Metody identyfikacji ergonomicznych czynników ryzyka 1. Wprowadzenie 2. Metoda OWAS 3. Listy kontrolne NIOSH
Metody identyfikacji ergonomicznych czynników ryzyka Dla identyfikacji ergonomicznych czynników ryzyka wykorzystuje się: a) ankiety i wywiady z pracownikami, b) eksperckie listy kontrolne i audity, c) analityczne metody pomiarowe oparte na obserwacji: bezpośredniej obserwacja wizualna na stanowisku pracy (zapis na papierze lub elektroniczny), pośredniej analiza materiału sfilmowanego (według określonych zasad) na stanowisku pracy, d) pomiar bezpośredni stresu biomechanicznego w sposób: inwazyjny, nieinwazyjny. e) modelowanie: doświadczalne, teoretyczno-doświadczalne.
Trzy etapy identyfikacji i szacowania Etapy są zróżnicowane co do treści, charakteru i dokładności stosowanych metod badawczych. Etap pierwszy, to przeprowadzona na stanowisku pracy i z udziałem pracowników, identyfikacja pośrednia obecności ergonomicznych czynników ryzyka. Następuje ona przez rozpoznanie symptomów MSDs u pracowników. Informacja o odczuciach subiektywnych pracowników jest uzyskiwana za pomocą: ankiet dotyczących symptomów MSDs, wypełnianych samodzielnie przez pracowników lub z pomocą ekspertów, wywiadów przeprowadzonych wśród pracowników. Na tym etapie poddaje się również analizie rejestry objawów przedmiotowych prowadzone przez odpowiednie służby medyczne.
Trzy etapy identyfikacji i szacowania Etap drugi, to identyfikacja bezpośrednia ergonomicznych czynników ryzyka i ich modyfikatorów w miejscu pracy. Może być ona prowadzona za pomocą: list eksperckich wypełnianych przez specjalistów (np. ergonomistów) na stanowisku pracy, stanowiskowych auditów ergonomicznych. Etap trzeci, to szacowanie ryzyka (wyznaczanie jego kategorii) za pomocą: specjalistycznych[1] metod pomiarowych, metod uniwersalnych. [1] Metody specjalistyczne (OWAS, RULA, REBA, OCRA etc. to te które zostały skonstruowane przede wszystkim do identyfikacji ergonomicznych czynników ryzyka i szacowania ryzyka z nich wynikającego. Do uniwersalnych metod oceny ryzyka należą m.in.: klasyczna metoda oceny ryzyka zawodowego, graf ryzyka, Risc Score, Risc Assessment Code.
Metody identyfikacji MSDs i ergonomicznych czynników ryzyka 1. Metody subiektywne identyfikacji symptomów MSDs i ergonomicznych czynników ryzyka. 2. Metody eksperckie (listy kontrolne).
Metoda OWAS (Ovako Posture Analysing System) Metoda OWAS umożliwia identyfikację zagrożeń i szacowanie ryzyka wynikającego z pozycji przyjmowanych podczas pracy oraz obciążenia zewnętrznego. Pierwsza jej wersja (oryginalna[1]) została opracowana w latach siedemdziesiątych przez zespół pracowników Ovako Steelworks i Fiński Instytut Ochrony Pracy. O. Karhu, P. Kansi, i I. Kuorinka wdrożyli w Ovako Oy Steel Co opracowaną przez siebie metodę OWAS w 1975 r. [1] Określenie wersja oryginalna metody dotyczy metody OWAS (opracowanej przez O. Karhu i zespół).
Metoda OWAS Metoda OWAS składa się z dwóch następujących po sobie, kroków: obserwacji i rejestracji przyjmowanych podczas pracy pozycji uwzględnianych w metodzie segmentów narządu ruchu (plecy, ramiona, kończyny dolne) oraz obciążenia w przyjętych interwałach czasowych (najczęściej 30 lub 60 sekund), klasyfikacji pozycji według określonych kryteriów, stanowiącej podstawę do działań korygujących na stanowisku pracy.
Metoda OWAS - kod pozycji segmentów ciała Każda pozycja ciała w metodzie jest opisana czterema cyframi określającymi położenie: pleców kończyn górnych kończyn dolnych obciążenie zewn. 1- sza cyfra (4 możliwości) 2 - ga cyfra (3 możliwości) 3 cia cyfra (7 możliwości) 4 - ta cyfra (3 możliwości). W/w cztery cyfry tworzą kod pozycji
Segment narządu ruchu Kod pozycji segmentu Opis pozycji segmentów narządu ruchu w wersji oryginalnej metody Opis pozycji segmentów narządu ruchu w programie WinOWAS 1 wyprostowane wyprostowane PLECY 2 pochylone zgięte do przodu 3 skręcone skręcone 4 pochylone i skręcone zgięte do przodu i skręcone RAMIONA KOŃCZYNY DOLNE 1 obydwa ramiona poniżej lub na wysokości stawu ramieniowego 2 jedno ramię powyżej lub na wysokości stawu ramieniowego 3 obydwa ramiona powyżej stawu ramieniowego 1 obciążenie na dwóch nogach wyprostowanych 2 obciążenie na jednej nodze wyprostowanej obydwa ramiona poniżej stawu ramieniowego jedno ramię powyżej stawu ramieniowego obydwa ramiona powyżej stawu ramieniowego siedzenie stanie z nogami wyprostowanymi 3 obciążenie na dwóch nogach zgiętych stanie z jedną nogą wyprostowaną (na niej obciążenie) 4 obciążenie na jednej nodze zgiętej stanie z nogami zgiętymi 5 obciążenie na jednej nodze klęczącej stanie z jedną nogą zgiętą (na niej obciążenie) 6 chodzenie klęczenie na jednym kolanie lub dwóch 7 obie kończyny dolne ułożone swobodnie, nieobciążone siedzenie chodzenie
Czynnik Kod Wartość obciążenia 1 masa poniżej 10 kg Obciążenie zewnętrzne 2 masa od 10 do 20 kg 3 masa powyżej 20 kg
Metoda OWAS; Kategorie pozycji (1-4) Pozycje poszczególnych części narządu ruchu tworzą kod pozycji całego ciała i podlegają w metodzie kategoryzacji, mającej na celu: -określenie dyskomfortu, - wskazanie na czas i obszary aktywności pracodawcy w zakresie zajmowanych pozycji całego ciała pracownika z uwzględnieniem poszczególnych części narządów ruchu.
Metoda OWAS- kategorie OWAS- wyznaczanie
Metoda OWAS Po wyznaczeniu kategorii dla każdej obserwacji (u nas co 30 sek.) obliczamy ilość obserwacji dla poszczególnych kategorii Przykładowo 1-12 obserwacji 2-10 obserwacji 3-5 obserwacji 4-3 obserwacje Obliczamy procentowy czas trwania poszczególnych kategorii. Co oznaczają kategorie??
1. pozycje naturalne Kategorie OWAS 1 2. obciążenie optymalne lub akceptowalne 3. zajmowane pozycje nie mają negatywnego wpływu na układ szkieletowo - mięśniowy 4. nie ma potrzeby dalszych pomiarów 5. nie ma potrzeby dokonywania zmian na stanowisku 2 1. obciążenie prawie akceptowalne 2. zajmowane pozycje mogą mieć negatywny wpływ na układ szkieletowo - mięśniowy 3. pomiary mogą być niezbędne w najbliższej przyszłości 4. nie ma potrzeby dokonywania zmian na stanowisku w najbliższej przyszłości
Kategorie OWAS 3 1. obciąż ążenie duże 2. zajmowane pozycje mają negatywny wpływ na układ szkieletowo-mi mięśniowy 3. pomiary winny by przeprowadzone tak szybko jak to możliwe w celu wyeliminowania występuj pujących pozycji 4. zmiany na stanowisku muszą być przeprowadzone tak szybko jak to możliwe
Kategorie OWAS 4 1. obciążenie bardzo duże 2. zajmowane pozycje mają negatywny wpływ na układ szkieletowo - mięśniowy 3. pomiary i rozwiązania winny być przeprowadzone niezwłocznie w celu wyeliminowania występujących pozycji 4. zmiany na stanowisku muszą być przeprowadzone natychmiast.