onomatopeje zabawy dźwiękonaśladowcze Wyrazy dźwiękonaśladowcze (onomatopeje) to łatwe do wymawiania sylaby i zbitki głosek, to jedne z pierwszych słów wypowiadanych przez dzieci na całym świecie. Onomatopeje zastępują pierwsze wyrazy małego dziecka i pozwalają na kontakty werbalne z osobami z najbliższego otoczenia. Stanowią one także sylaby tworzące późniejsze słowa. Onomatopeje wyrażają w sposób naturalny otaczające nas zjawiska słuchowe. Są pierwotnymi naturalnymi słowami dziecka, powiązanymi z określonym znaczeniem. Wyrazy dźwiękonaśladowcze można wykorzystać w zabawie z dzieckiem. Do zabawy można wykorzystać wszelkiego typu klocki, obrazki, ilustracje, zabawki, sylwety zwierząt. Wszelkie werbalizowane zabawy z najmłodszymi oparte na wyrazach dźwiękonaśladowczych odgrywają ważną rolę w kształtowaniu mowy dzieci, ponieważ: stanowią ważny etap kształtowania się mowy; są pierwszym językowym kontaktem dziecka z otoczeniem; ćwiczą cały aparat mowy: oddychanie, fonację (głos), prozodię (melodię, akcent i rytm mowy), słuch fonematyczny, sprawność i koordynację narządów mowy, artykulację; rozwijają wszystkie najważniejsze funkcje mowy; zastępują wyrazy zbyt trudne dla dziecka łatwiejszymi do wymówienia, przez co dziecko dość szybko odnosi swe pierwsze sukcesy (chętniej bawi się dźwiękami mowy). WYKAZ ONOMATOPEI WEDŁUG KATEGORYZACJI GŁOSY ZWIERZĄT: Krowa muczy: muuu; Baran beczy: beee; Koza meczy: meee; Świnka: iiii, chrum - chrum, kwi - kwi; Kukułka: ku - ku; Ryk słonia: yyy; Indyk: gul gul; Konik polny: cyt cyt; Gąska: sss, gę - gę; Osa: bzzz; Rybka w wodzie: plum plum; Ucieka zajączek: hyc, hyc;
Mruczy miś: mmm; Leci trzmiel: www; Grucha gołąb: gruchu gruchu; Ryczy osiołek: i - ja; Wrona: kra - kra; Bocian: kle - kle; Gdacze kura: ko ko; Pieje kogut: kukuryku; Kaczka: kwa kwa; Kot miauczy: miau miau; Kot mruczy: mirr mirr; Galop konia: klap klap; Koń rży: iha - ha; Koń parska: prr; Pies szczeka: hau hau; Pies warczy: wrr; Wilk wyje: a - uuu; Wilk kłapie zębami: kłap kłap; Żaba: kum - kum, uła - kła, kła; Skomli szczeniak: ńńń; Ćwierkają wróble: ćwir, cwir; Odlatuje ptaszek: frrr; Sowa: uhu, uhu; Lew: yhh; Kurczątko: pi pi; itp. ODGŁOSY POJAZDÓW: Jedzie samochód: brum, brum; Samochód trąbi: ti - tit, pi - bi, pi - pip; Odpalanie samochodu: trum, trum; Jedzie pociąg: fu - fu, czczcz; Zatrzymanie pociągu: czszszsz; Straż pożarna: e - u; Karetka pogotowia: i - u; Policja: e - o; Odgłosy lokomotywy: uch, buch, uf, puch; Lokomotywa gwiżdże: u - u - uuu; Jedzie lokomotywa: tuk, tuk; Tramwaj: deń, deń;
Informacja o odjeździe autobusu: drn, drn; Otwieranie drzwi automatycznych w autobusie: psss; Leci samolot: żżż; Dzwonek roweru: dzeń, dzeń, dzeń; itd. GŁOSY LUDZI: Dzieci śpiewają: la la la; Dziecko płacze: e, e, e; Kichanie: a - psik; Kaszel: yhy, yhy; Śmiech mamy: ha - ha; Śmiech dziecka: hi - hi; Śmiech taty: he - he; Śmiech Św. Mikołaja: ho - ho; Podskoki: hop - hop; Okrzyki radości: hip - hip; itd. ODGŁOSY PRZEDMIOTÓW: Pukanie: puk, puk; Uderzanie: buch, buch; Stukot: pyk, pyk; Mały zegarek: cyk, cyk; Zegar ścienny: tik - tak; Dzwonek: dzyń, dzyń; Dzwoneczki: deń deń; Dzwon: bim - bam; Zegar ścienny: tik - tak; Pracuje wiertarka: dżdżdż; Pękł balon: trach - buch; Uchodzi powietrze z balonika: sss; Dzwoni budzik: dry, dry; Dzwoni telefon: dryń, dryń; Gwiżdże czajnik: iiii; W czajniku gotuje się woda: szszsz; Nożyce: ciach, ciach; itd.
DZWIĘKI INSTRUMENTÓW: Bębenek: bum, bum; Skrzypce: li, li, li; Trąbka: tra-ta, ta, ta, ta; Gitara: plum, plum; Flet: fi, fi, fi; Cymbałki: bim, bim, bim; Tamburyno: sza, sza, sza; itd. DZWIĘKI SYTUACYJNE: Strzelanie: pif - paf; Zmarznięte ręce: chu, chu; Piłka w bramce: gol; Kapanie wody: kap, kap; Szorowanie podłogi: szuru, szuru; Pranie: chlupu, chlupu; Zimno: brrr; Rozmowa przez telefon: halo, halo; Stukanie do drzwi: puk, puk; Nawoływanie w lesie: hop, hop; Okrzyk radości: hip, hip; Usypianie dziecka: aaa; Uciszanie dziecka: ćśśś; Przepędzanie kurek: a - sio; Nawoływanie kurcząt: cip, cip; Wołanie kota: kici, kici; ci, ci. Nawoływanie gęsi: dzicia, dzicia; Poganianie konia: wio; Zatrzymywanie konia: prr; Rzucanie, uderzanie: bęc; Wiatr: szszsz; Szorowanie: szuru - buru; itd. Odgłosy zwierząt Kotek miauczy miau, miau, miau.
Piesek szczeka hau, hau, hau. Żabka kumka kum, kum, kum. Rybka pluska plum, plum, plum. Świnka kwiczy kwi, kwi, kwi. A kurczaczek pi, pi, pi. Baran beczy be, be, be. Mała kózka me, me, me. Jeże tupią tup, tup, tup. Krecik słyszy łup, łup, łup. Gąska gęga gę, gę, gę. Bocian woła kle, kle, kle. Krowa muczy mu, mu, mu. Gdzie cielątko? Tu, tu, tu. Pszczoła robi bzzz, bzzz, bzzz. Ptak odleciał frr, frr, frr. Kaczka kwacze kwa, kwa, kwa. Konik rży iha, ha, ha. Kura gdacze ko, ko, ko. Dziadek na to ho, ho, ho.
Małpka fika fik, fik, fik. Słoń Katarek ma a psik! Królik kica kic, kic, kic. Mała myszka nie ma nic. Zwierzęce gadanie Co mówi bocian, gdy żabkę zjeść chce? Kle, kle, kle. Co mówi żaba, gdy bocianów tłum? Kum, kum, kum. Co mówi kotek, gdy mleczka by chciał? Miau, miau, miau. Co mówi kura, gdy znosi jajko? Ko, ko, ko. Co mówi kogut, gdy budzi się w kurniku? Ku - ku- ryku. Co mówi koza, gdy jeść jej się chce? Me, me, me. Co mówi krowa, gdy brak jej tchu? Mu, mu, mu. Co mówi piesek, gdy kość zjeść chciał? Hau, hau, hau.
Co mówi baran, gdy spać mu się chce? Be, be, be. Co mówi ryba, gdy powiedzieć chce? Mu, mu! Nic! Przecież ryby nie mają głosu. Ojej! Co słychać na wsi? Co słychać? Zależy - gdzie. Na łące słychać: Kle, kle! Na stawie: Kum, kum! Na polu: Ku - ku, ku - ku! Przed kurnikiem: Kukuryku! Ko - ko - ko - ko - ko - w kurniku. Koło budy słychać: Hau, hau! A na progu: Miau... A co słychać w domu, Nie powiem nikomu! W. Chotomska