Portugalski sektor włókienniczo-odzieżowy Spis treści

Portugalski sektor włókienniczo-odzieżowy Spis treści 1. Ogólna charakterystyka sektora... 2 2. Ogólne dane ekonomiczne sektora tekstylno-odzieżowego w r... 4 3. Wymiana handlowa w portugalskim sektorze włókienniczo- odzieżowym... 6 4. Główni odbiorcy produktów portugalskiego sektora włókienniczo-odzieżowego... 9 5. Główni dostawcy produktów sektora włókienniczo- odzieżowego do Portugalii... 11 6. Główne produkty tekstylne i odzieżowe eksportowane przez Portugalię... 13 7. Główne produkty tekstylne i odzieżowe importowane przez Portugalię... 13 8. Średnie ceny eksportowanych i importowanych produktów... 14 9. Udział sektora włókienniczo-odzieżowego w strukturze portugalskiego eksportu w r.... 15 10. Portugalski Eksport sektora włókienniczo- odzieżowego na tle eksportu krajów UE-27.... 16 11. Główne firmy i marki z branży włókienniczo-odzieżowej w Portugalii... 17 12. Podsumowanie... 17

2 1. Ogólna charakterystyka sektora Sektor włókienniczo-odzieżowy odgrywa ważną, wręcz strategiczną rolę dla gospodarki Portugalii, będąc 5. najważniejszym sektorem eksportującym, biorąc pod uwagę towary i usługi oraz 3. wyłączając usługi. Cały sektor reprezentuje aktualnie około 12% całości eksportu Portugalii, 3% portugalskiego PKB i ma duży udział w przemyśle wytwórczym, gdzie reprezentuje prawie 22% zatrudnienia oraz 8% obrotów handlowych. W 1986 roku, kiedy Portugalia przystąpiła do Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG), portugalski sektor włókienniczo-odzieżowy należał do największych eksporterów światowych. W okresie tym Portugalia przeszła ogromne zmiany. Wraz z postępem procesu liberalizacji wymiany handlowej, branża tekstylna, pozostając jednocześnie sektorem o największym zatrudnieniu w przemyśle wytwórczym, mocno odczuła skutki zmian, zwłaszcza tych wynikających z wprowadzenia nowych rozwiązań technologicznych i zmian w systemie wsparcia dla tej branży. Istotny wpływ na znaczący wzrost tego sektora miały programy wspracia, w tym. m.in.: Fundusze strukturalne Wspólnoty Europejskiej, Szczegółowy Program Rozwoju Portugalskiego Przemysłu (Programa Especifico de Desenvolvimento da Indústria Portuguesa PEDIP mający na celu modernizację portugalskiego przemysłu i wzmocnienie konkurencyjności, głównie na rynku europejskim), Program dla Regionów Silnie Uzależnionych od Przemysłu Włókienniczo-Odzieżowego (Programa para as Regiões Fortemente Dependentes da Indústria Têxtil e do Vestuário RETEX skierowany do regionów najbardziej nastawionych na przemysł włókienniczy i odzieżowy w celu unowocześnienia, technologicznej modernizacji, przekształceń, gdzie głownym obszarem interwencji była strefa Vale do Ave Valley i północna część kraju), a także Inicjatywa na rzecz Modernizacji Włókiennictwa (Iniciativa à Modernização da Indústria Têxtil IMIT mająca na celu dostosowanie portugalskiego przemysłu do nowych warunków konkurencji rynkowej, będących następstwem porozumień ustanowionych przez GATT). W latach 90. sektor tekstylny i odzieży znalazł się wśród sektorów charakteryzujących się największym wskaźnikiem zatrudnienia, przede wszystkim w północnej części kraju, stając się w ten sposób główną siłą napędową rozwoju tego regionu, szczególnie Vale do Ave, Tâmega, Minho, a ponadto reprezentował dodatnie saldo w bilansie handlowym Portugalii. Pomimo zmian na rynkach międzynarodowych, w tym zwłaszcza rosnącej roli krajów azjatyckich w eksporcie produktów tekstylnych, Portugalia nadal należy do ważnych producentów / eksporterów na świecie, szczególnie pod względem współczynnika jakość - cena, co ma ogromne znaczenie na dzisiejszym rynku globalnym, zagrożonym napływem materiałów włókienniczych o niskich cenach możliwych dzięki produkcji opierającej się na taniej sile roboczej. Obecnie w Portugalii działa we wszystkich podsektorach tekstyliów i odzieży około 7.000 firm, większość z nich to małe i średnie przedsiębiorstwa zlokalizowane głównie na północy Portugalii (Porto, Braga, Guimarães i Famalicação), a także w Covilhã (wschodnia Portugalia), gdzie skupia się produkcja wyrobów z wełny.

3 Portugalski przemysł włókienniczo-odzieżowy przeżył w ostatnim dzisięcioleciu dwa znaczące okresy spowolnienia rozwoju - w 2005 roku, spowodowane wygaśnięciem porozumienia w sprawie tekstyliów i odzieży (ATC Agreement on Textiles and Clothing) oraz w 2008 roku w wyniku wybuchu światowego kryzysu finansowo-gospodarczego. W 2009 roku sektor odnotował prawie 14%-owy spadek eksportu. W następnych latach nastąpiła poprawa kondycji sektora, kiedy to w r. eksport wzrósł o 6,4%, osiągając wartość ponad 3 mld euro i na początku r. o 12,5%. Mając na względzie jednoznaczne wskaźniki odbudowy pozycji branży tekstylnej, należy zaobserwować, że sektor ten staje się również coraz bardziej konkurencyjny, w dużej mierze dzięki swojemu ukierunkowaniu na eksport bazujący na produktach o wysokiej wartości dodanej oraz innowacji technologicznej i kreatywności. Obecnie rynki zagraniczne poszukują tekstyliów portugalskich głównie ze względu na ich wysoką jakość, nowoczesny design, który stał się jedną ze form rozwoju sektora, dzięki inwestycji w krajowe marki mody oferujące dzisiaj własne produkty i posiadające własne sieci sprzedaży detalicznej. Głównymi odbiorcami produkcji portugalskiej z branży włókienniczo-odzieżowej są: Hiszpania, która importuje około 30% tekstyliów, Francja (14%) i Niemcy (ponad 10%). De facto, kraje UE są głównym kierunkiem eksportu Portugalii, reprezentując 80%-owy udział, podczas gdy pozostałe 20% stanowią USA i inne wschodzące rynki w Azji, Afryce i Ameryce Łacińskiej. Prawie 60% eksportowanych towarów stanowi odzież, głównie dziewiarska, a pozostałe 40% przędza i tkaniny z wełny. Biorąc pod uwagę obecny kryzys w gospodarce portugalskiej sytuacja w sektorze może ulec pogorszeniu, niemniej jednak dzięki ukierunkowaniu produkcji na rynki zewnętrzne, możliwa jest kontynuacja eksportu. Jak podkreśla Portugalskie Stowarzyszenie Przemysłu Tekstylno-Odzieżowego (Associação Têxtil e Vestuário de Portugal) niezbędne jest zwiększenie funduszy na udostępnienie małym i średnim przedsiębiorstwom nowych linii kredytowych. W związku z ogłoszeniem przez rząd portugalski wprowadzenia nowych instrumentów wsparcia dla MŚP, Stowarzyszenie podkreśla, iż taka pomoc finansowa powinna odpowiadać wielkości zamówień realizowanych przez dane przedsiębiorstwo, biorąc pod uwagę fakt, że wiele firm musi kupować surowce i nie posiada wystarczających środków finansowych. W przypadku wyrobów włókienniczych i odzieży Portugalia dąży do dalszego umocnienia swojej pozycji na rynkach zagranicznych dzięki wprowadzaniu swoich marek mody, innowacyjości, promowaniu rozwoju technologicznego i szkoleń w celu zwiększenia konkurencyjności. Ponadto coraz częściej portugalskie przedsiębiorstwa szukają nowych odbiorców na pozaeuropejskich rynkach zbytu, głównie w USA, Afryce i Azji.

4 2. Ogólne dane ekonomiczne sektora tekstylno-odzieżowego w r. Lokalizacja firm działających w przemyśle tekstylno-odzieżowym Przemysł tekstylno-odzieżowy reprezentuje: 10% całości eksportu Portugalii 19% zatrudnienia w przemyśle wytwórczym 8% obrotów handlowych w przemyśle wytwórczym 8% produkcji w przemyśle wytwórczym Obroty handlowe: 6.361 mln euro Produkcja: 5.782 mln euro Zatrudnienie: 150.929 Import: 3.296 mln euro Eksport: 3.737 mln euro Ilość firm: 6.996

5 Obroty handlowe pod względem działaności Wykonywanie wyrobów futrzarskich; 0% Przygotowywanie i przędzenie włókien tekstylnych; 4% Tkanie ; 10% Wykonywanie odzieży i dodatków do odzieży; 47% Wykonywanie odzieży skórzanej; 0% Wykańczanie; 6% Produkcja tkanin Produkcja wyrobów dziewiarskich; 5% dziewiarskich; 6% Produkcja gotowych wyrobów włókienniczych z wyjątkiem odzieży; 9% Produkcja innych wyrobów włókienniczych; 13% Kształtowanie się głównych wskaźników w okresie ostatnich dziesięciu latach Obroty handlowe (mln EUR) dynamika 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 7.963 8.339 8.198 8.103 4,7% -1,7% -1,2% 8.145 6.993 6.931 6.979 6.404 5.781 6.361 0,5% -14,1% -0,9% 0,7% -8,2% -9,7% 10,0% Produkcja (mln EUR) dynamika 7.844 8.159 4,0% 7.924-2,9% 7.840-1,1% 7.890 0,6% 6.756-14,4% 6.749-0,1% 6.733-0,2% 6.147-8,7% 5.687-7,5% 5.782 1,7% Zatrudnienie 235.608 225.870-4,1% 243.264 7,7% 222.602-8,5% 209.768-5,8% 201.265-4,1% 186.837-7,2% 180.335-3,5% 168.206-6,7% 157.145-6,6% 150.929-4,0% Eksport (mln EUR) dynamika 4.927 5.073 3,0% 4.927-2,9% 4.572-7,2% 4.319-5,6% 4.118-4,6% 4.237 2,9% 4.437 2,6% 4.086-6,0% 3.504-14,2% 3.742 6,8% Import (mln EUR) dynamika 3.311 3.308-0,1% 3.200-3,3% 3.048-4,8% 2.971-2,5% 2.993 0,7% 3.296 10,1% 3.411 3,5% 3.290-3,5% 3.041-7,6% 3.296 8,4%

6 9000 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Obroty (mln euro) Eksport (mln euro) Import (mln euro) 3. Wymiana handlowa w portugalskim sektorze włókienniczo- odzieżowym Analizując dane dotyczące eksportu i importu artykułów włokienniczych i odzieży można zaobserwować, że do najważniejszych eksportowanymi produktów zaliczają się: odzież i dodatki odzieżowe z dzianin (1.468,2 EUR/ 72.024 tony w 2009 r. i 1.490,3 EUR/67.731ton w r.); odzież i dodatki odzieżowe, inne niż z dzianin (687,9 EUR/18.115 ton w 2009 r. i 731,2 EUR/19.079 ton w r.); pozostałe gotowe artykuły włókiennicze, odzież używana, szmaty (465,2 EUR/ 68.359 ton w 2009 r. i 513,8 EUR/ 68.612 ton w r.); włókna odcinkowe chemiczne (72.583 tony/181,0 EUR w 2009 r. i 66.1666 ton/226,3 EUR w r.); oraz wata, filc i włókniny; przędze specjalne; szpagat, powrozy, linki i liny oraz artykuły z nich (68.735 ton/145.497 EUR w 2009 r. i 70138 ton/157.330 EUR w r.). Z wymienionych kategorii największą dynamikę od względem ilości sprzedanego towaru zrejestrowała kategoria odzież i dodatki odzieżowe z dzianin (5,3%), natomiast odnośnie wartości włókna odcinkowe chemiczne (25,1%). W całości eksportu Portugalii odzież i dodatki odzieżowe z dzianin odnotowały 39,7%-owy wkład, odzież i dodatki odzieżowe, inne niż z dzianin : 19,5%, pozostałe gotowe artykuły włókiennicze, odzież używana, szmaty : 13,9%, podczas gdy włókna odcinkowe chemiczne : 6,0% i wata, filc i włókniny; przędze, powrozy 4,2%. Jeśli chodzi o import, do najważniejszych kategorii towarowych należą: odzież i dodatki odzieżowe z dzianin (818,2 EUR/ 36.262 tony w 2009r. i 871,6 EUR/ 57.762 tony w ); odzież i dodatki odzieżowe, inne niż z dzianin (841,8 EUR/32.715 ton w 2009 r. i 844,5 EUR/37.942 tony w r.); bawełna (356,5 EUR/13.306 ton w 2009 r. i 466,9 EUR/14.856 ton w r.); włókna ciągłe chemiczne (214,6 EUR/52.728 ton w 2009 r. i 247,3 EUR/61.799 ton w r.) oraz włókna odcinkowe chemiczne (192,3 EUR/59.415 ton w 2009 r. i 223,2 EUR/60.850 ton w r.).

7 Największą dynamikę pod względem ilości zakupionego towaru odnotowała kategoria odzież i dodatki odzieżowe z dzianin : 59,3%, natomiast pod względem wartości bawełnia: 31,0%. Eksport (mln EUR/ %) Dział CN Opis 2009 Dynamika /09 Stycz-Lip Stycz-Lip Dynamika Stycz - Lip /10 50 Jedwab 1,0 1,2 16,0% 0,5 0,5-9,5% 51 Wełna cienka lub gruba sierść 63,3 65,2 3,0% 42,3 38,8-8,2% zwierzęca; przędza i tkanina z włosia końskiego 52 Bawełna 127,7 141,3 10,7% 79,3 106,0 33,7% 53 Pozostałe włókna roślinne; 3,4 2,5-26,1% 1,3 2,1 61,8% przędza papierowa i tkaniny z przędzy papierowej 54 Włókna ciągłe chemiczne 58,9 60,5 2,6% 37,2 43,2 16,0% 55 Włókna odcinkowe chemiczne 181,0 226,3 25,1% 125,1 165,9 32,6% 56 Wata, filc i włókniny; przędze 144,1 157,3 9,2% 110,2 138,3 25,6% specjalne; szpagat, powrozy, linki i liny oraz artykuły z nich 57 Dywany i pozostałe pokrycia 63,3 68,5 8,2% 40,2 37,8-6,0% podłogowe, włókiennicze 58 Tkaniny specjalne; materiały 50,7 63,2 24,5% 38,3 45,1 17,6% włókiennicze igłowe; koronki; tkaniny obciowe; pasmanteria; hafty 59 Tekstylia impregnowane, pokryte, 100,8 121,2 20,2% 72,8 90,4 24,0% powleczone lub laminowane; artykuły włókiennicze do celów technicznych 60 Dzianiny 88,4 99,4 12,5% 62,6 74,3 18,8% 61 Odzież i dodatki odzieżowe z dzianin 1.468,2 1.490,3 1,5% 877,7 948,4 8,1% 62 Odzież i dodatki odzieżowe, inne 687,9 731,2 6,3% 427,5 458,5 7,3% niż z dzianin 63 Pozostałe gotowe artykuły włókiennicze; zestawy; odzież używana i używane artykuły włókiennicze, szmaty 465,2 513,8 10,5% 281,5 305,5 8,5% OGÓŁEM 3.504,0 3.742,1 6,8% 2.196,5 2.454,8 11,8% Import (mln EUR/ %) Dział CN Opis 2009 Dynamika /09 Stycz-Lip Stycz-Lip Dynamika Stycz - Lip /10 50 Jedwab 13,0 12,9-0,8% 7,4 8,9 20,2% 51 Wełna cienka lub gruba sierść 104,0 103,0-1,0% 61,9 68,5 10,7% zwierzęca; przędza i tkanina z włosia końskiego 52 Bawełna 356,5 466,9 31,0% 264,4 283,5 7,2% 53 Pozostałe włókna roślinne; 25,0 29,4 17,6% 16,6 18,9 14,2%

8 przędza papierowa i tkaniny z przędzy papierowej 54 Włókna ciągłe chemiczne 214,6 247,3 15,3% 143,8 161,1 12,0% 55 Włókna odcinkowe chemiczne 192,3 223,2 16,1% 127,1 162,3 27,8% 56 Wata, filc i włókniny; przędze 63,3 58,1-8,3% 34,2 38,4 12,4% specjalne; szpagat, powrozy, linki i liny oraz artykuły z nich 57 Dywany i pozostałe pokrycia 61,7 69,9 13,3% 41,6 32,5-21,9% podłogowe, włókiennicze 58 Tkaniny specjalne; materiały 44,2 47,2 6,8% 29,8 26,9-9,9% włókiennicze igłowe; koronki; tkaniny obciowe; pasmanteria; hafty 59 Tekstylia impregnowane, pokryte, 90,5 91,1 0,6% 53,8 60,4 12,2% powleczone lub laminowane; artykuły włókiennicze do celów technicznych 60 Dzianiny 77,2 74,1-3,9% 41,9 48,4 15,6% 61 Odzież i dodatki odzieżowe, z 818,2 871,6 6,5% 445,7 465,8 4,5% dzianin 62 Odzież i dodatki odzieżowe, inne 841,8 844,5 0,3% 471,6 486,5 3,2% niż z dzianin 63 Pozostałe gotowe artykuły włókiennicze; zestawy; odzież używana i używane artykuły włókiennicze, szmaty 138,9 157,1 13,1% 87,5 85,4-2,3% OGÓŁEM 3.041,1 3.296,3 8,4% 1.827,1 1.947,6 6,6% Saldo bilansu handlowego (mln EUR / %) Dział CN Opis 2009 Dynamika /09 Stycz-Lip Stycz-Lip Dynamika Stycz - Lip /10 50 Jedwab -12,0-11,7-2,3% -6,9-8,4 22,4% 51 Wełna cienka lub gruba sierść zwierzęca; przędza i tkanina z włosia końskiego -40,7-37,8-7,1% -19,6-29,7 51,4% 52 Bawełna -228,8-325,5 42,3% -185,1-177,5-4,1% 53 Pozostałe włókna roślinne; przędza papierowa i tkaniny z przędzy papierowej -21,6-26,9 24,5% -15,3-16,8 10,2% 54 Włókna ciągłe chemiczne -155,7-186,9 20,0% -106,5-117,9 10,7% 55 Włókna odcinkowe chemiczne -11,3 3,1-127,6% -2,0 3,6-280,8% 56 Wata, filc i włókniny; przędze specjalne; szpagat, powrozy, linki i liny oraz artykuły z nich 57 Dywany i pozostałe pokrycia podłogowe, włókiennicze 80,8 99,2 22,9% 76,0 99,9 31,5% 1,7-1,3-177,7% -1,4 5,3-484,4%

9 58 Tkaniny specjalne; materiały włókiennicze igłowe; koronki; tkaniny obciowe; pasmanteria; hafty 59 Tekstylia impregnowane, pokryte, powleczone lub laminowane; artykuły włókiennicze do celów technicznych 6,5 16,0 144,7% 8,5 18,2 113,6% 10,3 30,1 191,7% 19,0 30,0 57,5% 60 Dzianiny 11,2 25,3 125,4% 20,7 25,9 25,3% 61 Odzież i dodatki odzieżowe, z dzianin 62 Odzież i dodatki odzieżowe, inne niż z dzianin 63 Pozostałe gotowe artykuły włókiennicze; zestawy; odzież używana i używane artykuły włókiennicze, szmaty 650,1 618,7-4,8% 432,0 482,5 11,7% -153,9-113,3-26,4% -44,1-28,1-36,4% 326,3 356,7 9,3% 194,0 220,1 13,5% OGÓŁEM 462,9 445,8-3,7% 369,4 507,2 37,3% 4. Główni odbiorcy produktów portugalskiego sektora włókienniczo-odzieżowego 4.1. Wyroby włókiennicze Kraj mln EUR Dynamika Udział mln EUR Dynamika Udział 2000 2009-2009 - 2000 2000 I półr I półr /10 I półr Hiszpania 134,7 179,0 182,7 2% 36% 14% 19% 90,2 115,0 27% 19% Niemcy 180,3 103,8 104,6 1% -42% 18% 11% 54,0 56,8 5% 9% Włochy 75,9 56,2 85,5 52% 13% 8% 9% 42,4 59,6 41% 10% Francja 86,2 72,0 76,6 6% -11% 9% 8% 47,6 54,4 14% 9% Wlk. 127,0 39,2 42,5 8% -67% 13% 5% 23,3 26,8 15% 4% Brytania USA 34,8 34,3 33,5-2% -4% 4% 4% 19,8 25,4 28% 4% Holandia 28,8 29,3 31,8 9% 11% 3% 3% 15,8 18,4 17% 3% Belgia 29,7 24,7 28,6 16% -4% 3% 3% 18,1 22,8 26% 4% Czechy 12,1 21,0 27,5 31% 127% 1% 3% 14,9 15,8 6% 3% Maroko 21,8 18,2 21,3 17% -2% 2% 2% 10,0 16,5 65% 3% Tunezja 3,9 14,2 20,4 43% 425% 0% 2% 9,6 13,7 42% 2% Rumunia 2,5 8,0 18,3 131% 623% 0% 2% 6,7 12,6 86% 2% Kanada 14,7 15,8 18,3 16% 25% 2% 2% 13,1 12,2-6% 2% Turcja 12,4 14,4 14,8 3% 19% 1% 2% 7,0 8,3 19% 1% Szwecja 33,0 12,7 14,8 17% -55% 3% 2% 7,8 8,8 13% 1% Chiny 1,9 9,8 13,7 40% 609% 0% 1% 6,1 9,2 50% 2% Dania 18,4 9,6 10,5 10% -43% 2% 1% 5,2 5,2 0% 1% Meksyk 3,6 6,7 10,2 53% 184% 0% 1% 3,7 7,0 89% 1%

10 Polska 10,1 9,4 9,8 4% -2% 1% 1% 5,8 5,8 0% 1% Słowacja 0,8 4,3 9,2 113% 1007% 0% 1% 4,4 6,0 37% 1% OGÓŁEM 976,2 819,3 938,2 14,5% -3,9% 100% 100% 478,6 601,3 26% 100% 4.2 Odzież Kraj mln EUR Dynamika Udział mln EUR Dynamika Udział 2000 2009-2009 - 2000 2000 /10 Hiszpania 483,0 793,7 806,7 2% 67% 16% 36% 384,6 408,9 6% 35% Francja 511,8 324,5 349,3 8% -32% 17% 16% 174,3 193,1 11% 16% Niemcy 542,0 249,5 252,1 1% -53% 18% 11% 125,0 131,2 5% 11% Wielka 473,3 204,5 207,6 1% -56% 16% 9% 97,5 114,8 18% 10% Brytania Włochy 123,1 104,3 112,6 8% -9% 4% 5% 55,0 62,1 13% 5% Holandia 183,4 77,5 82,0 6% -55% 6% 4% 39,0 49,7 28% 4% Belgia 83,9 58,0 55,0-5% -34% 3% 2% 26,6 28,5 7% 2% Szwecja 118,1 57,9 53,8-7% -54% 4% 2% 25,1 27,1 8% 2% Austria 51,1 41,3 38,9-6% -24% 2% 2% 18,9 23,8 26% 2% Dania 109,7 36,0 35,6-1% -68% 4% 2% 17,4 19,0 9% 2% Szwajcaria 90,0 25,3 28,4 12% -68% 3% 1% 13,4 16,1 20% 1% Angola 5,6 33,0 25,3-23% 350% 0% 1% 11,9 14,4 21% 1% USA 78,9 19,9 23,1 16% -71% 3% 1% 10,7 12,0 12% 1% Tunezja 0,7 15,4 19,2 25% 2813% 0% 1% 8,6 11,9 39% 1% Rumunia 0,5 9,0 17,4 93% 3322% 0% 1% 11,6 0,5-96% 0% Irlandia 31,4 14,5 15,1 4% -52% 1% 1% 6,5 7,6 17% 1% Finlandia 34,4 12,3 14,2 15% -59% 1% 1% 7,1 7,5 6% 1% Norwegia 42,1 14,6 12,7-13% -70% 1% 1% 5,7 6,2 9% 1% Grecja 8,6 9,7 8,4-13% -3% 0% 0% 4,4 3,8-14% 0% Brazylia 6,5 5,7 7,3 27% 11% 0% 0% 2,4 3,1 29% 0% OGÓŁEM 3042,3 2156,1 2221,5 3,0% -27,0% 100% 100% 1071,2 1175,7 10% 100% 4.3. Wyroby włókiennicze do użytku domowego Kraj mln EUR Dynamika Udział mln EUR Dynamika Udział 2000 2009-2009 - 2000 2000 /10 Hiszpania 103,2 109,1 132,6 22% 29% 11% 23% 63,2 70,5 12% 24% Francja 97,1 89,1 99,4 12% 2% 11% 17% 45,7 50,9 12% 18% USA 251,4 77,0 96,2 25% -62% 28% 17% 39,2 39,9 2% 14% Wielka 184,7 59,5 53,7-10% -71% 20% 9% 27,6 23,3-15% 8% Brytania Niemcy 61,2 29,3 34,4 17% -44% 7% 6% 15,5 18,4 18% 6% Włochy 19,0 19,4 22,5 16% 18% 2% 4% 11,5 12,3 7% 4% Angola 6,8 22,6 16,7-26% 146% 1% 3% 7,8 7,9 1% 3% Holandia 31,5 15,4 15,0-2% -52% 3% 3% 7,2 7,3 1% 2% Szwajcaria 12,8 10,9 11,6 6% -10% 1% 2% 5,2 7,7 47% 3% Szwecja 26,1 9,4 11,4 21% -56% 3% 2% 4,6 4,7 2% 2% Belgia 15,2 11,8 11,1-5% -27% 2% 2% 5,3 6,1 14% 2%

11 Finlandia 11,2 7,8 10,5 35% -6% 1% 2% 4,3 4,7 10% 2% Dania 12,1 8,2 8,6 4% -29% 1% 1% 4,4 4,1-7% 1% Tunezja 0,0 6,0 8,2 37% 23649% 0% 1% 4,5 4,4 0% 2% Kanada 8,3 6,8 7,3 7% -12% 1% 1% 1,5 2,1 38% 1% Polska 0,7 6,8 5,3-23% 662% 0% 1% 3,0 1,9-39% 1% Meksyk 0,3 4,3 4,8 11% 1645% 0% 1% 2,1 3,6 70% 1% Norwegia 18,7 5,0 4,4-12% -77% 2% 1% % 2,1 2,4 17% 1% Grecja 9,0 4,4 3,4-23% -62% 1% 1% 2,1 1,8-18% 1% Irlandia 16,1 5,5 2,3-58% -86% 2% 0% 1,4 0,7-48% 0% OGÓŁEM 908,3 528,5 582,4 10,2% -35,9% 100% 100% 268,8 290,3 8% 100% 5. Główni dostawcy produktów sektora włókienniczo- odzieżowego do Portugalii 5.1. Wyroby włókiennicze Kraj mln EUR Dynamika Udział mln EUR Dynamika Udział 2000 2009-2009 - 2000 2000 /10 Hiszpania 346,8 243,4 241,4-1% -30% 16% 18% 122,9 133,0 8% 17% Włochy 327,7 218,5 218,6 0% -33% 15% 16% 103,6 126,3 22% 16% Niemcy 324,0 119,9 139,2 16% -57% 15% 10% 72,2 77,7 8% 10% Indie 50,1 70,2 128,5 83% 157% 2% 9% 56,4 73,6 31% 10% Francja 207,1 78,4 69,1-12% -67% 9% 5% 35,8 35,8 0% 5% Chiny 23,0 40,0 67,2 68% 192% 1% 5% 30,5 35,2 15% 5% Pakistan 76,6 67,7 65,1-4% -15% 3% 5% 32,3 45,8 42% 6% Holandia 61,7 50,6 57,5 14% -7% 3% 4% 28,4 42,2 49% 5% Turcja 52,5 43,5 47,5 9% -10% 2% 4% 22,1 0,7-97% 0% Belgia 93,8 41,9 46,7 11% -50% 4% 3% 23,3 30,1 29% 4% Wielka 153,9 37,6 39,7 5% -74% 7% 3% 20,9 26,1 25% 3% Brytania Egipt 14,4 8,5 19,9 133% 38% 1% 1% 8,8 12,3 40% 2% Austria 26,0 21,4 19,8-8% -24% 1% 1% 10,3 11,3 10% 1% Indonezja 5,0 14,1 18,4 31% 267% 0% 1% 10,3 8,1-22% 1% Uzbekistan 27,1 9,5 15,4 63% -43% 1% 1% 6,0 6,7 12% 1% Tajlandia 4,9 5,3 9,7 83% 99% 0% 1% 4,5 4,8 6% 1% Korea Płd 17,8 5,8 8,3 44% -53% 1% 1% 3,8 5,0 32% 1% Czad 26,4 3,1 7,2 134% -73% 1% 1% 1,8 4,6 159% 1% Czechy 9,3 6,6 7,0 6% -25% 0% 1% 3,4 3,1-10% 0% Zimbabwe 20,4 5,4 6,6 23% -67% 1% 0% 3,8 3,5-8% 0% OGÓŁEM 2201,1 1180,5 1353,2 14,6 % -38,5% 100% 100% 657,5 769,4 17% 100%

12 5.2. Odzież Kraj mln EUR Dynamika Udział mln EUR Dynamika Udział 2000 2009-2009 - 2000 2000 /10 Hiszpania 389,1 933,8 913,2-2% 135% 40% 53% 411,4 408,7-1% 51% Włochy 168,1 197,4 200,8 2% 19% 17% 12% 91,5 89,7-2% 11% Francja 195,3 179,0 172,7-4% -12% 20% 10% 85,9 88,1 3% 11% Chiny 11,8 81,7 122,2 50% 932% 1% 7% 41,5 50,7 22% 6% Niemcy 72,1 71,3 96,9 36% 34% 7% 6% 42,2 46,0 9% 6% Belgia 25,5 44,3 42,0-5% 65% 3% 2% 20,7 19,4-6% 2% Holandia 23,3 38,2 33,6-12% 44% 2% 2% 15,8 17,6 12% 2% Indie 2,9 19,3 21,3 10% 625% 0% 1% 12,4 13,4 8% 2% Maroko 1,0 5,8 18,7 220% 1733% 0% 1% 8,9 12,1 35% 2% Wielka 29,6 22,4 17,3-22% -41% 3% 1% 9,0 9,4 4% 1% Brytania Bangladesz 5,7 16,7 16,8 0% 195% 1% 1% 6,8 9,5 40% 1% Irlandia 0,2 11,7 16,8 43% 7895% 0% 1% 6,0 16,4 173% 2% Brazyli 3,4 5,7 5,6-1% 67% 0% 0% 3,6 3,2-11% 0% Turcja 2,0 3,6 5,2 44% 164% 0% 0% 3,0 0,0-99% 0% Szwecja 1,5 6,4 5,2-20% 236% 0% 0% 2,5 2,7 10% 0% Pakistan 1,3 1,9 3,4 76% 168% 0% 0% 1,5 1,2-19% 0% Dania 2,0 3,1 3,0-5% 48% 0% 0% 1,2 1,4 16% 0% Czechy 0,8 1,9 2,7 42% 246% 0% 0% 1,5 1,1-23% Rep.Zielone 2,2 2,2 2,4 9% 6% 0% 0% 0,9 1,9 102% 0% go Przyląd. Austria 12,5 0,9 1,8 93% -86% 1% 0% 1,1 0,9-16% 0% OGÓŁEM 980,9 1660,0 1716,1 3,4% 74,9% 100% 100% 774,7% 801,4% 3% 100% 5.3. Wyroby włókiennicze do użytku domowego mln EUR Dynamika Udział mln EUR Dynamika Udział 2000 2009-2009 - 2000 2000 /10 Hiszpania 29,6 62,4 69,7 12% 135% 23% 31% 30,4 32,2 6% 33% Indie 11,2 24,9 31,9 28% 184% 9% 14% 16,2 12,8-21% 13% Chiny 10,7 19,5 24,5 26% 130% 8% 11% 12,4 9,0-28% 9% Holandia 11,1 18,9 19,7 4% 77% 9% 9% 7,8 6,5-17% 7% Niemcy 11,3 19,1 17,8-7% 58% 9% 8% 8,0 8,9 11% 9% Turcja 2,1 12,3 15,3 25% 646% 2% 7% 8,4 3,8-54% 4% Francja 11,2 12,2 13,4 9% 19% 9% 6% 7,2 6,6-8% 7% Belgia 16,7 11,1 11,1-1% -34% 13% 5% 5,9 4,6-21% 5% Włochy 8,4 5,0 5,6 12% -33% 7% 2% 2,3 3,6 53% 4% Pakistan 0,6 3,0 3,6 20% 548% 0% 2% 1,9 1,0-45% 1% Wlk. Brytania 3,8 2,2 2,7 26% -29% 3% 1% 1,6 1,7 10% 2% USA 3,7 1,0 1,8 77% -50% 3% 1% 0,8 1,0 23% 1% Egipt 1,1 1,0 1,3 39% 24% 1% 1% 0,8 1,1 38% Honduras 1,4 1,1-18% 0% 1% 0,4 1,0 187% 1% Irlandia 0,2 0,6 0,9 49% 246% 0% 0% 0,3 0,9 183% 1% Dania 0,6 0,6 0,6 9% 8% 0% 0% 0,2 0,2-10% 0%

13 Szwecja 0,6 0,3 0,4 26% -34% 0% 0% 0,2 0,1-47% 0% Meksyk 0,0 1,2 0,4-67% 11338 0% 0% 0,3 0,1-46% 0% Maroko 0,0 0,1 0,3 421% 786% 0% 0% 0,1 0,3 169% 0% Bangladesz 0,0 0,1 0,3 117% 35184 0% 0% 0,6 1% OGÓŁEM 129,2 200,6 227,0 13,2% 75,7% 100% 100% 107,1 98,7-8% 100% 6. Główne produkty tekstylne i odzieżowe eksportowane przez Portugalię Produkty 2009 Dynamika Udział mln EUR mln EUR /09 T-shirts, koszulki trykotowe i pozostałe trykoty z dzianin, z bawełny 468,1 469,7 0,4% 12,6% Bielizna toaletowa i bielizna kuchenna, z tkanin ręcznikowych pętelkowych 147,3 155,7 5,7% 4,2% (frotte) lub podobnych materiałów włókienniczych pętelkowych, z bawełny T-shirts, koszulki trykotowe i pozostałe trykoty z dzianin, bawełny lub z 105,2 127,7 21,4% 3,4% pozostałych materiałów włókienniczych Bluzy, pulowery, swetry rozpinane, kamizelki i podobne artykuły z dzianin, z 132,7 117,9-11,2% 3,1% bawełny Bielizna pościelowa z bawełny 90,4 107,5 18,9% 2,9% Pończochy z bawełny 86,8 81,2-6,5% 2,2% Bielizna pościelowa z bawełny, zadrukowana 68,2 78,0 14,3% 2,1% Spodnie, spodnie na szelkach i z karczkiem typu 69,9 74,2 6,2% 2,0% ogrodniczki, bryczesy i szorty, męskie lub chłopięce z bawełny Kable z włókna ciągłego syntetycznego, akrylowe lub modakrylowe 45,6 64,1 40,6% 1,7% Koszule męskie z bawełny 58,7 63,4 7,9% 1,7% 7. Główne produkty tekstylne i odzieżowe importowane przez Portugalię 2009 mln EUR 2009 mln EUR Dynamika /09 Udział T-shirts, koszulki trykotowe i pozostałe trykoty z dzianin, z bawełny 134,9 139,6 3,5% 4,2% Spodnie, spodnie na szelkach i z karczkiem typu 119,7 117,3-2,0% 3,6% ogrodniczki, bryczesy i szorty, męskie lub chłopięce z bawełny Bluzy, pulowery, swetry rozpinane, kamizelki i podobne artykuły z dzianin, z 118,0 110,1-6,7% 3,3% bawełny Spodnie, spodnie typu ogrodniczki, bryczesy i szorty, damskie i dzieczęce z 124,7 106,8-14,3% 3,2% bawełny Bluzy, pulowery, swetry rozpinane, kamizelki i podobne artykuły z dzianin, z 78,4 82,2 4,8% 2,5% bawełny, z włókien sztucznych lub syntetycznych Przędza bawełniana (inna niż nici do szycia), zawierająca 85 % masy lub 33,6 51,6 53,6% 1,6% więcej bawełny, niepakowana do sprzedaży detalicznej, nitka pojedyncza z włókien nieczesanych o masie liniowej mniejszej niż 232,56 decyteksa, ale nie mniejszej niż 192,31 decyteksa Bawełna, niezgrzeblona ani nieczesana 36,0 49,2 36,4% 1,5% Bluzki, koszule i bluzki koszulowe, damskie z bawełny 41,3 45,1 9,0% 1,4% Koszule męskie z bawełny 45,4 41,9-7,6% 1,3 Biustonosze 37,9 39,3 3,6% 1,2%

14 8. Średnie ceny eksportowanych i importowanych produktów Produkty Średnia cena za importowany kg w EUR Średnia cena za eksportowany kg w EUR Średnia cena za eksportowany kg w stosunku do średniej ceny za importowany kg 2008 2009 2008 2009 2008 2009 T-shirts, koszulki trykotowe i pozostałe trykoty 17,34 10,91 13,52 18,93 17,61 26,90 109% 161% 199% z dzianin, z bawełny Bielizna toaletowa i bielizna kuchenna, z tkanin 4,41 4,88 5,58 8,20 8,33 8,85 186% 171% 159% ręcznikowych pętelkowych (frotte) lub podobnych materiałów włókienniczych pętelkowych z bawełny T-shirts, koszulki trykotowe i pozostałe trykoty, 34,97 21,17 22,45 36,36 32,15 31,38 104% 152% 140% z dzianin i pozostałych materiałów włókienniczych Bluzy, pulowery, swetry rozpinane, kamizelki i 29,19 15,73 17,81 32,35 18,20 26,38 11% 116% 148% podobne artykuły z dzianin, z bawełny Bielizna pościelowa z bawełny 8,55 7,58 8,76 9,15 9,52 10,22 107% 126% 117% Pończochy z bawełny 13,06 12,02 8,01 6,96 6,67 6,68 53% 55% 83% Bielizna pościelowa z bawełny, zadrukowana 8,46 8,53 9,55 9,49 9,30 11,12 112% 109% 116% Spodnie, spodnie na szelkach i z karczkiem typu 22,39 20,33 19,61 30,26 31,74 30,16 135% 156% 154% ogrodniczki, bryczesy i szorty, męskie lub chłopięce z bawełny Kable z włókna ciągłego syntetycznego, 2,27 12,15 1,82 1,44 2,12 80% 17% akrylowe lub modakrylowe Koszule męskie z bawełny 33,72 34,11 34,11 48,61 53,14 54,30 144% 156% 160% 0 10 20 30 40 50 60 Koszule męskie z bawełny Kable z włókna ciągłego syntetycznego, akrylowe lub modakrylowe Spodnie, spodnie na szelkach i z karczkiem typu ogrodniczki, bryczesy i szorty, męskie lub chłopięce z bawełny Bielizna pościelowa z bawełny, zadrukowana Pończochy z bawełny Bielizna pościelowa z bawełny Bluzy, pulowery, swetry rozpinane, kamizelki z dzianin i bawełny T-shirts, koszulki z dzianin i pozostałych materiałów włókienniczych Bielizna toaletowa i kuchenna, z tkanin ręcznikowych pętelkowych (frotte) T-shirts, koszulki z dzianin, z bawełny

15 9. Udział sektora włókienniczo-odzieżowego w strukturze portugalskiego eksportu w r. PORTUGALIA: Główne towary i usługi eksportowane w r. Towary i Usługi Udział w eksporcie Udział w eksporcie towarów i usług towarów w r. w r Podróże i turystyka 14,0% Maszyny i urządzenia mechaniczne; sprzęt elektryczny; ich części; 10,1% 14,9% urządzenia do rejestracji i odtwarzania dźwięku, urządzenia telewizyjne do rejestracji i odtwarzania obrazu i dźwięku oraz części i wyposażenie dodatkowe do tych artykułów Usługi transportowe (lotniczy, morski, drogowy..) 8,6% Pojazdy, statki powietrzne, jednostki pływające oraz współdziałające 8,4% 12,4% urządzenia transportowe Materiały i artykuły włókiennicze 6,9% 10,2% Pozostałe usługi świadczone przez przedsiębiorstwa 6,1% Produkty mineralne 5,8% 8,5% Metale nieszlachetne i artykuły z metali nieszlachetnych 5,4% 7,9% Tworzywa sztuczne i artykuły z nich; kauczuk i artykuły z kauczuku 4,7% 6,9% Gotowe artykuły spożywcze; napoje bezalkoholowe, alkoholowe i 4,3% 6,3% ocet; tytoń i przemysłowe namiastki tytoniu Ścier z drewna lub z pozostałego włóknistego materiału celulozowego; 3,9% 5,7% papier lub tektura, z odzysku (makulatura i odpady); papier i tektura oraz artykuły z nich Inne usługi 3,7% Produkty przemysłu chemicznego lub przemysłów pokrewnych 3,4% 5,0% Obuwie, nakrycia głowy, parasole, parasole przeciwsłoneczne, laski, 2,5% 3,7% stołki myśliwskie, bicze, szpicruty i ich części; pióra preparowane i artykuły z nich; kwiaty sztuczne; artykuły z włosów ludzkich Artykuły z kamienia, gipsu, cementu, azbestu, miki lub podobnych 2,5% 3,7% materiałów; wyroby ceramiczne; szkło i wyroby ze szkła Drewno i artykuły z drewna; węgiel drzewny; korek i artykuły z korka; 2,3% 3,5% wyroby ze słomy, z esparto lub pozostałych materiałów do wyplatania; wyroby koszykarskie i wyroby z wikliny Artykuły przemysłowe różne 2,2% 3,2% Zwierzęta żywe; produkty pochodzenia zwierzęcego 1,9% 2,8% Produkty pochodzenia roślinnego 1,2% 1,7%

16 10. Portugalski Eksport sektora włókienniczo- odzieżowego na tle eksportu krajów UE-27. 10.1. Główne kraje europejskie eksportujące wyroby włókiennicze Kraj mln EUR Dynamika Udział w eksporcie UE-27 2000 2008 2009-2009- - 2000 2000 2008 2009 Niemcy 12.347 10.976 8.908 10.794-12,6% -18,8% 21,2% 21,9% 24,0% Włochy 12.589 10.714 8.235 9.439-25,0% -23,1% 14,6% 22,3% 21,0% Francja 6.681 4.322 3.456 3.712-44,4% -20,0% 7,4% 11,8% 8,2% Belgia 4.439 3.495 2.725 3.054-31,2% -22,1% 12,1% 7,9% 6,8% Holandia 3.510 2.832 2.355 2.695-23,2% -16,8% 14,4% 6,2% 6,0% Wielka 4.636 2.818 2.331 2.731-41,1% -17,3% 17,1% 8,2% 6,1% Brytania, Hiszpania 3.147 2.670 2.293 2.468-21,6-14,1% 7,6% 5,6% 5,5% Austria 2.020 1.900 1.658 1.888-6,5-12,8% 13,9% 3,6% 4,2% Czechy 984 1.539 1.209 1.380 40,2-21,4% 14,1% 1,7% 3,1% Portugalia 976 995 819 938-3,9-17,6% 14,5% 1,7% 2,1% Grecja 744 691 675 768 3,1-2,2% 13,7% 1,3% 1,7% Polska 506 884 657 795 57,1-25,6% 20,9% 0,9% 1,8% Rumunia 139 553 505 621 347,9-8,5% 22,9% 0,2% 1,4% Dania 713 597 456 519-27,2-23,7% 13,9% 1,3% 1,2% Luksemburg 344 407 440 484 40,6 8,2% 9,9% 0,6% 1,1% 10.2. Główne kraje europejskie eksportujące odzież Kraj mln EUR Dynamika Udział w eksporcie UE-27 2000 2008 2009-2009- - 2000 2000 2008 2009 Włochy 13.516 16.060 13.263 13.926 3,0% -17,4% 5,0% 23,2% 19,3% Niemcy 7.464 12.258 11.657 12.787 71,3% -4,9% 9,7% 12,8% 17,7% Francja 5.547 7.461 6.818 7.082 27,7% -8,6% 3,9% 9,5% 9,8% Holandia 3.554 5.175 4.923 5.675 59,7% -4,9% 15,3% 6,1% 7,9% Belgia 3.995 6.280 5.675 5.491 37,4% -9,6% -3,3% 6,9% 7,6% Hiszpania 2.136 4.698 5.065 5.191 143,0% 7,8% 2,5% 3,7% 7,2% Wielka 3.984 3.742 3.524 3.913-1,8% -5,8% 11,0% 6,8% 5,4% Brytania Dania 1.797 2.546 2.342 2.655 47,7% -8,05 13,4% 3,1% 3,7% Rumunia 2.498 2.787 2.206 2.289-8,4% -20,9% 3,8% 4,3% 3,2% Polska 2.029 2.213 2.148 2.263 11,5% -2,9% 5,3% 3,5% 3,1% Portugalia 3.042 2.483 2.156 2.222-27,0% -13,2% 3,0% 5,2% 3,1% Austria 1.238 1.982 1.619 1.689 36,5% -18,3% 4,3% 2,1% 2,3% Bułgaria 760 1.343 1.147 1.201 57,9% -14,6% 4,7% 1,3% 1,7% Szwecja 550 915 856 1.047 90,5% -6,5% 22,3% 0,9% 1,4% Czechy 634 922 895 889 40,3% -2,9% -0,6% 1,1% 1,2%

17 10.3. Główne kraje europejskie eksportujące wyroby włókiennicze do użytku domowego Kraj mln EUR Dynamika Udział w eksporcie UE-27 2000 2008 2009-2009- - 2000 2000 2008 2009 Niemcy 1.368 2.094 2.068 2.338 70,9% -1,2% 13,0% 12,2% 18,4% Belgia 2.798 2.527 2.173 2.309-17,5% -14,0% 6,3% 24,9% 18,2% Holandia 1.253 1.589 1.476 1.627 29,9% -7,1% 10,2% 11,2% 12,8% Wielka 867 933 830 921 6,2% -11,1% 11,0% 7,7% 7,2% Brytania Francja 836 839 735 781-6,6% -12,5% 6,4% 7,5% 6,1% Włochy 673 746 619 679 0,9% -17,0% 9,7% 6,0% 5,3 Polska 433 705 585 677 56,4% -16,9% 15,6% 3,9% 5,3% Portugalia 908 609 529 582-35,9% -13,2% 10,2% 8,1% 4,6% Hiszpania 361 485 473 443 22,7% -2,6% -6,3% 3,2% 3,5% Austria 229 345 340 399 74,5% -1,3% 17,2% 2,0% 3,1% Czechy 304 403 337 393 29,2% -16,4% 16,6% 2,7% 3,1% Dania 284 365 308 320 12,6% -15,5% 3,8% 2,5% 2,5% Szwecja 180 260 213 230 21,6% -18,1% 8,2% 1,7% 1,8% Rumunia 83 202 187 223 168,9% -7,3% 19,1% 0,7% 1,8% Węgry 111 113 104 117 5,5% -8,3% 12,5% 1,0% 0,9% 11. Główne firmy i marki z branży włókienniczo-odzieżowej w Portugalii Do najbardziej uznawanych i rozpoznawalnych na świecie portugalskich marek odzieżowych należą m.in: Sacoor Brothers, Salsa, Globe, Massimo Dutti, Lanidor, Bus Urban Wear, Ferache, Impetus, Parfois, natomiast na międzynarodowych pokazach mody pojawiają się wielokrotnie kolekcje takich projektantów jak: Fátima Lopes, Júlio Torcato, Elisabeth Teixeira, czy Katty Xiomara. Do głównych firm produkujących tekstylia do użytku domowego zaliczają się firmy: Mundotêxtil, której obroty handlowe w r. wyniosły 35 mln euro; Coelima (35 mln euro); Grupa Lasa (20,5 mln euro); J.F.Almeida (22,3 mln euro). 12. Podsumowanie Przemysł tekstylny stanowi prawie 12% portugalskiego eksportu, a około 85% jego produkcji trafia na rynki zagraniczne. Innowacyjność, kreatywność i ukierunkowanie na klienta stały się atutami tego sektora. W obliczu panującego w Portugalii poważnego kryzysu gospodarczego, który dosięgnął również sektor włókienniczy i odzieżowy i spowodował bankrutctwo wielu firm z branży, przedsiębiorstwa próbują zyskać na konkurencyjności i wzmocnić własną pozycję na rynku poprzez inwestycje we własną markę, dystrybucję i sprzedaż detaliczną. Obecnie, to przede wszystkim innowacja charakteryzuje portugalski przemysł włókienniczy w Portugalii. Firmy portugalskie coraz częściej dbają o lepszy sprzęt i oprogramowanie oraz prowadzą działaność badawczo-rozwojową. Dzięki temu mogą konkurować na rynku światowym. Oprac.Elzbieta Siuta Correia, Ekspert POIG Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Lizbonie na podstawie opracowań i danych Portugalskiego Stowarzyszenia Przemysłu Tekstylno-Odzieżowego (Associação Têxtil e Vestuário de Portugal) 9 stycznia 2012 r.