Teoria konsumenta 1.Użyteczność całkowita i krańcowa 2.Preferencje konsumenta, krzywa obojętności i mapa obojętności 3.Równowaga konsumenta, nadwyżka konsumenta 4.Zmiany dochodów i zmiany cen dóbr oraz zmiany preferencji a optimum konsumenta
Użyteczność całkowita U żc X ilość dobra U żc suma zadowolenia płynąca z konsumpcji lub posiadania dóbr.
Użyteczność krańcowa U żk Użk = Użc X X ilość dobra U żk przyrost zadowolenia wywołany wzrostem rozmiarów konsumpcji (posiadania dobra) o jednostkę I prawo H.H.Gossena prawo malejącej użyteczności krańcowej
Użyteczność krańcowa a całkowita Użc; Użk Użk Użc X
Nadwyżka konsumenta Różnica między użytecznością całkowitą nabywanych dóbr a wartością rynkową tych dóbr Użk; P r Użk P r Cena rynkowa dobra Pole nadwyżki konsumenta Cena jaką gotowy jest zapłacić konsument za dobro X
Trójkąt Mengera I II III IV V VI VII VIII IX X 1 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 2 9 8 7 6 5 4 3 2 1 3 8 7 6 5 4 3 2 1 4 7 6 5 4 3 2 1 5 6 5 4 3 2 1 6 5 4 3 2 1 7 4 3 2 1 8 3 2 1 9 2 1 10 1 Nagłówki kolumn grupy potrzeb Nagłówki wierszy ilość nabywanych dóbr danej klasy potrzeb Liczby w rubrykach poziom użyteczności
Optimum konsumenta w oparciu o preferencje i ceny Konsument tak kształtuje strukturę zakupów, aby użyteczność krańcowa ostatnich jednostek nabywanych dóbr była taka sama. W ten sposób konsument dąży do maksymalizacji użyteczności całkowitej z konsumpcji wielu dóbr. Racjonalny wybór dokonany przez konsumenta spowoduje wyrównanie się użyteczności krańcowych nabywanych towarów. Użkx = Px Użky Py Prawo to nosi nazwę II prawa Gossena
Model zachowania konsumenta - założenia A. Przedmiot wyboru: rzeczy, które są pożądane B. Ograniczenia: dotyczy rzeczy dostępnych C. Sposób szeregowania dostępnych możliwości: preferencje konsumenta i ich cechy
Ad. A Konsument stara się nabywać tylko takie dobra, które zaspokajają jego potrzeby
Ad. 2 Linia ograniczenia budżetowego (linia budżetowa) Yd dochód do dyspozycji konsumenta Y dobro Y Py cena dobra Y X dobro X Px cena dobra X Yd = PxX + PyY
Interpretacja graficzna linii budżetowej Y Yd/P y Współczynnik kierunkowy -? Współczynnik przesunięcia -? Yd/Px X
Ad. C Każda kombinacja może być wzajemnie porównywana Porównanie dokonywane jest w sposób logiczny (tzn. preferencje są przechodnie) Każda kombinacja dóbr, która zawiera więcej X i nie mniej Y lub odwrotnie jest bardziej pożądana
Y II Ad. C I O III IV -Kombinacje obojętne leżą w ćwiartce II i IV -Kombinacje mniej pożądane w III -Kombinacje bardziej pożądane w ćwiartce I X
Krzywa obojętności Y Zbiór punktów ilustrujących różne, alternatywne kombinacje konsumpcji dóbr, które są tak samo użyteczne (inaczej mówiąc o takim samym poziomie użyteczności całkowitej) Zwiększenie konsumpcji jednego dobra wymaga zmniejszenia konsumpcji drugiego. Miernikiem poziomu substytucyjności jest KSS. X
Krańcowa stopa substytucji KSSxy = X Y Określa ona, jaką ilość dobra X należy poświęcić aby zwiększyć konsumpcję dobra Y o jednostkę, przy niezmienionym poziomie użyteczności całkowitej.
Mapa obojętności Y 1 2 3 X Zbiór krzywych obojętności
Równowaga konsumenta Y D/Py Y1 Opt. X1 D/Px X W punkcie równowagi KSS równe jest relacji cen obu dóbr i jednocześnie relacji ich użyteczności krańcowych
Równowaga a zmiana cen Y A B X
Równowaga a zmiana dochodu Y A B X
Ścieżka ekspansji dochodowej Zbiór punktów równowagi konsumenta przy różnych poziomach dochodu. W zależności od charakteru dóbr ( normalne; podrzędne) przybierają one różną postać.
Przykład ścieżki ekspansji dochodowej (dobra normalne) Y Ścieżka ekspansji dochodowej A B C X
Ścieżka ekspansji cenowej Zbiór punktów równowagi konsumenta przy różnych poziomach cen nabywanych dóbr. Przybiera ona różną postać w zależności od tego czy są to dobra: -substytucyjne -komplementarne -niezależne
Przykład ścieżki ekspansji cenowej (dobra substytucyjne) Y A B C Ścieżka ekspansji cenowej X
Efekt substytucyjny Zmiana struktury konsumpcji wywołana zmianą relacji cen nabywanych dóbr (konsument znajduje się na tej samej krzywej obojętności). Efekt dochodowy Zmiana struktury konsumpcji wywołana przez zmianę dochodu. Następuje w tym wypadku zmiana dochodu realnego.
Ilustracja graficzna efektu substytucyjnego i dochodowego Y C B A II I X Przejście z A do C zachodzi po ścieżce ekspansji cenowej; Proces ten można rozłożyć na: przejście z A do B wzdłuż ścieżki ekspansji dochodowej(efekt dochodowy) oraz z B do C (efekt substytucyjny)