MODELE USTROJOWE PAŃSTW DEMOKRATYCZNYCH

Transkrypt

1 MODELE USTROJOWE PAŃSTW DEMOKRATYCZNYCH

2 S. PREZYDENCKI Ogólna charakterystyka: Rozdzielczość i względna równość kompetencji władzy ustawodawczej i wykonawczej Władza wykonawcza prezydent Władza ustawodawcza parlament Władza wykonawcza i władza ustawodawcza wybierana w wyborach powszechnych Niezależność władzy ustawodawczej i wykonawczej

3 S. PREZYDENCKI Stany Zjednoczone

4 S. PREZYDENCKI Stany Zjednoczone PREZYDENT Charakterystyka urzędu: Wybierany w wyborach powszechnych, pośrednich. Prezydentem może zostać obywatel amerykański nienaturalizowany, który mieszkał na terenie USA co najmniej 14 lat i ukończył 35 lat. Jest wybierany na 4-letnią kadencję maksymalnie dwa razy. Uprawnienia prezydenta: Jest głową państwa i szefem rządu (ma pełnię władzy wykonawczej). Powołuje funkcjonariuszy administracji publicznej (sekretarzy stanu, dyrektorów CIA, FBI, ambasadorów i sędziów Sądu Najwyższego). Kieruje polityką zagraniczną. Jest naczelnym dowódcą sił zbrojnych. Ma prawo weta wobec ustaw uchwalanych przez kongres. Ponosi odpowiedzialność konstytucyjną za działania sprzeczne z prawem. Nie może rozwiązać parlamentu. KONGRES: Izba Reprezentantów i Senatu Izba reprezentantów: Obywatele, którzy ukończyli 25 lat. Izba składa się z 435 osób. Ilu ludzi mieszka w danym stanie, tylu ma on reprezentantów. Kadencja trwa 4 lata. Przewodniczącym jest speaker. Senat: Obywatele, którzy ukończyli 30 lat. Jest 100 członków, po 2 z każdego stanu. Kadencja trwa 6 lat. Co 2 lata jest wybierana 1/3 składu senatu. Przewodniczącym jest wiceprezydent Stanów Zjednoczonych. Funkcje Kongresu: - legislacyjna inicjatywa ustawodawcza, ustala podatki, zarządza budżetem; - kontrolna zatwierdza umowy międzynarodowe, nominacje prezydenckie. (Impeachment prawo do postawienia w stan oskarżenia członków administracji i prezydenta rzadko stosowane).

5 S. SUPERSEMIPREZYDENCKI Ogólna charakterystyka: Silna władza prezydenta dominacja w zakresie władzy wykonawczej Niezależność prezydenta od władzy ustawodawczej

6 S. SUPERSEMIPREZYDENCKI Federacja Rosyjska

7 S. SUPERSEMIPREZYDENCKI PREZYDENT Charakterystyka urzędu: Wybierany w wyborach powszechnych i bezpośrednich na 4-letnią kadencję. Uprawnienia prezydenta: Może działać bez zgody parlamentu. Jest głową państwa, zwierzchnikiem władzy wykonawczej, ma prawo stanowienia prawa w formie dekretów i rozporządzeń. Ma prawo rozwiązania Dumy w określonych warunkach. Ma prawo inicjatywy ustawodawczej: podpisuje ustawy, prawo weta. Powołuje i odwołuje rząd, przewodniczy posiedzeniom, udziela instrukcji ministrom. Ma uprawnienia wobec wymiaru sprawiedliwości (mianuje sędziów: Sądu Najwyższego, Konstytucyjnego, Arbitrażowego, prokuratora generalnego). Federacja Rosyjska PARLAMENT (Zgromadzenie Narodowe) Duma Państwowa i Rada Federacji Duma Państwowa: 450 deputowanych, kadencja 5-letnia Funkcje: uchwalanie ustaw, zatwierdzanie kandydatur prezydenckich na urzędy państwowe Rada Federacji: 178 członków, podporządkowana prezydentowi Rząd: Organ władzy wykonawczej na czele z premierem podporządkowany prezydentowi.

8 S. SEMIPREZYDENCKI (mieszany, półprezydencki) Ogólna charakterystyka: Podział władzy wykonawczej między prezydenta i rząd. Dominująca rola prezydenta.

9 S. SEMIPREZYDENCKI FRANCJA

10 PREZYDENT Charakterystyka urzędu: Wybierany na 5-letnią kadencję w wyborach bezpośrednich i powszechnych. Nie ma odpowiedzialności politycznej. Uprawnienia: Powołuje i odwołuje premiera. Przewodniczy posiedzeniom Rady Ministrów. Podpisuje dyrektywy wydawane przez rząd. Jest zwierzchnikiem sił zbrojnych. Posiada uprawnienia osobiste: prawo weta wobec ustaw rządowych, mianuje premiera, rozwiązuje Zgromadzenie Narodowe. S. SEMIPREZYDENCKI FRANCJA RZĄD Premier, ministrowie, sekretarze stanu przewodniczącym jest prezydent. Funkcje: - prawodawcza - wykonawcza PARLAMENT Zgromadzenie Narodowe: Wybory powszechne i bezpośrednie, kadencja 5-letnia Senat: Wybory pośrednie, kadencja 6-letnia, co 3 lata zmiana połowy składu Uprawnienia Parlamentu: Odgrywa małą rolę. Ma uprawnienia ustawodawcze: prawa obywatelskie, prawa pracy, obrony, budżetu. Pełni funkcję kontrolną w stosunku do rządu.

11 S. PARLAMENTARNY (gabinetowo-parlamentarny) Ogólna charakterystyka: Równouprawnienie i współpraca egzekutywy i legislatywy. Odpowiedzialność polityczna rządu przed parlamentem (egzekutywa może rozwiązać parlament). Dualizm władzy wykonawczej: rząd i głowa państwa. Przewaga rządu nad parlamentem.

12 S. PARLAMENTARNY WIELKA BRYTANIA

13 S. PARLAMENTARNY WIELKA BRYTANIA PARLAMENT Skład: Izba Lordów, Izba Gmin, monarcha Izba Lordów: lordowie duchowni (kościoła anglikańskiego), lordowie świeccy z dożywotniego mianowania monarchy na wniosek premiera Funkcje: ustawodawcza (weto wobec ustaw Izby Gmin), sądownicza (sąd apelacyjny w sprawach cywilnych i karnych) Izba Gmin: poprzez wybory powszechne, obecnie 650 członków. Kadencja trwa 5 lat. Funkcje: ustawodawcza, kontrolna w stosunku do rządu; jednak gdy rząd ma większość, funkcja Izby Gmin jest ograniczona Monarcha: głowa państwa, głowa Kościoła anglikańskiego, symbol więzi Wspólnoty Narodów Funkcje: wiele różnych, m.in. dowództwo nad siłami zbrojnymi, prawo weta wobec ustaw, prawo łaski, mianowanie ministrów, lordów, prowadzenie polityki zagranicznej W praktyce funkcje monarchy są ograniczone poprzez tzw. konwenans konstytucyjny, który stanowi, że,,król nie może działać sam. Funkcje monarchy ograniczają się do trzech praw: do udzielania rad, do zachęcania i ostrzegania. Gabinet: rząd Wielkiej Brytanii na czele z premierem. Premier: szef rządu, lider Izby Gmin, najważniejszy doradca monarchy. Szereg uprawnień: dokonuje zmian w składzie gabinetu, mianuje na najważniejsze organy administracji państwowej.

14 S. PARLAMENTARNY (parlamentarno-gabinetowy) Ogólna charakterystyka: Przewaga parlamentu nad rządem. Rząd wykonuje polecenia parlamentu.

15 S. PARLAMENTARNY (parlamentarno-gabinetowy) Republika Włoska

16 PARLAMENT S. PARLAMENTARNY (parlamentarno-gabinetowy) Skład: Izba Deputowanych, Senat Izba deputowanych: 630 deputowanych wybieranych na 5 lat. Senat: 315 senatorów wybieranych na 5 lat, wcześniejsi prezydenci oraz 5 osób wybranych przez głowę państwa za szczególne zasługi. Funkcje parlamentu: kontroluje działalność rządu, pełni funkcje legislacyjne, zatwierdza budżet, upoważnia prezydenta do zatwierdzania umów międzynarodowych, aktów o amnestii i prawie łaski. Parlament decyduje o najważniejszych sprawach państwa. Republika Włoska PREZYDENT Wybierany na wspólnym posiedzeniu obu izb parlamentu z udziałem delegatów rad regionalnych na siedem lat. Cenzus wieku wynosi 50 lat. Funkcje: reprezentatywne przyjmowanie dyplomatów innych państw, mianowanie na określone stanowiska państwowe, mianowanie głównodowodzący sił zbrojnych, zarządzanie terminów wyborów, rozwiązywanie parlamentu po zasięgnięciu opinii obu izb, powoływanie premiera, a na jego wniosek rządu; nie ponosi odpowiedzialności politycznej, chyba, że będzie oskarżony o zdradę stanu lub złamanie konstytucji. Rada Ministrów: premier, zastępca, ministrowie. Funkcje: premier kieruje polityką rządu, parlament przyznaje rządowi kompetencje prawodawcze. Rząd ponosi odpowiedzialność przed parlamentem. Każda z izb może na wniosek 1/10 członków Izby Deputowanych lub Senatu przyjąć wniosek o wotum nieufności odwołanie rządu.

17 S. PARLAMENTARNY (kanclerski) Ogólna charakterystyka: Silna pozycja parlamentu na czele z kanclerzem. Prezydent pełni funkcje reprezentatywne.

18 S. PARLAMENTARNY (kanclerski) Niemcy

19 S. PARLAMENTARNY (kanclerski) Niemcy PARLAMENT Izba Związku (Bundestag): 669 członków wybieranych w wyborach powszechnych. Spośród członków Bundestagu jest wybierany kanclerz oraz rząd. Kanclerz odgrywa najistotniejszą rolę w państwie i ustala wytyczne polityki państwa. Funkcje Bundestagu: uchwalanie ustaw, zmiana konstytucji, sprawowanie kontroli nad rządem oraz współudział w wyborze kanclerza i Trybunału Konstytucyjnego. Rada Związkowa (Bundesrat): składa się z członków rządów krajowych powoływanych i odwoływanych przez te rządy. Funkcje Bundesratu: inicjatywa ustawodawcza PREZYDENT Wybierany przez Zgromadzenie Związkowe na 5 lat. Kompetencje prezydenta są bardzo ograniczone. Sprowadzają się w zasadzie do funkcji reprezentatywnych.

20 S. PARLAMENTARNO-KOMITETOWY Ogólna charakterystyka: Znaczenie organów władzy państwowej jest ograniczone na rzecz demokracji bezpośredniej. Niepodzielna władza parlamentu.

21 S. PARLAMENTARNO-KOMITETOWY Szwajcaria

22 S. PARLAMENTARNO-KOMITETOWY Szwajcaria PARLAMENT (Zgromadzenie Związkowe, Rada Związkowa, prezydent) Niepodzielna władza parlamentu, rząd komitet wykonawczy. Władza ustawodawcza: Zgromadzenie Związkowe Funkcje Zgromadzenia Związkowego: wybiera rząd i go kontroluje oraz formułuje postulaty w stosunku do rządu. Władza wykonawcza: Rada Związkowa (rząd składa się z 7 ministrów na czele z prezydentem wybieranym spośród ministrów na kadencję jednoroczną). Kadencja Rady Związkowej wynosi 4 lat i nie może zostać skrócona. Rząd nie jest odpowiedzialny politycznie przed parlamentem.