NOWA EMERYTURA Z FUNDUSZU UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH

NOWA EMERYTURA Z FUNDUSZU UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH Z a k ł a d U b e z p e c z e ń S p o ł e c z n y c h Warunk nabywana prawa do nowej emerytury oraz jej wysokość określa ustawa z dna 17 grudna 1998 r. o emeryturach rentach z Funduszu Ubezpeczeń Społecznych 1, zwana dalej ustawą emerytalną. Komu przysługuje nowa emerytura? Nowa emerytura przysługuje wszystkm ubezpeczonym, którzy urodzl sę po 31 grudna 1948 r. osągnęl powszechny wek emerytalny (art. 24 ust. 1 ustawy emerytalnej). Od 1 styczna 2013 r. wek uprawnający do emerytury jest stopnowo podwyższany o jeden mesąc w odnesenu do ubezpeczonych urodzonych w tym samym kwartale. Podwyższene weku emerytalnego ne obejmuje kobet urodzonych po 31 grudna 1948 r., a przed 1 styczna 1953 r. Przykładowo: podwyższony wek emerytalny dla kobet: q urodzonych w I kwartale 1953 r. wynos 60 lat 1 mesąc, q urodzonych w II kwartale 1953 r. wynos 60 lat 2 mesące, q urodzonych w III kwartale 1953 r. wynos 60 lat 3 mesące td.; podwyższony wek emerytalny dla mężczyzn: q urodzonych w I kwartale 1949 r. wynos 65 lat 5 mesęcy, q urodzonych w II kwartale 1949 r. wynos 65 lat 6 mesęcy, q urodzonych w III kwartale 1949 r. wynos 65 lat 7 mesęcy td. Docelowo wek emerytalny bez względu na płeć będze wynosł 67 lat. Prawo do nowej emerytury zależy węc wyłączne od osągnęca weku emerytalnego. Natomast okres pozostawana w ubezpeczenu, a węc zarówno długość tego okresu (rok czy 20 lat), jak tytuł ubezpeczena (zatrudnene czy prowadzene pozarolnczej dzałalnośc) 1 Tekst jednolty: Dz.U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227 z późn. zm. NOWA EMERYTURA Z FUNDUSZU UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH 1

ne ma znaczena przy ustalanu prawa do tej emerytury. Koneczne jest jednak udowodnene jakegokolwek okresu ubezpeczena. Nową emeryturę uzyskają zarówno te osoby, które przystąpły do jednego z otwartych funduszy emerytalnych (OFE), jak te, które do nego ne przystąpły. Członkom OFE przysługują z tytułu zgromadzonych w tych funduszach środków emerytury kaptałowe. Szczegółowe nformacje na ten temat znajdują sę w nnych ulotkach (m.n. Okresowa emerytura kaptałowa ze środków zgromadzonych w OFE). Kto spośród ubezpeczonych urodzonych po dnu 31 grudna 1948 r. może przejść na nową emeryturę w nższym weku emerytalnym? Z prawa do nowej emerytury w nższym weku emerytalnym (na zasadach określonych w art. 184 ustawy emerytalnej) mogą skorzystać opsane ponżej grupy ubezpeczonych uro- dzonych po 31 grudna 1948 r.: ubezpeczen ubezpeczen ubezpeczen zatrudnen, w ramach stosunku pracy, w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jeżel osągnęl wek określony dla poszczególnych grup zawodowych stanowsk pracy, podany w rozporządzenu Rady Mnstrów z dna 7 lutego 1983 r. w sprawe weku emerytalnego pracownków zatrudnonych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze 2. Wek emerytalny dla tej grupy ubezpeczonych waha sę od 40 do 55 lat dla kobet od 45 do 60 lat dla mężczyzn. Aby uzyskać emeryturę w odpowedno obnżonym weku, trzeba udokumentować wymagany okres składkowy neskładkowy wynoszący co najmnej 20 lat dla kobet 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmnej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (a w przypadku wykonywana prac wymenonych w dzale IV wykazu B, który stanow załącznk do przywoływanego rozporządzena Rady Mnstrów, co najmnej 10 lat takej pracy albo co najmnej 20 lat w przypadku wykonywana prac wymenonych w dzale IV, poz. 8 9 wykazu B). Prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w nektórych przypadkach uzależnone jest od osągnęca nższego weku emerytalnego w czase wykonywana określonej pracy bądź w czase wykonywana nnej pracy, do której pracownk został skerowany ze względów zdrowotnych; wykonujący dzałalność twórczą lub artystyczną jeśl spełną warunk określone w przywoływanym rozporządzenu dla pracownków wykonujących pracę twórczą lub artystyczną. Oznacza to, że prawo do emerytury nabywa osoba, która osągne określony dla danego rodzaju dzałalnośc wek emerytalny oraz udowodn okres składkowy neskładkowy, wynoszący co najmnej 20 lat dla kobet 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmnej 15-letn okres wykonywana dzałalnośc twórczej lub artystycznej. legtymujący sę nektórym okresam pracy górnczej nespełnający warunków do górnczej emerytury jeżel udowodną co najmnej 5-letn okres pracy gór- 2 Dz.U. z 1983 r. nr 8, poz. 43 z późn. zm. 2 NOWA EMERYTURA Z FUNDUSZU UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH

ubezpeczen nczej wykonywanej stale w pełnym wymarze czasu pracy pod zemą (np. w kopalnach węgla, rud, kruszców, surowców ognotrwałych) albo na odkrywce w kopalnach sark węgla brunatnego bądź w kopalnach otworowych sark. Ta grupa ubezpeczonych nabywa prawo do emerytury w weku wynkającym z obnżena weku 60 lat dla kobet 65 lat dla mężczyzn o 6 mesęcy za każdy rok takej pracy, ne węcej jednak nż o 15 lat, o le udowodną okres składkowy neskładkowy, wynoszący odpowedno co najmnej 20 lat (kobety) 25 lat (mężczyźn). zatrudnen na kole jeśl osągną wek emerytalny, wynoszący dla kobet 55 lat, a dla mężczyzn 60 lat, oraz udokumentują okres składkowy neskładkowy, wynoszący co najmnej 20 lat dla kobet 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmnej 15-letn okres zatrudnena na kole, łączne z okresam równorzędnym zalczanym do okresów zatrudnena na kole. Ubezpeczony mus osągnąć wymagany staż ogólny, a także w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, na dzeń 1 styczna 1999 r. O nową emeryturę w nższym weku emerytalnym mogą ubegać sę tylko ubezpeczen urodzen po 31 grudna 1948 r., którzy spełnają kryterum weku stażu pracy oraz ne przystąpl do otwartego funduszu emerytalnego a jeżel do nego przystąpl, to zgłosl wnosek o przekazane środków zgromadzonych na rachunku w OFE, za pośrednctwem Zakładu Ubezpeczeń Społecznych, na dochody budżetu państwa. Przy ustalanu wymaganych 20 25 lat okresów składkowych neskładkowych stosuje sę zasady określone w art. 5 10 art. 11 ustawy emerytalnej. Zatem okresy składkowe zalczane do stażu pracy (wymenone w art. 6 ustawy emerytalnej) to okresy opłacana składek na ubezpeczene społeczne (ubezpeczena emerytalne rentowe) oraz okresy uznane przez ustawodawcę za okresy składkowe. Okresy neskładkowe to okresy braku aktywnośc zawodowej (wymenone w art. 7 ustawy emerytalnej), za które ne były opłacane składk na ubezpeczene (ubezpeczena) z określonych przez ustawodawcę przyczyn (np. okresy poberana wynagrodzena za czas nezdolnośc do pracy czy okresy nauk w szkole wyższej). Okresy neskładkowe uwzględnane są w wymarze neprzekraczającym 1/3 udowodnonych okresów składkowych. Okresy opłacana składek na ubezpeczene społeczne rolnków, okresy prowadzena gospodarstwa rolnego lub pracy w tym gospodarstwe po ukończenu 16 roku życa traktuje sę jak okresy składkowe. Przyjmuje sę je jednak tylko w wymarze nezbędnym do uzupełnena okresu wymaganego do ustalena uprawneń do nowej emerytury w obnżonym weku emerytalnym. Jeśl natomast zostały zalczone do okresów, od których zależy prawo do emerytury lub renty na podstawe przepsów o ubezpeczenu społecznym rolnków, to sę ch ne uwzględna. W przypadku gdy okresy składkowe, neskładkowe okresy prowadzena gospodarstwa rolnego (lub pracy w tym gospodarstwe) zbegają sę w czase, przy ustalanu uprawneń do emerytury uwzględna sę okres korzystnejszy dla osoby ubegającej sę o przyznane tego śwadczena. NOWA EMERYTURA Z FUNDUSZU UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH 3

Kedy powstaje prawo do nowej emerytury? Ubezpeczony uzyskuje prawo do nowej emerytury z dnem osągnęca weku emerytalnego, z tym że śwadczene przyznaje sę ne wcześnej nż od mesąca, w którym zgłoszono wnosek. Jak ustala sę wysokość nowej emerytury? Nowa emerytura to równowartość kwoty będącej wynkem podzelena podstawy oblczena emerytury przez średne dalsze trwane życa dla osób w weku równym wekow, w którym ubezpeczony przechodz na emeryturę (art. 26 ust. 1 ustawy emerytalnej). Emerytura = podstawa oblczena emerytury średne dalsze trwane życa Podstawą do oblczena emerytury jest kwota: q zwaloryzowanych składek na ubezpeczene emerytalne zewdencjonowanych na ndywdualnym konce ubezpeczonego do końca mesąca poprzedzającego mesąc, od którego przysługuje wypłata emerytury oraz q zwaloryzowanego kaptału początkowego. Jeżel ubezpeczony pobrał wcześnejszą emeryturę (przysługującą z Funduszu Ubezpeczeń Społecznych), podstawę oblczena nowej emerytury do której prawo zostane ustalone po 31 grudna 2012 r. pomnejsza sę o sumę kwot pobranych emerytur wcześnejszych w wysokośc przed odlczenem zalczk na podatek dochodowy od osób fzycznych składk na ubezpeczene zdrowotne. Jeśl z emerytury wcześnejszej dokonywane były potrącena lub egzekucja bez względu na to, z jakego tytułu podstawę oblczena nowej emerytury pomnejsza sę o kwoty przed dokonanem egzekucj potrąceń. Podstawę oblczena nowej emerytury pomnejsza sę równeż o kwoty pobranych emerytur częścowych (omówonych na s. 6). Tablce trwana życa uwzględnające średne dalsze trwane życa, wspólne dla kobet mężczyzn, wyrażone w mesącach dla weku ubezpeczonego ogłasza coroczne Prezes Głównego Urzędu Statystycznego w Montorze Polskm, w forme komunkatu. Tablce te stanową podstawę do oblczena emerytur ustalanych na wnosk zgłaszane od 1 kwetna be- 4 NOWA EMERYTURA Z FUNDUSZU UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH

żącego roku do 31 marca następnego roku kalendarzowego. Jeżel przed 1 kwetna wnosek o emeryturę zgłos osoba, która wek emerytalny osągne po 31 marca, do ustalena średnego dalszego trwana życa stosuje sę tablce obowązujące od 1 kwetna. Przykład 1 Ubezpeczona, urodzona 13 lutego 1953 r., zgłosła wnosek o emeryturę 27 marca 2013 r. Według tablc średnego dalszego trwana życa kobet mężczyzn, obowązujących do 31 marca 2013 r. 3, średne dalsze trwane życa dla kobety, która ukończyła 60 lat 1 mesąc wynos 254,1 mesąca. Taką wartość przyjmuje sę przy oblczanu wysokośc emerytury dla tej ubezpeczonej. Przykład 2 W marcu 2013 r. z wnoskem o emeryturę wystąpła ubezpeczona urodzona 2 marca 1953 r. Ze względu na to, że prawo do emerytury powstało z dnem 2 kwetna, średne dalsze trwane życa w przypadku tej ubezpeczonej zostało ustalone na podstawe tablc obowązujących od 1 kwetna 2013 r. 4. Nowa emerytura przysługuje wszystkm ubezpeczonym urodzonym po 31 grudna 1948 r., a węc także osobom, które cały swój staż ubezpeczenowy przebyły wyłączne przed dnem 1 styczna 1999 r., a po 31 grudna 1998 r. ne podlegały ubezpeczenom społecznym. Aby oblczyć m nową emeryturę, za podstawę oblczena przyjmuje sę odpowedno zwaloryzowany kaptał początkowy. Natomast przy oblczanu wysokośc nowej emerytury dla ubezpeczonych urodzonych po 31 grudna 1948 r., którzy zostal objęc ubezpeczenam społecznym po raz perwszy po 31 grudna 1998 r., przyjmuje sę kwotę zwaloryzowanych składek na ubezpeczene emerytalne. Przy ustalanu wysokośc emerytury dla osób uprawnonych do śwadczena w nższym weku emerytalnym na podstawe art. 184 ustawy emerytalnej (np. z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze) podstawę oblczena emerytury stanow: kwota składek na ubezpeczene emerytalne odpowedno zwaloryzowanych, zewdencjonowanych na konce ubezpeczonego do końca mesąca poprzedzającego mesąc, od którego przysługuje wypłata emerytury oraz kwota kaptału początkowego przelczonego przez dodane do okresów składkowych okresu równego różncy pomędzy wekem emerytalnym a faktycznym wekem przejśca na emeryturę, a następne zwaloryzowanego. 3 Komunkat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dna 23 marca 2012 r. w sprawe tablcy średnego dalszego trwana życa kobet mężczyzn (Montor Polsk z dna 30 marca 2012 r., poz. 182). 4 Komunkat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dna 26 marca 2013 r. w sprawe tablcy średnego dalszego trwana życa kobet mężczyzn (Montor Polsk z 2013 r., poz. 193). NOWA EMERYTURA Z FUNDUSZU UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH 5

Jeśl o tę emeryturę ubega sę ubezpeczony, który złożył wnosek o przekazane środków zgromadzonych na rachunku w OFE na dochody budżetu państwa, składk na ubezpeczene emerytalne, zewdencjonowane na jego konce w Zakładze Ubezpeczeń Społecznych, zwększa sę przez pomnożene wskaźnkem korygującym 19,52/12,22. Jest to stosunek pełnej wysokośc składk na ubezpeczene emerytalne do wysokośc zewdencjonowanej na konce ubezpeczonego w ZUS. Wysokość nowej emerytury jest zwększana za okresy opłacana składek na ubezpeczene społeczne rolnków, o le ubezpeczony: z tytułu tych okresów ne ma ustalonego prawa do emerytury na podstawe przepsów o ubezpeczenu społecznym rolnków, ma take okresy w wymarze krótszym nż 25 lat. Komu przysługuje le wynos emerytura częścowa? Emerytura częścowa przysługuje ubezpeczonym, urodzonym po dnu 31 grudna 1948 r., którzy: ne osągnęl podwyższonego weku emerytalnego wynoszącego w przypadku kobet w zależnośc od daty urodzena 62 lata 1 mesąc lub węcej, a w przypadku mężczyzn 65 lat 5 mesęcy lub węcej, ukończyl wek: 62 lata kobeta 65 lat mężczyzna, mają okres składkowy neskładkowy wynoszący 35 lat dla kobet 40 lat dla mężczyzn. Emerytura częścowa wynos 50% kwoty emerytury oblczonej zgodne z art. 26 ustawy emerytalnej ne podlega podwyższenu do kwoty śwadczena najnższego. Osągnęce podwyższonego weku emerytalnego przez osobę mającą ustalone prawo do emerytury częścowej, ne powoduje przyznana z urzędu emerytury określonej w art. 24 ustawy emerytalnej. Tę emeryturę przyznaje sę wyłączne na wnosek osoby poberającej emeryturę częścową po tym, jak osągne podwyższony wek emerytalny w przypadku ubezpeczonego będącego pracownkem jak ustane stosunek pracy. Jak ustala sę wysokość emerytury dla nektórych ubezpeczonych urodzonych po dnu 31 grudna 1948 r.? Dla nektórych ubezpeczonych urodzonych po 31 grudna 1948 r. ustala sę wysokość emerytury w częśc według dotychczasowych zasad, a w częśc według nowych zasad. Emerytura w wysokośc ustalonej w częśc na dotychczasowych w częśc na nowych za- sadach przysługuje: ubezpeczonym, którzy osągnęl lub osągną wek uprawnający do emerytury w latach 2009 2014, oraz 6 NOWA EMERYTURA Z FUNDUSZU UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH

ubezpeczonym występującym o przyznane wcześnejszej emerytury na podstawe art. 184 ustawy emerytalnej, którzy wek uprawnający do emerytury ukończyl lub ukończą w latach 2009 2014, jeżel łączne spełnają następujące warunk: q ne są członkam jednego spośród otwartych funduszy emerytalnych albo złożą wnosek o przekazane środków zgromadzonych na rachunku w OFE, za pośrednctwem Zakładu Ubezpeczeń Społecznych, na dochody budżetu państwa oraz q ne pobral, nawet za jeden mesąc, emerytury przyznanej oblczonej na dotychczasowych zasadach. Osoba, która poberze emeryturę przyznaną na dotychczasowych zasadach chocażby za 1 mesąc, będze mogła równeż wystąpć z wnoskem o ustalene nowej emerytury, ale ta emerytura zostane wylczona tylko na podstawe nowych zasad. Wysokość emerytury na nowych zasadach ustala sę w oparcu o art. 26 ustawy emerytalnej (omówony na s. 4 ulotk). Natomast wysokość emerytury na dotychczasowych zasadach ustala sę na podstawe art. 53 ustawy emerytalnej według wzoru: 24% kwoty bazowej, po 1,3% podstawy jej wymaru za każdy pełny rok okresów składkowych z uwzględnenem pełnych mesęcy, po 0,7% podstawy jej wymaru za każdy pełny rok okresów neskładkowych z uwzględnenem pełnych mesęcy. Podstawę wymaru emerytury ustala sę z okresu kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych z 20 lat poprzedzających rok zgłoszena wnosku o emeryturę albo z 20 dowolne wybranych lat kalendarzowych z całego życa zawodowego, przypadających przed rokem zgłoszena wnosku. Wskaźnk wysokośc podstawy wymaru emerytury ne może przekroczyć 250%. Proporcje obu częśc emerytury tj. ustalonej według dotychczasowych zasad (starej) ustalonej według nowych zasad (nowej) będą zależały wyłączne od tego, w którym roku ubezpeczony osągne wek emerytalny. I tak emerytura ta będze wynosła: 80% starej 20% nowej emerytury za wek emerytalny osągnęty w 2009 r., 70% starej 30% nowej emerytury za wek emerytalny osągnęty w 2010 r., 55% starej 45% nowej emerytury za wek emerytalny osągnęty w 2011 r., 35% starej 65% nowej emerytury za wek emerytalny osągnęty w 2012 r., 20% starej 80% nowej emerytury za wek emerytalny osągnęty w 2013 r. lub w 2014 r. Przykład 3 Ubezpeczona, urodzona 3 styczna 1951 r., nebędąca członkem otwartego funduszu emerytalnego złożyła wnosek o emeryturę w dnu 15 marca 2013 r. W zwązku z tym, że ukończyła wek 60 lat w 2011 r., wysokość jej emerytury będze stanowć suma 55% śwadczena ustalonego na dotychczasowych zasadach 45% śwadczena ustalonego na nowych zasadach. Ta sama proporcja zostane zastosowana, gdy ta ubezpeczona zgłos wnosek o emeryturę w każdym nnym roku, np. 2015 r. czy 2018 r. NOWA EMERYTURA Z FUNDUSZU UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH 7

Jake są warunk uzyskana nowej emerytury dla ubezpeczonych urodzonych przed 1 styczna 1949 r.? Wysokość emerytury dla ubezpeczonego urodzonego przed 1 styczna 1949 r., który spełna warunk do uzyskana emerytury na zasadach określonych w art. 27 ustawy emerytalnej oraz kontynuował ubezpeczena emerytalne rentowe po osągnęcu weku emerytalnego, wystąpł z wnoskem o emeryturę po raz perwszy po 31 grudna 2008 r., może być oblczona na nowych zasadach na jego wnosek jeżel jest wyższa od oblczonej na dotychczasowych zasadach. Przykład 4 Z wnoskem o emeryturę wystąpł ubezpeczony urodzony w 1945 r., który mmo, że w 2010 r. spełnł warunk do emerytury (tj. osągnął wek 65 lat oraz udowodnł ponad 40-letn staż ubezpeczenowy) nadal był zatrudnony. Wysokość emerytury przysługującej temu ubezpeczonemu może zostać na jego wnosek ustalona na nowych zasadach, jeżel kwota tak ustalonego śwadczena będze wyższa od kwoty ustalonej na dotychczasowych zasadach. Na jakch zasadach nowa emerytura podlega podwyższenu do kwoty najnższego śwadczena? Emerytura, której wysokość wraz z ewentualnym zwększenem przysługującym za okresy opłacana składek na ubezpeczene społeczne rolnków jest nższa od emerytury najnższej, podlega podwyższenu do kwoty śwadczena najnższego, dla: ubezpeczonego, który osągnął wek emerytalny udowodnł okresy składkowe neskładkowe w wymarze co najmnej 25 lat, ubezpeczonej, która osągnęła / osągne wek emerytalny oraz udowodnła / udowodn okresy składkowe neskładkowe w wymarze co najmnej: q 20 lat do 31 grudna 2013 r., q 21 lat od 1 styczna 2014 r., q 22 lata od 1 styczna 2016 r., q 23 lata od 1 styczna 2018 r., q 24 lata od 1 styczna 2020 r., q 25 lat od 1 styczna 2022 r. Okresy neskładkowe przyjmuje sę w wymarze neprzekraczającym 1/3 udowodnonych okresów składkowych. 8 NOWA EMERYTURA Z FUNDUSZU UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH

Przy oblczanu okresów składkowych berze sę pod uwagę równeż okres, za który ustalono zwększene z tytułu opłacana składek na ubezpeczene społeczne rolnków. W przypadku emerytów, którzy osągają przychód z tytułu zatrudnena, służby lub nnej pracy zarobkowej albo prowadzena pozarolnczej dzałalnośc (w tym równeż wykonywanej za grancą), podwyższene do kwoty najnższego śwadczena ne przysługuje w tych mesącach, w których kwota przychodu jest wyższa od ustalonego podwyższena. Prawo do podwyższena do kwoty najnższej emerytury ne przysługuje także w raze zbegu prawa do emerytury z Funduszu Ubezpeczeń Społecznych z prawem do emerytury wojskowej lub polcyjnej albo z prawem do emerytury rolnczej określonej w przepsach o ubezpeczenu społecznym rolnków. Gdy ustalone zostane prawo do okresowej emerytury kaptałowej ze środków zgromadzonych w OFE oraz do nowej emerytury (wraz z ewentualnym zwększenem z tytułu opłacana składek na ubezpeczene społeczne rolnków) suma tych emerytur jest nższa od najnższej emerytury, nową emeryturę (wraz ze zwększenem) podwyższa sę tak, aby suma obu emerytur ne była nższa od kwoty śwadczena najnższego. W jakch przypadkach wysokość nowej emerytury zostaje ponowne ustalona? Wysokość nowej emerytury zostaje ponowne ustalona, jeżel emeryt podlegał ubezpeczenom emerytalnemu rentowym po przyznanu śwadczena. Ponowne oblczene wysokośc emerytury polega na zwększenu kwoty śwadczena o loraz zwaloryzowanych składek zewdencjonowanych na konce pracującego emeryta wyrażonego w mesącach średnego dalszego trwana życa ustalonego dla weku danego ubezpeczonego w dnu złożena wnosku o przelczene wysokośc śwadczena. Podstawą do ustalena kwoty zwększena emerytury jest kwota składek zewdencjonowanych od mesąca, od którego wypłacono emeryturę po raz perwszy, do mesąca poprzedzającego mesąc zgłoszena wnosku o ponowne ustalene emerytury. Zasadę tę stosuje sę odpowedno do kolejnych wnosków o ustalene emerytury w nowej wysokośc. W celu ponownego ustalena wysokośc emerytury ubezpeczony mus zgłosć wnosek ne wcześnej nż po upływe roku kalendarzowego, a jeżel ubezpeczene ustane w trakce roku kalendarzowego po ustanu ubezpeczeń emerytalnego rentowych. Przykład 5 Śwadczenoborca, mający ustalone prawo do nowej emerytury od wrześna 2012 r., nadal jest zatrudnony w ramach stosunku pracy. Wnosek o ponowne ustalene wysokośc emerytury mógł zgłosć ne wcześnej nż w stycznu 2013 r. (a węc po zakończenu roku kalendarzowego). Jeśl ubezpeczony pracowałby równeż w 2013 r., kolejny wnosek o dolczene dotychczas neuwzględnonych okresów podlegana ubezpeczenom emerytalnemu rentowym może zgłosć najwcześnej w stycznu 2014 r. NOWA EMERYTURA Z FUNDUSZU UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH 9

Przykład 6 Prawo do nowej emerytury powstało w stycznu 2013 r. Po nabycu uprawneń emerytalnych ubezpeczony podjął zatrudnene na podstawe umowy o pracę kontynuował je do końca maja 2013 r. Wnosek o ponowne ustalene wysokośc emerytury może zgłosć po ustanu ubezpeczeń emerytalnego rentowych (ne mus czekać do zakończena roku kalendarzowego). Ponowne ustalene wysokośc emerytury na opsanych powyżej zasadach dotyczy równeż emerytur ustalonych częścowo według dotychczasowych zasad, a częścowo według nowych zasad. Wysokość emerytury ustalanej według dotychczasowych według nowych zasad jest ponowne ustalana także, gdy: ubezpeczony udokumentuje dotychczas neuwzględnone okresy składkowe lub neskładkowe przebyte przed dnem przyznana emerytury, ubezpeczony przedłoży nowe dokumenty dotyczące wynagrodzena lub dochodu wlczanych do podstawy wymaru składek na ubezpeczene społeczne, np. zaśwadczena pracodawcy o nagrodze wypłaconej pracownkow, ubezpeczony zgłos wnosek o przelczene kaptału początkowego, np. przez zmanę 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpeczena przypadającego przed 1999 r. na okres 10 kolejnych lat kalendarzowych przypadających w latach do 1998 r. czy przyjęce zamast podstawy wymaru renty wynagrodzena z okresu 10 kolejnych lat kalendarzowych przypadających przed 1999 r., płatnk składek skoryguje dokumenty ubezpeczenowe (chodz o korektę w rozumenu ustawy z dna 13 paźdzernka 1998 r. o systeme ubezpeczeń społecznych) 5. Jak jest tryb postępowana o przyznane nowej emerytury? Ustalene prawa do nowej emerytury następuje na wnosek ubezpeczonego lub jego pełnomocnka złożony bezpośredno w organe rentowym na pśme, zgłoszony ustne do protokołu, korzystając z usług pocztowych lub kurerskch 6, a w przypadku osób zameszkałych za grancą za pośrednctwem urzędu konsularnego lub nnej placówk dyplomatycznej. Nezależne od mejsca zameszkana wnosek zawsze można złożyć za pomocą nternetowej Platformy Usług Elektroncznych na pue.zus.pl w forme elektroncznej. Wnosek pownen zawerać: q mę nazwsko, q datę urodzena, 5 Tekst jednolty: Dz.U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 z późn. zm. 6 Za pośrednctwem przedsęborcy uprawnonego do wykonywana dzałalnośc pocztowej w obroce krajowym lub zagrancznym 6 ust. 1 rozporządzena Mnstra Pracy Poltyk Społecznej z dna 11 paźdzernka 2011 r. w sprawe postępowana o śwadczena emerytalno-rentowe (Dz.U. nr 237, poz. 1412). 10 NOWA EMERYTURA Z FUNDUSZU UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH

q mejsce zameszkana, q adres do korespondencj (jeżel jest nny nż mejsce zameszkana), q numer PESEL, a w raze braku numeru PESEL serę numer dowodu osobstego albo paszportu, q podps wnoskodawcy, jego pełnomocnka lub osoby upoważnonej do złożena podpsu. Jeżel emerytura ma być przekazywana na rachunek w banku lub w spółdzelczej kase oszczędnoścowo-kredytowej, należy podać nazwę adres banku (kasy) oraz numer rachunku w banku (lub w kase). Wnosek o nową emeryturę można wycofać, ne późnej jednak nż do dna uprawomocnena sę decyzj w sprawe emerytury (tj. w termne jednego mesąca od dna doręczena decyzj). Wycofane wnosku jest skuteczne tylko, gdy nastąpło w jednej z form przewdzanych dla zgłoszena go. Ubezpeczony, który do dna zgłoszena wnosku o nową emeryturę ne ustalł kaptału początkowego (choć legtymuje sę okresam składkowym neskładkowym przebytym przed 1999 r.), pownen wraz z wnoskem o śwadczene złożyć dokumenty wymagane do ustalena tego kaptału. W przypadku braku takch dokumentów wysokość nowej emerytury zostane ustalona wyłączne z uwzględnenem zwaloryzowanych składek zewdencjonowanych na ndywdualnym konce ubezpeczonego. Ubezpeczonemu, który ne ma ustalonego kaptału początkowego, a wraz z wnoskem o emeryturę przedłoży dokumenty pozwalające na ustalene tego kaptału albo wnosek o ustalene kaptału początkowego złożył wcześnej, ale ne została jeszcze wydana decyzja o ustalenu wysokośc tego kaptału, organ rentowy w perwszej kolejnośc ustal kaptał początkowy, a następne wyda stosowną decyzję w sprawe nowej emerytury. Decyzje w sprawe śwadczeń wydają śwadczena te wypłacają organy rentowe właścwe ze względu na mejsce zameszkana osoby zanteresowanej. Wypłata nowej emerytury Nową emeryturę wypłaca sę, począwszy od dna powstana prawa do tego śwadczena (tj. od momentu spełnena warunków do jej przyznana), ne wcześnej jednak nż od mesąca, w którym zgłoszono wnosek. Emeryturę wypłaca sę za mesące kalendarzowe w dnu ustalonym w decyzj organu rentowego jako termn płatnośc śwadczena. Emerytura może być przekazana osobe uprawnonej za pośrednctwem osób prawnych prowadzących dzałalność w zakrese doręczana śwadczeń (np. poczty), albo na wnosek tej osoby na jej rachunek w banku lub w spółdzelczej kase oszczędnoścowo- -kredytowej. Osobe zameszkałej za grancą w państwe, z którym Polskę łączą umowy mędzynarodowe w dzedzne ubezpeczeń społecznych, emeryturę przekazuje sę za pośrednctwem banku chyba że umowy mędzynarodowe stanową naczej. NOWA EMERYTURA Z FUNDUSZU UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH 11

Natomast emerytow, który zameszkał w kraju, z którym Polskę ne łączy umowa mędzynarodowa w zakrese ubezpeczeń społecznych, emeryturę wypłaca sę w zależnośc od wnosku albo do rąk osoby przez nego upoważnonej zameszkałej w kraju, albo na rachunek bankowy emeryta w Polsce. Czy można odwołać sę od decyzj w sprawe nowej emerytury? Od decyzj organu rentowego w sprawe nowej emerytury można sę odwołać do sądu okręgowego sądu pracy ubezpeczeń społecznych, w termne mesąca od dna doręczena decyzj. Odwołane wnos sę na pśme do oddzału ZUS, który wydał zaskarżaną decyzję, albo ustne do protokołu sporządzonego przez ten oddzał. Oddzał ZUS, jeżel uzna odwołane za słuszne, zmena lub uchyla decyzję w termne neprzekraczającym 30 dn od dna wnesena odwołana ne nadaje sprawe dalszego begu. Natomast jeżel odwołane ne zostało w całośc lub w częśc uwzględnone, oddzał przekazuje sprawę nezwłoczne do sądu, ne późnej nż w termne 30 dn od dna wnesena odwołana, wraz z uzasadnenem swojego stanowska. Postępowane odwoławcze jest wolne od opłat. * Podane nformacje mają charakter ogólny. Aby otrzymać szczegółowe nformacje w sprawe nowych emerytur należy zwrócć sę do oddzału, nspektoratu lub bura terenowego ZUS. Warto równeż poszukać ch na www.zus.pl. Warszawa, serpeń 2013 r. Zakład Ubezpeczeń Społecznych (Departament Śwadczeń Emerytalno-Rentowych) 01-748 Warszawa, ul. Szamocka 3, 5 Skład: Polgrafa ZUS w Warszawe. Zam. nr 2314/13 Druk: Wydz. Polgr. ZUS w Słupsku. Nakł. 10 000 egz. Zam. nr 652/13