EDUKACJA DLA BEZPIECZEŃSTWA Program nauczania KLASA III GIMNAZJUM

EDUKACJA DLA BEZPIECZEŃSTWA Program nauczania KLASA III GIMNAZJUM Edukacja dla bezpieczeństwa: Program nauczania edukacji dla bezpieczeństwa : Rok Szkolny 2015/2016 Wymiar godzin: 1 godz/tyg Wykonał: Marcin Przywara Zatwierdzi 1

Spis treści I. Szczegółowe cele kształcenia i nauczania II. Treści nauczania III. Opis programu proponowany na poszczególne klasy IV. Procedury osiągania celów kształcenia i wychowania z uwzględnieniem możliwości indywidualizacji pracy w zależności od potrzeb i możliwości uczniów oraz warunków, w jakich program będzie realizowany. V. Opis założonych osiągnięć ucznia VI. Kryteria oceny i metody sprawdzania osiągnięć ucznia 1. SZCZEGÓŁOWE CELE KSZTAŁCENIA I NAUCZANIA W wyniku zorganizowanego procesu kształcenia uczeń powinien : - omówić podstawy prawne funkcjonowania ochrony ludności i obrony cywilnej w Rzeczypospolitej Polskiej - wymienić podstawowe dokumenty ONZ regulujące funkcjonowanie obrony cywilnej w świecie - przedstawić typowe zagrożenia zdrowia i życia podczas powodzi, pożaru itp. - omówić zasady ewakuacji ludności, zwierząt z terenów zagrożonych - wyjaśnić zasady zaopatrzenia ludności ewakuowanej w wodę i żywność - scharakteryzować zagrożenia pożarowe w domu, szkole i najbliższej okolicy - wyjaśnić, jak należy gasić zarzewie ognia - wyjaśnić, jak należy gasić odzież palącą się na człowieku - omówić zasady zachowania się podczas wypadków i katastrof komunikacyjnych, technicznych i innych - uzasadnić potrzebę przeciwdziałania panice - omówić wpływ środków promieniotwórczych na ludzi, zwierzęta, żywność i wodę - wymienić sposoby zabezpieczania żywności i wody przed skażeniem - wyjaśnić znaczenie pojęć: odkażenie, dezaktywacja, dezynfekcja, deratyzacja - wyjaśnić, na czym polegają zabiegi sanitarne i specjalne - rozpoznać znaki substancji toksycznych na pojazdach i budowlach - wyjaśnić zasady postępowania w przypadku awarii instalacji chemicznej, środka transportu - wykorzystać różne materiały na zastępcze środki ochrony dróg oddechowych i skóry - zdefiniować i rozpoznać rodzaje alarmów i sygnałów alarmowych - scharakteryzować zasady zachowania się ludności po ogłoszeniu alarmu - umieć zachować się w szkole po ogłoszeniu alarmu - uzasadniać znaczenie udzielania pierwszej pomocy - omówić zasady postępowania aseptycznego i bezpiecznego dla ratownika - wzywać odpowiednią pomoc - rozpoznać stopień zagrożenia osoby poszkodowanej i wyjaśnić zasady bezpiecznego postępowania w rejonie - omówić zasady zabezpieczania miejsca wypadku - wyjaśniać, jak należy udzielać pomocy w wypadku drogowym, podczas kąpieli, załamania lodu, porażenia prądem - omówić sposoby wynoszenia poszkodowanego ze strefy zagrożenia - rozpoznać stan przytomności, bada oddech i tętno 2

- wymienić zagrożenia dla osoby nieprzytomnej - układać osobę nieprzytomną w pozycji bezpiecznej - wykonywać samodzielnie resuscytację krążeniowo-oddechową - udzielić pierwszej pomocy osobie porażonej prądem - wyjaśnić dlaczego duży krwotok wstrząs pourazowy zagrażają życiu - tamować krwotok za pomocą opatrunku -udzielić pomocy przy złamaniach i zwichnięciach - udzielać pomocy przy zatruciach : pokarmowych, lekami, gazami, środkami chemicznymi - omawiać skutki działania niskiej i wysokiej temperatury na organizm ludzki - udzielić pomocy osobie poszkodowanej przy oparzeniu termicznym i chemicznym 2. TREŚCI NAUCZANIA 1. Wprowadzenie do przedmiotu 2. Główne zadania ochrony ludności i obrony cywilnej 3. Ochrona przed skutkami różnorodnych zagrożeń 4. Źródła promieniowania jądrowego i jego skutki 5. Oznakowanie substancji toksycznych na środkach transportowych i magazynach 6. Ostrzeganie ludności o zagrożeniach, alarmowanie 7. Bezpieczeństwo i pierwsza pomoc 3. OPIS PROGRAMU PROPONOWANY NA POSZCZEGÓLNE KLASY I Wprowadzenie do przedmiotu Ogólne wiadomości dotyczące sytuacji zagrożenia życia, zdrowia i bezpieczeństwa innych ludzi. II Główne zadania ochrony ludności i obrony cywilnej Podstawy prawne funkcjonowania ochrony ludności i obronny cywilnej w Rzeczypospolitej Polskiej. Podstawowe dokumenty ONZ regulujące funkcjonowanie obrony cywilnej w świecie. III Ochrona przed skutkami różnorodnych zagrożeń Zagrożenie zdrowia i życia podczas powodzi, pożaru itp.; Ewakuacja ludności, zwierząt z terenów zagrożenia, zaopatrzenie ludności ewakuowanej w wodę i żywność. Zagrożenia pożarowe w domu, szkole i najbliższej okolicy. Gaszenie zarzewia ognia, gaszenie odzieży palącej się na człowieku. Zachowanie się podczas wypadków i katastrof komunikacyjnych, technicznych i innych. Przeciwdziałanie panice. IV Źródła promieniowania jądrowego i jego skutków 3

Wpływ środków promieniotwórczych na ludzi, zwierząt, żywności i wodę. Sposoby zabezpieczania żywności i wody przed skażeniami. Znaczenie pojęć: odkażenie, dezaktywacja, dezynfekcja, deratyzacja. Zabiegi sanitarne i specjalne. V Oznakowanie substancji toksycznych na środkach transportowych i magazynach Rodzaje znaków substancji toksycznych i miejscach ich eksponowania. Znaki substancji toksycznych na pojazdach i budowlach. Zasady postępowania w przypadku awarii instalacji chemicznej, środka transportu. Rożne materiały na zastępcze środki ochrony dróg oddechowych i skóry. VI Ostrzeganie ludności o zagrożeniach, alarmowanie Rodzaje alarmów i sygnałów alarmowych. Zasady zachowania się ludności po ogłoszeniu alarmu. Zachowanie się w szkole po ogłoszeniu alarmu. VII Bezpieczeństwo i pierwsza pomoc Znaczenie udzielania pierwszej pomocy. Zasady postępowania aseptycznego i bezpiecznego dla ratownika. Odpowiednia pomoc. Zagrożenie osoby poszkodowanej i zasady bezpiecznego postępowania w rejonie wypadku. Zasady zabezpieczania miejsca wypadku. Pomoc w wypadku drogowym, podczas kąpieli, załamaniu lodu, porażenia prądem. Sposoby wynoszenia poszkodowanego ze strefy zagrożenia. Stan przytomności, oddech i tętno. Zagrożenia dla osób nieprzytomnych. Układanie osoby nieprzytomnej w pozycji bocznej. Samodzielna resuscytacja krążeniowo-oddechowa. Pomoc osobie porażonej prądem, duży krwotok i wstrząs pourazowy zagrażający życiu. Tamowanie krwotoku za pomocą opatrunku. Pomoc przy złamaniach i zwichnięciach. Pomoc przy zatruciach: pokarmowym, lekami, gazami, środkami chemicznym. Skutki działania niskiej i wysokiej temperatury na organizm ludzki. Pomoc osobie poszkodowanej przy oparzeniu termicznym i chemicznym. 4. PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA Z UWZGLĘDNIENIEM MOŻLIWOŚCI INDYWIDUALIZACJI PRACY W ZALEŻNOŚCI OD POTRZEB I MOŻLIWOŚCI UCZNIÓW ORAZ WARUNKÓW, W JAKICH PROGRAM BĘDZIE REALIZOWANY Program uwzględnia możliwości modyfikacji w zależności od sytuacji dydaktycznej i indywidualnej pracy z uczniem niepełnosprawnym intelektualnie w stopniu lekkim. Zakres wiadomości i formy pracy powinny być dostosowane do indywidualnych możliwości poznawczych ucznia, należy indywidualizować pracę z uczniem na obowiązkowych i dodatkowych zajęciach edukacyjnych, odpowiednio do jego potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych. Na podstawie opinii poradni psychologicznopedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej, jak również na podstawie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego albo nauczania indywidualnego, należy dostosować wymagania edukacyjne, do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia, u którego stwierdzono zaburzenia i odchylenia rozwojowe lub specyficzne trudności w uczeniu się, uniemożliwiające sprostanie tym wymaganiom 4

Realizacja celów kształcenia i wychowania zależna jest od stosowania określonych metod, wynikających ze specyfiki przedmiotu. Nauczyciel jest projektantem procesu dydaktycznego w swojej szkole, zna warunki szkolne, środowiskowe, możliwości uczniów. Ta wiedza pozwala na zaprojektowanie takich działań, które będą najbardziej skuteczne. Należy bacznie zwrócić uwagę na rodzaj trudności z jakim borykają się uczniowie i zależnie od nich wprowadzić np. powiększony druk, zwiększyć czytelność stosowanych schematów lub wykresów i diagramów, stosować pytania naprowadzające i wspierające, umożliwić uczniowie wykonanie zadania w dłuższym czasie, wydawać krótkie i precyzyjne polecenia, często korzystać z wizualizacji treści (filmy, plansze, animacje, ilustracje), dłuższe zadania dzielić na fragmenty, nie oczekiwać znajomości pojęć a sprawdzać ich rozumienie i umiejętność stosowania w praktyce, odwoływać się podczas zajęć do doświadczenia uczniów i przydatności informacji oraz umiejętności w życiu codziennym. Ważnym elementem dostosowania będzie też stosowanie metod aktywizujących opartych na działaniu, które ułatwiają zrozumienie poznawanych treści. Należy stosować wzmocnienia pozytywne zwracając uwagę na każdy choćby drobny sukces ucznia i nagradzać go poprzez pochwały, wprowadzanie dodatkowych punktów, ekspozycję osiągnięć uczniów na forum klasy, sygnały pozawerbalne (uśmiech, skinięcie głową,). Szczególnie ważny powinien być wkład pracy ucznia i samodzielność oraz zaangażowanie podczas zajęć. Ogólne warunki edukacyjne dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi: - jeżeli uczeń tego potrzebuje, należy wydłużyć czas pracy, np. na sprawdzianie, podczas wykonywania ćwiczenia, w czasie odpowiedzi, - zmiana form aktywności (stosowanie na przemian metod podających i metod aktywizujących), - dzielenie materiału nauczania na mniejsze partie, zmniejszenie liczby zadań do wykonania, wielokrotne powtarzanie i utrwalanie materiału, - częste odwoływanie się do konkretu (przykłady z życia), - stosowanie zasady poglądowości, - zróżnicowanie zadań do samodzielnego rozwiązania (zadania o różnym stopniu trudności), powtarzanie reguł obowiązujących w klasie, jasne wyznaczanie granic i ich przestrzeganie. Pracując z uczniem niepełnosprawnym intelektualnie nauczyciel powinien kierować się zasadami, które będą pomocne w realizacji celów wychowania np.: praca w małych grupach, możliwość korzystania z zajęć dodatkowych o charakterze wyrównawczym, stosowanie indywidualnego programu dla ucznia, uwzględniającego jego deficyty rozwojowe, powtarzanie reguł obowiązujących na zajęciach, jasne wyznaczanie granic i egzekwowanie ich przestrzegania dostosowanie środków dydaktycznych, dostosowanie wymagań edukacyjnych do możliwości ucznia, ustalenie systemu oceniania uczniów adekwatnego do ich dysfunkcji, wydłużanie czasu pracy w sytuacjach tego wymagających 5. OPIS ZAŁOŻONYCH OSIĄGNIĘĆ UCZNIA Wymagania podstawowe obejmują treści przystępne, uniwersalne, pewne naukowo, niezbędne na danym i wyższych etapach kształcenia, bezpośrednio użyteczne w pozaszkolnej działalności ucznia. Wymagania ponadpodstawowe obejmują treści złożone o charakterze problemowym, hipotetyczne, przydatne, ale nie niezbędne na danym lub wyższym etapie kształcenia. 5

Absolwent gimnazjum w wyniku realizacji programu powinien Wykorzystywać różnorodne źródła wiedzy naukowej oraz technologię informacyjną Odczytywać, analizować i interpretować informacje tekstowe, graficzne, liczbowe Rozumieć i interpretować pojęcia edukacji dla bezpieczeństwa Znać podstawową terminologię edukacji dla bezpieczeństwa Interpretować informacje naukowe Wyjaśniać zależności przyczynowo- skutkowe Formułować wnioski Formułować opinie Odróżniać fakty naukowe od pseudonaukowych Przedstawiać opinie związane z zagadnieniami edukacji dla bezpieczeństwa Rozpoznawać sytuacje wymagające konsultacji lekarskiej Rozpoznawać sytuacje zagrażające życiu Znać podstawowe zasady udzielania pierwszej pomocy 6. KRYTERIA OCENY I METODY SPRAWDZANIA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA Kontrolowanie i ocenianie osiągnięć ucznia odgrywa szczególną rolę w procesie dydaktycznym. Jego efekty są ważne dla ucznia, rodzica i nauczyciela. Dla ucznia wyniki osiągane w szkole są informacją o wartościowaniu efektów jego nauki, dla nauczyciela informacją o efektywności jego pracy. Dokonując oceny osiągnięć ucznia, nauczyciel bada jego wiadomości, umiejętności i postawy. Ocenianie powinno wspierać ucznia w osiąganiu celów, diagnozować jego osiągnięcia Różnorodne uwarunkowania psychofizyczne dzieci upośledzonych umysłowo powodują trudności w osiąganiu założonych celów edukacyjnych Sprawdzanie osiągnięć uczniów i ocena ich postępów muszą być indywidualne. Bieżąca ocena osiągnięć ucznia powinna polegać na odnotowywaniu postępów i ocenianiu jego pracy biorąc pod uwagę: - zainteresowanie przedmiotem - indywidualne możliwości ucznia - wcześniejsze osiągnięcia - zakres wiadomości - poziom umiejętności - zaangażowanie i aktywność na lekcjach - zainteresowanie wiedzą biologiczną i przyrodniczą - nabyte umiejętności poznawcze dotyczące organizmów i środowiska - wykorzystanie zdobytej wiedzy w szkole w praktyce - zachowania świadczące o stosunku do świata istot żywych - obserwacji aktywności uczniów, np. podczas pogadanki, dyskusji, - zauważalnej pozytywnej zmiany w zachowaniu ucznia, jego poglądach - systemie wartości i działaniach codziennych - sprawdzaniu i ocenianiu ćwiczeń wykonywanych na lekcji - sprawdzaniu ćwiczeń zadawanych do wykonania w domu - samodzielnie przygotowywanych opracowań w ramach wykonywanych projektów Sprawdzanie osiągnięć ucznia może dotyczyć wiadomości, umiejętności lub wykorzystania wiedzy w praktyce. 6

Sprawdzanie osiągnięć ucznia może odbywać się w formie pisemnej, ćwiczenia lub ustnej w zależności od indywidualnych możliwości ucznia. Sposoby rozpoznawania przez nauczyciela poziomu i postępów w opanowaniu przez ucznia wiadomości i umiejętności z edukacji dla bezpieczeństwa Obserwacja pracy uczniów na lekcji, ich zachowanie Odpowiedzi ustne i prace pisemne Wnioskowanie Ćwiczenia praktyczne Zadania problemowe Staranność wykonania prac pisemnych: notatki, wykresy, rysunki, schematy Umiejętność posługiwania się sprzętem z pierwszej pomocy 1. Szczegółowe kryteria dotyczące poszczególnych obszarów aktywności z zakresu edukacji dla bezpieczęstwa: Stopień celujący (6) otrzymuje uczeń, który: - posiada wiedzę i umiejętności znacznie wykraczające poza program nauczania - biegle posługuje się zdobytymi wiadomościami i umiejętnościami - potrafi wykorzystać zdobytą wiedzę w praktyce - osiąga sukcesy w konkursach z zakresu wiedzy edukacji dla bezpieczęstwa - podejmuje próby rozwiązywania zadań wykraczających poza program nauczania Stopień bardzo dobry (5) otrzymuje uczeń, który: - opanował pełny zakres wiedzy i umiejętności określonych programem nauczania w danej klasie - sprawnie posługuje się zdobytymi wiadomościami i umiejętnościami - rozwiązuje samodzielnie problemy teoretyczne i praktyczne - potrafi wykorzystać zdobytą wiedzę w praktyce Stopień dobry (4) otrzymuje uczeń, który: - poprawnie orientuje się w zagadnieniach i pojęciach z zakresu edukacji dla bezpieczeństwa objętych programem nauczania dla danej klasy - dość dobrze opanował treści nauczania objęte programem nauczania - potrafi wykorzystać zdobytą wiedzę w praktyce Stopień dostateczny( 3) otrzymuje uczeń, który: - posługuje się ze zrozumieniem zdobytymi informacjami - zna podstawowe pojęcia z zakresu edukacji dla bezpieczeństwa Stopień dopuszczający(2) otrzymuje uczeń, który: - przy pomocy nauczyciela potrafi odpowiedzieć na pytanie - w słabym stopniu opanował materiał objęty programem nauczania Stopień niedostateczny (1) otrzymuje uczeń, który: - nie opanował materiału objętego programem nauczania - odpowiedź, którego nie mieści się w kryteriach ocen pozytywnych Każda ocena odpowiedzi dokonywana jest z uwzględnieniem indywidualnych możliwości ucznia. 7

2. Zasady oceniania ucznia. I. Założenia przedmiotowego systemu oceniania z edukacji dla bezpieczeństwa 1. Ocenie podlega praca ucznia i jego postępy a nie stan wiedzy. 2. Uczeń jest informowany na bieżąco o tym, co zrobił dobrze, ile potrafi a czego nie umie. 3. Uwzględniany jest nawet najmniejszy wysiłek ucznia. 4. Uczeń jest stymulowany do systematycznej pracy i samokontroli ( zadania domowe, samodzielna praca w zeszycie ćwiczeń, zadania dodatkowe). II. Szczegółowe zasady oceniania ucznia. 1. Sposoby sprawdzania osiągnięć ucznia a) Sprawdziany pisemne: - praca klasowa (obejmuje jeden dział materiału, jednogodzinny) - sprawdzian (obejmuje jedno zagadnienie, 20 minutowy) - kartkówka (obejmuje materiał ostatniej lekcji) b) odpowiedź ustna obejmuje materiał omawiany na dwóch ostatnich lekcjach c) zadania domowe- systematyczne odrabianie zadań domowych i uzupełnianie braków d) prace dodatkowe e) zeszyt przedmiotowy- uczeń ma obowiązek starannie prowadzić zeszyt przedmiotowy f) aktywność na lekcji oceniana w postaci plusów, które może otrzymać uczeń aktywnie uczestniczący w lekcji 2. Częstotliwość oceny pracy ucznia. a) Sprawdziany pisemne - Praca klasowa około trzy razy w semestrze - Sprawdzian, kartkówka - w zależności od potrzeb b) Odpowiedź ustna minimum dwa razy w semestrze c) Praca w ćwiczeniach - w zależności od ilości działów materiału d) Zadania domowe systematycznie na bieżąco e) Prace dodatkowe na bieżąco 3. Zasady przeprowadzania oceny uczniów a) Praca klasowa z tygodniowym wyprzedzeniem b) Sprawdzian z jednodniowym wyprzedzeniem c) Kartkówka bez zapowiedzi d) Odpowiedź ustna bez zapowiedzi 4. Poprawa sprawdzianów pisemnych. a) praca klasowa w terminie dwóch tygodni od daty wystawienia oceny b) Sprawdziany i kartkówki w ciągu tygodnia c) Odpowiedź ustna następną odpowiedzią Prace klasowe są obowiązkowe. Jeśli uczeń z przyczyn losowych, usprawiedliwionych nie może jej napisać, ma obowiązek to uczynić w terminie dwóch tygodni od daty ustalonej pierwotnie. W odpowiedzi ustnej ocenie podlega: - Poprawność odpowiedzi na dane pytanie 8

- Samodzielność odpowiedzi 5. Ocena aktywności ucznia. Aktywność na lekcji oceniana jest w postaci plusów i minusów. Plus może otrzymać uczeń, który: - Aktywnie uczestniczy w lekcji Minus może otrzymać uczeń za: - Bierną postawę na lekcji (odmowa podejścia do tablicy) - Brak zeszytu przedmiotowego - Brak zadania domowego - Przeszkadzanie w prowadzeniu zajęć (rozmowy, odrabianie innych lekcji) Ocena aktywności ucznia na zajęciach 5plusów - stopień bardzo dobry 4 plusy - stopień dobry 5 minusów - stopień niedostateczny 6. Uczniom, którzy wnoszą duży wkład pracy własnej i duże zaangażowanie w zajęciach lekcyjnych można podwyższyć stopień ze względu na ich obniżoną sprawność intelektualną. Ewaluacja programu Częściowa ewaluacja programu była wykonana w trakcie jego tworzenia. Pełna jego ewaluacja powinna odbyć się w warunkach szkolnych. Może ona być wewnętrzna, czyli prowadzona przez nauczyciela realizującego program, lub zewnętrzna, czyli organizowana przez osoby nie uczestniczące bezpośredni w procesie kształcenia. Wnioski z niej wypływające powinny być wykorzystane do modyfikacji i ulepszenia programu proces ten, ze względu na bogatą strukturę programu jest stosunkowo łatwy do realizacji, choć w zasadzie nigdy się nie kończy. Opracowanie programu mgr Marcin Przywara nauczyciel dyplomowany 9