Projekt zabezpieczeń przeciwpoŝarowych dla Projektu budowlanego i wykonawczego Przebudowa istniejącej hali w budynku Chemii C z przeznaczeniem na nową siedzibę Zakładu Remontowo- Budowlanego Politechniki Gdańskiej z wydzieloną częścią na magazyn Działu Wydawnictw A u t o r projektu: bryg. w st. spocz. Tadeusz Szmytke inŝynier poŝarnictwa inŝynier budownictwa BANINO,2006-08-23
2 I. Informacje podstawowe Jak wynika z Opisu do Projektu architektonicznego budynek będzie wykonany jako murowany z gazobetonu, stropy Ŝelbetowe 18 cm; klatka schodowa Ŝelbetowa. Dach pokryty 2 x papą termozgrzewalną Izolmat nr 3 na płytach dachowych Ŝebrowych PśFF 2. Od spodu płyta GK 12,5 mm. II. Kategoria zagroŝenia ludzi; kategoria PM i gęstość obciąŝenia ogniowego. Wymagana klasa odporności poŝarowej. Powierzchnia wewnętrzna całkowita 383,7 m 2, w tym: powierzchnia piętra - 191,6 m 2 powierzchnia ZL III na parterze - 146,2 m 2 powierzchnia PM na parterze - 45,9 m 2 Kategoria zagroŝenia ludzi: piętro ZL III; Część parteru: ZL III. Pomieszczenia magazynowe PM. Wysokość budynku: 6,9 m. Budynek zalicza się do budynków niskich [N]. Gęstość obciąŝenia ogniowego w części PM Q d < 1 000 MJ/m 2. 1) Wymagana klasa odporności poŝarowej budynku, dla ww. kwalifikacji poŝarowych budynku - "D". Wynika to zarówno z 212, ust. 2, 3 i 4 przepisu (1) w końcowej części opracowania. 2) Elementy budynku powinny być nierozprzestrzeniające ogień NRO. 3) Wymagane klasy odporności poŝarowej poszczególnych elementów konstrukcyjnych: - główna konstrukcja nośna R 30, - konstrukcja dachu nie stawia się wymagań, - stropy REI 30, - ściana zewnętrzna EI 30, - ściana wewnętrzna nie stawia się wymagań,
3 - przekrycie dachu nie stawia się wymagań. Oznaczenia: R - nośność ogniowa (w minutach), E - szczelność ogniowa (w minutach), I - izolacyjność ogniowa (w minutach), JeŜeli przegroda jest częścią głównej konstrukcji nośnej, powinna spełniać takŝe kryteria nośności ogniowej (R). Uwaga! Klasa odporności ogniowej dla ścian zewnętrznych dotyczy pasa międzykondygnacyjnego wraz z połączeniem ze stropem. W związku z tym, Ŝe ściana od strony dachu ze świetlikami stanowi ścianę oddzielenia przeciwpoŝarowego REI 120 zamiast styropianu naleŝy uŝyć do jej ocieplenia wełny mineralnej wynika to z 232, ust. 1 przepisu (1) mówiącego o tym, Ŝe ściany i stropy oddzieleń ppoŝ. naleŝy wykonywać z materiałów niepalnych. W dokumentacji architektonicznej zaprojektowano ścianki działowe systemowe grubości 10 cm, co jest działaniem prawidłowym z uwagi na konieczność posiadania dokumentów aprobacyjnych. III. Wymagania szczegółowe. 1. Strefy poŝarowe. Strefę poŝarową stanowi budynek albo jego część oddzielona od innych budynków lub innych części budynku elementami oddzielenia przeciwpoŝarowego, bądź teŝ pasami wolnego terenu o szerokości nie mniejszej niŝ dopuszczalne odległości od innych budynków. Część modernizowana stanowi oddzielną strefę poŝarową ze strefami wewnętrznymi jak niŝej. Okna w ww. ścianie oddzielenia przeciwpoŝarowego od strony północnej (nad linią dachu zabudowy wewnętrznej) powinny być zaprojektowane jako Witryny spełniające klasę odporności ogniowej E60.
4 Strefa I zaliczona do kategorii ZL III obejmuje w tym przypadku część parteru oraz piętro, bez pomieszczenia archiwum. Strefa II zaliczona do PM obejmuje dwa magazyny na parterze + WC. Strefa III zaliczona do PM obejmuje pomieszczenie Archiwum na piętrze o Qd < 1 000 MJ/m 2. Przedmiotowe archiwum nie będzie bezpośrednio słuŝyć udostępnianiu zbiorów osobom z zewnątrz. Wskazuję na potrzebę zastosowania w archiwum regałów o konstrukcji niepalnej. Archiwum na piętrze wydzielono ścianami i stropem o klasie odporności ogniowej co najmniej REI 60 i zamknięto drzwiami klasy EI 30 z samozamykaczem. Dopuszczalna powierzchnia strefy poŝarowej w budynku ZL III wielokondygnacyjnym niskim [ N ] wynosi 8 000 m 2, istniejąca 383,7 m 2. 2. Wymagania ewakuacyjne dla pomieszczeń. Długość przejścia ewakuacyjnego nie powinna przekraczać 40 m. JeŜeli z przewidywanego przeznaczenia pomieszczenia nie wynika jednoznacznie sposób jego zagospodarowania, projektowa długość przejścia ewakuacyjnego nie moŝe być większa niŝ 80% dopuszczalnej długości podstawowej (bez moŝliwości powiększeń), tj. 32 m. Zmierzona długość przejścia ewakuacyjnego dla pom. 05 nie przekracza 8,5 m. Przejście ewakuacyjne nie powinno prowadzić łącznie przez więcej niŝ trzy pomieszczenia. Długość przejścia ewakuacyjnego określa się wówczas jako sumę przejść w poszczególnych pomieszczeniach. W takim wypadku wymagania w zakresie klasy odporności ogniowej nie dotyczą ścianek działowych oddzielających od siebie te pomieszczenia. Szerokość przejścia ewakuacyjnego w pomieszczeniu przeznaczonym na pobyt ludzi naleŝy obliczać według zasad ogólnych - proporcjonalnie do liczby osób, do których ewakuacji ono słuŝy tj. 0,6 m na 100 osób i ten wskaźnika został zachowany.
5 3. Wyjścia ewakuacyjne Łączną szerokość drzwi w świetle, stanowiących wyjścia ewakuacyjne z pomieszczenia, naleŝy obliczać według ogólnych zasad, proporcjonalnie do liczby osób mogących w nim równocześnie przebywać wskaźnik 06 m/ 100 osób. Wysokość drzwi, stanowiących wyjście ewakuacyjne lub zabudowanych na drodze ewakuacyjnej, powinna wynosić co najmniej 2,0 m w świetle ościeŝnicy. Drzwi wieloskrzydłowe stanowiące wyjście ewakuacyjne z pomieszczenia oraz na drodze ewakuacyjnej powinny mieć co najmniej jedno, nieblokowane skrzydło drzwiowe o szerokości nie mniejszej niŝ 0,9 m. Szerokość drzwi stanowiących wyjście ewakuacyjne z budynku, a takŝe szerokość drzwi na drodze ewakuacyjnej z klatki schodowej, prowadzących na zewnątrz budynku powinna być nie mniejsza niŝ szerokość biegu klatki schodowej tj. min. 1,2 m. Jako wyjście ewakuacyjne zaprojektowano dwuskrzydłowe drzwi o łącznej szerokości 1,5 m, co spełnia wymagania 239, ust. 4 przepisu (1). Drzwi o wymaganej klasie odporności ogniowej powinny być zaopatrzone w urządzenia, zapewniające samoczynne zamykanie otworu w razie poŝaru. Obudowa poziomych dróg ewakuacyjnych powinna mieć klasę odporności ogniowej wymaganą dla ścian wewnętrznych, tj. nie mniejszą niŝ EI 15 - w budynku klasy "D" odporności poŝarowej. W ścianach wewnętrznych stanowiących obudowę dróg ewakuacyjnych w strefach poŝarowych ZL III dopuszcza się umieszczenie nieotwieranych naświetli powyŝej 2 m od poziomu posadzki, jeŝeli przylegające pomieszczenia nie są zagroŝone wybuchem i jeŝeli gęstość obciąŝenia ogniowego w tych pomieszczeniach nie przekracza 1000 MJ/m 2. Szerokość poziomych dróg ewakuacyjnych naleŝy obliczać proporcjonalnie do liczby osób mogących przebywać jednocześnie na danej kondygnacji budynku, przyjmując co najmniej 0,6 m na 100 osób, lecz nie mniej niŝ 1,4 m.
6 W kaŝdym przypadku wymagane jest obecnie, aby skrzydła drzwi stanowiących wyjście na drogę ewakuacyjną po ich całkowitym otwarciu, nie zmniejszały wymaganej szerokości tej drogi. Schody słuŝące celom ewakuacji w budynkach o róŝnym przeznaczeniu powinny mieć graniczne wymiary określone: - minimalna szerokość uŝytkowa biegu 1,2 m, - minimalna szerokość spocznika 1,5 m. Zaprojektowano klatkę schodową o szerokości biegu 1,2 m. Szerokość spocznika 150 cm. Oba pomiary w wersji elektronicznej. NaleŜy pamiętać, Ŝe szerokość uŝytkową schodów ewakuacyjnych mierzy się między wewnętrznymi krawędziami poręczy, a w przypadku balustrady jednostronnej - między wykończoną powierzchnią ściany a wewnętrzną krawędzią poręczy tej balustrady. Szerokości te nie mogą być ograniczane przez zainstalowane urządzenia oraz elementy budynku. Ściany wewnętrzne i stropy stanowiące obudowę klatki schodowej powinny mieć klasę odporności ogniowej określoną jak dla stropów budynku tj. REI 30. Biegi i spoczniki schodów oraz pochylnie słuŝące do ewakuacji powinny być wykonane z materiałów niepalnych i mieć klasę odporności ogniowej w budynkach o klasie odporności poŝarowej "D" - R 30. 4. Dojścia ewakuacyjne W tym przypadku, przy otwartej klatce schodowej, dojście ewakuacyjne to droga, jaką musi przebyć człowiek od wyjścia z najdalszego pomieszczenia I piętra na drogę ewakuacyjną, aŝ do wyjścia na zewnątrz budynku. Długość dojścia ewakuacyjnego mierzy się wzdłuŝ osi drogi ewakuacyjnej. Jeśli dojście ewakuacyjne zakończone jest wiatrołapem, długość tego dojścia mierzy się do jego drzwi zewnętrznych. Zmiana definicji dojścia ewakuacyjnego oznacza, Ŝe w budynku z klatkami schodowymi niezamykanymi drzwiami lub zamykanymi drzwiami bez odporności ogniowej EI 30, długość dojścia naleŝy mierzyć wzdłuŝ biegu schodów aŝ do wyjścia na zewnątrz budynku.
7 Dopuszczalna długość dojścia ewakuacyjnego w strefach poŝarowych ZL III wynosi przy jednym dojściu - 30 m, w tym jednak nie więcej niŝ 20 m na poziomej drodze ewakuacyjnej. Zmierzona długość dojścia ewakuacyjnego z pom. wynosi ok. 23,59 m < 30 m. Ponadto, zgodnie z 256, ust. 5 przepisu (1), wyjście z klatki schodowej powinno prowadzić na zewnątrz budynku, bezpośrednio lub poziomymi drogami komunikacji ogólnej, których obudowa odpowiada wymaganiom stawianym ścianom i stropom stanowiącym obudowę klatki schodowej tj. zgodnie z 249, ust. 1 przepisu (1) jak dla stropów budynku REI 30. Otwory w tej obudowie powinny mieć zamknięcia klasy odporności ogniowej EI 30. Dlatego drzwi do Pracowni 01 powinny być wykonane w klasie EI 30 z samozamykaczem. 5. Elementy wykończenia wnętrz. 1. w strefach poŝarowych ZLIII stosowanie do wykończenia wnętrz materiałów łatwo zapalnych, których produkty rozkładu termicznego są bardzo toksyczne lub intensywnie dymiące, jest zabronione, 2. okładziny sufitów oraz sufity podwieszone naleŝy wykonywać z materiałów niepalnych lub niezapalnych, niekapiących i nieodpadających pod wpływem ognia - wymaganie to dotyczy wszystkich części budynków. 3. przestrzeń między sufitem podwieszonym i stropem powinna być podzielona na sektory o powierzchni nie większej niŝ 1000 m 2, a w korytarzach - przegrodami co 50 m, wykonanymi z materiałów niepalnych, 4. palne elementy wystroju wnętrz budynku, przez które lub obok których są prowadzone przewody ogrzewcze, wentylacyjne, dymowe lub spalinowe, powinny być zabezpieczone przed moŝliwością zapalenia lub zwęglenia. 5. Na drogach komunikacji ogólnej słuŝących celom ewakuacji stosowanie materiałów i wyrobów budowlanych łatwo zapalnych jest zabronione,
8 6. Wymagania instalacyjne. PrzeciwpoŜarowy wyłącznik prądu, odcinający dopływ prądu do wszystkich obwodów, z wyjątkiem obwodów zasilających instalacje i urządzenia, których funkcjonowanie jest niezbędne podczas poŝaru, naleŝy stosować w strefach poŝarowych o kubaturze przekraczającej 1000 m 3. W tym budynku jest on wymagany. PrzeciwpoŜarowy wyłącznik prądu powinien być umieszczony w pobliŝu głównego wejścia do obiektu lub złącza i odpowiednio oznakowany. Odcięcie dopływu prądu przeciwpoŝarowym wyłącznikiem nie moŝe powodować samoczynnego załączenia drugiego źródła energii elektrycznej, z wyjątkiem źródła zasilającego oświetlenie awaryjne. Zachodzi potrzeba zastosowania oświetlenia awaryjnego dla korytarza na poziomie parteru. W związku z wejściem w Ŝycie PN-EN-1838:2005 (maj) Oświetlenie awaryjne naleŝy dla tego budynku zastosować juŝ nowe wymagania. Do normy wprowadzono określenia specyficznych odmian oświetlenia oraz ich definicje, w tym oświetlenie strefy otwartej. Dotychczasowe pojęcie oświetlenia bezpieczeństwa zastąpiono pojęciem strefy wysokiego ryzyka, które jest rodzajem oświetlenia ewakuacyjnego. Wyraźnie określono miejsca, w których powinny być instalowane oprawy oświetlenia ewakuacyjnego np. na zewnątrz kaŝdego wyjścia końcowego, w pobliŝu kaŝdego urządzenia ppoŝ. ( hydrantu, gaśnicy ), przycisku alarmowego systemu sygnalizacji poŝarowej ( SSP ), punktu pierwszej pomocy itp. Określono minimalne natęŝenie oświetlenia w tych miejscach ( 1 i 5 lx ). Norma precyzuje parametry oświetlenia dróg ewakuacyjnych, stref otwartych i stref wysokiego ryzyka. Określono takŝe parametry oświetlenia zapasowego, ograniczenia opraw, olśnienia przeszkadzającego, szerokości dróg ewakuacyjnych, czasu wytworzenia wymaganego natęŝenia oświetlenia i czasu działania oświetlenia ewakuacyjnego. Zwracam uwagę, Ŝe wprowadzono zasady pomiarów luminacji oraz natęŝenia oświetlenia znaków ewakuacyjnych i bezpieczeństwa, określania odległości widzenia tych znaków - w zaleŝności od sposobu ich oświetlania ( zewnętrznie lub wewnętrznie). Ustanowiona została w marcu 2005 r. PN-EN 50172:2004 "Systemy awaryjnego oświetlenia ewakuacyjnego" odnosi się do oświetlenia ewakuacyjnego w obiektach. Zawiera ona takŝe wiele wymagań dot. projektowania i eksploatacji
9 systemów oświetlenia ewakuacyjnego. W normie tej wyraźnie zaakcentowano konieczność uŝywania sprzętu o odpowiedniej jakości oraz bezwzględnie spełniającego wymogi PN-EN 60598-2-22; PN-EN 50171 i ISO 8528-8. Bardzo waŝnym zapisem tej normy jest wymóg, aby oświetlenie ewakuacyjne działało w przypadku zaniku jakiejkolwiek części oświetlenia podstawowego. Wszystkie obwody elektryczne zabudowane w strefie poŝarowej, które nie będą wyłączane w czasie poŝaru, powinny być zaprojektowane według zasad obowiązujących dla instalacji bezpieczeństwa (PN-IEC 60364-5-56). Prowadzenie instalacji i rozmieszczenie urządzeń elektrycznych w budynku powinno zapewniać bezkolizyjność z innymi instalacjami w zakresie odległości i ich wzajemnego usytuowania oraz uwzględniać następujące warunki dotyczące prowadzenia instalacji gazowych: przewody instalacji gazowej w stosunku do przewodów innych instalacji stanowiących wyposaŝenie budynku (ogrzewczej, wodociągowej, kanalizacyjnej, elektrycznej, piorunochronnej itp.) naleŝy lokalizować w sposób zapewniający bezpieczeństwo ich uŝytkowania; odległość między przewodami instalacji gazowej a innymi przewodami powinna umoŝliwiać wykonywanie prac konserwacyjnych, poziome odcinki instalacji gazowych powinny być usytuowane w odległości co najmniej 0,1 m powyŝej innych przewodów instalacyjnych, natomiast jeŝeli gęstość gazu jest większa od gęstości powietrza - poniŝej przewodów elektrycznych i urządzeń iskrzących, przewody instalacji gazowej krzyŝujące się z innymi przewodami instalacyjnymi powinny być od nich oddalone co najmniej o 0,02 m. Przewody i kable wraz z zamocowaniami stosowane w systemach zasilania i sterowania urządzeniami słuŝącymi ochronie przeciwpoŝarowej powinny zapewniać ciągłość dostawy energii elektrycznej w warunkach poŝaru przez wymagany czas działania urządzenia przeciwpoŝarowego, jednak nie mniejszy niŝ 90 minut. Zgodnie z postanowieniem 234, ust. 1 i 3 przepisu (1) przepusty instalacyjne w ścianach i stropach oddzieleń przeciwpoŝarowych powinny mieć klasę
10 odporności ogniowej ( EI ) podaną wyŝej dla tych elementów. Przepusty instalacyjne o średnicy powyŝej 4 cm w ścianach i stropach dla których jest wymagana klasa odporności ogniowej co najmniej EI 60 lub REI 60, powinny mieć klasę odporności ogniowej ( EI ) tych elementów. Nie jest w tym przypadku istotnym czy kaŝda kondygnacja stanowi odrębną strefę poŝarową, czy teŝ cały budynek mieści się w dopuszczalnej wielkości strefy poŝarowej jak jest w tym przypadku. Budynek naleŝy wyposaŝyć w instalację chroniącą od wyładowań atmosferycznych. Obowiązek ten odnosi się do budynków wyszczególnionych w Polskich Normach dotyczących ochrony odgromowej obiektów budowlanych. Instalacja piorunochronna powinna być wykonana zgodnie z normami przywołanymi w "warunkach technicznych". 7. Instalacja wodociągowa przeciwpoŝarowa. Zgodnie z obowiązującymi wymaganiami 15, ust. 1, pkt 2 a) Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003 roku w sprawie ochrony przeciwpoŝarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 121, poz. 1138) w budynku powinny być zastosowane hydranty wewnętrzne 25 z węŝem półsztywnym. Zasięg hydrantów 25 powinien obejmować całą powierzchnię chronionego. Zasięg jednego hydrantu 25 wynosi 33 m. Zgodnie z 15, ust. 2, pkt. 1, 2 i 3 przepisu (2) nie zachodzi konieczność stosowania hydrantu wewnętrznego 52. W części PM zaprojektowano jeden hydrant 52. 8. Woda do celów przeciwpoŝarowych do zewnętrznego gaszenia poŝaru. Zgodnie z ustaleniami 5, ust. 1, pkt. 2 przepisu ( 3 ) dla całego budynku naleŝy zapewnić wodę W ilości 20 dcm 3 /s. Ilość ta zostanie pokryta z dwóch hydrantów DN 80 zewnętrznej sieci na terenie uczelni. Dlatego projektuje dla budynku modernizowanego od strony południowej nowy hydrant naziemny DN80,
11 dla którego winna być zapewniona wydajność min. 10 dcm 3 /s. H zaprojektowano na przewodzie wa 100. Jest to minimalna średnica nominalna do stawiania hydrantów w sieci obwodowej. 9. Droga poŝarowa. Dla nowoprojektowanej części niskiej, zgodnie z 11 przepisu / 3 /, nie zachodzi konieczność zapewnienia drogi poŝarowej. Istniejąca przy budynku droga poŝarowa do budynku jest włączona w układ dróg poŝarowych Politechniki Gdańskiej. Ponownie wskazuję na konieczność zapewnienia wymaganej nośności istniejącej drogi poŝarowej tj. na dopuszczalny nacisk na oś co najmniej 100 kn (widzę potrzebę sporządzenia stosownego orzeczenia rzeczoznawcy ) oraz szerokości tj. min. 4 m przy budynku. Wnioski: 1. W pomieszczeniach nowoprojektowanych dla wszystkich zastosowanych elementów konstrukcyjnych, oprócz tradycyjnych, oraz wszystkich wyrobów słuŝących do ochrony przeciwpoŝarowej przedmiotowego budynku naleŝy przedstawić stosowne dokumenty dopuszczające tj. certyfikaty ew. aprobaty. 2. Dla projektowanej części Chemii C naleŝy opracować Instrukcję bezpieczeństwa poŝarowego wg odrębnych ustaleń 6 przepisu / 2 / lub rozszerzyć Instrukcję bezpieczeństwa poŝarowego całego budynku Chemii C o część projektowaną. Na tym opracowanie zakończono.
12 PRZEPISY, NORMY I LITERATURA ZAKRESU OCHRONY PRZECIWPOśAROWEJ 1. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki Ministra ich usytuowanie [ Dz. U. Nr 75, poz. 690 wraz ze zmianami]. 2. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpoŝarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów ( Dz. U. Nr 80, poz. 563). 3. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003 r. w sprawie przeciwpoŝarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg poŝarowych ( Dz. U. Nr 121, poz.1139). 4. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003 r. w sprawie uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpoŝarowej ( Dz. U. Nr 121, poz. 1137). 5. PN-EN 1838:2005 Zastosowania oświetlenia. Oświetlenie awaryjne. 6. PN-EN 50172:2005 Systemy awaryjnego oświetlenia ewakuacyjnego, 7. Bezpieczeństwo poŝarowe budynków Poradnik firmy MERCOR płyta CD 2005 r. 8. Współczesne problemy bezpieczeństwa poŝarowego w budownictwie i inŝynierii środowiska - Materiały z konferencji Koszalin Łazy 2004 r. 9. Przeglądy PoŜarnicze KG PSP. 10. Ochrona przeciwpoŝarowa czasopismo SITP Warszawa. 11. Materiały szkoleniowe dla rzeczoznawców do spraw zabezpieczeń przeciwpoŝarowych wyd. przez Izbę Rzeczoznawców SITP, Warszawa, 12-13.11.2004 r. 12. Instrukcja Nr 409/2005 ITB Projektowanie elementów Ŝelbetowych i murowanych z uwagi na odporność ogniową, 13. Instrukcja Nr 401/2004 ITB Przyporządkowanie określeniom występującym w przepisach techniczno budowlanych klas reakcji na ogień według PN-EN.
13