Polska Zasady śledzenia pochodzenia mięsa wołowego z wykorzystaniem standardów GS1 (Opracowano na podstawie broszury Traceability of Beef, wydanej przez GS1) www.gs1pl.org The global language of business
_Toc157566999 Podziękowania... 3 Streszczenie... 4 Wprowadzenie... 4 I. GS1... 5 1.1. Międzynarodowa organizacja GS1... 5 II. Konsekwencje wprowadzenia w życie Rozporządzenia (EC) 1760/2000... 6 III. Kody kreskowe GS1... 6 3.1. Kody kreskowe GS1 służące identyfikacji... 7 3.2. Dodatkowe informacje w kodach kreskowych GS1... 7 IV. Zalecenia... 9 4.1. Identyfikatory Zastosowania w łańcuchu dostaw wołowiny... 10 4.2. Ubój... 11 4.2.1. Rozporządzenie (EC) 1760/2000... 11 4.2.2. Zalecenia GS1... 11 4.3. Wykrawanie... 12 4.3.1. Rozporządzenie (EC) 1760/2000... 12 4.3.2. Zalecenia GS1... 12 4.4. Sprzedaż... 13 4.4.1. Rozporządzenie (EC) 1760/2000... 13 4.4.2. Zalecenia GS1... 14 V. Jak zacząć... 14 VI. Kierunki rozwoju... 14 6.1. Elektroniczna komunikacja... 14 6.2. Automatyczne gromadzenie danych... 14 Załącznik I: Przykłady etykiet... 16 All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 2 z 18
Podziękowania GS1 pragnie wyrazić swoje podziękowanie za bezcenną pomoc otrzymaną przy tworzeniu tych wytycznych wszystkim organizacjom oraz indywidualnie osób, które wzięły udział w pracach Meat Supply Chain Task Force (Grupy Specjalnej ds. Łańcucha Dostaw Mięsa), the United Nations Economic Commission for Europe Secialized Section on Meat Standardisation (Komisji Gospodarczej Narodów Zjednoczonych na rzecz Europejskiego Wyspecjalizowanego Działu w zakresie Standaryzacji Mięsa), uczestnikom projektu the Meat Automation Concerted Action (Wspólnych Działań na rzecz Automatyzacji Mięsa), the Expert Advisory Board (Zarządowi Doradczemu Ekspertów), oraz wszystkim członkom European Meat Expert Group (EMEG) (Europejskiej Grupie Ekspertów ds. Mięsa). GS1 chciałoby w szczególności podziękować za wsparcie następującym organizacjom: GS1 Hiszpania AUS-MEAT GS1 Niemcy Central Bureau of Provision Trade (NL: CBL) GS1 Argentyna GS1 Australia GS1 Austria GS1 Brazylia GS1 Dania GS1 Irlandia GS1 Holandia GS1 Nowa Zelandia GS1 Norwegia GS1 Szwecja GS1 Wielka Brytania European Commission DG Agri European Livestock and Meat Trading Union EuroCommerce EuroHandelsinstitute Francuski Minister ds. Gospodarki GS1 Francja GS1 Belgia i Luksemburg GS1 Włochy International Meat Secretariat Liaison Centre for the Meat Processing in EU Meat Automation Concerted Action Meat and Livestock Australia Meat and Livestock Commission Wielka Brytania Product Boards for Livestock, Meat and Eggs United Nations Economic Commission for Europe United States Department for Agriculture Nasze szczególne podziękowania kierujemy do wszystkich przedsiębiorstw, organizacji, ekspertów oraz dostawców technologii, którzy wzięli udział w pomyślnym wdrażaniu systemu GS1 w zakresie projektu pilotażowego śledzenia ruchu i pochodzenia wołowiny w Niemczech i Australii. All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 3 z 18
Streszczenie Uchylenie i zastąpienie Rozporządzenia (EC) 820/97 Rozporządzeniem (EC) 1760/2000 (tu nazywanym Rozporządzeniem dot. Etykietowania Wołowiny ) spowodowało konieczność rozszerzenia systemu GS1. Opublikowanie trzeciego wydania Wskazówek dot. śledzenia ruchu i pochodzenia wołowiny ( Traceability of Beef ) całkowicie zastępuje poprzednie edycje. Celem tych wskazówek jest dostarczenie rozwiązań w zakresie wdrażania Rozporządzenia dot. Etykietowania Wołowiny przy wykorzystaniu systemu numerowania i kodowania akceptowanego na całym świecie, będącego częścią systemu GS1. Wykorzystanie wspólnych standardów identyfikacyjnych i komunikacyjnych znacząco poprawia precyzję i szybkość przekazywania informacji mających związek z pochodzeniem i przetwarzaniem wołowiny i prowadzi do zwiększenia wydajności i zmniejszenia kosztów w obrębie łańcucha dostaw wołowiny. Przyjęcie zasad jest dobrowolne. Definiują one wymagania konieczne przy wdrażaniu Rozporządzenia dot. Etykietowania Wołowiny w celu śledzenia pochodzenia produktów wołowych. Ponadto te zasady dostarczają aktualny model najlepszych praktyk w zakresie efektywnego wdrażania Rozporządzenie dot. Etykietowania Wołowiny. Wykorzystanie systemu GS1 w obrębie łańcucha dostaw wołowiny bazuje na zasadach opisanych w Specyfikacjach Ogólnych GS1. Specyfikacje te są rekomendowane przez United Nations Economic Commission for Europe (UN/ECE). Wprowadzenie Bezpieczeństwo żywności stało się jedną z najważniejszych i priorytetowych kwestii dla łańcucha dostaw mięsa. Efektywny i ekonomicznie uzasadniony system śledzenia może ograniczyć problem związany z bezpieczeństwem żywności do określonego regionu, ubojni lub zakładu przetwórczego, hodowcy, a nawet pojedynczego zwierzęcia. Komisja Europejska uznała, iż istnieje pilna potrzeba odzyskania zaufania konsumentów do produktów wołowych i pokłada swoje nadzieje w śledzeniu ruchu i pochodzenia produktów wołowych w całych łańcuchu dostaw. Dlatego też w oparciu o sugestie Komisji Europejskiej, Parlament Europejski i Rada przyjęli rozporządzenie o obowiązkowym etykietowaniu wołowiny (EC) 1760/2000 (nazywaną Rozporządzeniem dot. Etykietowania Wołowiny) 1.Rozporządzenie to nabrało mocy prawnej we wszystkich krajach członkowskich Unii Europejskiej w styczniu 2000. Rozporządzenie dot. Etykietowania Wołowiny w UE ma na celu zapewnienie powiązania z jednej strony pomiędzy identyfikatorami półtusz, ćwierćtusz lub porcjami mięsa, a z drugiej, z konkretnym zwierzęciem lub jeśli jest to wystarczające dla zapewnienia rzetelności informacji na etykiecie z określoną grupą zwierząt. Etykieta musi zawierać 6 elementów w formacie umożliwiającym jej odczytanie przez człowieka: numer referencyjny lub kod referencyjny, zapewniający powiązanie pomiędzy mięsem i zwierzęciem lub grupami zwierząt; kraj urodzenia 2 ; kraj tuczu; kraj uboju; kraj wykrawania/rozbioru; numer dopuszczenia ubojni i zakładu rozbiorowego. Przyjęcie unikalnego systemu identyfikacyjnego numerowania GS1 oraz wykorzystanie kodów kreskowych GS1 128 pomaga dostosować się do wymogów Rozporządzenia dot. Etykietowania Wołowiny. Niniejszy podręcznik prezentuje efektywne sposoby pozwalające wprowadzić w życie Rozporządzenie w oparciu 1 Kopia Rozporządzenia (EC) 1760/2000 na oficjalnej stronie UE pod adresem http://europe.eu.int 2 Obowiązkowe od 1 stycznia 2001; p. Rozporządzenie (EC) 1760/2000 Artykuł 13 (5a) All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 4 z 18
o system GS1. Niniejsze wydanie nie zawiera jednak rozwiązań Elektronicznej Wymiany Danych (EDI) 3, dla śledzenia ruchu. Będą one uwzględnione w kolejnych wydaniach. Rozdział 1 zawiera opis organizacji GS1, a rozdział 2 analizę konsekwencji Rozporządzenia dot. Etykietowania Wołowiny na łańcuch dostaw wołowiny. Rozdział 3 dostarcza informacji na temat wykorzystywanych kodów kreskowych. Głowna część tego dokumentu rozdział 4 i części późniejsze, analizuje krok po kroku wpływ wprowadzenia w życie niniejszych wskazówek na łańcuch dostaw wołowiny. I. GS1 1.1. Międzynarodowa organizacja GS1 GS1 jest globalną organizacją non-profit, administrującą i zarządzającą systemem GS1. W kontekście niniejszych wytycznych czynione wzmianki dotyczą głównie dwóch grup standardów GS1 odnoszących się do efektywnego zarządzania łańcuchem dostaw: standardów GS1 dla automatycznej identyfikacji i gromadzenia danych (AIDC), opisanych w Ogólnych Specyfikacjach GS1, oraz standardów EANCOM dla Elektronicznej Wymiany Danych (EDI). W chwili obecnej GS1 rozbudowuje sieć komunikatów EDI dla łańcucha dostaw wołowiny. Nadrzędną zasadą systemu GS1 jest jednoznaczny system numerowania wykorzystywany do identyfikowania produktów i usług w łańcuchu dostaw. Wykorzystując techniki automatycznej identyfikacji i gromadzenia danych system ten może być z powodzeniem stosowany na wszystkich etapach produkcji lub przetwarzania i dystrybucji. Pamiętać należy, że choć kod kreskowy jest najbardziej widoczną aplikacją systemu GS1, to stanowi on zaledwie reprezentację maszynową przypisanych mu cyfr. Stosowanie systemu GS1 zapewnia niepowtarzalność cyfr identyfikujących jednostkę, której numer ten został przydzielony. System GS1 zmierza w kierunku globalnego ujednolicenia i przezwycięża problemy związane z pomyłkami, powielaniem oraz błędną interpretacją, ponieważ wszyscy uczestnicy systemu GS1 stosują jednakowe zasady kodowania. Organizacje członkowskie GS1 zapewniają niepowtarzalność numerów na całym świecie dzięki użyciu ściśle określonych prefiksów. Każdy numer GS1 jest rozpoznawany przez partnerów handlowych w kraju i na całym świecie. Ponadto system GS1 pozwala przypisać danej jednostce dodatkowe informacje, jak numer identyfikacyjny przedsiębiorstwa lub numer partii, a nie jedynie numer identyfikacyjny tej jednostki. 130 kraje świata reprezentuje organizację GS1. Mając swoją siedzibę w Belgii i USA, GS1 koordynuje wszystkimi 104 Organizacjami członkowskimi GS1, dostarczając także pisemnych wskazówek dotyczących wykorzystania systemu GS1. 4 Pod koniec roku 2000 w ramach GS1 powołano do życia Europejską Grupę Ekspertów ds. Przemysłu Mięsnego (EMEG, European Meat Expert Group), aby oceniła zaawansowanie wdrażania zasad Rozporządzenia dot. Etykietowania Wołowiny oraz sposobu, w jaki system GS1 mógłby być zastosowany przy obsłudze łańcucha dostaw wołowiny. Niniejsze wytyczne koncentrują się przede wszystkim na Rozporządzeniu dot. Etykietowania Wołowiny i dlatego skierowane są głównie do: -wszystkich Krajów Członkowskich UE; -krajów spoza UE, eksportujących towary do krajów członkowskich UE; -krajów spoza UE, które przyjęły Rozporządzenie dot. Etykietowanie Wołowiny jako zasadniczy sposób śledzenia ruchu i pochodzenia wołowiny w łańcuchu dostaw mięsa. Rząd norweski zdecydował się na obowiązkowe wprowadzenie w życie zasad Rozporządzenia dot. etykietowania wołowiny mimo, iż Norwegia nie należy do krajów członkowskich UE. Na stronie internetowej GS1 www.gs1.org dostępne są krajowe załączniki, stanowiące część niniejszych wskazówek. 3 EANCOM jest standardem GS1 w odniesieniu do komunikatów EDI 4 Dalsze informacje można uzyskać na stronie Hwww.gs1.orgH lub na stronie krajowej Organizacji Członkowskiej All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 5 z 18
II. Konsekwencje wprowadzenia w życie Rozporządzenia (EC) 1760/2000 Śledzenie ruchu i pochodzenia wołowiny w łańcuchu dostaw wymaga możliwych do zweryfikowania metod identyfikacji bydła, tusz oraz płatów mięsa we wszystkich możliwych opakowaniach jednostkowych i transportowych na każdym etapie łańcucha dostaw. Niepowtarzalne numery identyfikacyjne muszą być właściwie stosowane i zapisywane, aby zagwarantować połączenie pomiędzy poszczególnymi etapami przetwarzania w łańcuchu dostaw. System identyfikacji i rejestracji bydła w Unii Europejskiej składa się z następujących elementów 5 : kolczyków identyfikujących poszczególne zwierzęta; komputerowych baz danych; paszportów zwierząt; indywidualnych rejestrów przechowywanych w każdym gospodarstwie. Dane dokumentujące historię zwierzęcia muszą być zawarte w jego paszporcie lub w bazie danych. Śledzenie ruchu i pochodzenia wołowiny wzbudziło ogólne zainteresowanie i stało się tematem wielu debat. Ważne jest umiejętne rozróżnienie pomiędzy wymogami prawnymi, koniecznymi technologiami śledzenia ruchu i pochodzenia wołowiny oraz narzędziami systemu GS1. Organy władzy ustawodawczej poszczególnych państw ustanawiają wymagania prawne dotyczące bezpieczeństwa żywności, natomiast system GS1 umożliwia skuteczne zarządzanie bezpieczeństwem żywności. Jednakże na partnerach handlowych w łańcuchu dostaw skupia się odpowiedzialność umiejętnego wykorzystania możliwości zapewnionych przez system GS1, aby zagwarantować pełną zgodność z Rozporządzeniem (EC) 1760/2000. Ostatnio ONZ oficjalnie zachęcił do stosowania systemu GS1 w śledzeniu ruchu i pochodzenia wołowiny. 6 Europejski łańcuch dostaw wołowiny planuje wprowadzenie w życie Rozporządzenia dot. etykietowania wołowiny przy pomocy systemu GS1. Śledzenie ruchu (tzw. tracking) to określenie faktycznego statusu wysyłki, paczki itp. Śledzenie ruchu produktu jest to możliwość podążania drogą, jaką przebywa określona jednostka produktu przez wszystkie etapy łańcucha dostaw, kiedy przemieszcza się pomiędzy różnymi przedsiębiorstwami. Produkty podlegają rutynowej kontroli pod względem starzenia, zarządzania zapasami i dla celów logistycznych. W kontekście niniejszych wytycznych, zainteresowanie skupia się na kontrolowaniu od ubojni do detalu. Śledzenie pochodzenia (tzw. tracing) to uzyskanie informacji, umożliwiających zrekonstruowanie historii wysyłki, paczki itp. Śledzenie pochodzenia produktu jest to możliwość identyfikacji pochodzenia określonej jednostki i/lub serii/partii produktu, znajdującego się wewnątrz łańcucha dostaw, poprzez odniesienie do zapisów utrzymywanych we wcześniejszych ogniwach łańcucha dostaw. Produkty śledzi się w celu ich ewentualnego wycofania lub rozpatrywania reklamacji. W kontekście niniejszych wytycznych zainteresowanie skupia się na śledzeniu produktów wołowych od punktu sprzedaży detalicznej wstecz do ubojni. Niniejsze wytyczne nie dotyczą śledzenia transportu żywych zwierząt pomiędzy poszczególnymi gospodarstwami. Możliwość śledzenia ruchu i pochodzenia poszczególnych zwierząt oraz weryfikacja kraju ich urodzenia i tuczu zależą od dokładności przechowywania informacji wymaganych mocą Rozporządzenia dot. Etykietowania Wołowiny (paszport zwierzęcia). Dane gromadzone są przez ubojnie. III. Kody kreskowe GS1 Kody kreskowe są nośnikami danych. Kod kreskowy w systemie GS1 służy do zapisania odpowiednich danych o produkcie lub usłudze na każdym etapie łańcucha dostaw. Mówiąc prościej, kod kreskowy składa się z pionowych równoległych, przylegających do siebie ciemnych i jasnych kresek oraz spacji. Określone 5 Rozporządzenie (EC) 1760/2000: artykuł 3 6 Prosimy o zapoznanie się z częścią UN/ECE dot. mięsa pod adresem: Hhttp://www.unece.org/trade/agrH All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 6 z 18
wzory szerokości ciemnych i jasnych kresek służą do przedstawiania rzeczywistych danych w kodzie kreskowym. Dane te mogą być Globalnym Numerem Jednostki Handlowej (GTIN) lub każdą inną dodatkową informacją o atrybutach tej jednostki handlowej. Czytnik kodów (skaner) odczytuje znaki odzwierciedlone w kreskach i spacjach. Połączenie etykiet z kodem kreskowym przy zastosowaniu czytników kodów umożliwia gromadzenie danych w czasie rzeczywistym. 3.1. Kody kreskowe GS1 służące identyfikacji Ogólnie znaną zasadą jest to, iż każdemu produktowi handlowemu (na przykład opakowaniu mięsa przeznaczonemu do sprzedaży w punkcie detalicznym) lub większej ilości produktów przeznaczonych na sprzedaż (na przykład skrzyni różnych rodzajów opakowanego mięsa transportowanej z miejsca przechowywania do punktu sprzedaży detalicznej) przypisany jest globalny niepowtarzalny numer GS1. Ten numer to Globalny Numer Jednostki Handlowej (GTIN). GTIN nie zawiera żadnych informacji o samym produkcie; stanowi on jedynie światowy niepowtarzalny i jednoznaczny numer identyfikacyjny. Numer GTIN może być przedstawiony w postaci kodu kreskowego. Dobrze znany kod kreskowy EAN 13 przedstawiony został poniżej: Rysunek 1 przykład kodu kreskowego EAN-13 1234567 numer jednostki kodującej 001 oznaczenie jednostki 6 cyfra kontrolna W tym przykładzie prefiks firmy GS1 jest dziewięciocyfrowy. Jeżeli prefiks ten jest siedmio- lub ośmiocyfrowy (zgodnie z Warunkami Ogólnymi Uczestnictwa w systemie GS1 w Polsce), numer produktu składa się odpowiednio z 5 lub 4 cyfr. a. Krajowa Organizacja GS1 przydziela prefiksy GS1, gwarantując niepowtarzalność numeru na całym świecie. b. Uczestnik systemu GS1, będący jednocześnie ostatecznym właścicielem produktu, przydziela numer referencyjny produktu, czyli jest odpowiedzialny za oznaczenie jednostki numerem z przyznanej puli numerów. c. Cyfra kontrolna jest wynikiem działania matematycznego wykonanego na poprzedzających ją cyfrach. Umożliwia to wykrycie błędów, a jej weryfikacja dokonywana jest automatycznie przez czytnik kodu kreskowego i zapewnia poprawność odczytu kodu kreskowego. 3.2. Dodatkowe informacje w kodach kreskowych GS1 Zgodnie z wcześniejszymi informacjami, GTIN nie zawiera żadnych konkretnych danych o produkcie. Stanowi on jedynie klucz dostępu do informacji gromadzonych na jego temat w bazie danych. Dodatkowe informacje na temat serii/partii produkcyjnej, wagi, daty spożycia mogą być niekiedy wymagane. W ramach łańcucha dostaw wołowiny do zakodowania dodatkowych informacji o produkcie oprócz jego numeru GTIN, stosuje się symbolikę GS1-128. Przykład takich danych to: data uboju, numer kolczyka, numer dopuszczenia ubojni. Identyfikatory zastosowań (IZ) GS1 są obowiązkowe podczas korzystania z symboliki GS1 128 i określają strukturę danych zakodowanych w następujących po nich elementach danych. All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 7 z 18
Rysunek 2 - Kod kreskowy GS1-128 zastosowany celem oznakowania kawałka mięsa wołowego w ubojni (01)9871234567 numer GTIN (3102)003725 waga netto 1243857 numer jednostki kodującej IZ (01) sygnalizuje, że następujący po nim element (98712345670019) jest numerem GTIN produktu. Ubojnia stosuje określony numer GTIN w odniesieniu do określonego rodzaju mięsa: 98712345670019 Pierwsza cyfra elementu 9 sygnalizuje, że jest to produkt o zmiennej ilości (w tym przypadku wadze). IZ (3102) wskazuje wagę netto produktu, w tym przypadku 37.25 kg. IZ (251) określa numer identyfikacyjny zwierzęcia, w tym przypadku NL21243857 GS1 określaja z góry znaczenie Identyfikatorów Zastosowań (IZ). Dla celów śledzenia ruchu i pochodzenia wołowiny GS1 wprowadziło nowy IZ, który może być wykorzystywany w śledzeniu ruchu i pochodzenia innych produktów żywnościowych, a jest nim IZ 703(s) szerzej opisany w kolejnym rozdziale. All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 8 z 18
IV. Zalecenia W niniejszym rozdziale przeanalizowany zostanie każdy etap łańcucha dostaw wołowiny oraz wytłumaczony sposób, w jaki system GS1 jest wprowadzany w życie w zgodzie z Rozporządzeniem. Wskazane zostaną także miejsca dla uzgodnienia specyficznych krajowych interpretacji Rozporządzenia. Wszyscy uczestnicy łańcucha dostaw powinni wziąć indywidualną odpowiedzialność za przedstawianie właściwych informacji w kodach kreskowych i gwarantować bezpieczne i właściwe systemy zapisu informacji. Informacje zawarte w tym rozdziale oparte są o poniższy schemat wymiany informacji podczas etykietowania wołowiny zgodnie z Rozporządzeniem (EC) 1760/2000 przy wykorzystaniu standardów GS1. Rysunek 3 - Wymiana informacji podczas etykietowania wołowiny (z uwzględnieniem Rozporządzenia (EC) 1760/2000) Ubojnia Rozkrój Sprzedaż Konsumpcja Etykieta na półtuszy Etykieta wykorzystana w procesie przetwórczym Etykieta przeznaczona dla konsumenta Symbol GS1: Symbol GS1: GS1-128 Symbol GS1: GS1 128 Symbol GS1: EAN 13 Żaden Ważny paszport lub certyfikat zdrowia Numer kolczyka* EANCOM (EDI)GS1 128 IZ (O1) IZ (251) GTIN Nr kolczyka* EANCOM (EDI)GS1 128 IZ (O1) IZ (251) LUB IZ (10) GTIN Nr kolczyka* Nr serii/partii Jedynie numer GTIN, który stanowi klucz dostępu w bazie danych artykułów podczas odczytu w punkcie sprzedaży detalicznej. Dodatkowe IZ w kodzie GS1 128 (bez EANCOM) IZ (422) kraj urodzenia IZ (423) kraje tuczu IZ (7030) kraj uboju i numer dopuszczenia ubojni Dodatkowe IZ w kodzie GS1 128 (bez EANCOM) IZ (422) kraj urodzenia IŻ (423) kraje tuczu IZ (7030) kraj uboju i numer dopuszczenia ubojni IZ (7031-7039) kraje wykrawania i numer dopuszczenia zakładów rozbiorowych * GS1 zaleca stosowanie numeru kolczyka jako numeru referencyjnego; Francja korzysta z numeru uboju na rynku krajowym. Pamiętać należy, iż instytucje rządowe i firmy w poszczególnych krajach mogą wymagać umieszczenia dodatkowych informacji handlowych na etykietach. Umieszczanie dodatkowych informacji powinno być zatwierdzone przez kompetentny organ o charakterze państwowym, zgodnie z procedurą przewidzianą przez artykuł 16 Rozporządzenia 1760/2000. Zaleca się także sprawdzenie statusu prawnego jakiejkolwiek dodatkowej informacji, która ma być umieszczona na etykiecie. W Wielkiej Brytanii, na przykład, umieszczenie informacji Najlepsze do lub Spożyć do nie wymagają pozwolenia, natomiast chęć All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 9 z 18
umieszczenia informacji o metodzie uboju, która odbyła się zgodnie z zasadami religii muzułmańskiej lub żydowskiej wymaga specjalnej zgody. 4.1. Identyfikatory Zastosowania w łańcuchu dostaw wołowiny Identyfikatory Zastosowań opisane w tym rozdziale są zalecane przez GS1 jako wymagane w ramach wdrażania Rozporządzenia (EC) 1760/2000 7. Tabela 1 Identyfikatory Zastosowania GS1 IZ Pełna nazwa 01 Globalny Numer Jednostki Handlowej 10 Numer serii lub partii produkcyjnej Oznaczenie danych ang. pol. Format IZ Format pola danych Wykorzystanie IZ w łańcuchu dostaw wołowiny GTIN GTIN n2 N14 Globalny Numer Jednostki Handlowej GS1 BATCH/LOT SERIA n2 an20 Numer serii/partii produkcyjnej 251 Odniesienie do jednostki źródłowej REF SOURCE TO REF. ŹRÓDŁOWA n3 an..30 Numer kolczyka lub innego kodu referencyjnego zwierzęcia, od którego pochodzi mięso 422 Kraj pochodzenia jednostki handlowej 423 Kraj wstępnego przetworzenia ORIGIN KRAJ POCH. (Pochodzenie ma tu inne znaczenie niż w Rozporządzeniu i znaczy jedynie kraj urodzenia) COUNTRY INITIAL PROCESS KRAJ WSTĘPNEGO PRZETW. n3 N3 Kraj urodzenia wyrażony numerem ISO 3166 (bieżąca lista kodów krajowych ISO pod adresem www.iso.ch) n3 n..15 Możliwość identyfikacji maks. 5 krajów tuczu poprzez 5 kodów krajowych ISO 426 Kraj obejmujący cały proces przetwórczy COUNTRY FULL PROCESS KRAJ PRZETW. n3 N3 Wszystkie wcześniejsze kroki w ramach łańcucha dostaw podjęte zostały w tym samym kraju 7030 do 7039 Numer dopuszczenia firmy z 3-znakowym kodem ISO kraju PROCESSOR# JEDNOSTKA PRZE- TWARZAJĄCA n4 n3+ an..27 Kod krajowy ISO oraz numery dopuszczenia firmy, maksymalnie 10 kolejnych jednostek przetwarzających w łańcuchu dostaw. 7030 dotyczy ubojni. 7031 do 7039 odnosi się do zakładów rozbiorowych. nx: pole numeryczne (n) o określonej długości (x) n..x: pole numeryczne (n) o zmiennej długości. Długość maksymalną określa (x) an..x: pole alfanumeryczne (an) o zmiennej długości. Długość maksymalną określa (x) 7 Pełna lista IZ dostępna jest w Specyfikacjach Ogólnych GS1 pod adresem http://www.ean-int.org All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 10 z 18
4.2. Ubój Ubojnie stanowią pierwszy etap w łańcuchu dostaw, w którym wykorzystywany jest system GS1. Możliwość śledzenia pochodzenia produktu aż do indywidualnego zwierzęcia zależy od precyzji informacji wymaganych przez Rozporządzenie (EC) 1760/2000, które powinny być zapisywane i gromadzone przez ubojnie. 4.2.1. Rozporządzenie (EC) 1760/2000 Wymaga się, aby żywe zwierzęta zaopatrzone były w następujące dokumenty po przybyciu do ubojni: towarzyszący dokument (paszport) lub certyfikat zdrowia oraz kolczyki wraz z numerem referencyjnym, umożliwiającym identyfikację poszczególnych zwierząt. Ubojnie są zobowiązane do prowadzenia i udostępniania następujących informacji: Wymaganie Rozporządzenia (EC) 1760/2000 Numer artykułu Numer lub kod referencyjny zapewniający połączenie 13 (2a) między mięsem a zwierzęciem lub grupą zwierząt 8 Numer dopuszczenia ubojni 13 (2b) Kraj urodzenia 13 (5a.-i) Kraj/kraje tuczu 13 (5a.-ii) Kraj/kraje uboju 13 (5a.-iii) Rozporządzenie (EC) 1760/2000 stanowi, iż obowiązkowy system etykietowania powinien zapewnić powiązanie z jednej strony między identyfikacją półtusz, ćwierćtusz lub porcji mięsa, a z drugiej strony, konkretnym zwierzęciem lub jeżeli jest to wystarczające do zapewnienia rzetelności informacji na etykiecie z określonymi zwierzętami. 9 Należy pamiętać, iż jeżeli miejsce urodzenia, chowu i uboju to ten sam kraj, informacje mogą być połączone na etykiecie i zapisane w postaci: Kraj pochodzenia. 10 4.2.2. Zalecenia GS1 Tusze powinny być identyfikowane przy pomocy numeru referencyjnego. GS1 zaleca stosowanie numeru kolczyka do identyfikacji tusz. Symbol kodu kreskowego GS1-128 na etykiecie półtuszy Dane zawarte w tabelce poniżej mogą być przedstawione w postaci kodu kreskowego GS1 128: Dane GS1 128 -Kraj urodzenia -Kraj/kraje tuczu -Kraj uboju i nr dopuszczenia ubojni -Numer kolczyka -Numer GTIN Organizacji GS1 IZ 422 IZ 423 IZ 7030 IZ 251 IZ 01 IZ 426* Przy wykorzystaniu komunikatów EANCOM (EDI) konieczne są jedynie dwa z pięciu wyżej wymienionych Identyfikatorów; IZ (251 (numer kolczyka) i IZ (01) GTIN produktu). Pamiętać należy, iż wszystkie wyżej wymienione Identyfikatory są podane w komunikatach EANCOM w trakcie ich wykorzystywania. 8 GS1 zaleca stosowanie numeru kolczyka 9 Rozporządzenie (EC) 1760/2000: artykuł 13.1 10 Rozporządzenie (EC) 1760/2000: artykuł 13 5b All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 11 z 18
Uwaga Jeżeli kraje urodzenia, tuczu i uboju oznaczają ten sam kraj (kraj całkowitego przetworzenia), wówczas zamiast IZ 422 (kraj urodzenia) i IZ 423 (kraj/kraje tuczu) stosujemy IZ 426. IZ 7030 jest jednak wciąż wymagany w celu zakodowania numeru dopuszczającego ubojni. Komunikaty EANCOM (EDI) są w trakcie opracowywania i dlatego pełne rozwiązania dostępne będą w kolejnych wydaniach wytycznych. Przykład: załącznik Przykłady etykiet, rysunek 4. 4.3. Wykrawanie Ubojnie są zobowiązane do przekazywania wszystkich istotnych informacji o zwierzęciu i tuszach pierwszemu zakładowi rozbiorowemu zgodnie z wymogami handlowymi i regulacyjnymi. Rozumie się, że zakład rozbiorowy obejmuje cały proces przetwarzania mięsa poprzez półtusze aż do opakowań detalicznych. Wykorzystanie systemu GS1 stwarza możliwość zakodowania maks. dziewięciu zakładów rozbiorowych w łańcuchu dostaw. Każdy zakład rozbiorowy jest zobowiązany do przekazywania istotnych informacji o zwierzęciu i tuszy kolejnemu zakładowi w łańcuchu dostaw w postaci tekstu czytelnego wzrokowo, zgodnie z wymogami handlowymi i regulacjami prawnymi. 4.3.1. Rozporządzenie (EC) 1760/2000 W celu sprostania wymogom Rozporządzenia, każdy zakład rozbiorowy zobowiązany jest do zapisu następujących informacji i umożliwienia łatwego do nich dostępu. Wymagania Rozporządzenia (EC) 1760/2000 Numer artykułu Numer lub kod referencyjny zapewniający połączenie 13 (2a) między mięsem a zwierzęciem lub grupą zwierząt Numer dopuszczenia ubojni 13 (2b) Numer dopuszczenia zakład-u/-ów rozbiorowego 13 (2c) Kraj urodzenia 13 (5a.-i) Kraj/kraje tuczu 13 (5a.-ii) Kraj uboju 13 (2b) Kraj/kraje rozbioru 13 (2c) 4.3.2. Zalecenia GS1 Jakakolwiek partia mięsa przygotowana przez zakład rozbiorowy może być rezultatem najwyżej jednodniowej produkcji w jednostce przetwarzającej i może zawierać wołowinę pochodzącą z uboju dokonanego w jednej ubojni (i jeśli to istotne przetwarzanej w jednym zakładzie). Często jedynie informacje dotyczące całej serii/partii mogą być umieszczone na etykiecie zakładu rozbiorowego. Każda osobna porcja mięsa lub opakowanie mięsa posiekanego musi być zaopatrzona w etykietę. Symbol kodu kreskowego GS1-128 na etykiecie elementów zasadniczych Dane zawarte w tabeli mogą być zapisane w postaci kodu kreskowego GS1 128: Dane GS1 128 -Kraj urodzenia -Kraj/kraje tuczu -Kraj uboju i nr pozwolenia ubojni -Kraj i numer dopuszczenia 1-ego zakładu rozbiorowego -Kraj i numer dopuszczenia 2-ego zakładu rozbiorowego -Kraj i numer dopuszczenia 3-ego zakładu rozbiorowego, aż do9-ego zakładu -Numer kolczyka lub numer poszczególnego wykrawania IZ 422 426 11 IZ 423 IZ 7030 IZ 7031 IZ 7032 IZ 7033-7039 All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 12 z 18
albo całej wykrawanej serii/partii -Numer GTIN IZ 251 lub IZ 10 IZ 01 Przy wykorzystaniu komunikatów EANCOM (EDI) konieczne są jedynie dwa Identyfikatory z powyższej tabeli: IZ 251 (numer kolczyka) lub IZ 10 (numer partii pochodzącej z jednego wykrawania) oraz IZ 01 (GTIN produktu). Należy zaznaczyć, iż wszystkie wyżej wymienione Identyfikatory można przedstawić przy użyciu komunikatów EANCOM. Przykład: załącznik Przykłady etykiet, rysunek 5 i 6, strona 18, 19. 4.4. Sprzedaż Końcowy zakład rozbiorowy lub jednostka przetwarzająca powinna przekazać wszystkie istotne informacje o zwierzęciu, tuszach i przetworzonych produktach jednostce będącej kolejnym ogniwem w łańcuchu dostaw zgodnie z wymogami handlowymi i regulacjami prawnymi. Kolejnym ogniwem może być sprzedawca hurtowy, właściciel chłodni lub sprzedawca detaliczny. Istotne jest dokonanie rozróżnienia w niniejszych wytycznych między produktami wołowymi w opakowaniach, a tymi, które nie zostały wcześniej zapakowane, a są także sprzedawane w punkcie sprzedaży detalicznej. Niniejsze wytyczne dotyczą jedynie produktów opakowanych i sposobu, w jaki powinny być etykietowane zgodnie z Rozporządzeniem i systemem GS1 w punkcie sprzedaży detalicznej. Wytyczne nie precyzują sposobów, w jaki informacje o produktach, które nie zostały wcześniej opakowane, powinni być dostarczone klientom, ponieważ Kraje Członkowskie UE ustaliły różne krajowe zasady wdrażania wymagań dotyczących przepływu informacji na temat tego typu produktów. 4.4.1. Rozporządzenie (EC) 1760/2000 Ostateczny konsument musi zostać poinformowany o pochodzeniu wołowiny w punkcie sprzedaży detalicznej zgodnie z ustaleniami Komisji Europejskiej odnośnie obowiązkowego umieszczania czytelnych wzrokowo etykiet na opakowanej wołowinie lub udzielania informacji w inny sposób na temat wołowiny, która nie została wcześniej opakowana. Etykieta musi zatem zawierać następujące informacje w formacie możliwym do odczytania przez człowieka: Wymagania Rozporządzenia (EC) 1760/2000 Numer artykułu Numer lub kod referencyjny zapewniający połączenie 13 (2a) między mięsem a zwierzęciem lub grupą zwierząt 12 Numer dopuszczenia ubojni 13 (2b) Numer dopuszczenia zakład-u/-ów rozbiorowego 13 (2c) Kraj urodzenia 13 (5a.-i) Kraj/kraje tuczu 13 (5a.-ii) Kraj uboju 13 (2b) Kraj/kraje rozbioru 13 (2c) 11 Identyfikator Zastosowania (426) sygnalizuje, iż pole danych zawiera krajowy kod ISO kraju, w którym miało miejsce całkowite przetwarzanie produktu. Jeżeli ten Identyfikator jest użyty, oznacza to, że cały proces przetwórczy odbył się w pojedynczym kraju. Ma to znaczenie w przypadkach żywego inwentarza, gdy urodzenie, tucz i ubój zwierzęcia odbywa się w różnych krajach. W takiej sytuacji omawiany Identyfikator nie mógłby być wykorzystany. Odpowiedzialnością dostawcy jest umieszczenie właściwego kodu kraju. Identyfikatory 7030-7039 są zawsze wymagane do zakodowania numeru dopuszczenia ubojni i zakładów rozbiorowych. 12 GS1 zaleca stosowanie numeru kolczyka All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 13 z 18
4.4.2. Zalecenia GS1 Każdy handlowiec powinien skontaktować się z kompetentną organizacją krajową, aby ustalić wymogi dotyczące etykietowania wołowiny, która nie została wcześniej opakowana w punkcie sprzedaży detalicznej. Informacja przedstawiona w postaci kodu kreskowego GS1-128 na etykiecie może posłużyć do stworzenia etykiety przeznaczonej dla konsumenta. Końcowa jednostka handlowa przeznaczona do automatycznego skanowania przy wykorzystaniu systemu weryfikacji w punkcie sprzedaży detalicznej musi być zaopatrzona w numer GTIN podobnie, jak pozostałe produkty detaliczne. Przykład: załącznik Przykłady etykiet, rysunek 7. V. Jak zacząć Warunkiem wstępnym wprowadzenia systemu GS1 w przedsiębiorstwie oraz sprostania wymaganiom Rozporządzenia jest umiejętność stworzenia i wykorzystywania własnych numerów GTIN. Prefiks przedsiębiorstwa GS1 jest zawsze wymagany do stworzenia numeru GTIN. W celu uzyskania prefiksu przedsiębiorstwa GS1 konieczny jest kontakt z Krajową Organizacją GS1 i zarejestrowanie się jako uczestnik systemu GS1. W celu uzyskania odpowiedzi na pytania związane z wdrażaniem systemu GS1 lub/oraz pytań związanych z procesem śledzenia ruchu i pochodzenia mięsa w łańcuchu dostaw, prosimy zwrócić się o pomoc do Instytutu Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska, lub zajrzeć na stronę: www.gs1pl.org. VI. Kierunki rozwoju System GS1 jest wykorzystywany w sposób ogólnoświatowy przez ogromną liczbę przedsiębiorstw w wielu gałęziach przemysłu. System GS1 jest uaktualniany wraz ze stopniowym rozwojem technologii. W niniejszym rozdziale zaprezentowany zostanie sposób zastosowania systemu GS1 w kontekście procesu śledzenia ruchu i pochodzenia wołowiny. Ponadto rozważone zostaną możliwości, jakie daje wykorzystanie nowych technologii w celu usprawnienia najlepszych praktyk biznesowych. 6.1. Elektroniczna komunikacja Oprócz kodów kreskowych wykorzystywanych do wymiany danych między partnerami handlowymi stosuje się także Elektroniczną Wymianę Danych (EDI). EDI oferuje bardziej efektywną i rzetelną wymianę dużej ilości danych w łańcuchu dostaw. EANCOM jest standardem GS1 stosowanym w Elektronicznej Wymianie Danych i opiera się na komunikatach UN/EDIFACT. Ten standard jest wykorzystywany przez ponad 50.000 użytkowników na całym świecie. W najbliższej przyszłości GS1 planuje rozbudować wytyczne dotyczące wykorzystania komunikatów EDI w procesie śledzenia ruchu i pochodzenia wołowiny. Standardy XML GS1 stanowią integralną część systemu GS1. Odpowiednie Standardy Komunikatów Biznesowych oraz Schematy XML (Business Message Standards and XML Schemat) można pobrać ze strony internetowej GS1 www.gs1.org lub za pośrednictwem organizacji krajowej GS1. 6.2. Automatyczne gromadzenie danych Niniejsze wytyczne precyzują sposób, w jaki kody kreskowe GS1-128 mogą być stosowane w celu spełnienia wymagań Rozporządzenia (EC) 1760/2000. GS1 prowadzi prace nad rozbudowaniem nowych technologii automatycznego gromadzenia danych. Symbolika o Zmniejszonej Powierzchni (Reduced Space Symbology - RSS) oraz symboliki złożone oferują ulepszone możliwości zawarcia większej ilości danych w kodach kreskowych o mniejszych wymiarach. W kontekście zastosowań dla jednostek o zmiennej ilości tworzone są pierwsze wytyczne. All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 14 z 18
GS1 jest także wiodącą organizacją i w dziedzinie standaryzacji technologii identyfikacji przy pomocy fal radiowych (RFID, Radio Frequency Identification). Ostatnie osiągnięcia w zakresie RFID znane są na skalę światową pod międzynarodową nazwą Sieci EPC (elektroniczny kod produktu - Electronic Product Code). System EPC umożliwia automatyczną identyfikację oraz śledzenie produktów w czasie rzeczywistym w całym łańcuchu dostaw. Zadaniem systemu jest stworzenie uniwersalnego standardu identyfikacji pojedynczych produktów i udostępniania informacji podczas przemieszczania się produktów w łańcuchu dostaw. Tagi EPC kody kreskowe następnej generacji, identyfikują jednoznacznie jednostki, bez względu czy są to jednostki detaliczne, palety czy zasoby logistyczne lub inne wirtualne produkty. Numer jednostki jest zapisany w elektronicznym tagu, który pobudzony falami radiowymi zostaje odczytany przez czytnik. W ten sposób można śledzić drogę przemieszczania się produktów, lokalizować je bez względu na to, w jakim etapie łańcucha dostaw aktualnie się znajdują i czytać tagi EPC (informacje w nich zawarte) bez bezpośredniego kontaktu z nimi. All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 15 z 18
Załącznik I: Przykłady etykiet Poniższe etykiety są przykładami, a ich forma, rozmiar i treść możliwa do odczytania przez człowieka może różnić się nieznacznie w zależności od kraju. Jedynie zalecane Identyfikatory Zastosowań zawarte zostały w przedstawionych poniżej etykietach z kodem kreskowym, natomiast każdy kraj może dowolnie podejmować decyzje dotyczące umieszczania na etykietach fakultatywnych Identyfikatorów Zastosowań lub stosować się do dodatkowych wymagań. Rysunek 4 Etykieta na półtuszy Rysunek 5 Etykieta na ćwierćtuszy All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 16 z 18
Rysunek 6 Etykieta na elemencie zasadniczym Rysunek 7 Etykieta na produkcie detalicznym Uwaga Przedstawione symbole kodów kreskowych są tylko ilustracją i nie służą do wydruku. All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 17 z 18
Instytyt Logistyki i Magazynowania GS1 Polska ul. Estkowskiego 6 61-755 Poznań www.ilim.poznan.pl www.gs1pl.org