Problemy bezpieczeństwa energetycznego województwa lubelskiego Prof. dr hab. Marian Harasimiuk Zakład Polityki Przestrzennej i Planowania

Transkrypt

1 Problemy bezpieczeństwa energetycznego województwa lubelskiego Prof. dr hab. Marian Harasimiuk Zakład Polityki Przestrzennej i Planowania dr Marcin Kozieł Zakład Ochrony Środowiska Wydział Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej Lublin,

2 Polityka Energetyczna Polski do 2030 r. Głównymi kierunkami polityki energetycznej Polski, uwzględniającymi wymogi Unii Europejskiej są: 1. poprawa efektywności energetycznej; 2. wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii; 3. dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej; 4. rozwój wykorzystywania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw; 5. rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii; 6. ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko.

3 Źródło: Energy Policies of IEA Countries - Poland 2011 Review

4 Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko Celem głównym strategii Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko jest zapewnienie wysokiej jakości życia obecnych i przyszłych pokoleń z uwzględnieniem ochrony środowiska oraz stworzenie warunków do zrównoważonego rozwoju nowoczesnego sektora energetycznego, zdolnego zapewnić Polsce bezpieczeństwo energetyczne oraz konkurencyjną i efektywną energetycznie gospodarkę. Do priorytetów w zakresie energetyki należy przede wszystkim zidentyfikowanie strategicznych złóż surowców energetycznych; a w szczególności złóż gazu łupkowego, którego wydobycie może przyczynić się do zmiany krajowego energy mix. Rozważną politykę odnośnie do rodzimych zasobów energetycznych należy uzupełniać także o projekty dywersyfikacyjne, zmniejszające zależność Polski od dostaw nośników energii z jednego kierunku.

5 Cele szczegółowe i kierunki interwencji Strategii Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko - perspektywa do 2020 roku

6 Diagnoza systemu energetycznego w Polsce Główne problemy: i województwie lubelskim Polska elektroenergetyka była, jest i będzie w najbliższym okresie oparta na węglu. Zły stan infrastruktury, zarówno wytwórczej (elektrownie), jak i transportowej (sieci przesyłowe). Blisko 77% wszystkich urządzeń wytwarzających energię ma ponad 20 lat, a 45% ma ponad 30 lat. Konieczna modernizacja lub wymiana. Polską energetykę charakteryzuje nierównomierne rozłożenie mocy wytwórczych. Problemy z utrzymaniem parametrów energii elektrycznej na terenach wiejskich (długie ciągi sieci niskiego napięcia). Straty sieciowe energii 8,2%, przy średniej dla EU-15 5,7%. Poziom efektywności energetycznej (sprawność elektrociepłowni 47,4%, ciepłowni 81,9%)

7 Moc zainstalowana i osiągalna w elektrowniach w 2011 r. (MW) Źródło: Bank Danych Lokalnych, GUS We wschodnich obszarach kraju brak dostępu do energii elektrycznej jest kluczowym czynnikiem utrudniającym rozwój. Elektrociepłownia Lublin Wrotków dysponuje osiągalną mocą elektryczną 231 MW e oraz osiągalną mocą cieplną 627 MW t

8 Potencjał koncesjonowanego ciepłownictwa według województw w 2010 r.

9

10 Podstawowe ciągi linii najwyższych napięć (NN): 400 kv Kozienice Lublin; 220 kv Stalowa Wola Lublin; 220 kv Kozienice Puławy Lublin (na odcinku Kozienice Puławy linia dwutorowa); 220 kv Rożki (koło Radomia) Puławy; 220 kv Lublin Zamość Mokre; 220 kv Zamość Mokre Chełm; 220 kv Zamość Mokre Zamość - Dobrotwór /Ukraina/ Przez teren województwa przebiega 61 km linii o napięciu sieci 400 kv (1,24%) oraz 379 km linii o napięciu 220 kv (4,79%) z Krajowego Systemu Elektroenergetycznego. Wymiana transformatorów w PGE Dystrybucja S.A. Oddział Lublin w celu ograniczenia strat sieciowych

11 Produkcja i zużycie energii elektrycznej wg województw w 2011 roku [GWh] Produkcja: 2031 GWh Zużycie: 5268 GWh Źródło: Bank Danych Lokalnych, GUS

12 Plany na przyszłość E L E K T R O W N I A W S TA R E J W S I Lubelski Węgiel Bogdanka i GDF SUEZ Energia Polska podpisały list intencyjny w sprawie współpracy przy projekcie budowy elektrowni węglowej. GDF SUEZ zamierza ją wybudować w miejscowości Stara Wieś w gminie Łęczna. Lubelska kopalnia ma być kluczowym dostawcą paliwa dla elektrowni. Zakładana moc elektrowni to M W, to energia zaspakajająca potrzeby 2 milionów gospodarstw. Szacunkowy koszt budowy elektrowni to 3, 5 m i l i a r d a z ł o t y c h. Gazeta Wyborcza, Źródło: E L E K T R O W N I A P U Ł A W Y To jeden z priorytetowych projektów energetycznych w Polsce. Inwestycja szacowana jest na 3 m i l i a r d y z ł o t y c h. Elektrownia gazowo-parowa o mocy MW e. Jej budowa ma się rozpocząć na przełomie 2014 i 2015 r. i zakończyć w 2017 roku. Elektrownia ma dostarczać prąd do krajowej sieci przesyłowej, ale też ma wytwarzać energię cieplną dla Zakładów Azotowych Puławy i okolicznych mieszkańców.

13 Surowce energetyczne województwa lubelskiego

14 Surowce energetyczne województwa lubelskiego Najważniejszym surowcem energetycznym województwa lubelskiego jest węgiel kamienny. Udokumentowane w 11 złożach w Lubelskim Zagłębiu Węglowym (LZW) zasoby węgla kamiennego wynoszą 9277 mln t, w tym zagospodarowane 807 mln t. Zasoby te mają istotne znaczenie dla gospodarki krajowej (stanowią 19,1% zasobów krajowych). W 2011 r. wydobycie węgla kamiennego w LZW wyniosło 4,9 mln t, co stanowiło 7,3% wydobycia krajowego.

15 Złoża węgla kamiennego (LZW): 1. BOGDANKA, 2. Chełm II, 3. Kolechowice Nowe, 4. Lublin K-3, 5. Lublin K-4-5, 6. Lublin K-6-7, 7. Lublin K-8, 8. Lublin K-9, 9. Orzechów (d. Łęczna), 10. Ostrów, 11. Sawin. Aktualnie eksploatowane jest złoże Bogdanka - funkcjonuje szyb wydobywczy w Bogdance oraz w Stefanowie, trwają prace nad uruchomieniem eksploatacji w rejonie Chełma.

16 Surowce energetyczne województwa lubelskiego Zasoby bilansowe pozostałych złóż występujących w województwie surowców, są niewielkie i mają lokalne znaczenie. Udokumentowane złoża gazu ziemnego wynoszą 3997,6 mln m 3 (2,6% zasobów krajowych), złoża ropy naftowej 88,52 tys. t (0,4%), złoża węgla brunatnego 180 tys. t (1,3%). W 2011 r. wydobycie gazu ziemnego (9 złóż) wyniosło 149 mln m 3.

17 Gaz łupkowy w województwie lubelskim

18 Zasoby gazu ziemnego z formacji łupkowych to mld m 3. Zasoby te są od 2,5 do 5,5 krotnie większe od udokumentowanych do tej pory zasobów ze złóż konwencjonalnych (ok. 145 mld m 3 ). Zasoby ropy naftowej z formacji łupkowych to mln ton. Zasoby te są od 8,5 do 15,5 krotnie większe od udokumentowanych do tej pory zasobów ze złóż konwencjonalnych (ok. 26 mld ton). Źródło: Państwowy Instytut Geologiczny

19 Na obecnym etapie poszukiwania i rozpoznawania niekonwencjonalnych złóż gazu ziemnego i ropy naftowej nie jest możliwe rzeczywiste oszacowanie ich zasobów. Źródło: Zyski z wydobycia gazu łupkowego to szansa dla Lubelszczyzny, pod warunkiem, że samorządy i władze województwa będą współpracować z firmami zainteresowanymi poszukiwaniem złóż gazu.

20 Źródło: Państwowy Instytut Geologiczny

21 Źródło: Państwowy Instytut Geologiczny

22 Gaz łupkowy - i co dalej? Jeszcze 2 3 lata potrwają prace poszukiwawcze. Ten czas powinniśmy przeznaczyć na opracowanie strategii zagospodarowania gazu łupkowego. Należy przygotować odpowiedzi na szereg pytań? 1. Czy jesteśmy przygotowani na zagospodarowanie wydobytego gazu łupkowego? 2. Do czego będzie służył? Produkcji energii elektrycznej, czy produkcji ciepła? 3. Czy powstanie nowa elektrownia, elektrociepłownia, której głównym nośnikiem energii będzie gaz łupkowy? 4. Czy system przesyłowy (obecny) jest zdolny do odbioru gazu łupkowego? 5. Jaka będzie cena jednostki energii elektrycznej lub ciepła produkowanego na bazie gazu łupkowego?

23 Odnawialne źródła energii w województwie lubelskim

24 Potencjał i bariery rozwoju OZE Największe znaczenie w rozwoju OZE w województwie lubelskim mają: 1) Biomasa głównie pochodzenia rolniczego i z przemysłu rolno-spożywczego; 2) Energia słoneczna do produkcji ciepła i energii elektrycznej; 3) Energetyka wiatrowa na obszarach, na których inwestycje wiatrowe nie będą kolidowały z innymi ważnymi funkcjami (przyrodnicze, osadnicze, krajobrazowe). Główne bariery rozwoju OZE to: 1) brak ustawy o OZE (całego tzw. Trójpaku ); 2) uciążliwe procedury przygotowania inwestycji OZE; 3) problemy z przyłączeniem (dużych) instalacji OZE do KSE, 4) konflikty społeczne, 5) brak środków finansowych na realizację projektów. Skutkiem utrudnień tego typu jest długi okres realizacji inwestycji, który zdaniem inwestorów z branży energetyki odnawialnej, obecnie przekracza nawet cztery lata.

25 Produkcja energii elektrycznej według nośników 2011 r. Źródło: Rocznik Agencji Rynku Energii S.A. "Statystyka elektroenergetyki polskiej" Struktura produkcji energii elektrycznej w 2011 r. na tle 2008 r. i 2010 r. w podziale na źródła jej wytwarzania Źródło: URE na podstawie danych gromadzonych przez ARE S.A

26 Źródło: Energia ze źródeł odnawialnych. GUS 2012 Moc koncesjonowanych instalacji OZE w Polsce w latach [MW] Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań rocznych URE Produkcja energii elektrycznej z odnawialnych nośników energii w latach [GWh] GWh

27 Struktura wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych nośników energii w Polsce w latach ,4% 24,4% 17,7% 54,4% Źródło: Energia ze źródeł odnawialnych. GUS 2012 Biopaliwa i promieniowanie słoneczne stanowiły znikomą część w strukturze wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii (odpowiednio 0,011% i 0,008%). W Polsce praktycznie nie wytwarza się energii elektrycznej ze źródeł geotermalnych i odpadów komunalnych.

28 Produkcja energii elektrycznej, w tym z odnawialnych nośników energii w 2011 roku [GWh] 0,9% 48,8% 70,6% 60,5% Źródło: Bank Danych Lokalnych. GUS

29 Moc instalacji OZE wg województw. Stan na 31 XII 2012r. [MW] Źródło: opracowanie własne na podstawie danych URE

30 Instalacje OZE w województwie lubelskim i w Polsce

31 Rozwój OZE a środki unijne

32 IX priorytet: Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność energetyczna X priorytet: Bezpieczeństwo energetyczne, w tym dywersyfikacja źródeł energii. 9.4: Wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych Budowa elektrowni biogazowej do produkcji energii elektrycznej w skojarzeniu z ciepłem w Siedliszczkach 9.1: Wysokosprawne wytwarzanie energii Budowa bioelektrowni metanowej w Przypisówce położonej w gminie Firlej województwo lubelskie ,88 zł Budowa bioelektrowni metanowej w Kożanówce położonej w Gminie Rossosz województwo lubelskie ,69 zł Łączna liczba podpisanych umów oraz wielkość wydatków na realizację inwestycji OZE finansowanych w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko wg województw (stan 31 XII 2012) opracowanie własne: na podstawie danych Krajowego Systemu Informacyjnego SIMIK 07-13

33 Liczba podpisanych umów oraz wielkość wydatków na realizację inwestycji OZE finansowanych w ramach RPO wg województw (stan 31 XII 2012) opracowanie własne: na podstawie danych Krajowego Systemu Informacyjnego SIMIK 07-13

34 Liczba projektów inwestycji OZE finansowanych w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko oraz RPO wg województw opracowanie własne: na podstawie danych Krajowego Systemu Informacyjnego SIMIK (stan: 31.XII.2012)

35 Wielkość wydatków na realizację inwestycji OZE finansowanych w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko oraz RPO wg województw

36 Energia a jakość życia mieszkańców

37 Przeciętne ceny detaliczne towarów i usług konsumpcyjnych Źródło: Bank Danych Lokalnych, GUS

38 Cena ciepła wytwarzanego z różnych rodzajów paliw w 2010 r. Źródło: URE

39 Planowanie energetyczne w gminach W województwie lubelskim spośród 213 gmin tylko 48 posiada projekty lub plany założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe (grudzień 2012). Dopiero w oparciu o te dokumenty oraz plany zagospodarowania przestrzennego operatorzy sieci energetycznych tworzą własne plany rozwoju i uzgadniają je z prezesem URE.

40 Dziękuję za uwagę