Marek Wąsowicz. Historia. ustroju państw Zachodu. zarys wykładu. wydanie 1

Transkrypt

1 Marek Wąsowicz Historia ustroju państw Zachodu zarys wykładu wydanie 1 LIBER Warszawa 1998

2 Spis treści WSTĘP 11 I. PAŃSTWO W STAROŻYTNOŚCI USTRÓJ DESPOTII WSCHODNICH I POLIS GRECKIEJ 1. Uwagi wstępne Źródła władzy w tzw. despotiach wschodnich i państwach greckich Działalność prawodawcza Organizacja państwa, struktura jego władz Wymiar sprawiedliwości 21 USTRÓJ STAROŻYTNEGO RZYMU 1. Uwagi wstępne Źródła władzy w państwie rzymskim Działalność prawodawcza Organizacja państwa, struktura jego władz Wymiar sprawiedliwości 30 PODSUMOWANIE 31 II. PAŃSTWO PATRYMONIALNO-LENNE WPROWADZENIE USTRÓJ PAŃSTWA FRANKÓW 1. Uwagi wstępne Źródła władzy Władza prawodawcza Organizacja państwa, struktura jego władz Wymiar sprawiedliwości 46 USTRÓJ FRANCJI DO SCHYŁKU XV WIEKU 1. Uwagi wstępne Rola władzy królewskiej 48 A. Problem sukcesji tronu 49 B. Umacnianie pozycji króla jako ośrodka władzy 51

3 Spis treści 3. Zarząd centralny: udział kurii królewskiej w rządach Stany Generalne Zarząd lokalny 57 USTRÓJ PAŃSTWA ANGIELSKIEGO DO SCHYŁKU XV WIEKU 1. Uwagi wstępne Władza królewska 61 A. Podstawy władzy króla do XIII w 61 B. Ograniczenie władzy królewskiej w XIII-XV w 63 C. Zasady sukcesji tronu Parlament 65 A. Powstanie Parlamentu 65 B. Skład Parlamentu 66 C. Uprawnienia Parlamentu Organy centralne państwa Zarząd lokalny Sądownictwo 71 USTRÓJ I RZESZY NIEMIECKIEJ (OD POCZĄTKÓW X w. DO Uwagi wstępne Władza królewska Zarząd centralny i lokalny Sejm Rzeszy Sąd Kameralny Rzeszy 81 6.Ustrój władztw terytorialnych 81 A. Uwagi wstępne 81 B. Zakres władzy książąt terytorialnych 82 C. Zarząd centralny i lokalny 83 D. Sejmy krajowe 83 USTRÓJ RUSI KIJOWSKIEJ I ROSJI DO POLOWY XVII WIEKU 1. Uwagi wstępne Władza książęca Zarząd centralny państwa Sobór Ziemski Zarząd lokalny 91 PODSUMOWANIE 92 R.)

4 Spis treści 7 ffl. PAŃSTWO PUBLICZNE A. PAŃSTWO PUBLICZNE W POCZĄTKACH CZASÓW NOWOŻYTNYCH WPROWADZENIE USTRÓJ FRANCJI W OKRESIE XVI-XVin WIEKU 1. Uwagi wstępne Władza królewska System organów centralnych Administracja lokalna Sądownictwo 105 USTRÓJ ANGLII W OKRESIE RZĄDÓW TUDORÓW I STUARTÓW (XV-XVII W.) 1. Uwagi wstępne Władza królewska Organizacja zarządu państwa Parlament 110 B. PAŃSTWO PUBLICZNE W DOBIE OŚWIECENIA WPROWADZENIE USTRÓJ PAŃSTWA PRUSKIEGO 1. Uwagi wstępne Władza królewska Organizacja zarządu centralnego Zarząd lokalny Sądownictwo 118 USTRÓJ PAŃSTWA HABSBURGÓW 1. Uwagi wstępne Władza cesarska Zarząd centralny Zarząd lokalny 122 USTRÓJ PAŃSTWA ROSYJSKIEGO W XVIII WIEKU 1. Uwagi wstępne Władza cesarska Zarząd centralny Zarząd lokalny 125 PODSUMOWANIE 127

5 8 Spis treści IV. PAŃSTWO KONSTYTUCYJNE OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA KONSTYTUCJONALIZMU 1. Geneza konstytucjonalizmu Charakterystyka europejskiego konstytucjonalizmu XIX wieku Podstawowe rozstrzygnięcia konstytucji 135 A. Zasada suwerenności, reprezentacji i podziału władz 136 B. Struktura parlamentu 137 C. Relacja: władza ustawodawcza władza wykonawcza 137 D. Prawa wyborcze 138 EWOLUCJA USTROJU ANGLII OD XVII DO XX WIEKU 1. Uwagi wstępne Przemiany ustrojowe XVII wieku 142 A. Konflikt monarchii z Parlamentem ( ) 142 B. Okres Republiki ( ) 144 C. Restauracja Stuartów i chwalebna rewolucja ( ) Ukształtowanie się systemu parlamentarno-gabinetowego (XVIII-XIX w.) Demokratyzacja systemu parlamentarnego w XIX-XX wieku 152 A. Reformy prawa wyborczego 152 B. Reforma Izby Lordów Zarząd centralny państwa Reformy administracji lokalnej i sądownictwa Znaczenie ustroju Anglii dla europejskiego konstytucjonalizmu 157 STANY ZJEDNOCZONE AMERYKI 1. Uwagi wstępne Deklaracja Niepodległości Konstytucja 1787 r. i praktyka konstytucyjna XIX-XX wieku 161 A. Ogólna charakterystyka konstytucji 161 B. Władza ustawodawcza 162 C. Władza wykonawcza prezydent 165 D. Administracja federalna 167 E. Władza sądowa 168 F. Prawa obywatelskie Ustrój stanów Cechy konstytucjonalizmu amerykańskiego 172

6 Spis treści 9 FRANCJA POCZĄTKÓW KONSTYTUCJONALIZMU 1. Uwagi wstępne Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela Konstytucja z 3 września 1791 r Konstytucje Rewolucji Francuskiej (1793, 1795) 178 A. Konstytucja jakobińska 1793 r. 178 B. Dyktatura jakobińska 179 C. Konstytucja 1795 r Konstytucja 1799 r. i system rządów napoleońskich Reformy zarządu terytorialnego 183 A. Reformy Konstytuanty 183 B. Reforma napoleońska Reforma sądownictwa Stosunki państwo Kościół 187 FRANCJA KONSTYTUCYJNA 1. Uwagi wstępne Konstytucje monarchiczne 190 A. Karta Konstytucyjna Ludwika XVIII 190 B. Karta Konstytucyjna z 1830 r Konstytucje republikańskie 196 A. Konstytucja II Republiki z 1848 r 196 B. Konstytucja III Republiki z 1875 r 197 C. Konstytucje Francji po II wojnie światowej Konstytucja cesarska z 1852 r Organizacja zarządu państwa Stosunki państwo Kościół 207 FORMY PAŃSTWOWOŚCI NIEMIECKIEJ W XIX i XX WIEKU 1. Uwagi wstępne Związek Reński ( ) Związek Niemiecki ( ) Związek Północno-Niemiecki ( ) II Rzesza Niemiecka ( ) Republika Weimarska ( ) Okres tzw. Trzeciej Rzeszy ( ) Niemcy po II wojnie światowej 221 PAŃSTWO PRUSKIE W XIX-XX WIEKU 1. Uwagi wstępne Reformy Steina-Herdenberga Konstytucyjna monarchia pruska ( ) 226 A. Konstytucja z 1850 r 226 B. Reforma administracji terytorialnej i wprowadzenie samorządu.. 228

7 10 Spis treści PAŃSTWO HABSBURGÓW W XIX-XX WIEKU 1. Uwagi wstępne Kształtowanie się systemu konstytucyjnego ( ) Okres konstytucyjny ( ) 230 USTRÓJ ROSJI W XIX i XX WIEKU 1. Uwagi wstępne Organizacja państwa rosyjskiego w XIX wieku Okres konstytucyjny ( ) Okres Republiki (1917) Państwo radzieckie ( ) 240 PODSUMOWANIE 243 ZAKOŃCZENIE 245 INDEKS 247