ZASOBY SUROWCÓW ENERGETYCZNYCH POLSKI a BEZPIECZEŃSTWO ENRGETYCZNE W HORYZONCIE 2050 ROKU Dr Michał Wilczyński
Zdefiniujmy bezpieczeństwo energetyczne bezpieczeństwo dostaw tj. zapewnienie ciągłości i jakości dostaw energii na poziomie wynikającym z potrzeb społecznych i gospodarczych. Na poziomie krajowym oznacza to także ograniczenie uzależnienia od importu surowców energetycznych; bezpieczeństwo ekonomiczne tj. zapewnienie, że ceny energii nie będą tworzyły bariery dla rozwoju gospodarczego i nie będą prowadziły do ubóstwa energetycznego; bezpieczeństwo ekologiczne tj. zapewnienie, że produkcja energii nie będzie powodowała nadmiernego zanieczyszczenia środowiska i nieodwracalnych zmian (w tym wyczerpania zasobów). 2 wg prof.z.karaczuna, 2012
BILANS ENERGII PIERWOTNEJ POLSKI w 2011 r. 1 600 PJ 1 400 1 200 1 000 800 węgiel kamienny węgiel brunatny ropa naftowa gaz ziemny inne (OZE) 600 400 200 0 Pozyskanie krajowe Import Gospodarka paliwowo-energetyczna w latach 2010, 2011. Główny Urząd Statystyczny, 2012 3
PROGNOZY World Energy Outlook 2012 - OECD/IEA: w krajach OECD zapotrzebowanie na węgiel do 2030 roku będzie spadać o 1,1 % rocznie gdy w tym samym czasie w Chinach będzie rosnąć o 2,1 % Według scenariusza nowych polityk IEA w następnych latach zużycie węgla w UE będzie maleć o 2,5 % rocznie i w 2035 roku osiągnie 200 mln Mg tce, wobec 327 mln Mg w 2011. 4
Światowy handel węglem kamiennym Annual report 2012; Facts and Trends 2011/2012-Verein der Kohlenimpoteure 5
W latach 1990 2011 wydobyto w Polsce 2.365 mln Mg węgla kamiennego a ubytek w geologicznych zasobach bilansowych wyniósł 17.000 mln Mg. 70 wystarczalność zasobów przemysłowych do 2042 Zasoby [mld Mg] 60 50 40 30 20 zasoby geol ogi czne zasoby pr zemysł owe 10 zasoby operatywne 0 1990 1995 2000 2005 2010 2020 2030 Opracowanie autora na podstawie Bilansu Zasobów Kopalin, oraz prac Sobczyk E.J.,(2008), Ney R.,et.al.,(2003), Probierz K.,Borówka B.,(2009) 6
Czy Polska powinna kontynuować energetyczną politykę węglową mając świadomość, że w 2050 roku krajowe wydobycie węgla kamiennego nie przekroczy 28 mln Mg? 180 160 140 wydobycie import prognoza MG (2008) importu prognoza MG (2008) wydobycia Poly. (import) 120 100 wydobycie mln Mg 120 100 80 60 TREND WYDOBYCIA 80 60 40 import mln Mg 40 20 TREND IMPORTU 20 0 0 1990 1995 2000 2005 2010 2011 2015 7 Opracowanie autora na podstawie danych: Bilansu Zasobów Kopalin, GUS, Ministerstwa Gospodarki,
Jaka przyszłość rysuje się przed polskim górnictwem węgla kamiennego w obliczu spadających od września 2011 roku cen na rynku międzynarodowym? 18 16 cena węgla energetycznego w Polsce loco kopalnia zł/gj 14 cena cif ARA PLN/GJ 12 10 8 6 4 2 cif NW Europe PLN/GJ średni koszt wydobycia 1 GJ w węglu kamiennym 0 01-2010 03 05 07 09 11 01-2011 03 05 07 09 11 01-2012 03 05 07 09 11 01 sezon jesienno - zimowy 8
Od 2011 obowiązuje decyzja Rady Europejskiej w sprawie pomocy państwa ułatwiającej zamykanie niekonkurencyjnych kopalń węgla (2010/787/UE). Decyzja ta zezwala na pomoc publiczną ograniczoną do osłony socjalnej pracowników likwidowanych kopalń. A wszystkie nierentowne kopalnie węgla kamiennego na terenie UE muszą być zamknięte do 31 grudnia 2018 roku. 600 W latach 2003 2011 pomoc publiczna dla Kompanii Węglowej wyniosła 6 380 mln zł, skumulowane zyski netto w tym okresie wyniosły 772,889 mln zł 400 Zysk netto KW SA 200 0-200 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011-400 -600 Opracował autor na podstawie sprawozdań finansowych KW SA 9
Nie można dłużej lekceważyć ograniczoności zasobów nieodnawialnych oraz zaburzeń systemów podtrzymujących życie na Ziemi takich jak klimat globalny. (Alternatywna Polityka Energetyczna) GAZ ZIEMNY KONWENCJONALNY [mln m 3 ] wystarczalność zasobów do 2035 roku 12 000 10 000 Zasoby wydobywalne 160 000 155 000 8 000 150 000 6 000 4 000 2 000 0 Krajow e w ydobycie & import Import 2002 2004 2006 2008 10 2010 2011 Zasoby w ydobyw alne Krajowe wydobycie 145 000 140 000 135 000 130 000
Nie można dłużej lekceważyć ograniczoności zasobów nieodnawialnych...(alternatywna Polityka Energetyczna) WĘGIEL BRUNATNY Turów do 2050 mln Mg 80 70 60 50 40 30 20 10 0 wystarczalność zasobów Konin do 2040 Bełchatów do 2032 Adamów do 2023 1989 1993 1999 2002 2005 2008 2010 2011 2020 2030 11 Wydobycie Prognoza PEP
Skala eksploatacji górniczej stanowi zagrożenie dla wszystkich komponentów środowiska Kopalnia Węgiel [mln Mg] Nadkład [mln m 3 ] Ilość wody wypompowanej [mln m 3 ] Średni wskaźnik zawodnienia [m 3 /Mg] Adamów 177,9 1.170,4 2.911 16,36 Bełchatów 816,1 3.477,5 7.106 8,71 Konin 534,9 2.811,1 4.368 8,17 Turów 840,2 1.841,4 886 1,05 Łącznie 2.369,1 9.300,4 14.539 6,14 Źródło: A. Tajduś, Z. Kasztelewicz, (2009)
Ponad połowa emisji ekwiwalentu dwutlenku węgla i 86 % emisji dwutlenku siarki w Polsce pochodzi ze spalania węgla kamiennego Źródło SO 2 NO x Pyły 2009 2010 2009 2010 2009 2010 Ogółem ze wszystkich źródeł 861,7 973,6 822,1 866,8 403,6 445,3 Ze spalania węgla kamiennego elektrownie i elektrociepłownie zawodowe 323,0 366,0 225,2 234,2 12,9 13,0 ciepłownie 96,7 111,3 32,3 39,1 17,8 20,4 usługi 21,0 22,1 4,7 5,4 4,4 5,0 gospodarstwa domowe 180,0 198,0 36,2 44,2 116,8 142,7 rolnictwo 32,0 35,2 6,4 7,9 20,8 25,4 przemysł 86,0 89,2 5,7 5,9 3,7 3,8 Za raportem LRTAP 2012 KOBIZE 13
Kto poza specjalistami ma świadomość, iż ze spalaniem węgla wiąże się emisja silnie toksycznych metali ciężkich jak: rtęć, kadm, arsen, ołów, czy pierwiastków promieniotwórczych uranu i toru? [Mg] Cd Hg Pb As 2009 2010 2009 2010 2009 2010 2009 2010 Ogółem ze wszystkich źródeł Spalanie węgla kamiennego 36,8 44,3 14,2 14,8 458,7 524,2 40,1 44,5 26,0 31,1 4,8 5,4 172,7 203,6 18,8 22,1 Za raportem LRTAP 2012 KOBIZE 14
Dlaczego dekarbonizacja jest konieczna w UE? Energy Road Map 2050 w najbliższych dekadach i tak państwa UE muszą ponieść wielkie nakłady na modernizację systemów energetycznych; europejska gospodarka po 2030 roku będzie miała konkurencyjny handicap na globalnym rynku jako region o stosunkowo niewielkim uzależnieniu od importu nośników energii i fluktuacji ich cen; w istotnym rozmiarze zmniejszy zanieczyszczenie powietrza poprawiając stan zdrowia mieszkańców kontynentu. 17
Naszym narodowym interesem jest niezwłoczne wejście na drogę zmiany modelu gospodarki energią w kierunku wyznaczonym przez Energy Road Map 2050 OZE+ EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA Szacunkowe zasoby wydobywalne gazu niekonwencjonalnego; 346 768 mld m 3 Wydobywalne zasoby gazu ziemnego; 142,66 mld m 3 /5,65 mld m 3 wydobycie roczne = wystarczalność 25 lat Zagospodarowane złoża węgla brunatnego; 1287 mln Mg/63 mln Mg wydobycie roczne = wystarczalność 20 lat DEKARBONIZACJA Zasoby przemysłowe węgla kamiennego zmniejszają się z 16,9 mld Mg (1989) do 4,2 mld Mg w 2010 wyczerpią się przed 2050 2020 2030 2040 2050 Opracowanie autora z wykorzystaniem danych Bilansu Zasobów Kopalin; stan na 31 XII 2011 rok PIG PSG 18
Dziękuję za uwagę! 19