Regulamin wymagań XII Konkursu z Fizyki dla uczniów gimnazjum województwa świętokrzyskiego w roku szkolnym 2013/2014 1 INFORMACJE OGÓLNE 1. Niniejszy Regulamin określa szczegółowe wymagania i umiejętności dotyczące organizacji Wojewódzkiego Konkursu Fizycznego w roku szkolnym 2013/2014. 2. Informacje ogólne dotyczące konkursów przedmiotowych zawarte są w Zarządzeniu Nr 19/2013 Świętokrzyskiego Kuratora Oświaty z dnia 8 lipca 2013 r. w sprawie organizacji konkursów przedmiotowych i interdyscyplinarnych w szkołach podstawowych i gimnazjach w roku szkolnym 2013/2014 oraz Zasadach organizacji konkursów przedmiotowych dla szkół gimnazjalnych województwa świętokrzyskiego w roku szkolnym 2013/2014. 3. Treści zadań konkursowych oparte będą o obowiązkowe treści nauczania umieszczone w podstawie programowej dla przedmiotu fizyka dla III etapu edukacyjnego (ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2012 r., poz. 977)) oraz treści uzupełniające umieszczone w tymże regulaminie. 1
2 WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE I. Treści zadań etapu szkolnego obejmują: 1. Właściwości fizyczne ciał i budowa materii. 1) Stany skupienia. 2) Ciała sprężyste, plastyczne i kruche. 3) Rozszerzalność temperaturowa ciał stałych, cieczy i gazów. 4) Założenia teorii kinetyczno-cząsteczkowej budowy materii. 5) Masa, ciężar, gęstość. 6) Oddziaływania międzycząsteczkowe. 7) Ciśnienie hydrostatyczne i atmosferyczne. 8) Prawo Pascala. 9) Warunki pływania ciał prawo Archimedesa. 2. Ruch i siły. 1) Pojęcie ruchu. 2) Ruch: prostoliniowy jednostajny, zmienny prostoliniowy, jednostajnie przyspieszony i opóźniony prostoliniowy. 3) Prędkość względna. 4) Ruch niejednostajny prostoliniowy (prędkość chwilowa, średnia). 5) Składanie sił. 6) Skutki oddziaływań. 7) Zasady dynamiki Newtona. 8) Wpływ oporów ruchu na poruszające się ciało. 9) Spadek swobodny. 10) Pęd ciała, zasada zachowania pędu, zjawisko odrzutu. 3. Energia, przemiany energii. 1) Praca mechaniczna i moc. 2) Energia mechaniczna, zasada zachowania energii mechanicznej. 2
3) Maszyny proste - dźwignia dwustronna, blok nieruchomy i kołowrót. II. Treści zadań etapu powiatowego obejmują: 1. Zagadnienia z etapu szkolnego. 2. Energia wewnętrzna. 1) I zasada termodynamiki. 2) Rozszerzalność temperaturowa ciał. 3) Zmiany stanów skupienia. 4) Energia w zjawiskach cieplnych. 5) Bilans cieplny. 3. Elektrostatyka i prąd elektryczny. 1) Sposoby elektryzowania ciał. 2) Oddziaływanie ciał naelektryzowanych prawo Coulomba. 3) Zasada zachowania ładunku elektrycznego. 4) Pole elektrostatyczne. 5) Przewodniki i izolatory. 6) Pole elektryczne. 7) Prąd elektryczny. Napięcie elektryczne. 8) Praca i moc prądu elektrycznego 9) Prawo Ohma. 10) Opór właściwy. 11) Prawo Kirchhoffa. 12) Łączenie oporników w obwodzie elektrycznym. 13) Alternatywne źródła energii. III. Treści zadań etapu wojewódzkiego obejmują: 1. Zagadnienia z etapów szkolnego i rejonowego. 1. Magnetyzm. 3
1) Magnesy i ich oddziaływanie, bieguny magnesu. 2) Oddziaływanie przewodnika z prądem na magnes. 3) Zasada działania kompasu. 4) Elektromagnes i jego zastosowanie. 5) Pole magnetyczne. 6) Zasada działania silnika elektrycznego prądu stałego. 7) Wzbudzanie prądu indukcyjnego. 8) Budowa i zasada działania prądnicy prądu przemiennego. 9) Transformatory. 10) Fale elektromagnetyczne 2. Ruch drgający i fale. 1) Wahadło matematyczne. 2) Przemiany energii w ruchu drgającym. Rezonans mechaniczny. 3) Ruch falowy. 4) Dźwięk. 3. Optyka. 1) Rozchodzenie się światła. 2) Zwierciadła, soczewki, pryzmat. 3) Przyrządy optyczne: aparat fotograficzny, mikroskop, lupa, luneta. 4) Oko ludzkie budowa, wady wzroku. 4
3 WYMAGANE UMIEJĘTNOŚCI 1. Zakres wymaganych umiejętności uczestników: a) przeprowadzanie rozumowań; b) odkrywanie prawidłowości i dostrzegania analogii; c) stosowanie pojęć do rozwiązywania problemów; d) gromadzenie i integrowanie wiedzy koniecznej do opisywania zjawisk przyrody; e) wyjaśnianie zjawisk fizycznych; f) czytanie wykresów, tabel; g) dostrzeganie prawidłowości, opisywanie ich i sprawdzanie na przykładach; h) analizowanie wyników i ocena ich sensowności; i) wyciąganie wniosków z informacji podanych w różnej postaci; j) sprawne wykonywanie obliczeń. 4 INFORMACJE ORGANIZACYJNE 1. Eliminacje konkursowe na wszystkich etapach będą przeprowadzane w formie pisemnej. 2. Czas trwania etapu szkolnego i powiatowego konkursu wynosi 60 minut, a etapu wojewódzkiego 90 minut. 3. Zadania na kolejnych etapach będą różnicowane pod względem stopnia trudności. Będą zarówno zadania otwarte jak i zamknięte. 4. Na każdym etapie konkursu zabrania się wnoszenia do sal, w których odbywa się konkurs wszelkich pomocy, w tym: tablic, podręczników, książek oraz środków łączności (np. telefonów komórkowych). 5. Na każdym etapie konkursu uczeń ma prawo korzystać z kalkulatora, który posiada tylko cztery podstawowe działania matematyczne (dodawanie, odejmowanie, mnożenie, dzielenie) oraz pierwiastkowanie i obliczanie procentów. Zabrania się korzystania z kalkulatorów w telefonie komórkowym. 5
5 LITERATURA Wykaz literatury obowiązującej uczestników na każdym etapie i stanowiącej pomoc dla nauczyciela: 1. Podręczniki do fizyki dla gimnazjum dopuszczone przez MEN do użytku szkolnego. 2. Braun M., Francuz-Ornat G., - Zbiór zadań z fizyki dla gimnazjum., Wydawnictwo NOWA ERA, Warszawa 2011. 3. Chyla M., Chyla K. Zbiór prostych zadań z fizyki. Bielsko Biała: Wydaw. Debit, 2000. 4. Krupiński L. Zbiór zadań i testów z fizyki dla gimnazjum. EUREKA 2000. Kielce: Kielecka Oficyna Wydawnicza MAC SA, 2000 5. Kulpa W., Trzeciak A. Zbiór zadań. Warszawa: Wydaw. Zofii Dobkowskiej, 2010. 6. Kurowski A.,. Niemiec J., Zbiór prostych zadań dla gimnazjum, Wydawnictwo ZamKor Kraków 2009. 7. Kwiatek W., Wroński I. Zbiór zadań wielopoziomowych z fizyki dla gimnazjum. Wydaw. Kraków: ZamKor, 2009 8. Niemiec J., Wójcicka J., Praca z uczniem zdolnym. Zadania konkursowe dla uczniów gimnazjum., Wydawnictwo ZamKor, Kraków 2006. 9. Subieta R. Zbiór zadań dla gimnazjum. Warszawa: WSiP, 1999. 10. Sprawdziany lustrzane FIZYKA WOKÓŁ NAS, Wydawnictwo RES POLONA. 11. Zbiór zadań dla gimnazjum FIZYKA WOKÓŁ NAS, Wydawnictwo RES POLONA. 12. Bober L., Zbiór zadań dla gimnazjum, Wyd. Edukacyjne ŻAK Zofii Dobkowskiej. 13. Inne dostępne zbiory zadań z fizyki zgodne z treściami podstawy programowej z fizyki dla gimnazjów. 6 Regulamin opracowały: Bożena Malara, Małgorzata Grzegorczyk