekologiczne
Tradycyjne surowce, często ekologiczne Owoce dawnych odmian (np.wiśnie odroślowe, śliwki węgierki)
Tradycyjne surowce, często ekologiczne Owoce dawnych odmian(truskawki kaszubskie, jabłka: reneta, antonówka, kosztela)
Tradycyjne surowce, często ekologiczne Stare odmiany roślin uprawnych (orkisz, płaskurka, lnianka)
Tradycyjne surowce, często ekologiczne mąka i pieczywo z orkiszu, powidła ze śliwek węgierek
Tradycyjne surowce - rodzime rasy zwierząt świnia złotnicka biała i pstra, krowa polska czerwona, kura zielononóŝka, gęś biłgorajska
Tradycyjne surowce sery z mleka krowy polskiej czerwonej, szynka z mięsa świni złotnickiej pstrej
Unikatowe, historyczne nazewnictwo i technologie wytwarzania Wychopnie Dzionie Przyzucha Sołdra śymlok Kumpia Pałanycia Knysze
Specyficzne, niepowtarzalne sposoby produkcji ser opalany kiełbasa palcem napychana pieczywo na zakwasie ogórki topione w beczkach
Dawne receptury, często kilkusetletnie Oscypek (XIV w) Ser opalany (XIV w) Chleb prądnicki (XV w. Półgęsek (XVII w Sołdra (XVIII w.) Andruty kaliskie (XIX w.) Piwo kozicowe (XIX w.) Sójki mazowieckie (XIX w.) Fafernuchy (XIX )w.)
Związek z regionem (miejscem pochodzenia) podkreślony w nazwie produktu: Bryndza, jagnięcina - podhalańska Andruty - kaliskie Ogórek - kołobrzeski Powidła strzeleckie, świeckie, krzeszowskie Kiełbasa lisiecka, głogowska, tuchowska Ser smaŝony - z Wielkopolski Sery z Korycina i WiŜajn Miody - drahimskie, z Borów Dolnośląskich, z Podkarpacia, z Kurpi Fasola - korczyńska, wrzawska, z Doliny Dunajca Truskawki - z Kaszub, z Buska Jabłka - łąckie, sandomierskie, grójeckie Piróg - biłgorajski Sójki - mazowieckie
Kulturowy związek z regionem fafernuchy - Puszcza Biała i Zielona (Mazowsze) piwo kozicowe Kurpie oscypek Podhale kołocz - Śląsk
Znaczenie produktów regionalnych i tradycyjnych KULTUROWE podtrzymywanie tradycji i ochrona dziedzictwa kulturowego GOSPODARCZE moŝliwość róŝnicowania produkcji rolnej i osiągania dodatkowych dochodów podnoszenie dochodów rolników i lokalnych przetwórców
Znaczenie produktów regionalnych i tradycyjnych KULTUROWE Podtrzymywanie tradycji i ochrona dziedzictwa kulturowego GOSPODARCZE moŝliwość róŝnicowania produkcji rolnej i osiągania dodatkowych dochodów podnoszenie dochodów rolników i lokalnych przetwórców rozwój regionalny turystyka, promocja
Znaczenie produktów regionalnych i tradycyjnych kulturowe podtrzymywanie tradycji i ochrona dziedzictwa kulturowego gospodarcze moŝliwość róŝnicowania produkcji rolnej i osiągania dodatkowych dochodów podnoszenie dochodów rolników i lokalnych przetwórców rozwój regionalny turystyka, promocja
Integracja społeczności lokalnych wokół produktu współpraca sąsiedzka tworzenie grup producentów tworzenie lokalnych partnerstw i organizacji współpraca róŝnych podmiotów
Rozwój społeczności lokalnych wokół produktu produkcja sąsiedzka tworzenie grup producentów od hobbystów regionalnych przepisów do małych średnich firm - masarnie - mleczarnie - piekarnie - przetwórstwo owoców i warzyw - gastronomia
Znaczenie regionalnych produktów dla mieszkańców dodatkowe źródło dochodów dla rolników sprzedaŝ surowców najwyŝszej jakości sprzedaŝ produktów zamiast surowców moŝliwość róŝnicowania dochodów
Znaczenie regionalnych produktów dla regionu promocja, budowanie marki: rogal świętomarciński, mazurskie i pomorskie ryby, miody drahimskie, powidła z Doliny Dolnej Wisły rozwój turystyki i usług rozwój obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania rozwój lokalnych grup działania, imprezy promujące region (święto śliwki, święto kapusty, święto sera, święto śledzia, dni truskawki)
. Oznaczanie jakości produktów Informacja dla konsumentów Pochodzenie UŜyte surowce Technologia Warunki wytwarzania
Cele polityki jakościowej WPR Wsparcie producentów. Pracochłonność i często trudne warunki wytwarzania nagrodzone certyfikatem jakości, zwiększającym sprzedaŝ produktu Inspiracja do szukania dodatkowych źródeł dochodu Wsparcie regionów poprzez renomę produktów Inspiracja do wspólnego działania tworzenie grup producentów, samokontrola, wspólna promocja i wspólne organizowanie rynków zbytu
Konsumenci a europejska polityka jakości - mają pewność, Ŝe: kupują Ŝywność bardzo wysokiej jakości kupują Ŝywność wyprodukowaną wyjątkową, tradycyjną metodą kupują produkt autentyczny mają moŝliwość: identyfikacji i wyboru poszczególnych wyrobów poznania miejsca pochodzenia poznania tradycji związanych z produktem dotarcia do bezpośredniego producenta i jego środowiska
Przykłady Systemów Jakości śywności Produkty regionalne i tradycyjne Produkty ekologiczne System Jakość Tradycja Integrowana Produkcja Rolna
Znak CHRONIONA NAZWA POCHODZENIA (CHNP) przyznawany jest produktom, które spełniają następujące warunki: nazwa nawiązuje do regionu, miejsca lub (wyjątkowo) kraju, w którym są wytwarzane (np. szynka parmeńska- z okolic Parmy, śliwowica Łącka, powidła świeckie cały proces wytwarzania tj. wyrób surowca, produktu oraz przygotowanie do sprzedaŝy odbywa się w tym miejscu cechy i specyfika produktu ściśle zaleŝą od miejsca, w którym powstał Chroniona nazwa pochodzenia
Znak CHRONIONE OZNACZENIE GEOGRAFICZNE (CHOG) przyznawany jest produktom, które: wykorzystują nazwę regionu, w którym są produkowane ich reputacja związana jest ze specyficzną jakością, wynikającą z warunków geograficznych (np. klimatu, gleby, roślinności itp.) i lokalnej kultury co najmniej jeden etap produkcji musi odbywać się na obszarze, którego nazwę wykorzystuje producent
Znak GWARANTOWANA TRADYCYJNA SPECJALNOŚĆ (GTS) przyznawany jest produktom, które: mają specyficzną nazwę lub wytwarzane są ze specyficznego surowca odróŝniają się od innych produktów z tej samej kategorii ich tradycyjny charakter wynika z uŝycia tradycyjnych surowców, receptury lub technologii.
System jakościowy Jakość Tradycja Polska Izba Produktu Regionalnego i Lokalnego wspólnie ze Związkiem Województw RP opracowała, na wzór systemów europejskich, pierwszy krajowy system wyróŝniania i kontroli Ŝywności wysokiej jakości Jakość Tradycja, uznany przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. System słuŝy wyróŝnianiu produktów Ŝywnościowych wysokiej jakości z uwzględnieniem produktów tradycyjnych.
System stawia na: Jakość produktu. Przyjmowane są wyłącznie produkty posiadające szczególną jakość, reputację lub inne cechy odróŝniające je od innych naleŝących do tej samej kategorii. Producent deklaruje zachowanie wyŝszych standardów produkcyjnych lub wyjątkowych cech produktów. Przed dopuszczeniem do uczestnictwa w systemie produkt będzie podlegał szczegółowej weryfikacji zgodnie z Regulaminem Znaku Kontrolę jakości. Producenci są zobowiązani do posiadania certyfikatu zgodności, potwierdzającego wytwarzanie produktu zgodnie ze specyfikacją. Producenci uŝywający znaku jakościowego Jakość Tradycja będący w Systemie Jakości śywności powinni poddawać swoje produkty kontroli, której celem jest zagwarantowanie, Ŝe stosowana metoda wytwarzania jest zgodna z metodą deklarowaną we wniosku. Wyboru jednostki kontrolnej dokonują sami producenci, koszty kontroli ponoszą uprawnieni do korzystania ze Znaku
Otwartość. Do systemu mogą przystąpić wszyscy rolnicy, producenci rolni, przetwórcy w kraju i za granicą, członkowie Izby i nie naleŝący do niej. Jedynym kryterium przyjęcia do systemu produktu jest jego jakość. Uczestnictwo w systemie potwierdzania jakości Ŝywności jest całkowicie dobrowolne Przejrzystość i identyfikowalność produktu. UŜywający znaku producenci są zobowiązani do określenia częstotliwości i zakresu kontroli oraz prowadzenia dokumentacji mającej na celu zapewnienie pełnej identyfikowalności produktu (traceability) Nadzór nad procesem produkcji sprawują jednostki certyfikujące akredytowane zgodnie z normą PN-EN 45011 i upowaŝnione przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Krajowa Lista Produktów Tradycyjnych przy Ministrze Rolnictwa i Rozwoju Wsi utworzona została na mocy ustawy z dnia 17 grudnia 2004 r. o rejestracji i ochronie nazw i oznaczeń produktów rolnych i środków spoŝywczych oraz o produktach tradycyjnych Rejestruje produkty, których jakość lub wyjątkowe cechy i właściwości wynikają ze stosowania tradycyjnych metod produkcji Tradycja co najmniej 25 lat Wnioski przyjmują Marszałkowie województw Korzyści Reputacja, derogacje. Brak ochrony nazwy
Krajowa Lista Produktów Tradycyjnych poczekalnia, inkubator przed rejestracją w KE Wpisanych jest juŝ ponad 800 produktów i potraw Zgłoszenia na Listę bezpłatne, po wypełnieniu wniosku
STRAśNIK KULINARNEGO DZIEDZICTWA I JAKOŚCI śywności
Polska Izba Produktu Regionalnego i Lokalnego zrzesza: producentów tradycyjnej, lokalnej i regionalnej Ŝywności instytucje i podmioty wspierające budowę rynku tradycyjnej Ŝywności w Polsce Misją Izby jest edukacja i zmiana świadomości producentów Ŝywności, przetwórców, instytucji kontrolnych, samorządów oraz konsumentów na temat społecznej i ekonomicznej roli produktów tradycyjnych i regionalnych
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Izabella Byszewska prezes Polskiej Izby Produktu Regionalnego i Lokalnego i.byszewska@onet.pl,www.produktyregionalne.plizba@produkty regionalne.pl