Narodziny monarchii stanowej
1. Przemiany społeczne Mimo władzy patrymonialne władca musiał liczyć się z możnymi Umowy lenne wiążą króla (seniora) z jego wasalami Wzajemna zależność i obowiązki X/XI w. podział na: 1. Wojowników (rycerzy) tych, którzy walczą 2. Duchownych tych, którzy się modlą 3. Poddanych (chłopów) tych, którzy pracują Taki porządek ustanowił Bóg XI-XIII reformy gregoriańskie miały wpływ na to, że kościół zaczął uzyskiwać autonomię prawną; duchowni jako pierwsi przestali być w pełni zależni od monarchy
2. Kształtowanie się stanów Podział na trzy grupy społeczne: 1. Możnowładztwo i rycerstwo 2. Mieszczaństwo 3. Chłopstwo Każdy stan miał własne sądy Możni i rycerze mięli gwarancję dziedziczenia dóbr, zwolnienie z podatków, ale za to obowiązki względem króla i państwa W miastach od XI w. poszczególne miasta uzyskiwały określone prawa, mieszczanie mieli wolność osobistą, wspólnotę obywatelską (komuna miejska) Hierarchiczność i statyczność stanów; Mogły następować odejście od tych reguł ze względu na nobilitację, migrację ze wsi do miast
3. Powstanie reprezentacji stanowej Od XII w. elity domagały się zagwarantowania swoich nabytych praw; niezależnego sądownictwa, samorządu stanowego, współudziału we władzy Marsyliusz z Padwy wysnuł tezę, że prawo winno być tworzone w zgodzie z wolą ludu i stanowione przez reprezentację obywateli Wilhelm Ockham uważał, że lud powinien mieć prawo brania udziału w zgromadzeniach ludowych oraz soborach chrześcijańskich; jest to niemożliwe, więc powinni być reprezentanci interesów społeczeństwa Z czasem władza zawierała z ludem zbiorowe układy prawa generalne
Wielka Karta Leonu Królestwo Leonu; w latach 913-1033 panowało samodzielnie w centralnej i północno-zachodniej części Półwyspu Iberyjskiego, a w 1034-1520 (z przerwami) było związane unią personalną z Kastylią. Pierwszy przywilej generalny 1188r. W czasach wojny i pokoju król Leonu Alfons I będzie się kierował radą biskupów, rycerzy oraz ludzi z autorytetem Kortezy parlament stanowy Kortezy generalne parlament Hiszpanii
4. Monarchia stanowa w Anglii Silna władza królewska Brak rozdrobnienia feudalnego Doradcami króla angielskiego byli możni świeccy i duchowni Po wygaśnięciu dynastii normańskiej władzę przejęli Plantageneci Konflikt króla Henryka II z Tomaszem Becketem (abp Cantenbury); zabójstwo biskupa doprowadziło do buntu możnych; skutek nadanie praw (immunitet sądowy i skarbowy dla duchownych)
Wielka Karta Swobód (łac. Magna Charta Libertatum) 1215r. Ryszard Lwie serce doprowadził kraj do długów (głównie z powodu wypraw krzyżowych) Jego brat, Jan bez Ziemi, chciał wprowadzić nowe podatki bunt możnych świeckich i duchownych Przegrana z Francją, konflikt z papieżem, porażki na frontach; bunt możnych Gdy możni oblegli Londyn, król zgodził się podpisać Wielką Kartę Swobód 1. Ograniczona władza króla w zakresie sprawoania sądów oraz zarządzania skarbem i podatkami 2. Dokładne określenie praw możnowładców duchownych i świeckich oraz niższych stanów
Parlament wzorcowy Henryk III doprowadza do wojny domowej; zwycięstwo opozycji z Szymonem de Montfortem na czele 1264 r. pierwsze obrady parlamentu (rada królewska+delegaci rycerstwa+przedstawiciele miast) 1295 r. król Edward I zwołał tzw. parlament wzorcowy: 1. Złożony z dwóch izb: Izby Lordów (izba wyższa złożona z biskupów i możnych - niewybieralna) i Izby Gmin (izba niższa złożona z przedstawicieli niższego rycerstwa oraz mieszczan) 2. Kontrolował politykę władcy 3. Współdecydował o podatkach 4. Uchwalał nowe prawa
5. Stany Generalne we Francji Filip IV Piękny dążył do wzmocnienia władzy; walki z Anglią, Flandrią powodują problemy finansów państwa Zasada suwerenności monrachii: 1. król nie podlega ani papieżowi ani cesarzowi 2. cała ludność państwa podlega królowi, więc bez ograniczeń może nakładać podatki Konflikt z papieżem (wygrany) 1302 r. pełne poparcie stanów dla poczynań króla podczas zebrania z katedrze Notre Dame początek Stanów Generalnych (potrzebne do uchwalania podatków)
Życie w średniowieczu Rycerz chłop