Polska na węglowych rozstajach. Zbigniew M. Karaczun. Instytut na Rzecz Ekorozwoju

Transkrypt

1 Polska 2050 na węglowych rozstajach 1 Zbigniew M. Karaczun Instytut na Rzecz Ekorozwoju

2 Plan Cel pierwszej publikacji w ramach projektu Niskoemisyjna Polska 2050 Punkt wyjścia projektu Niskoemisyjna Polska 2050 Doświadczenia brytyjskie Doświadczenia duńskie Doświadczenia niemieckie Jaka przyszłość energetyki? Quo vadis, Polonia? 2

3 Cele publikacji Analiza czynników, jakie wpływać będą na rozwój sektora energetycznego w perspektywie najbliższych lat. Identyfikacja wniosków płynących z doświadczeń wybranych krajów Unii Europejskiej, które w ostatnich latach rozpoczęły proces przebudowy sektora energetycznego i zmieniły wcześniejszy paradygmat polityki energetycznej. Identyfikacja możliwych i pożądanych kierunków zmian w Polsce. 3

4 Punkt wyjścia

5 Punkt wyjścia Debata nad przyszłością polskiej energetyki to nie tylko debata gospodarcza. Obecny, zły stan sektora energetycznego to problem, ale też szansa. Nie powinniśmy spoglądać w tył, nie powinniśmy także zawężać się do tego, co dostępne obecnie. Industrializacja była możliwa dzięki dostępowi do taniej energii z węgla. Zasoby węgla w Polsce wyczerpują się, jest cennym surowcem szkoda go spalać. Węgiel jest kosztowny subwencje publiczne do węgla i koszty zewnętrzne.

6 mln ton Punkt wyjścia Od 2008 roku Polska jest importerem węgla netto. Koszt w 2011 roku 6,55 mln PLN Węgiel ogółem Węgiel energetyczny Wzrost importu węgla do Polski w latach

7 Punkt wyjścia Niezbędna jest całościowa ocena skutków makroekonomicznych, społecznych i gospodarczych głębokiej redukcji emisji dwutlenku węgla w Polsce. Punkt wyjścia dostępna przestrzeń ekologiczna (ograniczoność zasobów i limity zanieczyszczeń) dla rozwoju gospodarczego Polski (analiza top down).

8 Doświadczenia innych Choć obecnie Polski mix energetyczny jest unikalny w skali Unii Europejskiej, to jeszcze kilkanaście lat temu podobne uzależnienie od jednego nośnika energii było charakterystyczne dla wielu państw. Warto wykorzystać ich doświadczenie we wdrażaniu nowego paradygmatu energetycznego. W publikacji analizowano trzy państwa członkowie UE: Wielką Brytanię, Danię i Niemcy.

9 Doświadczenia brytyjskie Kopalnia w Pensford w Somerset (Wielka Brytania), 1960r., Fox Photo

10 Udział w produkcji energii elektrycznej (%) Doświadczenia brytyjskie Gaz ziemny Węgiel kamienny En. jądrowa OZE (wraz z dużymi el. wodnymi) Ropa naftowa Inne (w bilans eksport/import) Struktura źródeł energii elektrycznej w Wielkiej Brytanii w 1990 i 2010 r.

11 Doświadczenia brytyjskie Dążenie do modernizacji państwa jako bodziec do zmiany systemu energetycznego. Rola związków zawodowych. Wykorzystanie gazu jako technologii przejściowej. Dążenie do zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego i bezpieczeństwa państwa jako główny bodziec obecnych działań.

12 Doświadczenia brytyjskie - lekcja dla Polski Warto zapisywać cele i instrumenty w postaci norm prawnych. Dla przedsiębiorstw niepewność gorsza niż długoterminowe zobowiązania redukcyjne.

13 Doświadczenia duńskie Danish wind turbines near Copenhagen, English Wikipedia, original upload 15 July 2004 by Leonard G.

14 Doświadczenia duńskie Kryzys paliwowy lat 70. jako główny bodziec do zmian. Dwa podstawowe filary działań: efektywność energetyczna i rozwój OZE. Wdrażanie celów polityki energetycznej w oparciu o 5 letnie plany operacyjne.

15 Doświadczenia duńskie - lekcja dla Polski Budowa konsensu politycznego wobec polityki energetycznej i jej celów. Konsekwentne wdrażanie przyjętych celów.

16 Doświadczenia niemieckie Logo ruchu antynuclearnego. Autor: Anne Lund, 1975, źródło: Organisation for Information on Nuclear Power

17 Doświadczenia niemieckie Odejście od energetyki jądrowej pod wpływem nacisku opinii publicznej, traktowane jako okazja do większego wsparcia zielonej energetyki. Powiązanie Market pull z Market push. OZE jako narzędzie do wspierania tworzenia nowych miejsc pracy.

18 Doświadczenia niemieckie - lekcja dla Polski Trudno jest realizować cele polityki energetycznej wbrew społeczeństwu. Możliwe jest podejmowanie decyzji politycznych przynoszących korzyści dopiero w średniej i długiej perspektywie czasowej.

19 Jaka przyszłość energetyki?

20 Mtoe Jaka przyszłość energetyki? Ropa naftowa Węgiel Gaz OZE En. jądrowa Prognoza wzrostu globalnego zapotrzebowania na nośniki energii pierwotnej w 2035 roku (IEA, 2011)

21 Jaka przyszłość energetyki? 2007 paliwa węglowodorowe 2050 en. jądrowa en. z biomasy en. wodna en. słoneczna en. wiatrowa 0% 20% 40% 60% 80% 100% Udział źródeł energii w produkcji energii pierwotnej w 2050 roku wg prognozy Energy Committee Szwedzkiej Akademii Nauk

22 lumeny/1 Watt Jaka przyszłość energetyki? świeczka żarówka zwykła świetlówka sodowa niskoprężna LED Efektywności wybranych źródeł oświetlenia (wielkość strumienia świetlnego osiągana z 1 wata)

23 Jaka przyszłość energetyki? Wyszczególnienie Zapotrzebowanie roczne kwh/m 2 Domy budowane do lat 70. XX w Domy budowane w latach 80. XX w Domy współczesne Wymagania dyrektywy 2002/91/WE 120 dla nowych budynków Dom energetycznie zrównoważony 30 Dom pasywny 15 Zmiany zapotrzebowania na energię budynków

24 Jaka przyszłość energetyki? Podsumowanie Wzrost zapotrzebowania na energię z 145 tys. TWh do tys. TWh. Wzrost znaczenia gazu i OZE. Mniejsze wzrosty węgla i ropy naftowej. Relatywny spadek energetyki jądrowej. Ogromna rola efektywności energetycznej. Nowe technologie, energetyka rozproszona.

25 Quo vadis, Polonia?

26 Quo vadis, Polonia? Możliwe strategie: Polityka dryfu Aktywna polityka obrony węgla Aktywna polityka modernizacji gospodarki Zmiany niezbędne, bo ograniczony poziom bezpieczeństwa energetycznego rozumianego jako: bezpieczeństwo dostaw, bezpieczeństwo ekonomiczne, bezpieczeństwo ekologiczne.

27 Quo vadis, Polonia? Kluczowymi elementami nowego podejścia do polityki energetycznej powinno być: dostosowanie wielkości produkcji energii do dostępnej przestrzeni ekologicznej; równoprawne traktowanie inwestycji w strukturę popytową z projektami rozwoju nowych źródeł energii; stopniowe rozpraszanie źródeł i mocy wytwarzania energii; unikanie nadmiernej emisji zanieczyszczeń.

28 Quo vadis, Polonia? Najważniejsze korzyści z nowego podejścia to m.in.: ograniczenie uzależnienia Polski od importu surowców; rozproszenie korzyści z produkcji energii pomiędzy większą liczbę beneficjentów; zmniejszenie strumienia zanieczyszczeń; zwiększanie efektywności wykorzystania energii; tworzenie nowych rynków; redukcja kosztów zewnętrznych energetyki.

29 Quo vadis, Polonia? Co należy zrobić? 1. Zdefiniowanie i rozróżnienie interesu państwa i społeczeństwa oraz interesu branży paliwowo - energetycznej. 2. Ograniczenie wsparcia dla schyłkowych technologii energetycznych. 3. Rzeczywiste urynkowienie produkcji energii. 4. Wprowadzenie systemowego wsparcia dla innowacyjnych uczestników rynku energii. 5. Wprowadzenie systemowego wsparcia dla regionów, w których przedsiębiorstwa z sektora energetyki węglowej dominują. 6. Wspieranie zmian przez edukację.

30 Dziękuję za uwagę!