UNIWERSYTET ZIELONOGÓRSKI WYDZIAŁ NAUK BIOLOGICZNYCH. OCHRONA ŚRODOWISKA studia stacjonarne pierwszego stopnia KARTY PRZEDMIOTÓW

UNIWERSYTET ZIELONOGÓRSKI WYDZIAŁ NAUK BIOLOGICZNYCH OCHRONA ŚRODOWISKA studia stacjonarne pierwszego stopnia KARTY PRZEDMIOTÓW Zielona Góra, rok akademicki 2016/2017

Liczba godzin w semestrze Liczba godzin w tygodniu Semestr B E Z P I E C Z E Ń S T W O P R A C Y I E R G O N O M I A Kod przedmiotu: 13.9-WB-OSP-BPiE Typ przedmiotu: obowiązkowy Język nauczania: polski Odpowiedzialny za przedmiot: dr Wandycz Artur Prowadząc y: dr Wandycz Artur zajęć zaliczenia Punkt y stacjonarne W ykład 15 1 zaliczenie z oceną Ćwic zenia Laboratorium Projekt II Seminarium W arsztaty Praktyka W ykład 9 1 Ćwic zenia Laboratorium Projekt Seminarium W arsztaty Praktyka niestacjonarne II zaliczenie z oceną 2 CEL PRZEDMIOTU: Poznanie zmian, jakie zachodzą w organizmie człowieka podczas wykonywania pracy. Poznanie metod analizy i oceny pracy. Poznanie możliwości i ograniczeń organizmu człowieka w środowisku pracy. WYMAGANIA WSTĘPNE: Podstawy anatomii i fizjologii człowieka - poziom szkoły średniej. ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU: Ergonomia. Antropometria. Osie i płaszczyzny. Pomiary ciała ludzkiego i stanowisk pracy. Populacje specjalne. Budowa stawów. Nazewnictwo ruchów. Biomechanika kręgosłupa. Techniki podnoszenia przedmiotów. Pozycje i postawy ciała, kąty posturalne. Fizjologia pracy, wydolność fizyczna. Siła, moc i sprawność mięśni. Pułap tlenowy i dług tlenowy. Termoregulacja. Ocena parametrów mikroklimatu, wskaźniki mikroklimatu. Hałas. Oświetlenie. Wydatek energetyczny. Ryzyko zawodowe.

METODY KSZTAŁCENIA: Wykład, wykład zdalny (w postaci multimedialnej), pogadanka, dyskusja. EFEKTY KSZTAŁCENIA I METODY WERYFIKACJI OSIĄGANIA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA: OPIS EFEKTU SYMBOLE EFEKTÓW METODY WERYFIKACJI FORMA ZAJĘĆ ma wiedzę z zakresu podstaw fizjologii i anatomii człowieka K1A_W01 dyskusja na zajęciach, zaliczenie pisemne wykład definiuje pojęcia i procesy fizyczne zachodzące w organizmie człowieka i środowisku K1A_W02 dyskusja na zajęciach, zaliczenie pisemne wykład nazywa i opisuje techniki oraz narzędzia badawcze wykorzystywane w ergonomii K1A_W03 dyskusja na zajęciach, zaliczenie pisemne wykład świadomy jest podstawowych zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii K1A_W04 dyskusja na zajęciach, zaliczenie pisemne wykład stosuje i dobiera techniki oraz narzędzia badawcze wykorzystywane w ergonomii K1A_U01 dyskusja na zajęciach, zaliczenie pisemne wykład WARUNKI ZALICZENIA: Wykład zaliczenie przeprowadzane w formie pisemnej - trwające 60 minut (zawiera 10 pytań, każde pytanie 1 pkt.). Do zaliczenia na ocenę dostateczną konieczne jest uzyskanie 6 pkt. (60%) na 10 pkt. możliwych do zdobycia. OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA: Obciążenie pracą Godziny kontaktowe (udział w zajęciach; konsultacjach; egzaminie, itp.) Samodzielna praca studenta (przygotowanie do: zajęć, kolokwium, egzaminu; studiowanie literatury; przygotowanie: pracy pisemnej, projektu, prezentacji, raportu, wystąpienia; itp.) Punkty stacjonarne zajęcia dydakt. 15, konsultacje 5, kolokwium 1. przygotowanie się do zaliczenia -20 niestacjonarne zajęcia dydakt. 9, konsultacje 11, kolokwium 1. przygotowanie się do zaliczenia -20 Łącznie 41 41 stacjonarne niestacjonarne Zajęcia z udziałem nauczyciela akademickiego 1 1 Zajęcia bez udziału nauczyciela akademickiego 1 1 Łącznie 2 2 LITERATURA PODSTAWOWA: 1. Górski J. (red.), Fizjologiczne podstawy wysiłku fizycznego. PZWL, Warszawa 2001. 2. Koradecka D. (red.), Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. t. I. Centralny Instytut Ochrony Pracy, Warszawa 1999. 3. Koradecka D. (red.), Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. t. II. Centralny Instytut Ochrony Pracy, Warszawa 1999.

Liczba godzin w semestrze Liczba godzin w tygodniu Semestr 4. Kozłowski S., Granice przystosowania. Wiedza Powszechna, Warszawa 1986. 5. Lewandowski J. (red.), Ergonomia. Materiały do ćwiczeń i projektowania. Wydawnictwo MARCUS S.C., Łódź 1995. LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA: 1. Durin J. V. G., Passmore R., Energetyka pracy i wypoczynku. PWN, Warszawa 1969. 2. Dziak, A., Bóle krzyża. PZWL, Warszawa 1994. 3. Malinowski A., Bożiłow W., Podstawy antropometrii. Metody, techniki i normy. PWN, Warszawa Łódź 1997. 4. McCormick E.J., Antropotechnika: przystosowanie konstrukcji maszyn i urządzeń do człowieka. Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa 1964. 5. Tytyk E., Metodologia projektowania ergonomicznego w budowie maszyn. Politechnika Poznańska 1991. PROGRAM OPRACOWAŁ: DR ARTUR WANDYCZ B I O C H E M I A Kod przedmiotu: 13.6-WB-OSP-Bioch Typ przedmiotu: obowiązkowy Język nauczania: polski Odpowiedzialny za przedmiot: prof. dr hab. Aleksander Sikorski prof. dr hab. Aleksander Sikorski Prowadząc y: dr Dżamila Bogusławska zajęć zaliczenia Punkt y stacjonarne W ykład 35 2 egzamin III Laboratorium 45 3 zaliczenie z oceną niestacjonarne 7 W ykład 21 2 egzamin III Laboratorium 27 2 zaliczenie z oceną CEL PRZEDMIOTU: Poznanie i zrozumienie chemicznych podstaw budowy i funkcji organizmu. WYMAGANIA WSTĘPNE: Wiedza z zakresu chemii nieorganicznej i organicznej oraz biofizyki

ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU: Biochemia - wyjaśnienie pojęć i zakresu tematycznego. Aminokwasy i białka. Wiązanie peptydowe. Białka - budowa, klasyfikacja, złożoność i różnorodność strukturalna i funkcjonalna. Parametry charakteryzujące właściwości białek. Enzymy - podstawy funkcji. Inhibitory enzymów. Kwasy nukleinowe - budowa, różnorodność, funkcja, biosynteza. Kod genetyczny. Biosynteza białek. Cukry - struktura i funkcja w organizmie. Lipidy - złożoność, klasyfikacja, biosynteza i katabolizm niektórych lipidów. Witaminy - charakterystyka i podział witamin. Metabolizm podstawowe pojęcia. Procesy anaboliczne i kataboliczne. Reakcje sprzężone. Glikoliza. Cykl Krebsa. Fotosynteza. Fosforylacja oksydatywna. Wprowadzanie azotu do biosfery. Roztwory - obliczenia. Przeliczanie stężeń. Wirowanie, wysalanie i dializa. Techniki chromatograficzne. Elektroforeza. Podstawy spektrofotometrii. METODY KSZTAŁCENIA: WYKŁAD - metoda podająca: wykład informacyjny z wykorzystaniem prezentacji multimedialnych, przykłady rozwiązywania problemów ĆWICZENIA LABORATORYJNE - metoda podająca: pogadanka na temat stosowanych metod analitycznych, Analiza wyników doświadczeń - metoda praktyczna : laboratoryjna, praca analityczna z wykorzystaniem wybranych metod biochemicznych EFEKTY KSZTAŁCENIA I METODY WERYFIKACJI OSIĄGANIA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA: OPIS EFEKTU SYMBOLE EFEKTÓW METODY WERYFIKACJI student ma wiedzę na temat molekularnych podstaw funkcjonowania żywego organizmu a szczególnie funkcji komórki K1A_W05 Egzamin pisemny student rozumie podstawy molekularnej zmienności i ewolucji organizmów oraz globalne znaczenie niektórych procesów takich jak fotosynteza, czy przyswajanie azotu cząsteczkowego dla biosfery student potrafi rozwiązywać proste problemy z dziedziny biochemii i biologii molekularnej; posługuje się podstawowym sprzętem laboratoryjnym (pipety, urządzenia do elektroforezy i chromatografii, spektrofotometry, ph-metry itd.); przeprowadza doświadczenia według procedur student stosuje metodę samokształcenia i rozumie, że posiadana wiedza i zdobyte doświadczenie w omawianym zakresie są niezbędne w rzetelnej realizacji doświadczeń biologicznych K1A_W06 K1A_U03, K1A_U04, K1A_U05 Kolokwium pisemne Egzamin pisemny Zadania laboratoryjne Sprawozdania z wykonanych zadań eksperymentalnych K1A_K03 student działa w grupie i organizuje pracę w określonym zakresie, słucha uwag prowadzącego zajęcia i stosuje się do jego zaleceń. K1A_K01 Zajęcia laboratoryjne FORMA ZAJĘĆ Wykład, Wykład, WARUNKI ZALICZENIA: Wykład: Warunkiem zaliczenia jest uzyskanie pozytywnego wyniku z pisemnego egzaminu. Ćwiczenia laboratoryjne: warunkiem zaliczenia jest uzyskanie pozytywnych ocen ze wszystkich ćwiczeń laboratoryjnych, przewidzianych do realizacji w ramach programu,tj.:7 zaliczeń pisemnych (3-5 pytań - ocena pozytywna powyżej 50% uzyskanych punktów), samodzielnie przygotowane sprawozdania laboratoryjne i jedno zaliczenie umiejętności praktycznych. Ocena końcowa to średnia arytmetyczna ocen cząstkowych. Wykłady: Egzamin trwający 60 minut zawiera 3 otwarte pytania. Do zaliczenia na ocenę dostateczną konieczne jest uzyskanie minimum 50% punktów. OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA: Obciążenie pracą stacjonarne niestacjonarne

Liczba godzin w semestrze Liczba godzin w tygodniu Semestr Godziny kontaktowe (udział w zajęciach; konsultacjach; egzaminie, itp.) Samodzielna praca studenta (przygotowanie do: zajęć, kolokwium, egzaminu; studiowanie literatury; przygotowanie: pracy pisemnej, projektu, prezentacji, raportu, wystąpienia; itp.) Zajęcia dydaktyczne 80 Konsultacje i egzamin 26 Zajęcia dydaktyczne 48 Konsultacje i egzamin 12 85 134 Łącznie 191 194 Punkty stacjonarne niestacjonarne Zajęcia z udziałem nauczyciela akademickiego 4 2 Zajęcia bez udziału nauczyciela akademickiego 3 5 Łącznie 7 7 LITERATURA PODSTAWOWA: 6. Berg, J.M, Tymoczko, J.L., Stryer, L., Biochemia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2005, wydanie IV zmienione. 7. Berg, J.M, Tymoczko, J.L., Stryer, L., Biochemia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2009, wydanie VI zmienione. LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA: 6. P. Kafarski & B. Lejczak, Chemia bioorganiczna, PWN, Warszawa, 1994. PROGRAM OPRACOWAŁ: Prof. dr hab. Aleksander F. Sikorski B I O F I Z Y K A Kod przedmiotu: 13.1-WB-OS1-BIOF Typ przedmiotu: obowiązkowy Język nauczania: polski Odpowiedzialny za przedmiot: prof. dr hab. Lidia Latanowicz Prowadząc y: prof. dr hab. Lidia Latanowicz, dr Anna Timoszyk zajęć zaliczenia Punkt y BOTANIKA OGÓLNA - studia stacjonarne I stopnia W ykład 30 2 Zaliczenie z oceną Ćwic zenia II Laboratorium 30 2 Zaliczenie z oceną 5 Praktyka

studia niestacjonarne I stopnia W ykład 18 Zaliczenie z oceną Ćwic zenia II Laboratorium 18 Zaliczenie z oceną Praktyka CEL PRZEDMIOTU: Celem kształcenia jest nabycie przez studentów zdolności powiązania wiedzy teoretycznej z umiejętnościami praktycznymi w zakresie opisu zjawisk zachodzących w przyrodzie. WYMAGANIA WSTĘPNE: Podstawowa wiedza z zakresu biologii, chemii, fizyki i matematyki przewidziana w programie studiów na kierunku Biotechnologia (1 semestr). ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU: Wykład: budowa materii: własności cieczy, gazów i ciał stałych, termodynamika procesów zachodzących w organizmach żywych: procesy makroskopowe i mikroskopowe, procesy transportu masy i energii, wpływ promieniowania elektromagnetycznego na żywe organizmy, promieniotwórczość naturalna i sztuczna. Laboratorium: budowa materii, m.in. gęstość cieczy i ciał stałych, lepkość, włoskowatość; wilgotność względna powietrza; termodynamika, m.in. entalpia układu, entalpia molowa, entropia układu, równowaga fazowa; własności elektryczne cieczy, m.in. elektroliza, przewodnictwo cieczy w zależności od stężenia i temperatury roztworu; pomiar poziomu natężenia dźwięku, pomiar promieniowania UV i kosmicznego. METODY KSZTAŁCENIA: Wykład: podająca prezentacja multimedialana. Laboratorium: praktyczna doświadczenia wykonywane z wykorzystaniem różnych metod, np.: pomiaru gęstości (naczynia połączone, piknometr), wilgotności powietrza (psychrometr), lepkości (metoda Stokes a, wiskozymetr), metod kalorymetrycznych i konduktometrycznych. EFEKTY KSZTAŁCENIA I METODY WERYFIKACJI OSIĄGANIA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA: OPIS EFEKTU Student definiuje pojęcia i procesy fizyczne zachodzące w organizmie człowieka i środowisku Student potrafi zdefiniować, opisać i wytłumaczyć podstawowe zjawiska i procesy przyrodnicze z zakresu budowy materii, termodynamiki i promieniowania. Student potrafi scharakteryzować podstawowe zjawiska i procesy przyrodnicze na podstawie posiadanej wiedzy, np. bilans cieplny i termoregulacja organizmów stałocieplnych. Student objaśnia zasady stosowania zróżnicowanych metod badawczych, zasady obserwacji naukowej, metody eksperymentalne, interpretację wyników, wnioskowanie, dowodzenie, definiowanie Student potrafi zastosować podstawowe metody badawcze w zakresie przewidzianym przez program zajęć oraz potrafi wykorzystać dostępne źródła informacji, w tym źródła elektroniczne. SYMBOLE FORMA METODY WERYFIKACJI EFEKTÓW ZAJĘĆ K1A_W08 Test, wejściówka, sprawozdanie wykład K1A_W13 Test, wejściówka, sprawozdanie wykład K1A_W14 Test, wejściówka, sprawozdanie wykład K1A_W36 Test, wejściówka, sprawozdanie wykład K1A_U01 Praktyczna, dyskusja, sprawozdanie

Student posługuje się najnowszymi technikami stosowanymi w, przeprowadza poprawną analizę i interpretację uzyskanych wyników, formułuje odpowiednie wnioski; wykazuje umiejętność poprawnego wnioskowania na podstawie wyników przeprowadzonych prostych analiz Student stosuje podstawowe zasady bezpieczeństwa i higieny pracy laboratoryjnej Student wykonuje proste pomiary biofizyczne i interpretuje uzyskane dane, przeprowadza obserwacje podczas wykonywania doświadczenia oraz potrafi zastosować podstawowe metody statystyczne do analizy danych. Student potrafi uczyć się samodzielnie w sposób ukierunkowany Student docenia istotność przedmiotowej wiedzy, widzi możliwości wykorzystania wiedzy w praktyce, dostrzega interdyscyplinarny charakter przedmiotu Student działa w grupie i organizuje pracę w określonym zakresie, słucha uwag prowadzącego zajęcia i stosuje się do jego zaleceń Student stosuje metodę samokształcenia i dostrzega potrzebę uczenia się i doskonalenia swoich umiejętności K1A_U03 K1A_U07 Praktyczna, dyskusja, sprawozdanie K1A_U05 Praktyczna, dyskusja, sprawozdanie K1A_U08 K1A_U19 K1A_U09 K1A_U15 Praktyczna, dyskusja, sprawozdanie Test, wejściówka, dyskusja, sprawozdanie Test, wejściówka, dyskusja, sprawozdanie wykład wykład K1A_K02 Praca w grupie K1A_K09 Test, wejściówka, dyskusja, sprawozdanie wykład WARUNKI ZALICZENIA: Wykład: egzamin test otwarty z progami punktowymi. Warunkiem zdania egzaminu jest otrzymanie minimum 50% poprawnych odpowiedzi. Warunkiem przystąpienia do egzaminu jest uzyskanie zaliczenia z. Laboratorium: warunkiem zaliczenia jest przygotowanie teoretyczne do wykonywanych doświadczenia (wejściówki), wykonanie 13 doświadczeń przewidzianych w programie oraz wykonanie sprawozdania z każdego z nich, zgodnie z zaleceniami prowadzącego. Sprawozdania obejmują cel doświadczenia, opis przeprowadzanego doświadczenia, obliczenia na podstawie otrzymanych wyników, analizę wyników (zastosowanie rozkładu normalnego, wyznaczanie błędu końcowego metodą różniczki zupełnej) oraz wykreślanie wykresów. Ocenie podlegają: wejściówki (teoria) pisane przed wykonaniem każdego z doświadczeń oraz sprawozdania. Do zaliczenia na ocenę dostateczną konieczne jest uzyskanie średniej arytmetycznej z wszystkich ocen z wejściówek oraz z wszystkich ocen ze sprawozdań na poziomie 3,0. OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA: Obciążenie pracą Godziny kontaktowe (udział w zajęciach; konsultacjach; egzaminie, itp.) Samodzielna praca studenta (przygotowanie do: zajęć, kolokwium, egzaminu; studiowanie literatury; przygotowanie: pracy pisemnej, projektu, prezentacji, raportu, wystąpienia; itp.) stacjonarne zajęcia dydaktyczne 60 konsultacje i egzamin 30 niestacjonarne Zajęcia dydaktyczne 36 konsultacje i egzamin 18 30 66 Łącznie 120 120

Liczba godzin w semestrze Liczba godzin w tygodniu Semestr Punkty stacjonarne niestacjonarne Zajęcia z udziałem nauczyciela akademickiego 4 2 Zajęcia bez udziału nauczyciela akademickiego 1 3 Łącznie 5 5 LITERATURA PODSTAWOWA: [1] Red. Jaroszyk F., Biofizyka podręcznik dla studentów, PZWL, Warszawa, 2001. [2] Red. Terlecki J., Ćwiczenia laboratoryjne z biofizyki i fizyki podręcznik dla studentów, PZWL, Warszawa, 1999. [3] Red. Hendrich A. i Michalak K., Ćwiczenia laboratoryjne z biofizyki skrypt dla studentów medycyny, Wydawnictwo AM we Wrocławiu, Wrocław, 2005. [4] Red. Trębacz K., Ćwiczenia z biofizyki dla studentów biologii i biotechnologii UMCS w Lublinie, Wydawnictwo UMCS, Lublin, 2002. LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA: [1] Red. Jóźwiak Z. i Bartosz G., Biofizyka wybrane zagadnienia wraz z ćwiczeniami, PWN, Warszawa, 2005. PROGRAM OPRACOWAŁA: DR ANNA TIMOSZYK B I O L O G I A R O Ś L I N Kod przedmiotu: 13.1-WB-OSP-BiolR Typ przedmiotu: obowiązkowy Język nauczania: polski Odpowiedzialny za przedmiot: dr hab. Grzegorz Iszkuło Prowadząc y: prof. dr hab. Beata Gabryś, dr hab. Grzegorz Iszkuło, mgr Anna Wróblewska zajęć zaliczenia Punkt y stacjonarne W ykład 30 2 egzamin I Ćwic zenia 45 3 zaliczenie z oceną W ykład 18 niestacjonarne egzamin 6 Ćwic zenia 27 zaliczenie z oceną I Laboratorium Projekt

Seminarium W arsztaty Praktyka CEL PRZEDMIOTU: Celem przedmiotu jest zapoznanie studenta z podstawami budowy i biologii komórki, różnorodności form życia i zasad klasyfikowania organizmów żywych. Student powinien nauczyć się rozróżniać i charakteryzować podstawowe taksony z Królestwa Protista, Grzybów i Roślin oraz powinien zapoznać się z bogactwem polskiej flory. Ponadto, student powinien zdobyć wiedzę w zakresie podstaw fizjologii roślin, nabyć umiejętność identyfikacji form życiowych i ekologicznych roślin. W ramach zajęć laboratoryjnych student powinien poznać podstawowe zasady bezpiecznej pracy w biologicznym, opanować techniki mikroskopowania oraz samodzielnego wykonywania preparatów mikroskopowych. Student powinien nauczyć się analizować preparaty gotowe i sporządzone samodzielnie i wykonywać poprawnie rysunki spod mikroskopu. WYMAGANIA WSTĘPNE: Wiadomości z zakresu biologii określone minimum programowym szkoły średniej. ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU: WYKŁAD Właściwości i środowisko życia. Biologia komórki i podstawowe procesy metaboliczne organizmów. Przegląd systematyczny organizmów: ewolucja budowy, systematyka i znaczenie w środowisku. Gospodarka wodna i przewodzenie substancji u roślin. Wzrost i rozwój roślin. Wrażliwość i koordynacja czynności życiowych roślin. Formy życiowe i ekologiczne roślin. Współżycie roślin z innymi organizmami: mykoryza, symbioza z bakteriami wiążącymi azot, allelopatia, toksyny roślinne. Rośliny pasożytnicze i mięsożerne. ĆWICZENIA Budowa mikroskopu optycznego. Podstawy mikroskopowania. Komórka roślinna. Podstawy cytologii. Budowa chemiczna organizmów żywych. Cykl życiowy komórki. Podziały komórkowe. Przegląd systematyczny świata roślin. Tkanki merystematyczne i stałe roślin. Budowa morfologiczna i anatomiczna korzenia, łodygi i liścia. Budowa kwiatu i rodzaje kwiatostanów. Budowa i rodzaje nasion i owoców. METODY KSZTAŁCENIA: Podająca: wykład w formie prezentacji multimedialnej. Praktyczna: Ćwiczenia laboratoryjne z wykorzystaniem mikroskopów i binokularów, zestawów preparatów i zgromadzonego materiału biologicznego. EFEKTY KSZTAŁCENIA I METODY WERYFIKACJI OSIĄGANIA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA: OPIS EFEKTU Student posiada wiedzę z zakresu podstaw botaniki ogólnej i systematycznej w obszarze cytologii i histologii roślin, anatomii, morfologii i fizjologii roślin, cykli rozwojowych roślin zarodnikowych i nasiennych oraz systematyki i filogenezy roślin. Student objaśnia zasady stosowania technik mikroskopowych i preparacyjnych oraz ma wiedzę w zakresie stosowania sprzętu laboratoryjnego w pracowni biologicznej. Student stosuje zasady bezpiecznej pracy w, planuje i przeprowadza eksperyment, potrafi wykorzystać poznane techniki badawcze (preparacja materiału biologicznego, analiza z wykorzystaniem mikroskopu), SYMBOLE EFEKTÓW K1A_W09 K1A_W10 K1A_U07 METODY WERYFIKACJI Egzamin, kolokwium, dyskusja Dyskusja Kolokwium, dyskusja FORMA ZAJĘĆ Wykład, ćwiczeni a, praca własna Wykład, ćwiczeni a, praca własna Ćwiczen ia, praca własna

interpretuje i wyciąga wnioski. Wykorzystuje nabyte umiejętności w środowisku zawodowym oraz w innych środowiskach. Student korzysta ze źródeł literaturowych, także elektronicznych, potrafi interpretować i łączyć w spójną całość uzyskane informacje. Student stosuje metodę samokształcenia i dostrzega potrzebę uczenia się i doskonalenia swoich umiejętności z biologii roslin Student potrafi działać w grupie i organizować pracę w określonym zakresie, słucha uwag prowadzącego zajęcia i stosuje się do jego zaleceń. K1A_U08 K1A_K04 K1A_K01 Egzamin, kolokwium, dyskusja Dyskusja Dyskusja (zamknięte i otwarte), ocena wypowiedzi ustnej na pytania problemowe, samodzielnie wykonany zielnik dendrologiczny, dziennik laboratoryjny i test praktycznych umiejętności (rozpoznawanie materiału biologicznego studiowanego podczas zajęć laboratoryjnych w trakcie semestru) praca własna Ćwiczen ia Ćwiczen ia WARUNKI ZALICZENIA: Wykład - egzamin końcowy, do którego student jest dopuszczany na podstawie uprzedniego zaliczenia ćwiczeń, przeprowadzony w formie pisemnej. Egzamin trwający 60 minut zawiera 50 zamkniętych pytań. Do zaliczenia na ocenę dostateczną konieczne jest uzyskanie 30 pkt (60%) na 50 pkt. możliwych do zdobycia. Ćwiczenia - warunkiem zaliczenia jest uzyskanie pozytywnych ocen z rozpoznawania podstawowych roślin drzewiastych. Ocena końcowa to średnia arytmetyczna ocen cząstkowych OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA: Obciążenie pracą Godziny kontaktowe (udział w zajęciach; konsultacjach; egzaminie, itp.) Samodzielna praca studenta (przygotowanie do: zajęć, kolokwium, egzaminu; studiowanie literatury; przygotowanie: pracy pisemnej, projektu, prezentacji, raportu, wystąpienia; itp.) stacjonarne Godziny kontaktowe: - wykład (30 godz.) - ćwiczenia (45 godz.) i konsultacje (10 godz.) przygotowanie do ćwiczeń (30 godz.) - samodzielne studiowanie zalecanej literatury (20 godz.) - przygotowanie się do egzaminu i obecność na egzaminie (30 godz. + 2 godz.) niestacjonarne wykład (18 godz.) - zajęcia laboratoryjne (27 godz.) i konsultacje (10 godz.) przygotowanie do ćwiczeń (52 godz.) - samodzielne studiowanie zalecanej literatury (20 godz.) - przygotowanie się do egzaminu i obecność na egzaminie (38 godz. + 2 godz.) Łącznie 167 167 Punkty stacjonarne niestacjonarne Zajęcia z udziałem nauczyciela akademickiego 2 2 Zajęcia bez udziału nauczyciela akademickiego 4 4 Łącznie 6 6

Liczba godzin w semestrze Liczba godzin w tygodniu Semestr LITERATURA PODSTAWOWA: 1. Lack A.J., Evans D.E., Biologia roślin - krótkie wykłady. PWN, Warszawa, 2005 2. Szweykowska A., Szweykowski J., Botanika systematyczna, tom 2, PWN, Warszawa, 2009 lub nowsze 3. Weiner J. 1999. Życie i ewolucja biosfery. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA: 1. Solomon, Berg, Martin, Villee: Biologia. Multico Oficyna Wydawnicza, Warszawa, 2000 2. Gorczyński T.: Ćwiczenia z botaniki. PWN, Warszawa, 1978 PROGRAM OPRACOWALI: PROF. DR HAB. BEATA GABRYŚ, DR HAB. GRZEGORZ ISZKUŁO, MGR ANNA WRÓBLEWSKA B I O L O G I A Z W I E R Z Ą T Kod przedmiotu: 13.1-WB-OSP-BiolZ Typ przedmiotu: obowiązkowy Język nauczania: polski Odpowiedzialny za przedmiot: dr hab. Mariusz Kasprzak prof. UZ Prowadząc y: dr hab. Mariusz Kasprzak prof. UZ zajęć zaliczenia Punkt y Biologia zw ierząt- studia stacjonarne I stopnia W ykład 30 Ćwic zenia Laboratorium 30 Praktyka W ykład 18 Ćwic zenia Laboratorium 18 Praktyka II studia niestacjonarne I stopnia 5 CEL PRZEDMIOTU:

Zapoznanie studentów z budową i środowiskowymi uwarunkowaniami umożliwiającymi zwierzętom zasiedlanie różnych środowisk. Wykazanie zależności i mechanizmów współdziałania specyficznych narządów. Działania stadne i indywidualne zwierząt. Zrozumienie zasad umożliwiających utrzymanie homeostazy w środowiskach zwierząt. WYMAGANIA WSTĘPNE: Znajomość podstawowych zjawisk ekologicznych. Znajomość systematyki zwierząt na poziomie szkoły średniej. ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU: Budowa narządów zmysłów w aspekcie przystosowania do różnych warunków środowiskowych. Zachowania socjalne zwierząt (stado, pojedynczy osobnik). Wędrówki zwierząt. Przystosowania zwierząt do życia w środowisku gazowym, wodnym, pod ziemią. Podobieństwo i pokrewieństwo. Stało i zmiennocieplność. METODY KSZTAŁCENIA: Wykład multimedialny. Zajęcia laboratoryjne w których student prezentuje wybrane zagadnienia. Analizuje przebieg zmian ewolucyjnych w oparciu o filmy dydaktyczne. EFEKTY KSZTAŁCENIA I METODY WERYFIKACJI OSIĄGANIA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA: OPIS EFEKTU Student charakteryzuje budowę i mechanizm funkcjonowania niektórych narządów zwierząt Student potrafi rozpoznać procesy ewolucyjne Student potrafi wykazać związek pomiędzy budową ciała a środowiskiem życia zwierząt Student potrafi omówić fizjologiczne funkcje omawianych narządów Na podstawie obejrzanych filmów student potrafi przeanalizować wpływ zmiennych warunków środowiska na procesy ewolucyjne stosuje metodę samokształcenia i dostrzega potrzebę uczenia się i doskonalenia swoich umiejętności działa w grupie i stosuje się do zaleceń prowadzącego zajęcia. SYMBOLE EFEKTÓW METODY WERYFIKACJI FORMA ZAJĘĆ K1A_W73 Testy sprawdzające, egzamin wykład, K1A_W74 Testy sprawdzające, egzamin Wykład K1A_U50 Testy sprawdzające, K1A_U51 Testy sprawdzające wykład K1A_U52 Test umiejętności praktycznych K1A_K01 Testy sprawdzające, egzamin wykład, K1A_K02 Test umiejętności praktycznych WARUNKI ZALICZENIA: Laboratorium - warunkiem zaliczenia jest uzyskanie pozytywnych ocen ze wszystkich ćwiczeń laboratoryjnych, przewidzianych do realizacji w ramach programu. Egzamin pisemny wymaga prawidłowych odpowiedzi na 5 pytań problemowych. OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA: Obciążenie pracą Liczba godz. stacjonarne Liczba godz. niestacjonarne

Liczba godzin w semestrze Liczba godzin w tygodniu Semestr Godziny kontaktowe (udział w zajęciach; konsultacjach; egzaminie, itp.) Samodzielna praca studenta (przygotowanie do: zajęć, kolokwium, egzaminu; studiowanie literatury; przygotowanie: pracy pisemnej, projektu, prezentacji, raportu, wystąpienia; itp.) Zajęcia dydaktyczne (60 godz.), - konsultacje (10 godz.) -egzamin 2 godz. - przygotowanie do zajęć (53 godz.) Zajęcia dydaktyczne (18 godz.), - konsultacje (10 godz.) -egzamin 2 godz. - przygotowanie do zajęć (95 godz.) Łącznie 125 godzin 125 godzin Rodzaj zajęć Punkty Punkty Zajęcia z udziałem nauczyciela akademickiego 3 punkty 1 punkt Zajęcia bez udziału nauczyciela akademickiego 2 punkt 4 punkty Łącznie 5 punktów 5 punktów LITERATURA PODSTAWOWA: Richard D. Jurd. Biologia zwierząt Krótkie wykłady. PWN 1999 Warszawa N. Campbell J. Reece Biologia Dom Wydawniczy Rebis, Poznań, 2012, Biologia Villego Wydawnictwo Multico 2014 PROGRAM OPRACOWAŁ: DR BAB. MARIUSZ KASPRZAK PROF. UZ C H E M I A F I Z Y C Z N A Kod przedmiotu: 13.3-WB-OSP-ChFiz Typ przedmiotu: obowiązkowy Język nauczania: polski Odpowiedzialny za przedmiot: dr inż. Agnieszka Mirończyk Prowadząc y: dr inż. Agnieszka Mirończyk zajęć zaliczenia Punkt y OCHRONA ŚRODOWISKA - stacjonarne W ykład 15 1 zaliczenie z oceną III Laboratorium 30 2 zaliczenie z oceną 6

niestacjonarne W ykład 9 1 zaliczenie z oceną III Laboratorium 18 2 zaliczenie z oceną CEL PRZEDMIOTU: Przedstawienie wybranych zagadnień z zakresu chemii fizycznej mających szczególne znaczenie w badaniu procesów biologicznych i stanowiących podstawę dla badań eksperymentalnych. Nauczenie studentów samodzielnego planowania i prowadzenia pomiarów fizykochemicznych. WYMAGANIA WSTĘPNE: Znajomość chemii na poziomie szkoły średniej. ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU: Wykład: Kinetyka chemiczna reakcji prostych i złożonych. Teoria kompleksu aktywnego. Kataliza homo- i heterogeniczna. Podstawy elektrochemii. Przewodnictwo roztworów elektrolitów. Elektroliza. Ogniwa. Korozja. Efekty fizyczne procesów chemicznych termochemia. Roztwory elektrolitów równowagi kwasowo-zasadowe, dysocjacja elektrolityczna, roztwory buforowe, ph. Zjawiska powierzchniowe - adsorpcja. Układy koloidalne. Elektryczne i magnetyczne właściwości substancji. Elementy fotochemii i radiochemii. Podstawy spektroskopii molekularnej (elektronowej, oscylacyjnej, NMR i MS). Laboratorium: Wyznaczanie energii aktywacji Landolta. Kinetyka reakcji rozkładu jonu kompleksowego. Przewodnictwo słabych elektrolitów (pomiar stałej dysocjacji słabego kwasu). Pomiar stałej dysocjacji kwasów i zasad metodą potencjometryczną. Entalpia swobodna reakcji dysocjacji p-nitrofenolu. Współczynnik podziału. Adsorpcja z roztworów wodnych. Szereg elektrochemiczny metali (oznaczanie reaktywności wybranych metali szlachetnych i nieszlachetnych). Badanie właściwości fizykochemicznych roztworów właściwych i koloidalnych. Związki kompleksowe (otrzymywanie kompleksów wybranych jonów metali, badanie wpływu rodzaju ligandu na trwałość związków kompleksowych). Rozpuszczalność substancji, iloczyn rozpuszczalności (strącanie i rozpuszczanie osadów). METODY KSZTAŁCENIA: Wykład w formie prezentacji multimedialnej. Wykład problemowy. Część praktyczna - ćwiczenia laboratoryjne z wykorzystaniem podstawowego sprzętu fizykochemicznego. EFEKTY KSZTAŁCENIA I METODY WERYFIKACJI OSIĄGANIA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA: OPIS EFEKTU Student posiada wiedzę z zakresu chemii niezbędną do zrozumienia zjawisk i procesów fizykochemicznych, pozwalającą na wyjaśnienie podstawowych pojęć, praw chemicznych oraz opisu zjawisk fizykochemicznych Student interpretuje zjawiska fizykochemiczne empirycznie, do ich interpretacji stosuje metody matematyczne i statystyczne Student stosuje zasady ergonomii w pracy laboratoryjnej, planuje i przeprowadza eksperyment, potrafi wykorzystać poznane techniki badawcze, interpretuje i wyciąga wnioski Student docenia istotność przedmiotowej wiedzy, widzi możliwości wykorzystania wiedzy w praktyce, dostrzega interdyscyplinarny charakter przedmiotu SYMBOLE EFEKTÓW K1A_W14 K1A_W13 K1A_U07 K1A_U23 METODY WERYFIKACJI Zaliczenie na ocenę w formie testu otwartego, bieżąca kontrola na zajęciach Zaliczenie na ocenę w formie testu otwartego, bieżąca kontrola na zajęciach Zaliczenie na ocenę, bieżąca kontrola na zajęciach, dyskusja Zaliczenie na ocenę w formie testu otwartego, bieżąca kontrola na zajęciach FORMA ZAJĘĆ wykład, ćwiczenia laboratoryjne wykład, ćwiczenia laboratoryjne ćwiczenia laboratoryjne wykład, ćwiczenia laboratoryjne

Student stosuje metodę samokształcenia i dostrzega potrzebę uczenia się i doskonalenia swoich umiejętności K1A_K03 Zaliczenie na ocenę w formie testu otwartego, bieżąca kontrola na zajęciach, dyskusja wykład, ćwiczenia laboratoryjne Student jest świadomy znaczenia rzetelności w realizacji doświadczeń w fizykochemicznym K1A_K31 Zaliczenie na ocenę, bieżąca kontrola na zajęciach ćwiczenia laboratoryjne WARUNKI ZALICZENIA: Wykład pozytywna ocena z pisemnego kolokwium w formie pytań otwartych; czas trwania 1 h. Pozytywną ocenę uzyskuje student po udzieleniu 60% poprawnych odpowiedzi. Ćwiczenia laboratoryjne - warunkiem zaliczenia jest uzyskanie pozytywnych ocen ze wszystkich ćwiczeń laboratoryjnych, przewidzianych do realizacji w ramach programu. Ocenie podlegają: testy sprawdzające wiedzę (zamknięte i otwarte) ocena pozytywna powyżej 60% uzyskanych punktów, dziennik laboratoryjny i test praktycznych umiejętności. Ocena końcowa to średnia arytmetyczna ocen cząstkowych (po 50% z części wykładowej i laboratoryjnej). OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA: Obciążenie pracą Godziny kontaktowe (udział w zajęciach; konsultacjach; kolokwium zaliczeniowym) Samodzielna praca studenta (przygotowanie do: zajęć i kolokwium; studiowanie literatury; przygotowanie raportów z ćwiczeń) Punkty stacjonarne Zajęcia dydaktyczne (45 godz.), - konsultacje (10 godz.) - zaliczenie (1godz) 56 niestacjonarne Zajęcia dydaktyczne (27 godz.), - konsultacje (8 godz.) - zaliczenie (1godz) 36 50 70 Łącznie 106 106 stacjonarne niestacjonarne Zajęcia z udziałem nauczyciela akademickiego 3 2 Zajęcia bez udziału nauczyciela akademickiego 3 4 Łącznie 6 6 LITERATURA PODSTAWOWA: [1] K. Pigoń, Z. Ruziewicz, Chemia fizyczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005 [2] P.W. Atkins, Chemia fizyczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001 [3] L. Sobczyk, A. Kisza, Chemia fizyczna dla przyrodników, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1977 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA: [1] A.G. Whittaker, A.R. Mount, M.R. Heal, Chemia fizyczna (krótkie wykłady), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004 [2] J. Pigoniowa, Obliczenia fizykochemiczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010 [3] red. F.Jarosz, Biofizyka; Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2001.

Liczba godzin w semestrze Liczba godzin w tygodniu Semestr PROGRAM OPRACOWAŁA: DR INŻ. AGNIESZKA MIROŃCZYK C H E M I A O G Ó L N A I N I E O R G A N I C Z N A Kod przedmiotu: 13.3-WB-OSP-ChOg Typ przedmiotu: obowiązkowy Język nauczania: polski Odpowiedzialny za przedmiot: dr inż. Iwona Sergiel Prowadząc y: dr inż. Iwona Sergiel, dr inż. Agnieszka Mirończyk zajęć zaliczenia Punkt y OCHRONA ŚRODOWISKA - studia stacjonarne I stopnia W ykład 30 2 egzamin I Laboratorium 30 2 zaliczenie z oceną studia niestacjonarne I stopnia 6 W ykład 18 egzamin I Laboratorium 18 zaliczenie z oceną CEL PRZEDMIOTU: Przekazanie stanu wiedzy na temat budowy materii, ze szczególnym uwzględnieniem pierwiastków chemicznych, oraz związków nieorganicznych i ich roli w przyrodzie. W ramach zajęć laboratoryjnych student powinien poznać podstawowe zasady bezpiecznej pracy w chemicznym oraz nauczyć się przygotowywać roztwory o danym stężeniu, składzie i ph, prawidłowo posługując się aparaturą naukową i sprzętem laboratoryjnym. WYMAGANIA WSTĘPNE: Znajomość chemii na poziomie szkoły średniej. ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU: Wykłady: 1. Stężenia roztworów. Reakcje chemiczne. Utlenianie redukcja. Bilansowanie równań redoks. Prawa chemiczne. Stechiometria. 2. Budowa atomu. Wiązania chemiczne i prawidłowości w układzie okresowym. Model atomu Bohra. Podstawy mechaniki kwantowej. Struktura elektronowa i układ okresowy pierwiastków. Energie jonizacji, elektroujemność. Elektronowa teoria wiązania chemicznego. Teoria orbitali molekularnych. Teoria wiązań walencyjnych. Wiązanie wodorowe. 3. Stan gazowy. Prawa gazowe. Równanie Clapeyrona. Gazy rzeczywiste. 4. Kinetyka chemiczna. Szybkość reakcji. Czynniki zmieniające szybkość reakcji. Kataliza. 5. Równowaga chemiczna. Stan równowagi. Prawo działania mas. Stała równowagi. Reguła przekory. 6. Elektrolity mocne i słabe. Iloczyn rozpuszczalności. Teorie kwasów i zasad. ph. Hydroliza soli. Roztwory buforowe. 7. Analiza kationów i anionów. Podział na grupy analityczne. Analiza jakościowa i reakcje charakterystyczne kationów i anionów.

Laboratorium: Podstawowe zasady pracy w chemicznym oraz podstawowe techniki laboratoryjne. Mianowane roztwory kwasów i zasad. Nastawianie miana roztworów. Krzywe miareczkowania. Roztwory buforowe. Przygotowywanie roztworów o danym stężeniu, składzie i ph. Wskaźniki ph. Identyfikacja i właściwości wybranych kationów i anionów. Analiza zanieczyszczeń wody. Analiza kolorymetryczna. METODY KSZTAŁCENIA: - podająca (wykład w formie prezentacji multimedialnej), - praktyczna (ćwiczenia laboratoryjne z wykorzystaniem podstawowego sprzętu chemicznego). EFEKTY KSZTAŁCENIA I METODY WERYFIKACJI OSIĄGANIA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA: OPIS EFEKTU rozumie podstawowe zjawiska i procesy chemiczne SYMBOLE EFEKTÓW K1A_W12 egzamin METODY WERYFIKACJI FORMA ZAJĘĆ wykład posiada wiedzę z zakresu chemii niezbędną do zrozumienia zjawisk i procesów chemicznych K1A_W14 egzamin wykład posługuje się literaturą z zakresu chemii, umie wykorzystywać źródła informacji w tym elektroniczne stosuje metodę samokształcenia i dostrzega potrzebę uczenia się i doskonalenia swoich umiejętności z chemii K1A_U10 K1A_K06 egzamin egzamin wykład wykład posiada wiedzę z zakresu chemii niezbędną do zrozumienia zjawisk i procesów chemicznych K1A_W14 kolokwium pisemne posługuje się podstawowym sprzętem laboratoryjnym K1A_U03 obserwacja na zajęciach przeprowadza obserwacje podczas wykonywania doświadczenia i wykonuje w proste pomiary oraz potrafi zastosować podstawowe metody statystyczne do analizy danych K1A_U05 sprawozdania z ćwiczeń laboratoryjnych umie stosować podstawowe techniki badawcze w zakresie chemii K1A_U09 obserwacja na zajęciach działa w grupie i organizuje pracę w określonym zakresie K1A_K01 obserwacja na zajęciach, sprawozdania z ćwiczeń laboratoryjnych WARUNKI ZALICZENIA: Wykład: ocena z egzaminu w formie pisemnej, do której Student jest dopuszczany na podstawie uprzedniego zaliczenia ćwiczeń laboratoryjnych. Sprawdzian trwający 60 minut zawiera 4 zagadnienia.

Do zaliczenia na ocenę dostateczną konieczne jest uzyskanie min. 51% możliwych do zdobycia punktów. Laboratorium: ustalenie oceny zaliczeniowej na podstawie ocen z dwóch kolokwiów pisemnych (uzyskanie min. 51% możliwych do zdobycia punktów z każdego kolokwium) oraz oceny otrzymanej na koniec semestru ze sprawozdań, opisujących przeprowadzone doświadczenia laboratoryjne oraz oceny otrzymanej na podstawie obserwacji pracy Studenta na zajęciach. Ocena końcowa z to średnia arytmetyczna ocen uzyskanych z dwóch kolokwiów, oceny ze sprawozdań oraz oceny za pracę na zajęciach. Ocena ogólna przedmiotu to średnia arytmetyczna wszystkich zajęć składających się na przedmiot (wykład i ). OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA: Obciążenie pracą Godziny kontaktowe (udział w zajęciach; konsultacjach; egzaminie, itp.) Samodzielna praca studenta (przygotowanie do: zajęć, kolokwium, egzaminu; studiowanie literatury; przygotowanie: pracy pisemnej, projektu, prezentacji, raportu, wystąpienia; itp.) Liczba godz. stacjonarne Zajęcia dydaktyczne (65 godz.), - konsultacje (10 godz.) - przygotowanie do zajęć (65 godz.) Liczba godz. niestacjonarne Zajęcia dydaktyczne (40 godz.), - konsultacje (10 godz.) - przygotowanie do zajęć (90 godz.), Łącznie 140 godzin 140 godzin Rodzaj zajęć Punkty Punkty Zajęcia z udziałem nauczyciela akademickiego 3 punkty 2 punkty Zajęcia bez udziału nauczyciela akademickiego 3 punkty 4 punkty Łącznie 6 punktów 6 punktów LITERATURA PODSTAWOWA: [1] Jones L., Atkins P., Chemia ogólna. PWN, Warszawa, 2004 [2] Pajdowski L., Chemia ogólna. PWN, Warszawa, 2002 [3] Bielański A., Podstawy chemii nieorganicznej. PWN, Warszawa, 1987 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA: [1] Otton F. A., Wilkinson G., Gaus P. L., Chemia nieorganiczna. PWN, Warszawa, 1995 PROGRAM OPRACOWAŁA: DR INŻ. IWONA SERGIEL C H E M I A O R G A N I C Z N A Kod przedmiotu: 13.3-WB-OSP-ChOrg Typ przedmiotu: obowiązkowy Język nauczania: polski Odpowiedzialny za przedmiot: dr inż. Agnieszka Mirończyk

Liczba godzin w semestrze Liczba godzin w tygodniu Semestr dr inż. Agnieszka Mirończyk, Prowadząc y: dr inż. Iwona Sergiel zajęć zaliczenia Punkt y OCHRONA ŚRODOWISKA - stacjonarne W ykład 30 2 egzamin II Laboratorium 30 2 zaliczenie z oceną niestacjonarne 5 W ykład 18 egzamin II Laboratorium 18 zaliczenie z oceną CEL PRZEDMIOTU: Omówienie grup związków organicznych ze szczególnym uwzględnieniem ich budowy, metod otrzymywania i reaktywności. Pokazanie związku pomiędzy jego strukturą a właściwościami fizykochemicznymi. Przedstawienie roli związków organicznych w i dla organizmów żywych. WYMAGANIA WSTĘPNE: Wiadomości z chemii w zakresie szkoły średniej. ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU: Omówienie poszczególnych klas związków organicznych ze szczególnym uwzględnieniem ich budowy, metod otrzymywania i reaktywności. Pokazanie związku pomiędzy ich strukturą, a właściwościami fizykochemicznymi. Przedstawienie roli związków organicznych w i dla organizmów żywych. Ćwiczenia laboratoryjne: Preparatyka organiczna (acetylowanie, nitrowanie, sulfonowanie, estryfikacja, hydroliza, utlenianie). Jakościowa analiza organiczna (wykrywanie grup funkcyjnych). Metody wyodrębniania i oczyszczania związków organicznych (dekantacja, suszenie, krystalizacja, ekstrakcja, destylacja, chromatografia). Izolacja związków organicznych z preparatów biologicznych. Oznaczanie własności fizycznych (temperatura topnienia, temperatura wrzenia). METODY KSZTAŁCENIA: Wykład w formie prezentacji multimedialnej. Wykład problemowy. Część praktyczna - ćwiczenia laboratoryjne z wykorzystaniem podstawowego sprzętu chemicznego. EFEKTY KSZTAŁCENIA I METODY WERYFIKACJI OSIĄGANIA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA: OPIS EFEKTU Student posiada wiedzę z zakresu chemii organicznej niezbędną do zrozumienia zjawisk i procesów zachodzących pomiędzy związkami organicznymi Student zna i rozumie podstawowe zasady bezpiecznej pracy oraz ergonomii w chemicznym SYMBOLE EFEKTÓW K1A_W14 K1A_W04 METODY WERYFIKACJI Egzamin, dyskusja, bieżąca kontrola na zajęciach Dyskusja, bieżąca kontrola na zajęciach FORMA ZAJĘĆ wykład i ćwiczenia laboratoryjne ćwiczenia laboratoryjne

Student posługuje się podstawowym sprzętem w chemii organicznej Student planuje i przeprowadza eksperyment syntezę, izolację, oczyszczanie i identyfikację związków organicznych, potrafi wykorzystać poznane techniki badawcze, interpretuje i wyciąga wnioski. Student stosuje metodę samokształcenia i dostrzega potrzebę uczenia się i doskonalenia swoich umiejętności w zakresie nauk chemicznych Student działa w grupie i organizuje pracę w określonym zakresie, słucha uwag prowadzącego zajęcia i stosuje się do jego zaleceń K1A_U03 Bieżąca kontrola na zajęciach ćwiczenia laboratoryjne K1A_U07 K1A_K06 Egzamin, dyskusja, bieżąca kontrola na zajęciach Egzamin, dyskusja, bieżąca kontrola na zajęciach ćwiczenia laboratoryjne wykład i ćwiczenia laboratoryjne K1A_K01 Bieżąca kontrola na zajęciach ćwiczenia laboratoryjne WARUNKI ZALICZENIA: Wykład pozytywna ocena z egzaminu pisemnego w formie pytań otwartych; czas trwania 1 h. Pozytywną ocenę uzyskuje student po udzieleniu 60% poprawnych odpowiedzi. Ćwiczenia laboratoryjne - warunkiem zaliczenia jest uzyskanie pozytywnych ocen ze wszystkich ćwiczeń laboratoryjnych, przewidzianych do realizacji w ramach programu. Ocenie podlegają także: testy sprawdzające wiedzę (zamknięte i otwarte) ocena pozytywna powyżej 60% uzyskanych punktów, dziennik laboratoryjny i praktyczne umiejętności. Ocena końcowa to średnia arytmetyczna ocen cząstkowych (po 50% z części wykładowej i laboratoryjnej). OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA: Obciążenie pracą Godziny kontaktowe (udział w zajęciach; konsultacjach; egzaminie) Samodzielna praca studenta (przygotowanie do: zajęć, kolokwium, egzaminu; studiowanie literatury; przygotowanie raportów) Punkty stacjonarne Zajęcia dydaktyczne (60 godz.), - konsultacje (10 godz.) - egzamin (1 godz.) 71 niestacjonarne Zajęcia dydaktyczne (36 godz.), - konsultacje (10 godz.) - egzamin (1 godz.) 47 50 74 Łącznie 121 121 stacjonarne niestacjonarne Zajęcia z udziałem nauczyciela akademickiego 3 2 Zajęcia bez udziału nauczyciela akademickiego 2 3 Łącznie 5 5 LITERATURA PODSTAWOWA: [1] R. T. Morrison, R. N. Boyd, Chemia organiczna, PWN, Warszawa 1996 [2] J. McMurry, Chemia organiczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003 [3] P. Mastalerz, Podręcznik chemii organicznej, Wyd. Chemiczne, Wrocław 1997

Liczba godzin w semestrze Liczba godzin w tygodniu Semestr [4] E. Białecka-Floriańczyk, J. Włostowska, Chemia organiczna, WNT, Warszawa [5] Vogel A.I., Preparatyka organiczna, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa 2006 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA: [1] S. McMurry, Chemia organiczna. Rozwiązywanie problemów, PWN Warszawa 2012 PROGRAM OPRACOWAŁA: DR INŻ. AGNIESZKA MIROŃCZYK E K O L O G I A Kod przedmiotu: 13.9-WB-OSP-Ekol Typ przedmiotu: obowiązkowy Język nauczania: polski Odpowiedzialny za przedmiot: prof. dr hab. Beata Gabryś Prowadząc y: prof. dr hab. Beata Gabryś, dr Katarzyna Dancewicz zajęć zaliczenia Punkt y stacjonarne W ykład 45 3 egzamin III Ćwic zenia 30 2 zaliczenie z oceną niestacjonarne 6 W ykład 27 egzamin III Ćwic zenia 18 zaliczenie z oceną CEL PRZEDMIOTU: Celem przedmiotu jest przedstawienie ekologii jako dyscypliny naukowej posługującej się specyficznymi i właściwymi sobie pojęciami i metodami badawczymi. Zakłada się, że po zaliczeniu przedmiotu student będzie znał podstawowe pojęcia i techniki badań ekologicznych, rozumiał zasady regulujące funkcjonowanie układów ekologicznych na różnych poziomach organizacji żywej przyrody, umiał powiązać znaczenie czynników środowiskowych z ich wpływem na strukturę i funkcjonowanie organizmów w ramach tworzących się układów ekologicznych, rozumiał znaczenie wpływu działalności człowieka na funkcjonowanie ekosystemów kuli ziemskiej. Ponadto, student zapozna sie z historią i zróżnicowaniem ekosystemów wodnych i lądowych Polski. WYMAGANIA WSTĘPNE: Zaliczone kursy z zakresu biologii roślin i biologii zwierząt

ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU: WYKŁAD: Wstęp do Ekologii. Ziemia planeta życia. Czynniki astrofizyczne, geofizyczne i geograficzne kształtujące warunki środowiska życia na Ziemi. Środowisko życia na Ziemi. Czynniki ekologiczne w środowisku lądowym i wodnym. Strefy klimatyczno-roślinne Ziemi. Organizacja biosfery. Biomy Ziemi. Czynniki historyczne wpływające na rozmieszczenie organizmów: biogeografia historyczna i przyczynowa. Państwa roślinne Ziemi. Krainy zoogeograficzne. Biogeografia mórz. Różnorodność biologiczna. Równowaga biocenotyczna. Różnorodność biologiczna a równowaga biocenotyczna. Struktura i zmienność biocenoz. Sukcesja ekologiczna. Ekologia krajobrazu. Przepływ energii i obieg materii w przyrodzie. Historia, klasyfikacja i charakterystyka ekosystemów Polski. ĆWICZENIA: Czynniki środowiskowe i grupy ekologiczne organizmów. Tolerancja ekologiczna i bioindykatory. Ekologia populacji: liczebność / zagęszczenie, dynamika liczebności, śmiertelność, rozrodczość, struktura przestrzenna, wiekowa, płciowa i socjalna, strategie życiowe. Biocenoza: struktura i organizacja, oddziaływania między organizmami. Ekosystem: struktura troficzna i funkcjonowanie. METODY KSZTAŁCENIA: WYKŁAD - metoda podająca: wykład informacyjny w formie prezentacji multimedialnej ĆWICZENIA - metoda problemowa: dyskusja dydaktyczna, wykład konwersatoryjny EFEKTY KSZTAŁCENIA I METODY WERYFIKACJI OSIĄGANIA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA: OPIS EFEKTU Student rozumie zasady funkcjonowania ekosystemów kuli ziemskiej. Student posiada podstawową wiedzę w dziedzinie ekologii ogólnej i populacyjnej. Potrafi wyjaśnić zjawiska ekologiczne zachodzące na poziomie populacji, biocenozy, ekosystemu, biomu i biosfery. Student w interpretacji zjawisk i procesów ekologicznych opiera się na podstawach empirycznych, rozumiejąc w pełni znaczenie metod matematycznych i statystycznych. Student potrafi znaleźć literaturę z zakresu ekologii w języku polskim, wykorzystuje dostępne źródła informacji, w tym źródła elektroniczne (e-learning). Student analizuje przykłady, wykresy, tabele i schematy z zakresu tolerancji ekologicznej, struktury i dynamiki populacji, ekologii biocenozy, ekosystemu, krajobrazu i biosfery. Student pracuje w grupie i organizuje pracę w określonym zakresie, nawiązuje poprawne relacje z członkami grupy. Student docenia istotność posiadania podstawowej wiedzy z ekologii dla zrozumienia wielu innych dziedzin nauk biologicznych, dostrzega, na czym SYMBOLE EFEKTÓW K1A_U58 K1A_W82 K1A_W83 K1A_U30 K1A_U60 K1A_K01 K1A_K34 METODY WERYFIKACJI dyskusja w trakcie zajęć konwersatoryjnych, pisemne kolokwia (w formie otwartych i zamkniętych pytań), wypełnianie kart pracy przewidzianych do realizacji w ramach programu ćwiczeń. dyskusja w trakcie zajęć konwersatoryjnych, pisemne kolokwia (w formie otwartych i zamkniętych pytań), wypełnianie kart pracy przewidzianych do realizacji w ramach programu ćwiczeń. dyskusja w trakcie zajęć konwersatoryjnych, pisemne kolokwia (w formie otwartych i zamkniętych pytań), wypełnianie kart pracy przewidzianych do realizacji w ramach programu ćwiczeń. dyskusja w trakcie zajęć konwersatoryjnych, pisemne kolokwia (w formie otwartych i zamkniętych pytań), wypełnianie kart pracy przewidzianych do realizacji w ramach programu ćwiczeń. dyskusja w trakcie zajęć konwersatoryjnych, pisemne kolokwia (w formie otwartych i zamkniętych pytań), wypełnianie kart pracy przewidzianych do realizacji w ramach programu ćwiczeń. dyskusja w trakcie zajęć konwersatoryjnych, pisemne kolokwia (w formie otwartych i zamkniętych pytań), wypełnianie kart pracy przewidzianych do realizacji w ramach programu ćwiczeń. dyskusja w trakcie zajęć konwersatoryjnych, pisemne kolokwia (w formie otwartych i zamkniętych pytań), wypełnianie kart pracy FORMA ZAJĘĆ wykład i ćwiczenia wykład i ćwiczenia wykład i ćwiczenia wykład i ćwiczenia wykład i ćwiczenia wykład i ćwiczenia wykład i ćwiczenia

polega rzetelność w prowadzeniu badań ekologicznych. przewidzianych do realizacji w ramach programu ćwiczeń. WARUNKI ZALICZENIA: WYKŁAD - egzamin końcowy, do którego student jest dopuszczany na podstawie uprzedniego zaliczenia ćwiczeń, przeprowadzony w formie ustnej. Student zobowiązany jest do odpowiedzi na co najmniej dwa z trzech pytań problemowych dotyczących znajomości pojęć ekologicznych i analizy procesów ekologicznych ĆWICZENIA - warunkiem zaliczenia jest aktywny udział w dyskusji w trakcie zajęć konwersatoryjnych oraz uzyskanie pozytywnych ocen ze wszystkich pisemnych kolokwiów (w formie otwartych i zamkniętych pytań, ocena pozytywna powyżej 60% uzyskanych punktów) oraz zaliczenie wszystkich kart pracy przewidzianych do realizacji w ramach programu ćwiczeń. OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA: Obciążenie pracą Godziny kontaktowe (udział w zajęciach; konsultacjach; egzaminie, itp.) Samodzielna praca studenta (przygotowanie do: zajęć, kolokwium, egzaminu; studiowanie literatury; przygotowanie: pracy pisemnej, projektu, prezentacji, raportu, wystąpienia; itp.) stacjonarne niestacjonarne 75 45 75 105 Łącznie 150 150 Punkty stacjonarne niestacjonarne Zajęcia z udziałem nauczyciela akademickiego 3 2 Zajęcia bez udziału nauczyciela akademickiego 3 4 Łącznie 6 6 LITERATURA PODSTAWOWA: 1. Banaszak J., Wiśniewski H.: Podstawy ekologii, Wydawnictwo Uczelniane WSP w Bydgoszczy, Bydgoszcz, 1999 2. Krebs Ch. J.: Ekologia. Eksperymentalna analiza rozmieszczenia i liczebności, PWN, Warszawa, 1997 3. Weiner J.: Życie i ewolucja biosfery, PWN, Warszawa, 1999 PROGRAM OPRACOWAŁA: PROF. DR HAB. BEATA GABRYŚ

Liczba godzin w semestrze Liczba godzin w tygodniu Semestr F II Z Y K A D L A P R Z Y R O D N II K Ó W Kod przedmiotu: 13.1-WB-OS1-FDP Typ przedmiotu: obowiązkowy Język nauczania: polski Odpowiedzialny za przedmiot: prof. dr hab. Lidia Latanowicz prof. dr hab. Lidia Latanowicz, Prowadząc y: dr Anna Timoszyk zajęć zaliczenia Punkty OCHRONA ŚRODOWISKA - studia stacjonarne I stopnia W ykład 10 1 Egzamin 1 Ćwic zenia 30 2 Zaliczenie z oceną OCHRONA ŚRODOWISKA - studia niestacjonarne I stopnia 5 W ykład 9 1 Egzamin 1 Ćwic zenia 18 2 Zaliczenie z oceną CEL PRZEDMIOTU: Celem kształcenia jest nabycie przez studentów umiejętności opisu zjawisk zachodzących w przyrodzie na podstawie uzyskanej wiedzy oraz nabycie umiejętności rozwiązywania problemów i zadań z treścią. WYMAGANIA WSTĘPNE: Podstawowa wiedza z matematyki i fizyki przewidziana w programie szkoły średniej. ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU: Wykład: kinematyka i dynamika układów, praca i energia, budowa i własności materii, przemiany gazów doskonałych, I i II zasada termodynamiki, drgania i fale akustyczne, efekt Dopplera, elektrostatyka, prąd elektryczny, magnetyzm, pole elektromagnetyczne, fale elektromagnetyczne, optyka falowa i geometryczna. Ćwiczenia: kinematyka, dynamika, praca i energia, budowa materii, termodynamika, pole elektrostatyczne, prąd elektryczny, elektrochemia, pole magnetyczne, drgania i fale mechaniczne, fale elektromagnetyczne, optyka. METODY KSZTAŁCENIA: Wykład: podająca prezentacja multimedialana. Ćwiczenia: praktyczna rozwiązywanie problemów i zadań z list podzielonych tematycznie. EFEKTY KSZTAŁCENIA I METODY WERYFIKACJI OSIĄGANIA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA: OPIS EFEKTU Student definiuje pojęcia i procesy fizyczne zachodzące w organizmie człowieka i środowisku. Student potrafi zdefiniować, opisać i wytłumaczyć podstawowe zjawiska i procesy przyrodnicze z zakresu budowy materii, SYMBOLE EFEKTÓW K1A_W02 K1A_W07 METODY WERYFIKACJI Dyskusja, sprawdzian, kolokwium Dyskusja, sprawdzian, kolokwium, odpowiedź ustna FORMA ZAJĘĆ wykład ćwiczenia wykład ćwiczenia