Nowy Sącz, 2009.06.05 Uchwała XX Sesji Naukowo Technicznej z cyklu: Aktualne zagadnienia w geodezji pod hasłem PORZĄDEK GEODEZYJNO-PRAWNY - warunkiem rozwoju gospodarczego Uczestnicy XX sesji dąŝąc do usprawnienia projektowania i realizacji inwestycji a tym samym do pobudzenia gospodarki, co jest bardzo istotne przy obecnej sytuacji kryzysowej, uznają za konieczne aby władze rządowe, samorządowe oraz zainteresowane firmy i instytucje przeznaczyły znacznie większe środki na porządkowanie stanów prawnych nieruchomości, proponując przyjęcie następujących wniosków szczegółowych. 1. Niezbędne jest ustalenie dla całego kraju jednolitych standardów wykonywania map i innych dokumentów do celów prawnych. Brak takich przepisów powoduje, Ŝe w kaŝdym rejonie kraju wykonuje się tego typu opracowania inaczej, bardzo często według lokalnych zwyczajów (nie zawsze prawidłowo), wydłuŝając terminy tych opracowań. Standardy te powinny być przygotowane dla następujących rodzajów opracowań: a) Dokumentacji rozgraniczeniowej i wznawiania znaków granicznych, b) Podziałów nieruchomości (a takŝe łączenia kilku działek i ich podziałów), c) Scaleń i podziałów nieruchomości budowlanych, d) Map do celów prawnych dla nowoprojektowanych inwestycji liniowych, e) Map do celów prawnych dla istniejących dróg, f) Map do scalenia i wymiany gruntów rolnych, g) Map do postępowań sądowych (zasiedzenia, działu spadków itp.), h) Map dla ustalenia słuŝebności (gruntowych, przesyłu itp), i) Innych nietypowych opracowań geodezyjno-prawnych. 2. Do czasu wydania w/w standardów technicznych konieczne jest opracowanie podstawowych zasad wykonywania tego typu map, w uzgodnieniu z głównymi kontrahentami (drogi, koleje, sądy i tp.) i umieszczenie ich w specyfikacjach technicznych przy przetargach lub w wytycznych przy zlecaniu prac. 1
W zasadach tych powinno się ustalić między innymi, Ŝe: - dla inwestycji liniowych wykonujemy wyłącznie mapy zbiorcze (a nie jednostkowe), - na mapach do celów prawnych (podziału) nie wpisujemy nazwisk, - przy wydzielaniu mniejszej niŝ 33% powierzchni nieruchomości, przyjęcie granic przeprowadzamy wyłącznie dla odcinków granic do których dochodzą granice projektowanego podziału, - trwałą stabilizację granic, przy inwestycjach liniowych wykonujemy na liniach prostych co 200 m i na wszystkich załamaniach a nie na kaŝdej poprzecznej granicy ewidencyjnej, którą przecina linia podziału. 3. Mimo, Ŝe przepisy o rozgraniczaniu nieruchomości moŝna uznać za poprawne, konieczne jest ich dalsze udoskonalanie tj.: a) Jednoznaczne określenie kto jest stroną w postępowaniu rozgraniczeniowym, (z uwzględnieniem samoistnych posiadaczy), b) Ustalenie, Ŝe postępowanie rozgraniczeniowe prowadzone jest przez organ na wniosek i koszt strony (po zawarciu przez nią umowy cywilnej z geodetą), c) Zdefiniowanie pojęcia granicy ustalonej wg stanu prawnego, d) Zlikwidowanie obowiązku przekazywania przez organ z urzędu sprawy do sądu (powinno to naleŝeć do obowiązku strony niezadowolonej), e) W art. 39 ust.5 ustawy prawo geodezyjne i kartograficzne naleŝy ustalić, Ŝe strona niezadowolona ma prawo złoŝyć wniosek o rozgraniczenie, a nie występować do sądu, f) Określenie przypadków, w których organ administracji winien posiadać moŝliwość odmowy wszczęcia postępowania rozgraniczeniowego, g) Doprecyzowanie, zapisanej w art. 30 ust. 2 ustawy Pgik moŝliwości wszczęcia postępowania rozgraniczeniowego z urzędu poprzez odwołanie się wprost do zdefiniowanego w art. 6 ustawy o gospodarce nieruchomościami, katalogu celów publicznych, h) Określenie jednoznacznych zasad umorzenia postępowania organ winien w trybie niezaskarŝalnym mieć moŝliwość umorzenia postępowania w związku z zawartą ugodą graniczną lub koniecznością przekazania sprawy do rozpatrzenia sądowi, i) Ustalenie jednoznacznych zasad ponoszenia przez strony kosztów rozgraniczenia nieruchomości, 2
4. Konieczne jest podjęcie próby budowy nowego optymalnego, z punktu widzenia ekonomii postępowania, modelu rozgraniczania nieruchomości, warto takŝe uwzględnić te propozycje, które zmierzają do zastąpienia organu administracji publicznej osobą geodety, posiadającego samodzielne uprawnienia do przeprowadzania czynności ustalenia granic nieruchomości. Przyjęcie proponowanego rozwiązania, poza elementem związanym z uproszczeniem dotychczasowej procedury, wydaje się przy tym być naturalną konsekwencją juŝ istniejących uprawnień geodety, przed którym strony mają juŝ dziś moŝliwość zawarcia ugody granicznej, kończącej sporne postępowanie rozgraniczeniowe. Skoro zatem ustawodawca powierzył osobie upowaŝnionego geodety uprawnienia cywilne do zatwierdzenia umowy cywilnej (aktu ugody), posiadającej moc ugody sądowej, to wydaje się, Ŝe w przypadkach niespornych geodeta powinien posiadać podobne uprawnienia. 5. Istnieje pilna potrzeba ujednolicenia w skali całego kraju oprogramowania do prowadzenia ewidencji gruntów i budynków oraz państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego. Stan aktualny generuje nadmierne koszty ponoszone przez samorządy i powoduje narastanie trudności w jednolitym prowadzeniu tych zadań. 6. Celem uzyskania pozytywnego efektu z wprowadzenia reguł tzw. Porządku geodezyjnoprawnego naleŝy zintensyfikować i przyspieszyć prace dotyczące kompleksowej modernizacji ewidencji gruntów i budynków z równoczesnym przekształceniem tej ewidencji w kataster nieruchomości. 7. NaleŜy rozwaŝyć celowość zmiany przepisów w kierunku formalnego przyjęcia zasady, Ŝe odmowa przyjęcia operatu geodezyjnego do zasobu geodezyjnego i kartograficznego następuje w drodze decyzji starosty (lub osoby przez niego upowaŝnionej). Adresat wniosków Nr Nr 1-7: Główny Geodeta Kraju 8. Słuszne dąŝenie do uporządkowania stanu prawnego wszystkich nieruchomości w Polsce wymaga ustawowego ustalenia obowiązku zakładania ksiąg wieczystych dla kaŝdej nieruchomości. 9. Dla wyeliminowania ciągłych zmian oznaczenia nieruchomości i częstych rozbieŝności pomiędzy ewidencją gruntów i budynków, a księgami wieczystymi konieczne jest objęcie rękojmią wiary publicznej działu I księgi wieczystej. 3
10. W trybie pilnym powinny być zreorganizowane sądy cywilne załatwiające sprawy spadkowe, działy spadku oraz sprawy o zasiedzenie, tak aby typowa sprawa nie trwała dłuŝej niŝ około 1-2 miesięcy. 11. Konieczna jest dalsza reorganizacja i udroŝnienie ksiąg wieczystych w powiązaniu z ewidencją gruntów. ZałoŜenie księgi wieczystej powinno trwać nie dłuŝej niŝ 2 tygodnie. 12. Niezbędne jest dokonanie zmian w ustawie z dnia 6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i hipotece (Dz.U.01.124.1361 z późn. zm.) skutkujących poszerzeniem kręgu osób uprawnionych do zapoznawania się z aktami ksiąg wieczystych o geodetów sporządzających dokumenty do regulacji prawa własności nieruchomości oraz biegłych sądowych z zakresu geodezji, opracowujących opinie na potrzeby sądów, prokuratur i kancelarii komorniczych. 13. Konieczne jest ustalenie zasady, Ŝe biegły sądowy z zakresu geodezji, który przygotowywał opinię, otrzymuje prawomocne postanowienie sądu wraz z załącznikami (mapy, wykazy zmian, wykazy synchronizacyjne) dla doprowadzenia do dokonania odpowiednich wpisów w ewidencji gruntów i budynków. Adresat wniosków Nr Nr 8-13: Minister Sprawiedliwości 14. Dla udostępnienia nieruchomości dla celów inwestycyjnych niezaleŝnie od porządkowania spraw własnościowych konieczne jest zdecydowane przyspieszenie opracowywania planów zagospodarowania przestrzennego. Do współudziału i pomocy przy tych pracach w większym zakresie powinny zostać włączone takŝe firmy geodezyjne. 15. Straty wynikające tylko z braku ustawy porządkującej problemy gruntów warszawskich, tzn. blokowanie terenów pod atrakcyjne inwestycje, są ogromne. A jednocześnie, rośnie zniecierpliwienie byłych właścicieli i spadkobierców, którzy powinni otrzymać takŝe swoje odszkodowania. W związku z tym ustawa ta powinna być wydana jak najszybciej. 16. Uporządkowanie stanu prawnego istniejących dróg i ulic, mimo obowiązującej ustawy realizowane jest zbyt wolno. Konieczne jest ustalenie prostych procedur opracowywania dokumentacji i wydawania decyzji administracyjnych. Sprawa o tyle jest prostsza, bo minęły juŝ terminy zgłaszania roszczeń odszkodowawczych przez byłych właścicieli nieruchomości. 4
W związku z powyŝszym niezbędne jest: a) W miejsce istniejącego art. 73 ustawy Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną z 1998 r. uchwalenie nowej ustawy regulującej wyŝej wymienione sprawy wraz z delegacją do wydania przepisu wykonawczego. b) Opracowanie i wydanie rozporządzenia wykonawczego regulującego szczegółowe zasady postępowania i skład dokumentacji stanowiącej podstawę wydania decyzji wojewody, c) Stworzenie jednolitego standardu technicznego dotyczącego zakresu i treści dokumentacji geodezyjno-prawnej do w/w celu. Adresat wniosków Nr Nr 14-16: Minister Infrastruktury 17. Niezbędne jest utworzenie elektronicznych systemów komunikacji między urzędami, sądami, geodetami i innymi zainteresowanymi, umoŝliwiających wykonywanie wszelkich operacji dotyczących nieruchomości w trybie on-line. 18. Konieczne jest ustalenie zasad wykonywania analiz formalno-prawnych sporządzanych dla wydawania decyzji odszkodowawczych przy realizacji inwestycji liniowych. 19. Dla usprawnienia procesu wycen nieruchomości konieczne jest: a) Podjęcie działań prowadzących do uzupełnienia danych katastralnych budynków o ich powierzchnię uŝytkową. W tym celu wykorzystać trzeba wszelkie dokumenty urzędowe oraz informacje dostarczane do organu katastralnego. b) Rejestry cen nieruchomości powinny być prowadzone przez wszystkie organy katastralne zawierając treść przewidzianą odpowiednim standardem. c) Uporządkowanie w katastrze nieruchomości oznaczenia uŝytków gruntowych i prowadzenie ich bieŝącej aktualizacji. d) Wprowadzenie normy prawnej określającej zakres informacji dotyczących danych o budynkach w aktach notarialnych. Adresaci wniosków Nr Nr 17-19: Minister Infrastruktury i Główny Geodeta Kraju. 20. NaleŜy rozwaŝyć celowość umieszczenia w przepisach prawnych obowiązku prowadzenia rejestru słuŝebności gruntowych i słuŝebności przesyłu w ramach ewidencji gruntów i budynków. Adresaci wniosku Nr 20: Minister Sprawiedliwości i Główny Geodeta Kraju 5
21. Unormowania wymaga pozyskiwanie stałych środków na utrzymanie w aktualności ewidencji gruntów i budynków oraz prowadzenie państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego. Powinien to być stały odpis z podatku od wartości nieruchomości. Adresaci wniosku Nr 21: Minister Finansów i Główny Geodeta Kraju 22. W procesie przekształceń stosunków własnościowych w spółdzielniach mieszkaniowych waŝna rola przypada geodetom. Powinni oni nie tylko dokonywać określonych czynności techniczno prawnych, ale równieŝ przyjąć aktywną postawę jako doradcy w wypracowaniu właściwej koncepcji podziału nieruchomości, realizacja której zapewni zachowanie właściwych relacji między interesami spółdzielni a interesami jej członków i pozostałych mieszkańców spółdzielczego osiedla mieszkaniowego. Adresaci wniosku Nr 22: Unia Spółdzielców Mieszkaniowych w Polsce Komisja Wnioskowa Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego XX sesji 1. mgr inŝ. Jan Połeć mgr inŝ. Bogdan Grzechnik 2. mgr inŝ. Zenon Marzec 3. mgr inŝ. Jakub Krawczak 6